Η ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΓΙΑ ΤΟ CD ΤΩΝ ΠΑΤΡΙΝΩΝ ΣΥΝΘΕΤΩΝ

Εφημερίδα ΤΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ (11-3-2009)

Νέο Ελληνικό Κουαρτέτο
ΚΟΥΑΡΤΕΤΑ
των Πατρινών συνθετών Δημήτριου Λιάλιου, Ανδρέα Νεζερίτη, Θεόφιλου Κάββουρα

Μόλις κυκλοφόρησε από την εταιρεία Legend Classics, το cd που αγνόησε η Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης «Πάτρα 2006» λόγω της αντικατάστασης Θ. Μικρούτσικου από τον Αλ. Αλάτση

Του Γιάννη Μουγγολιά

Ένα πραγματικό δισκογραφικό κομψοτέχνημα κοσμεί εδώ και λίγες μέρες τις προθήκες των δισκοπωλείων προσφέροντας ένα πανόραμα μουσικής που έγραψαν τρεις Πατρινοί συνθέτες, ο Δημήτριος Λιάλιος, ο Ανδρέας Νεζερίτης και ο Θεόφιλος Κάββουρας.
Η Πάτρα στο επίκεντρο τόσο όσον αφορά το καθαρά μουσικό μέρος, αλλά και την καλαίσθητη έκδοση, που αποπνέει την ατμόσφαιρα της αχαϊκής πρωτεύουσας, της άλλοτε κραταιάς πόλης. Μια άκρως σημαντική έκδοση, που βασίστηκε στην έρευνα και το αστείρευτο μεράκι του συμπολίτη θεολόγου και μουσικολόγου Παναγιώτη Ανδριόπουλου, που πάλεψε με πάθος και κόντρα σε όλες τις αντιξοότητες που συνάντησε για να έχει επιτέλους η Πάτρα μια τόσο ξεχωριστή κυκλοφορία και να αποτυπωθούν σε cd βρίσκοντας το κοινό τους, συνθέσεις των τριών μεγαλύτερων συνθετών – τέκνων της.
Πρόκειται για τη δισκογραφική δουλειά που αρχικά είχε συμπεριλάβει στο σχεδιασμό του ο καλλιτεχνικός διευθυντής της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης «Πάτρα 2006» Θάνος Μικρούτσικος, αλλά μετά την απόσυρσή του από τη θέση, κρίθηκε αναγκαίο από τον διάδοχό του Αλέξη Αλάτση να μείνει στα συρτάρια και να αγνοηθεί, παρότι έτοιμη, προκειμένου να αντικατασταθεί από το «μερίδιο» κάποιας πολυδάπανης νέας παραγωγής – συναυλίας, που δεν θα έφερε την υπογραφή Μικρούτσικου. Αυτό άλλωστε ήταν και το ζητούμενο για πλήθος εκδηλώσεων που ακυρώθηκαν, άλλες καλώς και άλλες κακώς.
Σίγουρα όμως η εν λόγω έκδοση ταλανίστηκε και αντιμετώπισε την εχθρότητα των ιθυνότων της Πολιτιστικής άδικα, αφού μια τέτοια δουλειά σίγουρα αποτελεί ιδανικό πρεσβευτή για την πόλη μας και κακώς πέρασε στα αζήτητα.
Όμως ο Παναγιώτης Ανδριόπουλος υπερβάλλοντας εαυτό κατόρθωσε τελικά να υλοποιηθεί να σπάνια και εξαίρετη αυτή πρωτοβουλία.
Το cd με τίτλο «Πατρινοί Συνθέτες – Λιάλιος / Νεζερίτης/ Κάββουρας - Κουαρτέτα Εγχόρδων» κυκλοφόρησε από τη δισκογραφική εταιρεία Legend Classics και τις συνθέσεις ερμηνεύει με δεξιοτεχνικό τρόπο το Νέο Ελληνικό Κουαρτέτο με επικεφαλής τον βιολιστή Γιώργο Δεμερτζή και μέλη τους Δημήτρη Χανδράκη (βιολί), Χαρά Σειρά (βιόλα) και Απόστολο Χανδράκη (βιολοντσέλο).
Η συγκεκριμένη έκδοση αποκτά μια ιδιαίτερη αξία αφού σε λίγες μέρες, στις 19 Μαρτίου συμπληρώνονται 35 χρόνια από το θάνατο του Θεόφιλου Κάββουρα, ενώ στις 13 Μαρτίου συμπληρώνονται 69 χρόνια από το θάνατο του Δημήτριου Λιάλιου, κι έτσι τα χρονικά αυτά ορόσημα βρήκαν τον καλύτερο τρόπο να γιορταστούν.
Η ηχογράφηση έγινε στην αίθουσα «Δημήτρης Μητρόπουλος» του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών στις 17, 18 και 19 Αυγούστου 2005, ενώ η επεξεργασία έγινε στο Ηχογραφικό Κέντρο του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών.
Τα έργα που παρουσιάζει το Νέο Ελληνικό Κουαρτέτο, είναι το «Κουαρτέτο Αρ. 4, σε ρε μείζονα» του Δημήτρη Λιάλιου, γραμμένο το 1927 αποτελούμενο από τέσσερα μέρη: Moderato, Allegretto molto grazioso, Adagio, Allegro, το «Κουαρτέτο σε ρε μείζονα» του Ανδρέα Νεζερίτη, γραμμένο το 1937 και αποτελούμενο από τα μέρη: Allegro con grazia, Scherro, Notturno, Rondo giocoso και το «Κουαρτέτο για έγχορδα» του Θεόφιλου Κάββουρα, γραμμένο το 1968 αποτελούμενο από τα μέρη: Allegro non tropo, Mοderato, Allegro και Allegretto grazioso.
To «Κουαρτέτο εγχόρδων Αρ.4 σε ρε μείζονα» του Δημήτρη Λιάλιου (1869-1940) ολοκληρώθηκε στο Μόναχο τον Μάρτιο του 1927. Διακρίθηκε για τον κοσμοπολίτικο χαρακτήρα του και για τις αναφορές του στην αστική ευρωπαϊκή μουσική. Ο συνθέτης κατείχε και χρησιμοποίησε το μουσικό λεξιλόγιο των μεγάλων Γερμανών συνθετών του κοντινού παρελθόντος, ωστόσο διαμόρφωσε τελικά τη δική του μουσική γλώσσα και το προσωπικό του στυλ. Υπήρξε γνώστης της τεχνικής των εγχόρδων και τεχνίτης της φόρμας. Το πρώτο μέρος του έργου παρουσιάζει μια στέρεη δομή, ενώ τα επόμενα τρία μέρη, που εκτελούνται χωρίς διακοπή, χαρακτηρίζονται από μια διαλεκτική συνοχή.
Ο Ανδρέας Νεζερίτης (1897-1980) συνέθεσε το «Κουαρτέτο εγχόρδων σε ρε μείζονα» το 1937, βασιζόμενος στο μουσικό υλικό μιας Σουίτας για Κουαρτέτο που αποτελούσε και την πρώτη απόπειρα γραφής για το συγκεκριμένο οργανικό σύνολο. Το έργο βασίζεται πάνω σε μια αυστηρή κλασική φόρμα, που συνδυάζεται με ένα τροπικό άκουσμα, το οποίο φανερώνει τις γαλλικές ιμπρεσιονιστικές επιρροές του δασκάλου του Διονυσίου Λαυράγκα.
Η γραφή είναι αριστοτεχνική. Το κουαρτέτο διακρίνεται για την πλούσια ευρηματικότητα μελωδικών στοιχείων και γενικά για τη φρεσκάδα του,
Ο Θεόφιλος Κάββουρας (1930-1974) έγραψε το «Κουαρτέτο για έγχορδα» το 1968. Το έργο μεσιτό, περιεκτικό, με υποδειγματική αναλογία οργάνων και διακριτική, αλλά διάχυτη σε όλα τα μέρη του, παρουσία του ελληνικού στοιχείου (χρήση λαϊκότροπων ρυθμών και μοτίβων). Η μουσική γλώσσα του έργου προδίδει εμφανείς επιρροές από κουαρτέτα του Σοστακόβιτς.
Πρέπει να σημειώσουμε ότι το υλικό του Κουαρτέτου του Δημήτρη Λιάλιου και η «αναθεωρημένη» έκδοση του κουαρτέτου του Ανδρέα Νεζερίτη παραχωρήθηκαν από τον αρχιμουσικό Βύρωνα Φιδετζή, ενώ η παρτιτούρα του κουαρτέτου του Θεόφιλου Κάββουρα από τον βιολονίστα Τάτση Αποστολίδη.
Έργα τριών Πατρινών συνθετών που αντικατοπτρίζουν διαφορετικές χρονικές περιόδους και χαρακτηρίζονται από διαφορετικό ύφος. «Κοσμοπολίτης ο πρώτος, εσωστρεφής ο δεύτερος, χαμηλών τόνων ο τρίτος», όπως επισημαίνει ο Θάνος Μικρούτσικος στο σημείωμα του που συμπεριλαμβάνεται στο ένθετο του cd. Και συνεχίζει ο μουσικοσυνθέτης: «Το συνθετικό έργο που άφησαν είναι σπουδαίο και πρέπει να καταγραφεί και να διαδοθεί στους νεότερους ως αναπόσπαστο στοιχείο της μνήμης της πόλης».
Στο cd αυτό τα κουαρτέτα των τριών σπουδαίων Πατρινών συνθετών παρουσιάζονται σε πρώτη παγκόσμια ηχογράφηση.
Έργα του Δημήτριου Λιάλιου και του Ανδρέα Νεζερίτη έχουν παρουσιαστεί και στο παρελθόν στη δισκογραφία, ενώ έπρεπε να περάσουν 35 ολόκληρα χρόνια από το θάνατο του Θεόφιλου Κάββουρα για να ηχογραφηθεί και να παιχτεί δισκογραφικά κάποιο έργο του.
Όμως η Πάτρα είναι κυρίαρχη και στην καλαίσθητη έκδοση, πλην του καθαρά μουσικού υλικού, αφού το εξώφυλλο του cd κοσμεί μια εξαιρετική καρτποστάλ των αρχών του αιώνα σε έκδοση Πέτρου Συναδινού. Πρόκειται για τη γνωστή καρτποστάλ με Πατρινούς να ποζάρουν στο κάτω συντριβάνι της Πλατείας Γεωργίου Α’ στο ύψος της οδού Μαιζώνος. Στη συσκευασία υπάρχουν και λεπτομέρειες από άλλες δύο καρτποστάλ της Πλατείας Γεωργίου (άποψη προς τη θάλασσα και Δημοτικό Θέατρο), σε έκδοση Πέτρου Συναδινού. Μια εποχή που αναπλάθεται σε όλη την κλίμακα, σε ήχο, εικόνα, πληροφορίες, ιστορία και συντελεστές.
Αναμφίβολα πρόκειται για την αίσια έκβαση ενός φιλόδοξου εγχειρήματος που τιμά την Πάτρα και σφραγίζει ένα παραμελημένο κομμάτι της ελληνικής κλασικής δημιουργίας δίνοντας ταυτότητα και ιδιαίτερα χαρακτηριστικά σε μια μουσική που διατηρεί την αυτονομία και το προσωπικό της ύφος. Λυρισμός, ρομαντισμός, εκφραστική πληθωρικότητα, φαντασία, έμπνευση, λεπτότητα και γνώση της ευρωπαϊκής ιστορίας αλλά και απόδειξη μιας ελληνικότητας, είναι τα στοιχεία που αναδεικνύονται από την εκτελεστική ακρίβεια και την υποδειγματική ματιά του Νέου Ελληνικού Κουαρτέτου, το οποίο αγγίζει δυσπρόσιτα αισθητικά στάνταρντς με τις ευφάνταστες και ευέλικτες ερμηνείες του, που ελίσοονται ανάμεσα στο πάθος του δημιουργικού μουσικού και στην ακριβή προσήλωση του εκτελεστή.
Ένα έργο που ευτυχώς έμεινε αποτυπώνοντας την ιστορία και τη δημιουργία της πόλης σε μια χρυσή εποχή που μεσουρανούσε το άστρο των τριών συνθετών της Πάτρας.