Η ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΛΟΓΑΡΑ "ΟΤΑΝ ΒΓΗΚΕ ΑΠ' ΤΗ ΣΚΙΑ" ΣΤΗΝ ΠΑΤΡΑ

Ο αγαπημένος συγγραφέας της «Ιδιωτικής Οδού» Κώστας Λογαράς παρουσίασε την περασμένη Τετάρτη 18 Μαΐου 2022 στο αίθριο του Παλαιού Νοσοκομείου Πατρών το νέο του μυθιστόρημα, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη, με τίτλο «Οταν βγήκε απ’ τη σκιά». 

Για το βιβλίο μπορείτε να δείτε την δική μας παρουσίαση εδώ. 

Ο συγγραφέας επέλεξε ένα εξαιρετικά διαδραστικό τρόπο για την παρουσίαση του νέου βιβλίου του. Κουβέντιασε με το κοινό , που είχε διαβάσει το βιβλίο, με βάση τις δικές του ερωτήσεις, επισημάνσεις και απόψεις. 

Η δημοσιογράφος της εφημερίδας «Πελοπόννησος» Κρίστυ Κουνινιώτη συντόνισε την ουσιαστική κουβέντα και μετά η πιανίστα Μαρία Νικολοπούλου διάνθισε μουσικά την παρουσίαση, ενώ η «Γωνιά του βιβλίου – Βιβλιοπωλεία Παπαχρίστου» είχε αναλάβει την οργάνωση της εκδήλωσης. 

Η συζήτηση συγγραφέα και κοινού περιεστράφη γύρω από τα εξής θέματα: 

- Ποιοι στόχοι είχαν τεθεί εξαρχής σ’ αυτό το μυθιστόρημα; 

Να φέρει σε σύγκρουση δύο κόσμους: Την αλαζονεία του Νου και της Γνώσης απ’ τη μια, και τη γήινη οπτική μιας φυσικής οντότητας απ’ την άλλη. Η φιλοδοξία μου ήταν να προκύψει μία φωτεινή διέξοδος στο σύγχρονο ζόφο. Το μυθιστόρημα ήθελα να πάει πολύ πιο πέρα από τη σχέση ενός ζευγαριού. Η επιδίωξή μου ήταν να γίνει ένας καθρέφτης μέσα στον οποίο μπορεί κανείς να δει κοινωνικές καταστάσεις - αθέατες ή φανερές. Και να θέσει ερωτήματα που απευθύνονται ή αφορούν τον καθένα μας. Να ανακαλύψει ο καθένας πτυχές εαυτού. Γιατί όλοι μας κρύβουμε μέσα μας έναν μικρό Ερρίκο. 

- Ποιος είναι ο Ερρίκος; 

Ο ήρωας τού μυθιστορήματος εκφράζει προοδευτικές απόψεις αλλά εφαρμόζει αυταρχικές συμπεριφορές : Στις προσωπικές του σχέσεις, στις «πνευματικές» του δραστηριότητες, στην κοινωνική ζωή. Με αποκορύφωμα την πολιτική σκηνή όπου εμπλέκεται ενεργά αναλαμβάνοντας θέσεις εξουσίας. Ο Ερρίκος Μαλτέζος παρουσιάζεται σαν υπέρμαχος των ανθρώπινων δικαιωμάτων στα λόγια, αλλά στην πράξη, ιδιοτελής και καιροσκόπος, χρησιμοποιεί την ικανότητα του Λόγου ως μέσο επιβολής και χειραγώγησης των άλλων. Ο χαρακτηριστικός αυτός τύπος ανθρώπου (που διεμβόλισε και το χώρο της διανόησης), καλλιεργήθηκε στη μεταπολίτευση και μετά. Η ανάπτυξή του ευνοήθηκε από ποικίλες πολιτικές τακτικές, κοινωνικές συνθήκες και πολιτιστικά περιβάλλοντα. 

- Τι εκπροσωπεί η Μαρυλλίδα; 

Απέναντι στον Ερρίκο Μαλτέζο (και σε μια ομάδα ομοειδών προσώπων) βρίσκεται η Μαρυλλίδα, ένα πλάσμα προσγειωμένο. Λιτό και απέριττο. Της πράξης, όχι της θεωρίας. Μια φυσική οντότητα με στέρεα αντίληψη ζωής. Γειωμένη με το χώμα, τη φύση, με σχέση γονιδιακή και προαιώνια με αυτήν. Η ηρωίδα μου ( καθώς και πρόσωπα ομοειδή με αυτήν) αποτελούν τον αντίποδα. Από τη δική της οπτική γνωρίζει ο αναγνώστης τα γεγονότα, αυτή αφηγείται. 

- Πώς συγκρούονται οι δυο τους; 

Αντιπαρατίθενται δύο διαφορετικοί χαρακτήρες μέσα από τη σχέση τους, αλλά και δύο διαμετρικά αντίθετες κοσμοαντιλήψεις. Ο ένας, τής «διανόησης», της θεωρίας και των σκοπιμοτήτων. Η άλλη, γήινη, φυσική ύπαρξη, της ζωής, πατάει γερά στα πόδια της. Από τη μια ο λογοκρατούμενος σύγχρονος πολιτισμός, η επίφαση του Νου και του Λόγου (ο ψευτοδιανοούμενος κόσμος, λόγια και θεωρίες), κι απ’ την άλλη η αυθεντικότητα, η αμεσότητα, η απροσποίητη στάση ζωής (που τα εκπροσωπεί ο αυθεντικός γήινος άνθρωπος, η φυσική και χοϊκή ύπαρξη – τής πράξης και της δράσης). Οι διαχρονικές αξίες της ηρωίδας αντιπαρατίθενται σ’ έναν κόσμο ψεύτικο και επίπλαστο. Αλλοτριωμένο πνευματικά και πολιτιστικά. 

- Με ποια τεχνική γίνεται η αντιπαράθεση εφικτή; 

Σε κάθε αρνητικό ήρωα υπάρχει ως αντίπαλο δέος μια θετική περσόνα ώστε να δημιουργούνται ζεύγη αντιθέτων, κι αυτό ήθελα να λειτουργήσει ισορροπιστικά στην ιστορία μου. (Αρνητικοί ήρωες είναι ο Ερρίκος Μαλτέζος, η μητέρα του Δόμνα, οι αδελφές της, ένας αστικός κοινωνικός περίγυρος διαβρωμένος πνευματικά, πολιτιστικά, πολιτικά. Έχοντας απομακρυνθεί από το φυσικό τρόπο ζωής, έχουν λησμονήσει τα ανθρώπινά τους χαρακτηριστικά – εξ ού και η ονομασία της πόλης τους, Ληθώ . Θετικοί ήρωες είναι η Μαρυλλίδα, ο κριτικός της λογοτεχνίας - κεφ. Δύο κόσμοι, σελ. 90- εκπρόσωπος ενός ουσιαστικού διανοούμενου κόσμου, ο Κύρος στη βόρεια χώρα, ο απών ναυτικός πατέρας του Ερρίκου). 

- Πώς χτίζεται ένας λογοτεχνικός ήρωας; 

Ο μυθιστορηματικός ήρωας είναι αποτέλεσμα πολύμορφης σύνθεσης και εμπεριέχει στοιχεία ομοειδών προτύπων με συγγενή χαρακτηριστικά. Γι’ αυτό και μια λογοτεχνική persona είναι επιτυχημένη όταν ξεπερνά τα πρότυπά της. Κι αυτό εξαρτάται από τη φαντασία, τις ικανότητες του συγγραφέα, τα βιώματα που κουβαλάει, την ιδεολογική και γλωσσική του σκευή. «Η λογοτεχνία - λέει ο Κρακάουερ- έχει αξία όταν καταβυθίζεται μεν σε γεγονότα της απλής καθημερινότητας μέσω των ηρώων, αλλά παράγει ιδέες υψηλής πνευματικότητας. Τότε η τέχνη του λόγου δίνει μορφή σε μια αδιαμόρφωτη ως τώρα πραγματικότητα, κι ο αναγνώστης συλλαμβάνει τον εαυτό του σε μεταφράσιμο είδος». 

Στο «Όταν βγήκε απ’ τη σκιά» οι απλές καθημερινές ασχολίες τής Μάριαν -η σχέση της με τη φύση, η καλλιέργεια της γης, η επαφή της με το χώμα- έχουν έναν τελετουργικό χαρακτήρα. Κι αυτό, είναι συνειδητή συγγραφική επιλογή. Σαν να αναπαριστά η ηρωίδα μου μια τελετή που δεν έχει σβήσει ποτέ. Βρίσκεται σε νοερή επικοινωνία με τους προγενέστερους, μνημονεύει το παρελθόν, το επαναφέρει στη ζωή της δραστικά , όχι νοσταλγικά. Ζωντανεύει τον παρελθόντα χρόνο και εντάσσοντάς τον στο παρόν προτείνει, χωρίς να το επιδιώκει καν, έναν τρόπο ζωής. Αυτή ήταν η πρόθεσή μου, βέβαια το αποτέλεσμα κρίνεται από τον αναγνώστη. Πάντως, θαρρείς ότι η ζωή αυτής τής γυναίκας, η σκέψη της, τα αισθήματά της είναι οι φορείς, το όχημα διαχρονικών αξιών λησμονημένων στους καιρούς μας. Και στα πενήντα της αποφασίζει να ξεκινήσει τη ζωή της από την αρχή. Αφήνοντας πίσω της έναν άγονο κόσμο. Ξοφλημένο. 

Μερικά ακόμα θέματα του μυθιστορήματος τα οποία συζητήθηκαν χαλαρά, πίνοντας το κρασί που προσφέρθηκε από τους οργανωτές τής εκδήλωσης. 

- της ταυτότητας και της αλλοίωσης του χαρακτήρα. 

- της διαφορετικότητας (asperger) 

- η έννοια τού «ξένου» και του διαφορετικού: η Μαρυλλίδα αντιμετωπίζεται ως πρόσωπο ‘βάρβαρο και ανεπιθύμητο’ που παρεισφρέει στο χώρο του Ερρίκου. 

- η κρυψίνοια τής μικροαστικής κοινωνίας (η Δόμνα και το περιβάλλον της) 

- η άσκηση ψυχολογικής βίας στο γυναικείο φύλο. 

- ο τρόπος που βιώνει ο σύγχρονος άνθρωπος τη σχέση του με το χρόνο. Μετράει διαφορετικά το πέρασμα του χρόνου και της ζωής στο Αλτινό, και διαφορετικά στην Ληθώ. 

- η απληστία, η αρπακτικότητα, ο τρόπος που ο σύγχρονος άνθρωπος αντιμετωπίζει τη φύση και το περιβάλλον, κόβοντας τη ρίζα που τον τρέφει.

Παραθέτουμε στη συνέχεια σημαντικές κριτικές για το νέο αυτό βιβλίο του Κώστα Λογαρά.