ΘΩΜΑΣ ΤΑΜΒΑΚΟΣ: Ο ΑΕΝΑΩΣ ΠΟΙΕΙΝ

Σε μια μοναδική εκδήλωση στην Αίθουσα Διδασκαλίας της Μουσικής Βιβλιοθήκης, στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, την Πέμπτη 8 Μαϊου 2025, παρουσιάστηκε ένα σπουδαίο δισκογράφημα. Το διπλό cd με τίτλο "Αενάως ποιείν", που περιλαμβάνει έργα ελλήνων συνθετών αφιερωμένα στον Θωμά Ταμβάκο, τον εμπνευστή και δημιουργό του "Αρχείου Ελλήνων Μουσουργών Θωμάς Ταμβάκος". 

Ήταν μια εκδήλωση - γιορτή για τον οτρηρό και ακαταπόνητο Θ. Ταμβάκο, τον απόστολο της ελληνικής λόγιας μουσικής στις μέρες μας. Μια εκδήλωση κατά την οποία τέθηκε αρκετές φορές από τους ομιλητές το ερώτημα: "Φαντάζεστε να μην υπήρχε το Αρχείο του Θωμά Ταμβάκου;". 

Ευτυχώς το Αρχείο έκλεισε αισίως τα 45 χρόνια λειτουργίας και προσφοράς του και ο Θ. Ταμβάκος γιόρτασε τα 70χρονά του με την έκδοση αυτού του συλλεκτικού δισκογραφήματος. Και συνεχίζει ακάθεκτος! 

Για το δισκογράφημα μίλησαν οι: 

-Αλέξανδρος Χαρκιολάκης, μουσικολόγος, διευθυντής του ΣΦΜ 

-Έφη Αγραφιώτη, πιανίστα, ερευνήτρια, συγγραφέας 

-Γιώργος Κύρκος-Τάγιας, πρόεδρος του ΔΣ της Ένωσης Ελλήνων Θεατρικών και Μουσικών Κριτικών

-Ιάκωβος Κονιτόπουλος, συνθέτης, πρόεδρος του ΔΣ του «Συλλόγου Φίλων Δραγατάκη»

-Κωνσταντίνος Κουκιάς, συνθέτης 

-Άλκης Μπαλτάς, συνθέτης, αρχιμουσικός 

-Χρήστος Σαμαράς, συνθέτης, ομότιμος καθηγητής του Τ.Μ.Σ. του Α.Π.Θ. 

-Σοφοκλής Σαπουνάς, μουσικός παραγωγός και καθηγητής, διευθυντής της SUBWAYS MUSIC και του Εράτειου Ωδείου 

-Δήμητρα-Ραχήλ Καραμπεροπούλου, μουσικολόγος, μουσικός, υπεύθυνη της IRIDA CLASSICAL

-Θωμάς Ταμβάκος, μουσικογράφος, μουσικός ερευνητής, κριτικός, συγγραφέας, επίτιμο μέλος Ενώσεως Ελλήνων Μουσουργών 

Συντόνισε η Ειρήνη Κρίκη, μουσικολόγος, υπεύθυνη εκδηλώσεων της Αίθουσας Διδασκαλίας της Μουσικής Βιβλιοθήκης «Λ. Βουδούρη». 

ΜΟΥΣΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ 

1. Ακρόαση του έργου Ύμνος εις τον Έρωτα για φωνητικό κουαρτέτο του Θόδωρου Αντωνίου με το ΦΙΛΩΔΟΣ φωνητικό κουαρτέτο. 

2. Ακρόαση του Largo, απόσπασμα από το έργο 1973 για δύο πιάνα του Άλκη Παπαδόπουλου με τον Δημήτρη Κούκο (πιάνο) και την Μαίρη Αλεξανδράτου (πιάνο). 

3. Ακρόαση του έργου A Madrigal for Thomas για φλάουτο και πιάνο του Άλκη Μπαλτά με την Ιβόνα Γκλίνκα (φλάουτο) και την +Βίκυ Στυλιανού (πιάνο). 

4. Εκτέλεση του έργου Reflections (Περισυλλογή) για βιολί του Άρη Καραστάθη - Στέλλα Τσάνη (βιολί)

5. Εκτέλεση του έργου ΝΕ.ΛΙΑ. για βιολί της Τάνια Σικελιανού - Τάνια Σικελιανού (βιολί) 

6. Ακρόαση του έργου Ποιμένων ρούγα ηλεκτροακουστική μουσική του Γιάννη Γαλίτη με την Αγγέλικα Παπανικολάου (προετοιμασμένο πιάνο) και τον Γιάννη Χαλδούπη (παραδοσιακό κλαρίνο). 

7. Εκτέλεση του έργου Θέμα και έξι παραλλαγές πάνω στο δημοτικό τραγούδι «Άστραψεν η Ανατολή» για φλάουτο και πιάνο του Χρήστου Σαμαρά - Μελίνα Μακρή (φλάουτο), Μαρία Μοσχίδου (πιάνο)

8. Εκτέλεση του έργου Πνοή για κλαρινέτο και ηλεκτρονικούς ήχους της Σωτηρίας Αδάμ - Valentin Macoviciuc (κλαρινέτο), Σωτηρία Αδάμ (ηλεκτρονικοί ήχοι). 

9. Ακρόαση του έργου Ηχώ της λίμνης των Ιωαννίνων για πιάνο και μαγνητοταινία του Κωνσταντίνου Κουκιά με την Αγγέλικα Παπανικολάου (πιάνο). Προηχογραφημένη φωνή: Όλγα Αθανασιάδου (με τον ύμνο Αναστάσεως ημέρα) 

10. Εκτέλεση του έργου Hope is the Thing with Feathers, έργο 156, για μεσόφωνο και πιάνο του Σπύρου Μάζη, σε ποίηση της Emily Dickinson (2023) 

11. Εκτέλεση του έργου Ενύπνιον για φωνή και πιάνο του Δημήτρη Δραγατάκη σε ποίηση του συνθέτη Ιωάννα Βρακατσέλη (μεσόφωνος), Αλίκη Διαμαντή (πιάνο). 

Παραθέτουμε, στη συνέχεια, την ομιλία του Θωμά Ταμβάκου στην εκδήλωση. 

Με τη σειρά μου σας καλησπερίζω και από καρδιάς, σας ευχαριστώ όλες και όλους για την παρουσία σας. 

Χρωστώ απέραντη ευγνωμοσύνη, αν και αυτό το συναίσθημα δεν περιγράφεται με λόγια, σε όλους τους συντελεστές του «Αενάως ποιείν». Στους συνθέτες που μου αφιέρωσαν και εμπιστεύθηκαν τις μουσικές δημιουργίες τους, αρκετοί από τους οποίους είναι παρόντες, ποιούντες ιδιαίτερη τιμή προς το πρόσωπό μου, ερχόμενοι μάλιστα από το εξωτερικό όπως ο Άρης Καραστάθης από τον Καναδά, ο Κωνσταντίνος Κουκιάς από την Ολλανδία ή από την αγαπημένη Θεσσαλονίκη, όπως ο Χρήστος Σαμαράς, ο Άλκης Μπαλτάς και ο Σωτήρης Δεσπότης, από την όμορφη Ζάκυνθο ο προλαλήσας Ιάκωβος Κονιτόπουλος και από τον Βόλο η νεότερη όλων Αιμιλία Βαΐτση. Στους έξοχους ερμηνευτές που απέδωσαν τα μουσικά έργα με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, είτε σε ηχογραφικό κέντρο, είτε σε συναυλίες. Και βεβαίως, ευγνωμονώ τις δύο ελληνικές δισκογραφικές εταιρείες και το έμψυχο δυναμικό τους, από τούς διευθυντές τους έως τους τεχνικούς ηχοληψίας για την άριστη συνεργασία μας. Ευχαριστώ θερμά επίσης, τους αγαπητούς προλαλήσαντες ομιλητές και ομιλήτριες και αυτούς βέβαια που έπονται μετά από μένα. 

Ευχαριστώ εξίσου θερμά τον Σύλλογο Οι Φίλοι της Μουσικής, τη Μεγάλη Μουσική Βιβλιοθήκη, τον τεχνικό της αίθουσας Δημήτρη Θανόπουλο και την Ειρήνη Κρίκη που συντονίζει την εκδήλωση, για την αμέριστη συμπαράστασή τους. 

Τέλος, ευχαριστώ τη φιλόλογο Ερμιόνη Μπράβου για την επιμέλεια των κειμένων στο ένθετο του δισκογραφήματος. 

Είμαι βέβαιος ότι, αν οι δρόμοι τους ήταν ακόμη γήινοι, θα παρευρίσκονταν μαζί μας οι αείμνηστοι, εσαεί αγαπημένοι, Θόδωρος Αντωνίου, Δημήτρης Δραγατάκης, Ντίνος Κωνσταντινίδης, Κώστας Μπραβάκης και Βίκυ Στυλιανού. Το ίδιο πιστεύω για την αείμνηστη και πολυαγαπημένη Ζαφειρία Συνεφοπούλου, εικαστικό δημιουργό του στεφάνου ελαίας που κοσμεί το εξώφυλλο του δισκογραφήματος. Στη μνήμη τους είναι αφιερωμένο ευλαβικά το «Αενάως ποιείν». 

Επιτρέψτε μου να αναφέρω και να τιμήσω τη μνήμη δύο ακόμη αγαπημένων φίλων. Του βασικού συνεργάτη μου Γιώργου Κωνστάντζου, μουσικολόγου, μουσικού ερευνητή και συγγραφέα, που χάρη στην κοινή μας απόφαση να γίνει ενοποίηση των αρχείων μας, το αλληλοσυμπληρωμένο πλέον και πολυδιάστατο αρχειακό υλικό, ευελπιστώ ότι, διεκδικεί σημαντική θέση στη χορεία των ιδιωτικών αρχείων, με αντικείμενο τη λόγια ελληνική δημιουργία και τους 6.100 καταχωρισμένους δημιουργούς της. Επίσης, τιμώ τη μνήμη του Νίκου Φυλακτού, σπουδαίου συνθέτη που έφυγε πριν από ενάμιση μήνα. Του ζητώ συγγνώμη, εκεί στη ουράνια χορωδία, που το έργο του «Απόηχοι» για βιολί και πιάνο, γραμμένο το 2012 και αφιερωμένο σε μένα, δεν κατέστη δυνατό να ενταχθεί στο παρόν δισκογράφημα.

Από τα τέλη της δεκαετίας του ’90 και έως τις μέρες μας, εβδομήντα πέντε Έλληνες και ελληνικής καταγωγής συνθέτες, ανταποκρινόμενοι στην πρόσκληση του Αρχείου Ελλήνων Μουσουργών Θωμά Ταμβάκου, έγραψαν και όλοι σχεδόν μου αφιέρωσαν, ογδόντα τέσσερα έργα με ποικίλες ενορχηστρώσεις. Είναι μία ύψιστη τιμή προς το πρόσωπό μου την οποία όφειλα και οφείλω βεβαίως, να διαχειριστώ με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Δηλαδή τα έργα να έρθουν στο φως. Όντως, με επίμονες προσπάθειες, τα εξήντα δύο από τα έργα εκτελέστηκαν σε διάφορες συναυλίες στην Ελλάδα και το εξωτερικό, ηχογραφήθηκαν και βιντεοσκοπήθηκαν. Τρία εξ αυτών δισκογραφήθηκαν σε πρότερες εκδόσεις. Επίσης, δέκα τέσσερα έργα γράφτηκαν τα τρία τελευταία έτη, με αφορμή την έκδοση του παρόντος δισκογραφήματος. Ευελπιστώ ότι η εκτέλεση και η ηχογραφική αποτύπωση θα γίνει και για υπόλοιπα είκοσι δύο έργα που δεν έχουν εκτελεστεί ακόμη. Με απώτερο στόχο να υπάρξει μελλοντική δισκογραφική και ψηφιακή έκδοσή τους όλων των υπολοίπων έργων. 

Από το 2021 ξεκίνησα τις ενέργειες για τη δισκογραφική αποτύπωση σε όσα από τα έργα αυτό θα ήταν εφικτό. Εξετάστηκαν ενδελεχώς όλες οι παράμετροι που μπορούσαν να συμβάλλουν στο καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα. Όπως η αρτιότητα προϋπαρχουσών ηχογραφήσεων, η δυνατότητα νέων ηχογραφήσεων σε παλιότερα έργα και η αντίστοιχη διαθεσιμότητα ερμηνευτών για νέες ηχογραφήσεις. Χρησιμοποιήθηκαν οι ηχογραφήσεις επτά έργων από συναυλίες, δίκην ντοκουμέντου και κυρίως για την αρτιότητα της ερμηνείας. Η ποιότητα των ηχογραφήσεων δεν ήταν η καλύτερη δυνατή, αλλά χάρη στο γνωστικό υπόβαθρο και την εμπειρία του Νίκου Δημοσθένους, μουσικού και τεχνικού ήχου της IRIDA CLASSICAL, αρκετά από τα πρωτογενή προβλήματα στην ηχογράφηση ξεπεράστηκαν. Διακαής πόθος μου ήταν να συνυπάρξουν στην παραγωγή όλες οι ελληνικού ενδιαφέροντος δισκογραφικές εταιρείες. Στην πρόσκλησή μου ανταποκρίθηκαν ασμένως η IRIDA CLASSICAL του Άλκη Παπαδόπουλου, η SUBWAYS MUSIC του Σοφοκλή Σαπουνά και η PHASMA MUSIC του Μιχάλη Τραυλού και της Ιβόνας Γκλίνκα. Για διάφορους λόγους, στην πορεία η PHASMA MUSIC αποχώρησε. Είχαμε ήδη καταλήξει στο σύνολο των έργων του «Αενάως ποιείν». Περιέχει τελικά, 27 έργα που υπογράφονται από 26 συνθέτες. Στο ανά χείρας σας πρόγραμμα μπορείτε να αναγνώσετε, το περιεχόμενο του δισκογραφήματος, με τα στοιχεία για τους συνθέτες, τους ερμηνευτές, τις ενορχηστρώσεις και το έτος γραφής των έργων. Πολλά για το περιεχόμενο και άλλες επίσης λεπτομέρειες, αναγράφονται στο συνοδευτικό δίγλωσσο ένθετο είκοσι σελίδων. Όλοι οι συμμετέχοντες στην παραγωγή προσπαθήσαμε να συγκεράσουμε ηχητικό υλικό, διαφορετικό και αντιφατικό ενδεχομένως, όπως την αμιγώς λόγια μουσική δημιουργία με την τζαζ και την ηλεκτροακουστική μουσική. 

Επίσης, υπάρχει διακριτή αναφορά στον γενέθλιο τόπο μου, τα Ιωάννινα, με έργα που αναφέρονται στην πόλη και τη λίμνη της, την ηπειρωτική δημοτική παράδοση, αλλά και με τη συμμετοχή δημιουργών και ερμηνευτών που σχετίζονται με τα Ιωάννινα και την Ήπειρο. 

Δείγματα αυτής της αναφοράς στα Ιωάννινα και την Ήπειρο θα ακούσετε στη συνέχεια, είτε με επί τόπου ερμηνεία είτε μέσω ακρόασης από το δισκογράφημα. Δόθηκε επίσης, βαρύτητα στην παρουσία των Ελλήνων και Κυπρίων στη διασπορά. Με αυτό το πνεύμα επιλέχθηκαν τα έργα του Μιχάλη Ανδρονίκου, του Άρη Καραστάθη, του Κωνσταντίνου Κουκιά και του Ντίνου Κωνσταντινίδη. Επίσης, επιλέχθηκαν έργα συνθετών που διαβιούν εκτός Αττικής, από την ακριτική Αλεξανδρούπολη έως την Πάτρα. 

Μακάρι να υπήρχε επάρκεια χρόνου για να ερμηνευθούν και ακουστούν απόψε περισσότερα έργα. Η επιλογή όσων έργων επιλέχθηκαν είναι καθαρά ενδεικτική. Παρακαλώ να με συγχωρήσουν οι παρόντες αγαπητοί συνθέτες που το έργο τους δεν θα εκτελεστεί η δεν θα γίνει ακρόασή του. Πιστέψτε με, όλα τα έργα είναι εξαιρετικά. Η δε επιλογή, ενδεικτική όπως προανέφερα, ήταν πολύ δύσκολη. 

Ο τίτλος «Αενάως ποιείν» επιλέχθηκε με τη σύμφωνη γνώμη όλων των συντελεστών. Προέρχεται, με κάποια αλλοίωση, από τον τίτλο έργου που είναι στο δισκογράφημα. Δηλώνει τη μακραίωνη, αδιάκοπη και συνεχή παρουσία των Ελλήνων και ελληνικής καταγωγής μουσικών δημιουργών στο καλλιτεχνικό γίγνεσθαι και τα σπουδαία επιτεύγματά τους, εφάμιλλα της δυτικότροπης λόγιας μουσικής. Επίσης, ο τίτλος επιλέχθηκε, από τους υπεύθυνους των δισκογραφικών εταιρειών, ως τιμητική αναφορά για τη σχεδόν σαρανταπεντάχρονη και συνεχή παρουσία εμού και του Αρχείου Ελλήνων Μουσουργών αλλά και για τα επικείμενα εβδομηκοστά μου γενέθλια. Τους ευγνωμονώ. 

Ελπίζω να έχω δυνάμεις και κυρίως υγεία για να συνεχίσω, μαζί με τους πολύτιμους συνεργάτες μου, τα πολλά και φιλόδοξα σχέδιά μου, πάντα -το τονίζω αυτό- με κύριο άξονα την προβολή της ελληνικής λόγιας μουσικής δημιουργίας. Ήδη με τον βασικό συνεργάτη μου, τον συνθέτη-μουσικολόγο-πανεπιστημιακό καθηγητή Θανάση Τρικούπη, που αυτή την ώρα διδάσκει στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, περατώσαμε, ύστερα από επίσημη ανάθεση της Κυπριακής Ακαδημίας Επιστημών, Γραμμάτων και Τεχνών, τον πρώτο τόμο του «Λεξικού Κυπρίων Μουσουργών και Μελουργών», από τον 15ο αιώνα και έως το 1950. Η έκδοσή του, με περισσότερες από 600 σελίδες αναμένεται εντός του έτους. Και συνεχίζουμε με τους επόμενους δύο τόμους. Παράλληλα γίνεται η συγγραφή της επίσημης δισκογραφίας του Θόδωρου Αντωνίου, στη συνέχεια των τεσσάρων προηγηθέντων αντίστοιχων εκδόσεων. Και άλλα επίσης που υλοποιούνται, αλλά δεν είναι του παρόντος για να σας τα αναφέρω. 

Με πολλή μεγάλη συγκίνηση, σας αγκαλιάζω και σας ασπάζομαι όλες και όλους. Ευελπιστώ στο μέλλον να ξαναβρεθούμε εδώ ή και σε άλλο χώρο, με την παρουσίαση κάποιου άλλου υλοποιημένου σχεδίου. Το ελάχιστο που μπορώ να αρθρώσω, και συγχωρήστε μου την πενία λόγου, είναι ένα μεγάλο και εγκάρδιο ευχαριστώ και να δώσω τη σκυτάλη στους επόμενους ομιλητές και φυσικά στους ερμηνευτές της μικρής συναυλίας. Να είστε όλες και όλοι καλά.

Ακολουθεί το εξώφυλλο ιδιωτικής αρχειακής έκδοσης (έντυπη και ψηφιακή) με τη συνέργεια της Μουσικής Εταιρείας Αλεξανδρούπολης. Περιέχει παρτιτούρες είκοσι έξι έργων (απουσιάζει το "Ποιμένων ρούγα" του Γ. Γαλίτη, έργο ηλεκτροακουστικής μουσικής).