ΤΟ ΝΕΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΛΟΓΑΡΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΤΗΚΕ ΣΤΟΝ "ΙΑΝΟ" (ΦΩΤΟ ΚΑΙ ΒΙΝΤΕΟ)

Στον ΙΑΝΟ για την παρουσίαση του νέου βιβλίου του Κώστα Λογαρά "Τα πουλιά με το μαύρο κολάρο", από τις εκδόσεις Καστανιώτη. Χθες, Τρίτη 27 Φεβρουαρίου 2018. 

Με τον συγγραφέα συνομίλησε η δημοσιογράφος Μαρία Θερμού. Αποσπάσματα από το βιβλίο διάβασε ο ηθοποιός Δημήτρης Καραμπέτσης, συνοδευόμενος από τον γνωστό δεξιοτέχνη Νίκο Τουλιάτο, στα κρουστά. 

Ο Κ. Λογαράς μίλησε αληθινά, όπως πάντα. Αδέσμευτος, καίριος, σημερινός, χωρίς ιδεολογικές παρωπίδες ούτε στον τρόπο της γραφής ούτε στην διατύπωση των σκέψεών του. 

Ονομάτισε απερίφραστα τον λαϊκισμό ως ένα από τα δεινά της χώρας. Δήλωσε την απαισιοδοξία του για την πορεία της χώρας, όσο δεν αλλάζει ριζικά η τρέχουσα σάπια νοοτροπία. Μίλησε κοφτερά, χωρίς όμως να αποπνέει πεσιμισμό. Γιατί η γραφή και η τέχνη είναι πάντα εδώ ως ακριβή παραμυθία. Και βέβαια η παιδεία, με την έννοια της βαθιάς και ουσιαστικής καλλιέργειας είναι πάντοτε το ζητούμενο. 

Ανάμεσα στο ακροατήριο: ο Μάνος Ελευθερίου, η Ρέα Γαλανάκη, ο Ηλίας Κούβελας, ο Θανάσης Νιάρχος, ο Δημήτρης Δασκαλόπουλος, η Μαρία Στασινοπούλου και πολλοί άλλοι, Πατρινοί και Αθηναίοι, επί το αυτό συνηγμένοι, με αφορμή το νέο πόνημα - κατάθεση του Κώστα Λογαρά. 

ΤΑ ΑΣΥΣΤΟΛΑ ΨΕΥΔΗ ΤΩΝ ΔΙΟΡΓΑΝΩΤΩΝ ΤΟΥ ΣΥΛΛΑΛΗΤΗΡΙΟΥ ΓΙΑ ΤΑ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου 

Όπως η «παναίρεση του Οικουμενισμού» είναι ένα νοσηρό κατασκεύασμα, έτσι και ο θόρυβος για τα νέα προγράμματα σπουδών στα Θρησκευτικά είναι ένα ανύπαρκτο θέμα, το οποίο συντηρούν ανοήτως, αλλ’ επιμελώς, διάφοροι «ευσεβείς». 

Μέχρι και συλλαλητήριο θα κάνουν την Κυριακή 4 Μαρτίου 2018 στα Προπύλαια του Πανεπιστημίου Αθηνών! 

Στο τηλεοπτικό σποτ που διαφημίζει το συλλαλητήριο, αναπαράγονται ασύστολα ψεύδη, τα οποία επισημαίνω στο συνέχεια, υπογραμμίζοντας την ευθύνη των διοργανωτών γι’ αυτά, ήτοι της Π.Ε.Θ. και των «Ορθόδοξων Χριστιανικών Σωματείων Αθηνών». 

Ας δούμε την «λογική» του σποτ και τις απαντήσεις μας: 

«Ήξερες ότι σύμφωνα με το νέο βιβλίο θρησκευτικών της Δ΄ Δημοτικού ο Μωάμεθ παρέλαβε το Κοράνιο από τον αρχάγγελο Γαβριήλ;» 

- Βεβαίως και το ήξερα! Αφού το έγραφε το επί σειρά ετών βιβλίο των Θρησκευτικών της Β’ Λυκείου, στο κεφάλαιο για το Ισλάμ (σ. 243). 

«Ήξερες ότι στα νέα βιβλία Θρησκευτικών Γυμνασίου ή Λυκείου δεν γίνεται λόγος για την ενανθρώπηση του Υιού του Θεού, την Ανάσταση και την Ανάληψή Του;» 

- Όχι, δεν το ήξερα, διότι αυτό που ξέρω είναι ότι οι αναφορές στο σχέδιο της Θείας Οικονομίας είναι άπειρες σ’ αυτά! Ενδεικτικά: Β΄ γυμνασίου ΘΕ 2 Ποιος είναι ο θεός των χριστιανών, σελ. 39-55 [Γέννηση, σταύρωση, ανάσταση] από βιβλικά αποσπάσματα και ύμνους της εκκλησίας. Στην Α’ Λυκείου, στην ενότητα για την Ευχαριστία, ολόκληρο το κείμενο της Αγίας Αναφοράς! 

«Ήξερες ότι στα νέα Προγράμματα Θρησκευτικών πουθενά δεν αναλύεται το Σύμβολο της Πίστεως – Σε καμία τάξη Δημοτικού, Γυμνασίου ή Λυκείου τα παιδιά δεν μαθαίνουν τι σημαίνει το «Πιστεύω». 

- Το αγνοώ τελείως, διότι η πραγματικότητα είναι εντελώς διαφορετική. Εντελώς ενδεικτικά: Α΄ γυμνασίου: Θ.Ε. 4: Πώς παίρνονται οι αποφάσεις, σελ. 95-107 [12 ολόκληρες σελ. και με το Σύμβολο μέσα (σελ. 105)] για τις συνόδους κλπ. 

Δεν χρειάζεται κάτι άλλο. Οι διοργανωτές του συλλαλητηρίου ζουν σε ένα δικό τους κόσμο. Δικαίωμά τους. Αλλά δεν θα τον επιβάλλουν και σε μας.

ΠΕΡΙ ΡΩΣΙΚΗΣ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΔΗΜΗΤΡΗ ΜΠΑΛΤΑ

Στο πλαίσιο του κύκλου "Οι Δευτέρες της Στέπας στο πατάρι του Αρμού", που διοργανώνει το περιοδικό Στέπα (Επιθεώρηση Ρωσικού Πολιτισμού), χθες Δευτέρα, 26 Φεβρουαρίου 2018, ομιλητής ήταν ο Δρ Φιλοσοφίας, μεταφραστής και συγγραφέας Δημήτρης Μπαλτάς, με θέμα: "Ρωσική Θρησκευτική Φιλοσοφία".

Ο Δ. Μπαλτάς αναφέρθηκε σε εκείνους τους Ρώσους φιλοσόφους που συγκροτούν αυτό που ονομάζουμε "Ρωσική Θρησκευτική Φιλοσοφία", ένα πνευματικό φαινόμενο του τέλους του 19ου αι. και των αρχών του 20ού. Ονόματα όπως οι: Νικόλαος Μπερντιάγιεφ, Σεργκέι Μπουλγκάκωφ, Σιμόν Φρανκ, Ιβάν Ιλίν, Πάβελ Φλωρένσκι, Νικόλαος Λόσκυ, πρότειναν μια σύνθεση της φιλοσοφίας με τη θρησκεία και την Ορθόδοξη Εκκλησία, μέσα από ζητήματα ανθρωπολογικά, κοσμολογικά και οντολογικά, κινούμενοι, όμως, σε ένα πλαίσιο που δεν κρίνεται εξ επόψεως Δογματικής. 

Ακολούθησε εκτενέστατη και ουσιαστική συζήτηση με τους παρευρισκομένους. 

ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΕΤΑΙ ΣΤΟΝ ΙΑΝΟ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ ΤΟ ΝΕΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΛΟΓΑΡΑ

Τρίτη 27 Φεβρουαρίου 2018, στις 8.30 το βράδυ, στον χώρο εκδηλώσεων του βιβλιοπωλείου IANOS (Σταδίου 24, Αθήνα). 

Οι εκδόσεις Καστανιώτη και ο ΙΑΝΟS παρουσιάζουν το βιβλίο Τα πουλιά με το μαύρο κολάρο του Κώστα Λογαρά. 

Με τον συγγραφέα θα συνομιλήσει η δημοσιογράφος Μαρία Θερμού. Αποσπάσματα θα διαβάσει ο ηθοποιός Δημήτρης Καραμπέτσης. Τη βραδιά θα πλαισιώσει μουσικά ο Νίκος Τουλιάτος. 

Λίγα λόγια για το βιβλίο: 

Ο Μαρίνος Τριάντης ζει μόνος στην Πάτρα, σ’ έναν απόμερο δρόμο του λιμανιού της – πέρασμα μεταναστών προς την κοντινή Ιταλία. Μοναδική του συντροφιά το σκυλί του, ο Ραμόν. Είναι Οκτώβρης του 2011 κι έχει μόλις αποφυλακιστεί, ύστερα από τριάντα χρόνια κάθειρξης για τη δολοφονία του δεκαεξάχρονου «φίλου» του. Με το στίγμα του ισοβίτη να τον ακολουθεί, σε μια πόλη ρημαγμένη από την κρίση και αλλαγμένη από το χρόνο, προσπαθεί να επιβιώσει ζώντας με τα ψίχουλα από την ήδη πενιχρή σύνταξη της γριάς μάνας του. Παλεύει να προσαρμοστεί στη νέα του ζωή. Αλλά είναι αμφίβολο αν θα καταφέρει να σταθεί όρθιος σε έναν τόπο που μοιάζει να καταρρέει. Εμπνευσμένο από αληθινά γεγονότα, το μυθιστόρημα παρακολουθεί τη δραματική ιστορία ενός ανθρώπου παράλληλα με την πτωτική πορεία μιας χώρας. Σε πρώτο πλάνο το άτομο ως όργανο του ανεξέλεγκτου κακού. Στο φόντο η αυθαιρεσία της εξουσίας, που συντελεί στη διάβρωση της κοινωνίας και στη διάχυση του κακού πάνω στο σώμα της. 

Κώστας Λογαράς 

Ο Κώστας Λογαράς γεννήθηκε στην Πάτρα και σπούδασε ελληνική φιλολογία. Έχει γράψει ποίηση, πεζό, δοκίμιο, θέατρο. Το 1988 παρουσιάστηκε το λιμπρέτο του Σπίτια της μνήμης, σπίτια της σιωπής σε μουσική-σκηνοθεσία Θάνου Μικρούτσικου. Το θεατρικό του έργο Η τελευταία μάσκα – Fallimento ανέβηκε από τον Θόδωρο Τερζόπουλο και τη θεατρική ομάδα Άττις (2006). Το μυθιστόρημά του Ερημιά στο βλέμμα τους περιελήφθη στη βραχεία λίστα των Κρατικών Βραβείων (2009). Έχει συνεργαστεί ως επιφυλλιδογράφος με τις εφημερίδες Τα Νέα και Το Βήμα, με το λογοτεχνικό περιοδικό Διαβάζω, με το ηλεκτρονικό λογοτεχνικό περιοδικό oanagnostis.gr, με το protagon.gr κ.ά. Είναι μέλος της Εταιρείας Συγγραφέων, ενώ έργα του έχουν μεταφραστεί στα αγγλικά, τα γαλλικά και τα γερμανικά.

ΚΩΣΤΑΣ ΛΟΓΑΡΑΣ - ΤΑ ΠΟΥΛΙΑ ΜΕ ΤΟ ΜΑΥΡΟ ΚΟΛΑΡΟ by Panagiotis Andriopoulos on Scribd

Erato Alakiozidou - piano "IN BLUE AND WHITE"

Μια ξεχωριστή εκδήλωση χθες βράδυ, Σάββατο 24 Φεβρουαρίου 2018, στην Αίθουσα "Άρης Γαρουφαλής" του Ωδείου Αθηνών. 

Παρουσιάστηκε η δισκογραφική παραγωγή "In Blue & White" της Ερατούς Αλακιοζίδου, δηλαδή ένα cd με έργα σύγχρονων ελλήνων συνθετών για σόλο πιάνο. Μια πραγματικά ακριβή παραγωγή, με διεθνή standards. 

Την εκδήλωση προλόγισε ο πρόεδρος του Ωδείου Αθηνών Νίκος Τσούχλος και στη συνέχεια αναφέρθηκε διεξοδικά στο σπουδαίο δισκογράφημα ο μουσικογράφος, κριτικός και ερευνητής Θωμάς Ταμβάκος. 

Ακολούθως τον λόγο έλαβαν  οι συνθέτες Γιώργος Κουρουπός, Ιωσήφ Παπαδάτος και Αναστάσης Φιλιππακόπουλος, έργα των οποίων περιλαμβάνονται στο cd. 

Στη συνέχεια η Ερατώ Αλακιοζίδου έπαιξε στο πιάνο αρκετά από τα έργα που συμπεριλαμβάνονται στο cd, το οποίο έχει ήδη διεθνή απήχηση. Τα έργα ήταν στημένα έτσι σαν μια mini version της μουσικής της αφήγησης, δίνοντας έμφαση στους συνθέτες που διαμένουν ή κατάγονται από την Αθήνα. 

Παραθέτουμε στη συνέχεια την ομιλία του Θωμά Ταμβάκου και αναλυτικά πρόγραμμα της βραδυάς, με ένα σημείωμα της πιανίστριας Ερατούς Αλακιοζίδου.

Ομιλία Θωμά Ταμβάκου στην παρουσίαση CD Ερατούς Αλακιοζίδου by Panagiotis Andriopoulos on Scribd

Παρουσίαση CD in Blue and White by Panagiotis Andriopoulos on Scribd

ΑΠΟΣΥΝΑΓΩΓΟΣ Ο ΚΛΗΡΙΚΟΣ ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΖΗΣΗΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΜΕΧΡΙ ΧΘΕΣ "ΑΔΕΛΦΟΥΣ" ΤΟΥ

Πού είναι σήμερα η «Ομολογία Πίστεως κατά του Οικουμενισμού»; 

Με τις χιλιάδες υπογραφές και τις άπειρες αναρτήσεις στο διαδίκτυο; 

Στον κάλαθο των αχρήστων! Ή για προσάναμμα, αν προτιμάτε. 

Πού είναι η …λεοντόκαρδη «Σύναξη Ορθοδόξων Κληρικών και Μοναχών» που συνέταξε το κείμενο αυτό, μαζί με άλλα, για να μας αποδείξει πόσο «αιρετική» είναι σήμερα η Ορθόδοξη Εκκλησία;

Διελύθη εις τα εξ ων συνετέθη! Γιατί; Διότι το πρωτοπαλίκαρο, ο κληρικός Θεόδωρος Ζήσης, τελεί υπό καθαίρεσιν. 

Και οι συνοδοιπόροι του; Οι φίλοι του; Οι «αδελφοί» του; 

Αυτοί τον ξέχασαν τελείως, για να μην πώ τον έθαψαν πριν την ώρα του. 

Και έγραψαν πάνω στην ταφόπλακα: «ΣΥΝΑΞΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ» - ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ ΚΑΙ ΟΜΟΛΟΓΙΑ»! 

Δηλαδή οι «φίλοι» του υπό καθαίρεσιν τέως αρχηγού τους, πορεύονται πλέον ελεύθεροι, χωρίς το «βαρίδι» Ζήση, και τον λένε και «κορόιδο», αφού γράφουν στη δική τους «νέα ομολογία»: 

«Τέλος ὁ 15ος Κανόνας τῆς Α/Β Συνόδου (863) δέν ἔχει ὑποχρεωτικό χαρακτήρα καί ὡς ἐκ τούτου δέν «ἀποτειχιζόμεθα» ἄχρι καιροῦ, ἀλλά συνεχίζουμε τήν διαμαρτυρία μας, κατά τήν σεβαστή παρότρυνση ἁγιασμένων Γερόντων, οἱ ὁποῖοι μᾶς ὁδηγοῦν μέ τό λόγο τους καί μᾶς ἐνισχύουν μέ τήν προσευχή τους. Ἐξἄλλου, σύμφωνα μέ δηλώσεις τῶν οἰκουμενιστῶν, ἡ ἀποτείχισή μας αὐτή τή στιγμή, τούς χαροποιεῖ, διότι διευκολύνει τό ἔργο τους.» 

Με άλλα λόγια: Εσύ Ζήση πορεύου τώρα τον δρόμο που (μαζί στρώσαμε, αλλά) διάλεξες μόνος. Εμείς, που μέχρι χθες τρώγαμε και πίναμε και αναθεματίζαμε μαζί, δεν είμαστε κορόιδα να αποτειχιστούμε. «Συνεχίζουμε τήν διαμαρτυρία μας…». 

Δυστυχώς, δεν υπάρχει Εκκλησία για να τους καθαιρέσει όλους αυτούς σε ένα λεπτό και μόνο για τον τρόπο τους που γέμει δολιότητος…

Π.Α.Α.

ΟΙ ΕΛΛΑΔΙΤΕΣ ΘΙΑΣΩΤΕΣ ΤΗΣ ΒΟΥΛΓΑΡΙΚΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου

Ο παραπεμφθείς στο Συνοδικό Δικαστήριο για καθαίρεση κληρικός της Μητροπόλεως Θεσσαλονίκης Θεόδωρος Ζήσης, ηγήθηκε τον Μάϊο του 2016 «αντιπροσωπείας», η οποία επισκέφθηκε τον Πατριάρχη Βουλγαρίας Νεόφυτο, και σύμφωνα με τα ανακοινωθέντα ο π. Θεόδωρος Ζήσης έδωσε τις ευχές και τα συγχαρητήρια εκ μέρους του Μητροπολίτη Πειραιώς Σεραφείμ για τη θέση της Βουλγαρικής Ορθόδοξης Εκκλησίας σχετικά με την προσεχή Μεγάλη Σύνοδο. Να σημειωθεί ότι στην αντιπροσωπεία συμμετείχαν ο Αρχιμ. Παύλος Δημητρακόπουλος και ο Πρωτοπρεσβύτερος Ματθαίος Βουλκανέσκου, κληρικοί της Μητροπόλεως Πειραιώς. 

Με δεδομένο το γεγονός ότι την Κυριακή της Ορθοδοξίας του 2012 ο Πειραιώς Σεραφείμ τίμησε τον π. Θεόδωρο Ζήση, τώρα που ο εν λόγω κληρικός είναι αποτειχισμένος, αργός, ακοινώνητος και υπό καθαίρεση, θα πρέπει ο Σεβασμιώτατος να ζητήσει συγγνώμη από την Εκκλησία γι’ αυτό του το λάθος και – με την ευκαιρία της Κυριακής της Ορθοδοξίας – να συμμεριστεί το σκεπτικό της Μητροπόλεως Θεσσαλονίκης και να άρει επισήμως την τιμή (όπως επισήμως την επέδωσε). 

Από κει και πέρα θα είχε μεγάλο ενδιαφέρον να αναγνώριζε ο Σεβασμιώτατος το λάθος της συμμετοχής των κληρικών του στην «αντιπροσωπεία» που πήγε στην Εκκλησία της Βουλγαρίας για να χτίσει «τείχος» εναντίον της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου. Και βέβαια το δικό του λάθος να αποστείλει επιστολή προς τον Βούλγαρο Πατριάρχη για το ίδιο θέμα. Δε νομίζω πως ο ευφυής Πειραιώς Σεραφείμ ήταν τόσο αφελής ώστε να πιστεύει ότι η όλη στάση και εν τέλει η απουσία της Εκκλησίας της Βουλγαρίας από την Αγία και Μεγάλη Σύνοδο, ήταν «αντι-οικουμενιστικό» προϊόν. Οι τωρινοί σχεδιασμοί αλλά και ενέργειες της Εκκλησίας της Βουλγαρίας σε σχέση με την σχισματική «Μακεδονική Εκκλησία», αποδεικνύουν ότι άλλαι αι βουλαί των Βουλγάρων. Αφήνω που το γεγονός του απομονωτισμού τους εξηγείται και από την λογική του κομμουνισμού τους, που καλά κρατεί και στην Εκκλησία. 

Ο «αγωνιστής» κληρικός της Μητροπόλεως Πατρών Αναστάσιος Γκοτσόπουλος (της ομάδας Ζήση), σε άρθρα του εναντίον της Αγίας και Μεγάλης Σύνοδο φέρνει πάντοτε και ως επιχείρημα την στάση της Εκκλησίας της Βουλγαρίας. Αυτός που πήγε πανηγυρικά στο συλλαλητήριο για το όνομα της Μακεδονίας στην Αθήνα, δεν μας λέει τώρα πώς κρίνει την στάση της Βουλγαρικής Εκκλησίας απέναντι στην σχισματική «Μακεδονική Εκκλησία»; Θα είχε ενδιαφέρον να μας πει ο πατρινός κληρικός (ειδικός στις «συμπροσευχές») πώς κρίνει την συμπροσευχή του Μητροπολίτη Φιλιππουπόλεως Νικολάου και άλλων Βούλγαρων ιεραρχών σε μοναστήρι της σχισματικής Εκκλησίας των Σκοπίων. Ο «μακεδονομάχος» πατρινός κληρικός και οι ομόφρονές του, πώς κρίνουν, άραγε, την δήλωση του Πατριάρχη Βουλγαρίας Νεοφύτου ότι σύντομα θα συλλειτουργήσει με τον σχισματικό Αρχιεπίσκοπο Στέφανο κατά παράβαση κάθε εκκλησιολογίας και κανονικής τάξης; 

Μάλλον οι Ελλαδίτες θιασώτες της Εκκλησίας της Βουλγαρίας θα πρέπει να ξαναδούν τον εαυτό τους στον καθρέφτη… 

ΜΕ ΤΟΝ ΜΑΝΟ ΧΑΤΖΙΔΑΚΙ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΡΩΣΟΥΣ ΣΥΝΘΕΤΕΣ ΤΟΥ ΣΤΟ ΠΑΤΑΡΙ ΤΟΥ ΑΡΜΟΥ

«Οι Δευτέρες της Στέπας στο πατάρι του Αρμού» - μια πρωτοβουλία του Περιοδικού «Στέπα» (εκδίδει ο Δημήτρης Τριανταφυλλίδης) για την γνωριμία του ευρύτερου κοινού με την ρωσική κουλτούρα - ολοκληρώνονται την Δευτέρα 5 Μαρτίου 2018 με μια διάλεξή μου ελληνικού και ρωσικού ενδιαφέροντος. 

Παναγιώτης Αντ. Ανδριόπουλος: «Μάνος Χατζιδάκις και Ρώσοι συνθέτες του 20ού αιώνα». 

Ο Μάνος Χατζιδάκις που συνομιλεί με τον Σέργιο Προκόφιεφ στο νεανικό πιανιστικό του έργο «Για μια μικρή λευκή αχιβάδα», ο Χατζιδάκις που διευθύνει Στραβίνσκυ είτε με την Μικρή Ορχήστρα Αθηνών είτε με την Ορχήστρα των Χρωμάτων, ο Χατζιδάκις που …κλέβει ένα θαυμάσιο μοτίβο του Σοστακόβιτς για να φτιάξει ένα δικό του τραγούδι, ολότελα ελληνικό. 

Γι’ αυτή την διάλεξή μου, ο φίλος και πολύτιμος συνεργάτης Ιωάννης – Πορφύριος Καποδίστριας φιλοτέχνησε μια ευφάνταστη και εξαίσια αφίσα. Δανείζεται μια νεανική, σχετικά, φωτογραφία του Μάνου Χατζιδάκι και προσθέτει στον συνθέτη …κατακόκκινο κινητό με ακουστικά, απ’ όπου ο Χατζιδάκις ακούει ρώσους συνθέτες (σημειώνονται τα ονόματά τους). 

Χωρίς να το γνωρίζει ο Ιωάννης – Πορφύριος Καποδίστριας μας πηγαίνει 70 χρόνια πίσω, τότε που ο Χατζιδάκις πήγαινε στο Μουσικό Τμήμα της Αμερικανικής Βιβλιοθήκης, στο γνωστό τότε ως Music Room και άκουγε σπουδαίους συνθέτες του καιρού εκείνου – μεταξύ αυτών και τους αγαπημένους του Ρώσους – από πικάπ, μιας και δεν υπήρχαν τότε τα μέσα σε αφθονία. Τι πικάπ τι κινητό!

Άλλωστε ο Χατζιδάκις αγόραζε με μανία τα πιο εξελιγμένα συστήματα και ενημερωνόταν συνεχώς. Είχε πει στους στενούς του φίλους: «Όταν πεθάνω, θα έρχεστε πάνω από τον τάφο μου και αντί για λουλούδια θα μου αφήνετε προσπέκτους με τα πιο μοντέρνα μηχανήματα!». 

Την Δευτέρα, λοιπόν, 5 Μαρτίου στις 7 το απόγευμα, στο πατάρι των εκδόσεων «Αρμός» (Μαυροκορδάτου 11, κοντά στην Ακαδημίας) ραντεβού με τον Μάνο Χατζιδάκι και τους ρώσους συνθέτες του. 

Π.Α.Α.

ΒΑΣΙΛΗΣ ΛΑΔΑΣ: "ΣΤΗΝ ΗΛΙΚΙΑ ΤΟΥ ΑΒΡΑΑΜ" Ή "ΣΙΝΕΜΑ Ο ΠΑΡΑΔΕΙΣΟΣ"

Το νέο βιβλίο του λογοτέχνη και ποιητή Βασίλη Λαδά «Στην ηλικία του Αβραάμ» παρουσιάζεται από την Κινηματογραφική Λέσχη Πάτρας, τις εκδόσεις Anima Libri και το βιβλιοπωλείο «Το Δόντι», στον Δικηγορικό Σύλλογο Πατρών, Φιλοποίμενος 24 (3ος όροφος), την Πέμπτη 22 Φεβρουαρίου 2018. 

Για το βιβλίο θα μιλήσουν ο βουλευτής Αχαΐας Κώστας Σπαρτινός, ο ποιητής Διονύσης Καρατζάς και ο συγγραφέας, ενώ αποσπάσματα του βιβλίου θα διαβάσει ο ηθοποιός Φάνης Δίπλας. 

Όπως διαβάζουμε στο οπισθόφυλλο "το βιβλίο ταξιδεύει με τη μεγάλη ταχεία του κινηματογράφου από το σελιλόιντ στα ψηφία, από τις κινηματογραφικές αίθουσες με ονόματα σαν εκκλησιών στα πολυσινεμά με τις αίθουσες αριθμούς και το ποπ κορν. Οδηγοί της ταχείας οι ταινίες «Στο πέρασμα του χρόνου», 1976, του Βιμ Βέντερς και «Μπλόου απ», 1966, του Αντονιόνι. 

Είναι ένα δοκίμιο για την απήχηση του κινηματογράφου, μέσω ενός χρονικού της Κινηματογραφικής Λέσχης Πατρών και της γλυκόπικρης τομής στο σώμα μιας πόλης, από το 1978 ως και το 2017."
Αναμφισβήτητα ο Β. Λαδάς, ιδρυτικό μέλος της Κινηματογραφικής Λέσχης Πατρών, ποιητής και Πατρινός, αλλά και μανιώδης και γνήσιος σινεφίλ, ήταν ο κατάλληλος για τη συγγραφή ενός τέτοιου βιβλίου.
Φυσικά εκείνος το έκανε για το στοίχημα της συγγραφής και ίσως για την ...Αβρααμική μνήμη,  αλλά το αποτέλεσμα μας δικαιώνει πλήρως, αφού το πόνημά του είναι μαζί Πατρινό, κινηματογραφικό και ιστορικό. Μη ξεχνάμε ότι η Κινηματογραφική Λέσχη Πατρών συμπλήρωσε 40 χρόνια παρουσίας και δράσης! Γι' αυτό γράφει ο Λαδάς: "Ταινίες, ταινίες, ταινίες. Πόσα χιλιόμετρα ταινιών άραγε έχει διανύσει η Λέσχη;"
Ένα από τα πολύ ενδιαφέροντα στοιχεία του βιβλίου είναι ότι ο Βασίλης Λαδάς δεν μασάει τα λόγια του. Μας υποδεικνύει τα πρόσωπα που συνετέλεσαν στο να ασχημίζει η πόλη τα τελευταία 40 χρόνια. Πρόσωπα και νοοτροπίες, οι οποίες εξακολουθούν - δυστυχώς - να υπάρχουν μέχρι της σήμερον. Απ' αυτή την άποψη το βιβλίο του Λαδά είναι βαθιά πολιτικό, καθώς καταγράφει και σχολιάζει κατά πως πρέπει, ήτοι καίρια και ουσιαστικά, ενέργειες και λογικές που απεδείχθησαν πομφόλυγες. Γι' αυτό και γράφει: "Με τις φούσκες του επιχειρείν συνυπήρξαν οι φούσκες της πολιτικής... Οι φούσκες δημιούργησαν πολιτικά πάθη...".
Κι αυτή η ματιά του Β. Λαδά, εκδιπλώνεται μέσα από τις ταινίες που έβλεπε ως σινεφίλ στην Κινηματογραφική Λέσχη, 40 και χρόνια. Αντιλαμβάνεται ο καθείς ότι δεν έχει προλήψεις ή προκαταλήψεις απέναντι στα είδη της έβδομης τέχνης. Τα ρουφάει όλα, αλλά έχει πάντα στο μυαλό του αυτό που λέει η ηρωίδα της ταινίας Χιροσίμα αγάπη μου: "Πρέπει να κοιτάς πάρα πολύ προσεκτικά για να μαθαίνεις".
Η ματιά του είναι διεισδυτική και - πως αλλιώς; - ποιητική. Γιατί ο Κινηματογράφος είναι μια ποιητική, αρκεί να ξέρεις τα κλειδιά για να την ανακαλύψεις. Είναι, όμως, και υπόθεση πολιτική. Κι αυτό απασχολεί, επίσης, τον Β. Λαδά. Γι' αυτό και αναφέρεται στις ταινίες των μεγάλων Ανατολικών σκηνοθετών που "δεν υπάκουαν στην κομματική γραμμή και στην αισθητική της γραφειοκρατίας" ή στην επιβολή του συστημικού κινηματογράφου των Η.Π.Α. από τη δεκαετία του 1990 ή στην αντίσταση του Ιράν!
Επειδή όμως το βιβλίο του Λαδά θίγει κι άλλα πολλά ζητήματα, "Στην ηλικία του Αβραάμ" θα επανέλθουμε.
Π.Α.Α.

Η ΡΑΛΛΟΥ ΜΑΝΟΥ ΠΟΥ ΕΦΥΓΕ ΠΡΙΝ 30 ΧΡΟΝΙΑ...

Ραλλού Μάνου σε ηλικία 23 ετών. (1938 c.)

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου 

Τριάντα χρόνια από την αναχώρηση της Ραλλούς Μάνου (15 Οκτωβρίου 1988). 

Τι να πεις για μια τέτοια μεγάλη γυναίκα και ελληνίδα; 

Μια ολόκληρη ιστορία! 

Η Ραλλού Μάνου ήταν κόρη του Μακεδονομάχου Πέτρου Μάνου και της Σοφίας Τομπάζη. Η καταγωγή της φτάνει πίσω στους Φαναριώτες Μάνους και Μαυροκορδάτους, ενώ από την πλευρά της μητέρας της στους φημισμένους Υδραίους καπεταναίους του ’21. Η ετεροθαλής αδερφή της, Ασπασία Μάνου, είχε παντρευτεί τον βασιλιά Αλέξανδρο Α'. 

Ήταν σύζυγος του αρχιτέκτονα και ακαδημαϊκού Παύλου Μυλωνά, ο οποίος – εκτός των πολλών άλλων - ήταν υπεύθυνος για την αναστήλωση του ναού της Αναστάσεως και του Παναγίου Τάφου στα Ιεροσόλυμα (1976 - 1984), ενώ σημαντικό μέρος του θεωρητικού του έργου καταλαμβάνει η έρευνά του για το Άγιον Όρος και για την νεοκλασσική αρχιτεκτονική του 19ου αιώνα στην Αθήνα. 

Ο Παύλος Μυλωνάς με τη γυναίκα του Ραλλού Μάνου, Πάσχα στο σπίτι της Ύδρας, 1976

Το «Ελληνικό Χορόδραμα» ήταν μια κορυφαία στιγμή του ελληνικού πολιτισμού του 20ού αιώνα. Μας όρισε την μοντέρνα ελληνικότητα. Αρύεται από την παράδοση αλλά πηγαίνει πολύ πιο πέρα απ’ αυτήν. 

Η ίδια προσδιόρισε την ουσία του «Ελληνικού Χοροδράματος» ως προσπάθεια «δημιουργίας ελληνικής χορευτικής ερμηνείας, αποφεύγοντας τη μίμηση ξένων τρόπων. Δεν εννοώ μ’ αυτό ότι τα θέματα των μπαλλέτων μας πρέπει να είναι πάντοτε ελληνικά. Τέτοια θέματα μεταχειρίζεται ο κόσμος όλος, χωρίς να είναι γι’ αυτό ελληνικός ο τρόπος αποδόσεως. Ούτε μας ενδιαφέρει μια μουσειακή αναπαράσταση αρχαίων, βυζαντινών και λαογραφικών στοιχείων. Όλα τα θέματα είναι καλά, όταν πετυχαίνουμε, ο χορογράφος, ο μουσικός και ο σκηνοθέτης, να δώσουμε σαν Έλληνες καλλιτέχνες μια ερμηνεία ελληνική, έναν τρόπο και ένα στυλ ξέχωρο, αυτό το «κάτι» που βάζει τη σφραγίδα της Ελλάδας στη δημιουργία της. Ο Ντιαγκίλεφ έλεγε: «Θέλω να κάνω έργο δημιουργού και όχι μιμητού». Αυτή είναι και η δική μας αναζήτηση».

Γι’ αυτό και η Ραλλού Μάνου θέλησε δίπλα της την Ελλάδα που ενσάρκωσε το «Ελληνικό Χορόδραμα»: Μάνος Χατζιδάκις, Οδυσσέας Ελύτης, Νίκος Χατζηκυριάκος - Γκίκας, Γιάννης Μόραλης, Σπύρος Βασιλείου, Νίκος Εγγονόπουλος, Γιάννης Τσαρούχης, Μίκης Θεοδωράκης, Αργύρης Κουνάδης, Ευγένιος Σπαθάρης κ.α.
Ας θυμηθούμε και πάλι τη Ραλλού Μάνου: «Η ελληνικότητα δεν είναι εξωτερικό γνώρισμα, ούτε θέμα υπηκοότητας. Είναι κάτι που το έχεις στο αίμα σου. Έλεγε η Μάρθα Γκράχαμ πως το αίμα μου θυμάται. Υποσυνείδητα δηλαδή φέρνω μέσα μου την παράδοση».
Παραθέτουμε ένα βιντεάκι του 1962, όπου η Ραλλού Μάνου χορεύει Το Όνειρο του Μίκη Θεοδωράκη από Το Τραγούδι Του Νεκρού Αδερφού. 
Και θα επανερχόμαστε και πάλι στην μεγάλη ιέρεια του χορού μέσα στη χρονιά, τιμώντας τα 30χρονα από την αναχώρησή της.

Μάνος Χατζιδάκις και Ραλλού Μάνου το 1958

"ΤΑ ΒΡΑΔΙΑ ΤΗΣ ΣΑΡΑΚΟΣΤΗΣ" ΤΟΥ ΜΑΝΟΥ ΧΑΤΖΙΔΑΚΙ ΑΠΟ ΤΟΥΣ "ΠΑΙΔΕΣ ΕΠΙ ΚΟΛΩΝΩ"

ΤΑ ΒΡΑΔΙΑ ΤΗΣ ΣΑΡΑΚΟΣΤΗΣ

Στην Καρχηδόνα ένας ληστής μ' έναν παλιό δερβίση
Τα βράδια της Σαρακοστής δειπνούσαν με χασίσι

Ναύτης σε πλοίο της γραμμής ο Διγενής στη Σμύρνη
Κι ο Μεγαλέξανδρος νταής μέσ' σε ταβέρνες πίνει

Στην Πειραιώς, στην Αθηνάς, με βάψιμο και λούσα
Η Γκόλφω βρίζει σαν πονάς και βήχει η Αρετούσα

Κ' ανάβει ο Μάρκος το λουλά
Και το χαβά του πιάνει
Και μοσχοβόλησε ο ντουνιάς
Ρεμπέτικο λιβάνι

Μουσική: Μάνος Χατζιδάκις
Στίχοι: Μιχάλης Μπουρμπούλης

Είναι το πέμπτο τραγούδι από την σκηνική καντάτα του Μ. Χατζιδάκι Παίδες επί Κολωνώ, έργο 43 (1978-1990) που δεν ολοκληρώθηκε τελικά.

"Το έργο είναι μια τολμηρή θρησκευτική ιδέα του συνθέτη, που βασίζεται στον ερωτισμό των μεταπολεμικών συνοικιών της Αθήνας, και οραματίζεται τον Οιδίποδα να παίρνει τη θέση του Χριστού πάνω στο Σταυρό, αφού περάσει μέσα από τις ερωτικές εμπειρίες του Κολωνού. Και τον Χριστό να γίνεται Οιδίποδας μετά την αποκαθήλωσή Του. Και όλα αυτά με την ζωγραφική αισθητική του Γιάννη Τσαρούχη, περί στρατιωτών και λαϊκών αγοριών."
Αυτά αναφέρονται στον ψηφιακό δίσκο Το ρεσιτάλ του Μάνου Χατζιδάκι και του Σπύρου Σακκά. Σ' αυτόν τον σημαντικό δίσκο με τον συνθέτη στο πιάνο και τον βαρύτονο Σπύρο Σακκά σε κύκλους τραγουδιών του Χατζιδάκι, περιλαμβάνεται και η μοναδική εκτέλεση του έργου Παίδες επί Κολωνώ (πέντε τραγούδια).
Προς έκπληξίν μου, ανακάλυψα στο ψηφιακό αρχείο της ΕΡΤ μία παρτιτούρα του τραγουδιού - χορωδιακή επεξεργασία, χωρίς άλλες ενδείξεις.
Π.Α.Α.

Το παραπάνω κείμενό μας δημοσίευσε και ο Άρης Δημοκίδης στα mikropragmata του στο Lifo.gr

Η ΠΕΡΙΩΝΥΜΟΣ ΚΑΙ ΠΡΟΦΗΤΙΚΗ ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΧΑΛΚΗΔΟΝΟΣ ΜΕΛΙΤΩΝΟΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΑΡΝΑΒΑΛΟ

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου 

Σε ένα παλαιότερο ένθετο του Κυριακάτικου φύλλου της εφημερίδας Ελεύθερος Τύπος (17.3.2013)  Θρησκευτικά Αναγνώσματα, το οποίο έχει ως θέμα “Οι Απόκριες και η Χριστιανική Θρησκεία”, δημοσιεύτηκε κείμενο του Κωνσταντίνου Ι. Μπελέζου, Καθηγητή της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, που αφορά στην περίφημη ομιλία του μακαριστού Γέροντος Χαλκηδόνος Μελίτωνος για τον “Καρνάβαλο” (Μητροπολιτικός Ναός Αθηνών 8.3.1970). 

Νομίζω πως και μόνο αυτή την ομιλία να είχε εκφωνήσει ο επιφανής αυτός ιεράρχης του Οικουμενικού Θρόνου, θα είχε μείνει στην ιστορία.

Το κείμενο του καθηγητού Κ. Μπελέζου, είναι μία εξονυχιστική, θα λέγαμε, μελέτη πάνω στην ομιλία του Γέροντος Χαλκηδόνος και τα περί αυτήν. 

Ο Κ. Μπελέζος αναφέρεται και αυτός στις σφοδρές αντιδράσεις που προκάλεσε τότε η ομιλία – με πλήρη βιβλιογραφική τεκμηρίωση – αλλά και στην ουσία της ομιλίας, δηλ. στο υψηλό θεολογικό περιεχόμενό της, ασύμβατο – κατά πως φάνηκε – με την Ελλαδική θρησκευτική πραγματικότητα. Επίσης, αναλύει το γλωσσικό ιδίωμα της ομιλίας, την δομή της (κηρυγματική τεχνική) και επισημαίνει με έμφαση την εκπληκτική δεξιοτεχνία του Μελίτωνος στην ερμηνεία του βιβλικού λόγου και την επικαιροποίησή του, σύμφωνα με τις εκάστοτε και τις διαχρονικές ανάγκες του ανθρώπου. 

Παραθέτω στη συνέχεια κάποια αποσπάσματα από το άρθρο του Κ. Μπελέζου σχετικά με τις αντιδράσεις που προκλήθηκαν από την ομιλία: 

“Σε μια εποχή κατά την οποία η Ελλάδα ζούσε υπό καθεστώς στρατιωτικής δικτατορίας και κυριαρχούσε το πνεύμα της σωματειακής ευσέβειας, το κήρυγμα του Μελίτωνος προκάλεσε πρωτοφανές ενδιαφέρον, τέτοιο που δεν είχε προκαλέσει μέχρι τότε κήρυγμα από τον άμβωνα του Μητροπολιτικού Ναού. Επέσυρε όμως και την μήνιν από πρόσωπα και ομάδες θρησκευομένων που είχαν αποδυθεί, κατά τις δύο προηγούμενες δεκαετίες, σε έναν άνευ προηγουμένου αγώνα κατά των καρναβαλικών εκδηλώσεων, ιδίως εκείνων της Πάτρας...”. Ποιος πρωτοστατούσε σ' αυτόν τον “αγώνα”; Μα φυσικά ο Φλωρίνης Αυγουστίνης Καντιώτης, από αρχιμανδρίτης ήδη. Σύμφωνα με τον καθηγητή Κ. Μπελέζο, ο Φλωρίνης Αυγουστίνος “παρεξήγησε, όπως ήταν αναμενόμενο, την πρόσκληση του τελευταίου προς τον καρναβαλίζοντα άνθρωπο του παρόντος κόσμου, ο οποίος μεταμφιεζόμενος μπορεί να εκφράζει τη βαθύτατη ανάγκη του για εσωτερική μεταμόρφωση, κι εξέλαβε το κήρυγμά του ως στρεφόμενο προσωπικώς εναντίον του. Ξεκινώντας από μια μάλλον εκκλησιοπολεμική αποτίμηση της καταστάσεως ... κατηγόρησε ευθέως την κηρυγματική ερμηνεία του Χαλκηδόνος ως “αντορθόδοξη”, “ασεβή”, “βλάσφημη” και “σκανδαλώδη”. Χαρακτήρισε τον “ταλαίπωρο” Μελίτωνα ως “τον μεγαλύτερον και απαισιώτερον υποκριτήν, διότι υπό την προσωπίδα ορθοδόξου ιεράρχου έκρυπτεν αρχιερέα του Βάκχου, καλούντα τον χριστιανικόν λαόν εις εκδήλωσιν λατρείας προς τα ξόανα”, το δε κήρυγμά του ως “κήρυγμα σουρεαλιστικής τέχνης, περιφρονητικόν και καταλυτικόν του ενδόξου παρελθόντος της Εκκλησίας”. Κάνοντας χρήση όλων αυτών των χαρακτηρισμών ο Αυγουστίνος, εμήνυσε διά τηλεγραφήματος τον Μελίτωνα ενώπιον της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος (13.3.1970) και απαίτησε, εκτός πάσης κανονικής τάξεως, “να δικασθή” ο Μελίτων και “να καθαιρεθή προς παραδειγματισμόν” (!!!) 

Σχεδόν μισός αιώνας πέρασε από τότε και το σκηνικό είναι το ίδιο – φευ – αγαπητοί συνοδίτες. Τότε μηνύθηκε και έπρεπε “να καθαιρεθή” ο Μελίτων. Σήμερα ζητούνται “καθαιρέσεις” από τους ...απογόνους του Καντιώτη, για πολλούς ιεράρχες του Οικουμενικού Θρόνου, ακόμα και για τον ίδιο τον Πατριάρχη! Το πρόσχημα το ίδιο: “η κακοδοξία”, “ο οικουμενισμός” και άλλα παρόμοια γελοιωδέστατα. Τι βαθειά, αλήθεια, υστέρησις για την Εκκλησία μας, τόσα χρόνια το ίδιο σκηνικό; 

Με την ευκαιρία ας επαναλάβω εδώ: Αυτό που λέγεται στην Ελλάδα “οικουμενισμός” δεν υπάρχει. Υπάρχει μόνο στη νοσηρή φαντασία κάποιων διεστραμμένων που θέλουν συνεχώς να σπέρνουν ζιζάνια στο σώμα της Εκκλησίας. Κι αν κάποιοι σύγχρονοι, ενάρετοι και αγιασμένοι θεολόγοι και ποιμένες χρησιμοποίησαν τον όρο, αυτό δε σημαίνει τίποτα. Δηλαδή δεν εκφράζει την συνείδηση της Εκκλησίας γι' αυτό που υποτίθεται πως είναι ο “οικουμενισμός”. Τα περί “παναιρέσεως” είναι αστειότητες και αθλιότητες μαζί. Βλέπουμε ήδη στην Εκκλησία της Σερβίας – και όχι μόνο - τα σχίσματα αυτής της “λογικής”. Και φυσικά ο “οικουμενισμός” γεννάει διάφορες “αιρέσεις” όπως τον “ονοματοκρυπτισμό” (κατά π. Θ. Ζήσην) και άλλες παρόμοιες γελοιότητες. 

Όσο αυτές οι ομάδες που έχουν αποδυθεί σ' ένα “κυνήγι μαγισσών” (βλ. “αιρετικών”) και κινούνται σ' αυτή την αντιεκκλησιολογική τακτική, δεν απομονώνονται από την Εκκλησία της Ελλάδος, η ίδια θα εξακολουθεί να είναι “όμηρός” τους. Με αποτέλεσμα να μην μπορεί να μιλήσει προφητικά στο σύγχρονο κόσμο. Να μην μπορεί να αρθρώσει λόγο αληθινά θεολογικό και όχι νοσηρά καταγγελτικό ή ένοχα σιωπηρό.
Τον τελευταίο καιρό, λόγω "εξτρεμισμού" των "αντιοικουμενιστών", έχουμε - ευτυχώς! - παραπομπές στο Συνοδικό Δικαστήριο των κληρικών Θ. Ζήση, Ν. Μανώλη, αλλά και κάποιων από την Μητρόπολη Φλωρίνης. Ας ελπίσουμε στην οριστική αποβολή τους από το σώμα της Εκκλησίας, κάτι άλλωστε που οι ίδιοι επέλεξαν με την "αποτείχισή" τους. 

Ευτυχώς το Οικουμενικό Πατριαρχείο διασώζει ακόμα την παράδοση του Γέροντος Χαλκηδόνος, κι αυτό είναι μια παρηγοριά, δηλ. την θεολογία της καταλλαγής και της ενότητας. Γιατί όπως εύστοχα σημειώνει ο καθηγητής Κ. Μπελέζος “αυτή ακριβώς είναι, εν τέλει, η αποστολή της Ορθοδόξου Εκκλησίας στον κόσμο σήμερα: να επαναφέρει το αίτημα της ενότητας, κατεξοχήν δε της χριστιανικής ενότητας, και να μπορέσει – εν τη δυνάμει του Αγίου Πνεύματος – να εργασθεί για τη θεραπεία των πληγών του παρελθόντος και την επισυναγωγή των πάντων σε αυτήν”.

Και μη ξεχνάμε αυτό που είχε πει προφητικά ο αείμνηστος Γέρων Χαλκηδόνος για τους καιρούς μας: «Ἡ χθὲς παρῆλθε πρὸ πολλοῦ, οὔτε κἂν τὴν σήμερον ζῶμεν, μᾶς προέλαβεν ἡ μεθαύριον». Κι ακόμα: "Ὑποκρινόμενοι τὴν χθές, ἀπουσιάζομεν ἀπὸ τὴν σήμερον καὶ ἡ αὔριον ἔρχεται ἄνευ ἡμῶν."

Η ΣΟΥΪΤΑ ΜΠΑΛΕΤΟΥ "ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΠΟΚΡΙΑ" ΤΟΥ ΜΙΚΗ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗ ΠΟΥ ΑΓΑΠΗΣΕ Ο ΜΑΝΟΣ ΧΑΤΖΙΔΑΚΙΣ

Από το πρόγραμμα της συναυλίας της Ορχήστρας των Χρωμάτων της 28-3-1990

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου

Στις 28 Μαρτίου 1990, ημέρα Τετάρτη, παρακολούθησα στο ΠΑΛΛΑΣ την 4η συναυλία της Ορχήστρας των Χρωμάτων, της νεοϊδρυθείσης τότε ορχήστρας από τον Μάνο Χατζιδάκι (Νοέμβριος 1989) που τάραξε τα νερά των μουσικών πραγμάτων της χώρας.

Το πρόγραμμα της συναυλίας ανατρεπτικό. Στο πρώτο μέρος Το βόδι πάνω στα κεραμίδια του Μιγιώ και 4 άριες με τον τενόρο Σώτο Παπούλκα. Στο δεύτερο μέρος η Ελληνική Αποκριά, σουίτα μπαλέτου του Μίκη Θεοδωράκη.

Έμεινα άναυδος με την Ελληνική Αποκριά ή Carnaval του Θεοδωράκη. Έργο που άρχισε να γράφεται το 1947, όταν ο συνθέτης ήταν εξόριστος στην Ικαρία, και ολοκληρώθηκε το 1953 με αφορμή τον ομώνυμο μύθο που εμπνεύστηκαν ο Βασίλης Ρώτας και ο Σπύρος Βασιλείου (μια απλή ερωτική ιστορία από την Αποκριά στην Παλιά Αθήνα) και απέδωσε το Ελληνικό Χορόδραμα της μεγάλης χορογράφου Ραλλούς Μάνου, η οποία χόρεψε και τον κύριο ρόλο. Η χορεύτρια και μετέπειτα χορογράφος Ντόρα Τσάτσου ερμήνευσε το ρόλο του Παιδιού της ταβέρνας. 
Ο Θεοδωράκης βασίστηκε για το έργο, στα σχέδια που είχε ήδη κάνει όταν ήταν εξόριστος στην Ικαρία. Τότε που τον είχαν εντυπωσιάσει τα λαϊκά τραγούδια που τραγουδούσαν οι συνεξόριστοί του, και ιδιαίτερα ο «Ανδρέας Ζέππος», ένα δημοφιλές τραγούδι του μικρασιάτη Γιάννη Παπαϊωάννου. Πράγματι, το θέμα του τραγουδιού αυτού κυριαρχεί στο «Μεγάλο Χορό». Σημειώνουμε ότι το τραγούδι αυτό άρεσε πολύ και στον Μάνο Χατζιδάκι, ο οποίος μας έδωσε μια ορχηστρική διασκευή του στις "Πασχαλιές μέσα από τη νεκρή γη". 
Όμως από κει και πέρα, όλα τα υπόλοιπα μελωδικά θέματα μπορούν να θεωρηθούν σαν προαναγγέλματα της μετέπειτα τραγουδιστικής του περιόδου. Με το ΚΑΡΝΑΒΑΛΙ ο Θεοδωράκης επιχειρεί για πρώτη φορά να «ντύσει» νεοελληνικές μελωδίες και χορούς με συμφωνικά ορχηστρικά χρώματα. Αργότερα θα χαρακτηρίσει την προσπάθειά του αυτή σαν «μετασυμφωνική» μουσική. Δηλαδή αναζήτηση της χρυσής τομής μεταξύ της λαϊκής και της έντεχνης μουσικής. 

Μακέτα του σκηνικού και κοστουμιών του Σπύρου Βασιλείου

Δομημένο, λοιπόν, με συνιστώσες του λαϊκού και του δημοτικού μας πολιτισμού, το έργο πρωτοπαρουσιάστηκε στην Όπερα της Ρώμης τον Μάρτιο του 1953. Το Ελληνικό Χορόδραμα, που έκλεινε τότε τρία χρόνια ζωής, έδωσε τρεις παραστάσεις στην Όπερα της Ρώμης, ύστερα από επίσημη πρόσκληση της Ιταλικής Κυβέρνησης. Μαζί με τις επαναλήψεις των χοροδραμάτων του Μάνου Χατζιδάκι (καλλιτεχνικού διευθυντή του Ελληνικού Χοροδράματος) Έξι Λαϊκές Ζωγραφιές και Το Καταραμένο φίδι, παρουσιάστηκε και η Ελληνική Αποκριά, που ήταν η δεύτερη συνεργασία του Μ. Θεοδωράκη με το Ελληνικό Χορόδραμα (η πρώτη ήταν το 1952 με το Ορφέας και Ευρυδίκη). Την ορχήστρα διηύθυνε ο Ανδρέας Παρίδης. Υπάρχει μια ιστορική ηχογράφηση του 1954, υπό τον Ανδρέα Παρίδη. 
Το έργο σημείωσε μεγάλη επιτυχία και έκτοτε δόθηκε σε πολλές παραστάσεις στην Αθήνα. Με τη μορφή της συμφωνικής σουίτας παίχτηκε τον ίδιο χρόνο από την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών στην αίθουσα « Ορφεύς», πάντοτε υπό τη διεύθυνση του Ανδρέα Παρίδη.

Μ. Θεοδωράκης, Ανδρέας Παρίδης, Μ. Χατζιδάκις
Ρώμη  1953

Ο Μίκης Θεοδωράκης γράφει για εκείνη την εποχή:

"Νομίζω ότι ο Μάνος βρήκε τότε, στη δεκαετία του ’50, τον δρόμο του που αργότερα θα γινόταν και δικός μου δρόμος. Το θέατρο, το Ελληνικό Χορόδραμα και αργότερα ο κινηματογράφος τον βοήθησαν να λυτρωθεί από τις φαντασιώσεις των προτύπων της ευρωπαϊκής μουσικής και να ακολουθήσει έναν δρόμο μοναδικό, προσωπικό, πρωτότυπο και βαθιά ελληνικό. Ο Καραγκιόζης ήταν ένα καθαρό αριστούργημα γεμάτο μελωδικές ιδέες, η μια πιο φωτεινή απ’ την άλλη, και ρυθμικές παραλλαγές γεμάτες πρωτοτυπία και λάμψη. H πρώτη γραφή του για πιάνο ήταν για μένα και η πιο γνήσια και αποκαλυπτική. Όταν ακολούθησε η ενορχήστρωση, τότε άρχισαν και τα προβλήματα που παραμένουν άλυτα έως σήμερα. Πώς μπορείς να ενορχηστρώσεις ένα καθαρά ελληνικό έργο χωρίς να προδώσεις τον βαθύτερο χαρακτήρα του;

Στο μεταξύ η δική μου αγωνία συνεχιζόταν παίρνοντας όλο και πιο δραματική μορφή για μένα. Με το ένα μάτι στη Δύση και με το άλλο στην Ελλάδα… Τι να κάνω; Πώς να το κάνω; Πώς να συνδυάσω, πώς να παντρέψω αυτούς τους δύο κόσμους;

φωτογραφία από την παράσταση του Ελληνικού Χοροδράματος με την Ελληνική Αποκριά (1954)

Όταν άκουσε ο Χατζιδάκις τη δική μου Ελληνική Αποκριά τον είδα με μεγάλη μου ανακούφιση να συμφωνεί. Άλλωστε το έπαιζε συχνά με την Ορχήστρα των Χρωμάτων και είχε κάνει απόπειρες να ολοκληρώσει μια ηχοληψία όπως ο ίδιος την ήθελε: με τελειότητα. Τι ήταν εν τέλει το έργο αυτό; Νομίζω μια πρόταση για ενορχήστρωση ενός καθαρά ελληνικού μουσικού υλικού…

Ευτύχησα να είμαι μαζί του στην Όπερα της Ρώμης στα 1953, όταν ο Ανδρέας Παρίδης διηύθυνε με τους Ιταλούς μουσικούς τον Καραγκιόζη και την Ελληνική Αποκριά. Βγαίναμε και οι δύο για πρώτη φορά στην εμβληματική Ευρώπη των μεγάλων συμφωνιστών! Την επομένη εγώ θα πήγαινα στο Παρίσι να δαμάσω επιτέλους τα φαντάσματα της συμφωνικής μουσικής που με βασάνιζαν, ο δε Μάνος θα γύριζε στην Ελλάδα ακολουθώντας έναν δρόμο που ο ίδιος είχε στρώσει και που θα είχε ως αποτέλεσμα την κατάκτηση μιας κορυφής που ήταν ίσως η πιο ψηλή για όλους μας: το Ελληνικό Τραγούδι". (εφημ. Το Βήμα, 15-6-2003).

Ο Μάνος Χατζιδάκις στο πρόγραμμα εκείνης της συναυλίας της 28ης Μαρτίου 1990, οπότε και διηύθυνε την Ορχήστρα των Χρωμάτων στην Ελληνική Αποκριά σημείωνε:

"Η Ελληνική Αποκριά είναι γέννημα μιας περιθωριακής ευαισθησίας που έμελλε να σφραγίσει τον τόπο εδώ και 40 χρόνια, σε πείσμα των κρατούντων και των εμπόρων" Και σχολιάζοντας στη συνέχεια τα μέρη του έργου γράφει για την "Καμήλα": "Μες στην οποία υπάρχει το υπέροχο θέμα του σαξοφώνου που το έκλεψα συνειδητά για να γράψω το τραγούδι μου Το πέλαγο είναι βαθύ, πιστεύοντας όπως ο Στραβίνσκυ πως ...οι μεγάλοι κλέβουν ενώ οι μέτριοι μιμούνται".

Και καταλήγει ο Χατζιδάκις: "Οφείλω να ομολογήσω ότι κατέχομαι από ιδιαίτερη συγκίνηση που παρουσιάζω απόψε αυτό το έργο του Μίκη. Είναι ένα κομμάτι από τη ζωή μου".

Το 2005, χρονιά κατά την οποία γιορτάστηκαν τα 80χρονα του Μίκη, η Ορχήστρα των Χρωμάτων υπό τον Μίλτο Λογιάδη ερμήνευσε, στο πλαίσιο συναυλιών (στο Μέγαρο Μουσικής) με Συμφωνικά έργα του Θεοδωράκη, και την Ελληνική Αποκριά, που τόσο αγαπούσε ο Μάνος Χατζιδάκις. Αυτή η εκτέλεση κυκλοφόρησε και σε ψηφιακό δίσκο (Legend). 

Παραθέτουμε εδώ κάποια αποσπάσματα από το έργο, τα μέρη του οποίου είναι τα εξής:

Overture (Εισαγωγή) 

Men ’ s Dance (Ανδρικός χορός) 

Grand Dance (Μεγάλος Χορός) 

Erotic Dance (Ερωτικός Χορός) 

Divertimento (Ντιβερτιμέντο) 

Three Carnival Dances (Τρεις Χοροί του Καρναβαλιού) 

α. Maypole (Γαϊτανάκι) 

β. Little Horse (Αλογάκι) 

γ. Camel (Καμήλα) 

Girl ' s Dance (Χορός της Κοπέλας) 

Finale (Φινάλε)

Αξίζει εδώ να σημειώσουμε πως η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΠΟΚΡΙΑ (CARNAVAL) παρουσιάστηκε τον Οκτώβριο του 1957 με τη Συμφωνική Ορχήστρα του B.B.C. υπό τη διεύθυνση του Collin Davis. 

Παραθέτουμε ένα μέρος της ιστορικής εκείνης ερμηνείας (πριν 60 χρόνια). 

Πολλά από τα μέρη του έργου αυτού ο συνθέτης τα ενσωμάτωσε στο μπαλέτο ΖΟΡΜΠΑΣ, στα 1988, κατά την επιθυμία του χορογράφου Lorca Massine και της Arena di Verona, που ήθελαν να αποτελείται από τους πιο λαμπρούς χορούς και τραγούδια του Θεοδωράκη.

Παραθέτουμε εδώ ένα κείμενο του Μίκη Θεοδωράκη για το έργο. 
Στο κείμενό του αυτό ο Μ. Θεοδωράκης αναφέρεται και στις παραστάσεις στη Ρώμη, όπου παίχτηκαν και έργα του Μ. Χατζιδάκι. 

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΤΗΚΑΝ ΣΗΜΕΡΑ ΤΑ "ΑΝΘΙΒΟΛΑ" ΣΤΟ "ΕΝ ΠΛΩ" (ΦΩΤΟ)

Στον χώρο του βιβλιοπωλείου Εν Πλω, στο κέντρο της Αθήνας,  παρουσιάστηκε σήμερα Σάββατο 17 Φεβρουαρίου το μεσημέρι, το πρώτο τεύχος της Ετήσιας Έκδοσης Χριστιανικού Διαλόγου και Πολιτισμού «Ανθίβολα» (εκδ. Εν πλω). 

Για την έκδοση μίλησαν οι πρωτεργάτες της, ο Σταύρος Γιαγκάζογλου, εκλεγμένος Επίκουρος Καθηγητής Δογματικής στο Τμήμα Θεολογίας του ΕΚΠΑ και ο Δημήτρης Αγγελής, Ποιητής, Δρ. Φιλοσοφίας, Διευθυντής περιοδικού Φρέαρ, αλλά και οι: 

- π. Σταμάτης Σκλήρης, Αγιογράφος-ζωγράφος, Ιατρός και Θεολόγος. 

- Θανάσης Παπαθανασίου, Δρ. Θεολογίας, Αρχισυντάκτης του περιοδικού Σύναξη, Διδάσκων στην Ανωτάτη Εκκλησιαστική Ακαδημία Αθηνών. 

Την εκδήλωση πλαισίωσαν μουσικά: ο Χρήστος Μακρόπουλος  και μέλη του γνωστού συγκροτήματος Encardia. 

Ήταν μια ουσιαστικού περιεχομένου εκδήλωση, με καίριες και σημαντικές τοποθετήσεις από τους παρουσιαστές της έκδοσης, οι οποίοι έθεσαν επί τον τύπον των ήλων τα ζητήματα της σχέσης θεολογίας και πολιτισμού (ή καλύτερα πολιτισμών, όπως επισήμανε ο Θανάσης Παπαθανασίου), παράδοσης και ανανέωσης, διαλόγου της Εκκλησίας με τον σύγχρονο κόσμο, μέσα από μια γενναία αυτοκριτική του εκκλησιαστικού χώρου.
Ευχόμαστε τα "Ανθίβολα" να ανθούν και να φέρουν κι άλλο, "με λογισμό και μ' όνειρο". 

Ευαγγέλιο και Πολιτισμοί: Το ζωτικό, το εύθραυστο… 

Αυτόν τον άξονα είχε η τοποθέτησή μου κατά την παρουσίαση των ελπιδοφόρων «Ανθίβολων», το Σάββατο 17-2-2018, στον χώρο των εκδόσεων Εν Πλω (Αθήνα).  

Με δυο λόγια: Βασικό αξίωμα του Χριστιανισμού είναι ότι όποτε ο Θεός απευθύνεται στον άνθρωπο, μιλά τη γλώσσα του συνομιλητή του. Γλώσσα ρηματική ή κοινωνική. Και άρα, η ζωή του Θεού απευθύνεται στον άνθρωπο πάντα σαρκωμένη σε δεδομένα πολιτισμού. Δεν υπάρχει άσαρκο μήνυμα. Κι όταν ο άνθρωπος δίνει μαρτυρία, οφείλει να διακονεί νέες σαρκώσεις, στα δεδομένα του συνομιλητή του. Αλλά εδώ υπάρχει και μία ένταση: Η πίστη μπορεί να δημιουργήσει πολιτισμό, αλλά στη συνέχεια η πίστη μπορεί να εξατμιστεί, ενώ η πολιτισμική δημιουργία να εξακολουθήσει να υπάρχει. Από χριστιανικής σκοπιάς αυτή η εξακολούθηση δεν αρκεί. Ο πολιτισμός κληρονομείται, η πίστη όμως όχι. Κληρονομώντας έναν πολιτισμό, κληρονομείς το χνάρι της πίστης ή την πρόσκληση στην πίστη. Όχι όμως την ζωντανή πίστη στον ζωντανό θεό. Αυτή είναι γεγονός που πρέπει να συμβεί στον κάθε άνθρωπο προσωπικά. Η χριστιανική ζωή, λοιπόν, συνθέτει πολιτισμικές δημιουργίες (δεν υπάρχει ένα πράγμα που λέγεται «ο χριστιανικός πολιτισμός»), πάντα φρέσκες (η σάρκωση για να είναι σάρκωση οφείλει να σχετίζεται με το εκάστοτε σήμερα) και πάντα εύθραυστες. Η δε έννοια της σάρκωσης εμπεριέχει και ρήξεις με τη θανατίλα (την απανθρωπιά και την απελπισία) που υπάρχει σε κάθε πολιτισμό, ακόμα και τον υψηλότερο. Είπαμε: η σάρκωση ολοκληρώνεται στην Ανάσταση, θανάτω θάνατον πατώντας (επίκειται δημοσίευση της πλήρους τοποθέτησής μου). Ευχή μου, τα «Ανθίβολα» να δεξιωθούν γερά τη διασταύρωση χριστιανικής θεολογίας και πολιτισμικής / κοινωνικής ανθρωπολογίας. 

Στη φωτογραφία, η πρώτη σελίδα του κειμένου μου που φιλοξενήθηκε στο 1ο τεύχος των «Ανθιβόλων». Ένα θέμα για την αγαπημένη Αφρική. Νομίζω πως έχω δημοσιεύσει μέχρι τώρα άλλα εννέα μελετήματα για τη συνάντηση Χριστιανισμού και αφρικανικών πραγματικοτήτων (για την αφρικανική πολυγαμία, την έννοια της ασθένειας και ίασης, την ιεραποστολή κλπ). Αγάπες που επιμένουν και σε στέπες και σε οάσεις και σε ανηφόρες… 

ΘΑΝΑΣΗΣ Ν. ΠΑΠΑΘΑΝΑΣΙΟΥ / 18-2-2018