Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου
Επί τη εισόδω στο έαρ τι άλλο να ακούσουμε παρά μία από τις πιο γνωστές και όμορφες συνθέσεις του συμφωνικού ρεπερτορίου, τη Συμφωνία αρ.1 σε σι ύφεση μείζονα, έργο 283 του Robert Schumann (1810-1856), την επονομαζόμενη «Συμφωνία της Άνοιξης».
Η Συμφωνία, η οποία πρωτοπαρουσιάστηκε στη Λειψία στις 31 Μαρτίου του 1841 με μαέστρο τον Felix Mendelssohn, σχεδιάστηκε σε μια έκρηξη τεσσάρων ημερών και ολοκληρώθηκε μέσα σε ένα μήνα.
Η συμφωνία ξεχειλίζει από μια χαρούμενη εγρήγορση, ένα ευτυχισμένο αίσθημα ζωής που σπανίως χαλαρώνει και γενικά ολόκληρο το έργο διατρέχει μια ευφρόσυνη ενέργεια.
Τον υπότιτλο «Συμφωνία της Άνοιξης» τον έδωσε ο ίδιος ο Σούμαν.
Εικάζεται πως ένας στίχος από ποίημα του A. Bottger “Im Tale zeiht der Frühling auf” («Στην κοιλάδα απλώνεται η άνοιξη») αποτέλεσε το έναυσμα για τη μοτιβική φανφάρα της αρχής.
Για το πρώτο μέρος ο Σούμαν έγραψε: «Θα ήθελα η πρώτη είσοδος της τρομπέτας να ηχεί σαν να έρχεται από ψηλά, σαν ένα κάλεσμα αφύπνισης. Στην πορεία, θα ήθελα η μουσική να απηχεί το πρασίνισμα της φύσης, ίσως και το πέταγμα μιας πεταλούδας στον αέρα, και στο Allegro να δείχνει πως ο,τιδήποτε σχετίζεται με την άνοιξη έρχεται στη ζωή».
Ο Σούμαν δεν ήθελε να χαρακτηριστεί το έργο του αυτό σαν προγραμματική συμφωνία. Θεωρούσε ότι το έργο θα μπορούσε να «συγκριθεί με τα μπουμπούκια της άνοιξης, τα οποία πρόβαλλαν από την ψυχή του και συμβόλιζαν μια νέα άνοιξη στη μουσική του».
Τα μέρη της «Συμφωνίας της Άνοιξης»:
1. Andante un poco maestoso - Allegro molto vivace
2. Larghetto – attaca:
3. Scherzo. Molto vivace
4. Finale. Allegro animato e grazioso.
Παραθέτουμε εδώ μια ιστορική ερμηνεία του έργου: την Φιλαρμονική Ορχήστρα της Νέας Υόρκης διευθύνει ο Δημήτρης Μητρόπουλος, στο Carnegie Hall, στις 15 Νοεμβρίου 1953 (ζωντανή ηχογράφηση).
Ο Δημήτρης Μητρόπουλος έπαιζε πολύ συχνά τις συμφωνίες του Σούμαν. Τόσο καλά, ώστε μπορούσε να σου αλλάξει και γνώμη για τον συμφωνικό Σούμαν.
Χαρακτηριστική η περίπτωση του σπουδαίου μαέστρου Οδυσσέα Δημητριάδη, ο οποίος σε συνέντευξή του είχε πει:
«Θεωρούσα πάντοτε τον Σούμαν μεγάλο συνθέτη, ιδιαίτερα στα έργα του για πιάνο και στα τραγούδια του, αλλά οι συμφωνίες του δεν με εντυπωσίαζαν τόσο. Ο Μητρόπουλος με έκανε να αγαπήσω τον Σούμαν ως συνθέτη συμφωνιών. Η μελέτη και η ανάλυση της Δεύτερης συμφωνίας ήταν μοναδική και ένιωθα να συντελείται ένα θαύμα μπροστά στα μάτια μου. Και η ορχήστρα όμως έπαιζε με τεράστια ευχαρίστηση. Βέβαια επέτρεψε στον εαυτό του κάποιες μικρές παρεμβάσεις. Ο Σούμαν δεν γνώριζε τόσο καλά την ορχήστρα, όσο το πιάνο και τη φωνή. Κάτι σαν να έλειπε από τις παρτιτούρες του… Ο Μητρόπουλος είχε βρει αυτό που έλειπε και χωρίς να αλλάξει ούτε μία νότα μεταμόρφωσε το έργο. Αυτό φυσικά εκτιμήθηκε από το δύσκολο κοινό της Φιλαρμονικής, το οποίο όρθιο χειροκροτούσε για πολύ ώρα τον Έλληνα αρχιμουσικό, σε όλες τις συναυλίες που διηύθυνε, πράγμα που σπάνια συνέβαινε».
Αξίζει, επίσης, να σημειωθεί ότι στην συναυλία που έδωσε ο Δημήτρης Μητρόπουλος με την Φιλαρμονική της Ν. Υόρκης, στο Ηρώδειο, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών, την 1η Οκτωβρίου 1955 (πριν 70 χρόνια), έπαιξε και την 2η Συμφωνία του Σούμαν.
Φυσικά κυκλοφορούν αρκετές ηχογραφήσεις ("ζωντανές") του Μητρόπουλου (και σε cd), που ερμηνεύει Σούμαν.
