Ο ΚΑΒΑΦΗΣ ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗ ΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΥ Ή "14 Invenzioni" για φωνή και πιάνο

Του Π.Α. Ανδριόπουλου

Ένας εξαιρετικά σημαντικός ψηφιακός δίσκος κυκλοφόρησε σχετικά πρόσφατα: «Δημήτρης Μητρόπουλος: Ο Πρωτοποριακός Συνθέτης» από τον εκδοτικό οίκο «ΘΥΜΕΛΗ» με τη σύμπραξη του Τμήματος Μουσικών Σπουδών του Ιονίου Πανεπιστημίου, της Γενναδίου Βιβλιοθήκης της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα και της εταιρίας «ΑΕΝΑΟΝ, Χοροθέατρο» του Daniel Lommel (2011).   

Έξι πολύ σημαντικά έργα του Δημήτρη Μητρόπουλου περιλαμβάνονται σ' αυτόν τον δίσκο. Η «Αφροδίτη Ουρανία» (1924) και ο «Παν» (1924) σε ποίηση Άγγελου Σικελιανού σε παγκόσμια πρώτη ηχογράφηση, η περίφημη “Passacaglia, Intermezzo e Fuga” του 1924 επίσης καθώς και το «Κομμάτι» του 1926, αλλά και οι «Τέσσερεις Κυθηραϊκοί Χοροί» της ίδιας χρονιάς για σόλο, πιάνο. Τα κομμάτια για πιάνο ερμηνεύονται εξαίσια από τον πολύ ταλαντούχο πιανίστα Θοδωρή Τζοβανάκη. Ένα νέο σε ηλικία, μα ωριμότατο σε μουσικότητα πιανίστα. 

Κι ακόμη στο δίσκο έχουμε την παγκόσμια πρώτη ηχογράφηση στην ολοκληρωμένη της μορφή: Τις περίφημες «14 Invenzioni» του 1925 για φωνή και πιάνο σε ποίηση Κ. Καβάφη. Τραγουδάει θεσπέσια η μέτζο σοπράνο Αγγελική Καθαρίου και στο πιάνο ο Θοδωρής Τζοβανάκης δίνει ρεσιτάλ ερμηνείας και συνοδείας! 

Ο Μητρόπουλος είναι ο πρώτος έλληνας συνθέτης που μελοποίησε Καβάφη και μάλιστα ερωτικό Καβάφη. Θεωρώ την συνθετική του ματιά αξεπέραστη μέχρι σήμερα. 

Θα επανέλθω στις «14 Invenzioni» με εκτενές κείμενο, όταν βρω λίγο χρόνο, αλλά και στον δίσκο. Τώρα αρκούμαι στην παρουσίαση ενός τραγουδιού από το έργο αυτό. Δύο λεπτά και κάτι αρκούν για τον Καβάφη του Μητρόπουλου.

Γκρίζα
Κυττάζοντας ένα οπάλλιο μισό γκρίζο
θυμήθηκα δυο ωραία γκρίζα μάτια
που είδα· θάναι είκοσι χρόνια πρίν
.... ......................................................................
Για έναν μήνα αγαπηθήκαμε.
Έπειτα έφυγε, θαρρώ στην Σμύρνη,
για να εργασθεί εκεί, και πια δεν ιδωθήκαμε.
Θ’ ασχήμισαν — αν ζει — τα γκρίζα μάτια·
θα χάλασε τ’ ωραίο πρόσωπο.
Μνήμη μου, φύλαξέ τα συ ως ήσαν.
Και, μνήμη, ό,τι μπορείς από τον έρωτά μου αυτόν,
ό,τι μπορείς φέρε με πίσω απόψι. 

Να σημειώσουμε ότι το Εργαστήριο Ελληνικής Μουσικής του Τμήματος Μουσικών Σπουδών του Ιονίου Πανεπιστημίου ανέθεσε την επιμέλεια της κριτικής έκδοσης του έργου «14 Invenzioni» του Δημήτρη Μητρόπουλου για τη σειρά «Μνημεία Νεοελληνικής Μουσικής», στον εξαιρετικό μουσικό και ερευνητή Γιάννη Σαμπροβαλάκη, κι έτσι σήμερα έχουμε το έργο αυτό, απρόσιτο μέχρι χθες στους πολλούς. Η επιμελημένη έκδοση κυκλοφορήθηκε το 2010, με αφορμή και την επέτειο των 50 χρόνων από το θάνατο του Μητρόπουλου. 

Να σημειώσουμε, επίσης, ότι η μουσικολόγος Στεφανία Μεράκου, διευθύντρια της Μεγάλης Μουσικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος,έχει δημοσιεύσει τα δύο γράμματα του Δημήτρη Μητρόπουλου προς τον ποιητή Κωνσταντίνο Καβάφη, τα οποία ανήκουν στη συλλογή της Μουσικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος Λίλιαν Βουδούρη και αυτές τις μέρες εκτίθενται (τα χειρόγραφα του Μητρόπουλου) σε ειδική προθήκη με αφορμή το Έτος Καβάφη. 

Διαβάστε, ακόμα, στην Ιδιωτική Οδό για την συναυλία με έργα Μητρόπουλου στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών το Νοέμβριο του 2010. 

Επίσης, διαβάστε εδώ μια παρουσίαση του δίσκου από τον Παναγιώτη Θεοδοσίου.