ΜΝΗΜΗ ΜΑΝΟΛΗ ΧΑΤΖΗΓΙΑΚΟΥΜΗ

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου 

Ένας χρόνος σήμερα, 25 Φεβρουαρίου, από τότε που ο Μανόλης Κ. Χατζηγιακουμής πέρασε στην αιωνιότητα. 

Η αποτίμηση του σπουδαίου έργου του δεν έχει γίνει ακόμα. Διατυπώνω κάποιες σκέψεις, καθώς είχα το προνόμιο να συνεργάζομαι μαζί του 35 χρόνια. 

Ο Μανόλης Κ. Χατζηγιακουμής είναι Διδάσκαλος του Γένους. Όχι κάτι λιγότερο. Ως κράτιστος φιλόλογος μας άνοιξε δρόμους με την αξεπέραστη διατριβή του «Νεοελληνικαί πηγαί του Σολωμού» (1968) και τα περίφημα «Μεσαιωνικά δημώδη κείμενα» (1977), ενώ το 1980 πραγματοποιεί μια μεγάλη επανάσταση με την κυκλοφορία του μνημειώδους έργου του «Χειρόγραφα Εκκλησιαστικής Μουσικής 1453-1821» (έκδοση της Εθνικής Τράπεζας). Είχε προηγηθεί το 1975 μια πρώτη αποτύπωση του τεράστιου εγχειρήματος στα «Μουσικά Χειρόγραφα 1453 - 1832».  

Για πρώτη φορά στα χρονικά ένας φιλόλογος, ένας σύγχρονος σπουδαίος νεοελληνιστής ασχολείται με τον πλούτο των μεταβυζαντινών χειρογράφων εκκλησιαστικής μουσικής, αναδεικνύει τον δυναμισμό του Γένους κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας, προβάλλει με τρόπο επιστημονικό την ιστορία της εκκλησιαστικής μουσικής μετά την Άλωση, ανοίγει δρόμους στην έρευνα, υποδεικνύει ότι η υπόθεση αυτή δεν είναι δουλειά των ψαλτών ή της Εκκλησίας, αλλά της καθόλου επιστήμης, χωρίς παρωπίδες και ιδεολογικές προλήψεις. Το βιβλίο αυτό του Χατζηγιακουμή περιλαμβάνει εν σμικρώ το σύμπαν, για την εκκλησιαστική μουσική από την Άλωση μέχρι την Επανάσταση. Νομίζω πως δεν υπάρχει μελέτη στην βυζαντινή μουσικολογία που να μην παραπέμπει στον Χατζηγιακουμή.

Το βιβλίο συνοδευόταν και από ένα δίσκο βινυλίου στον οποίο έψαλε ο αείμνηστος άρχοντας πρωτοψάλτης της Μ.τ.Χ.Ε. Θρασύβουλος Στανίτσας. Μια ιστορική ηχογράφηση, που έμελλε να αποτελέσει την απαρχή μιας μνημειώδους σειράς ηχογραφήσεων παραδοσιακών ψαλτών: Θρασύβουλος Στανίτσας, διακο - Διονύσιος Φιρφιρής, Μητροπολίτης Πατρών Νικόδημος Βαλληνδράς, Λεωνίδας Σφήκας, Ματθαίος Τσαμκιράνης, π. Παναγιώτης Τσινάρας, π. Γεώργιος Τσέτσης, Αγιορείτες πατέρες (Επίσκοπος Ροδοστόλου Χρυσόστομος, Δανιηλαίοι, Θωμάδες, Δοχειαρίτες κ.α.), Χαρίλαος Ταλιαδώρος, Βασίλειος Εμμανουηλίδης, Δημήτριος Νεραντζής, Γιώργος Κυρμελής, Παναγιώτης Νεοχωρίτης, Μητροπολίτης Σηλυβρίας Μάξιμος Βγενόπουλος, Ψάλτες της Κω, της ιδιαίτερης πατρίδας του Χατζηγιακουμή. Επιμελήθηκε και εξέδωσε, επίσης, την σπουδαία σειρά "Πατριαρχικά Μουσικά Αρχεία", με ζωντανές ηχογραφήσεις από τον Πατριαρχικό Ναό και ναούς της Πόλης (1956-1966). 

Μνημειώδη φιλολογικά πονήματα του: Η μετάφραση της «Οδύσσειας», «Νεοελληνικά Φιλολογικά Ανάλεκτα», αλλά και ο «Μουσικός Θησαυρός της Κω» (Αρχειακές Ηχογραφήσεις 1964-1968). 

Αξίζει να αναφερθεί ότι στα έργα του άσκησε γόνιμη και τεκμηριωμένη κριτική τόσο στον Στυλιανό Αλεξίου για την έκδοση του "Διγενή", όσο και στον Δημήτρη Μαρωνίτη για την μεταφραστική του πρόταση στην "Οδύσσεια". 

Το "Ανθολόγιο Οδύσσειας" του Χατζηγιακουμή - μια πρωτότυπη έκδοση - δεν δίνει μόνο τη δυνατότητα να περιηγηθεί και να απολαύσει κανείς, σε μικρό χρόνο, όλη την ποιητική και αφηγηματική πεμπτουσία της Οδύσσειας, αλλά λειτουργεί και ως μία περίπου σύγχρονη Ποιητική Συλλογή. 

Όλο το έργο του, συνοπτικά, μπορεί να δει κανείς στο site του "Κέντρου Ερευνών και Εκδόσεων", που ο ίδιος ίδρυσε και διηύθυνε. 

Ήταν αυστηρός, αντισυμβατικός, ανυπόκριτος, ακατάβλητος, περήφανος, πραγματικά μοναδικός! 

Το έργο του πολύτιμη παρακαταθήκη και αντικείμενο μελέτης για τους επόμενους. 

Θα παραμείνει για πάντα Ο Δάσκαλος! Των Γραμμάτων, της Μουσικής και της Ζωής! 

Προσωπικά τού είμαι βαθύτατα ευγνώμων γιατί με δίδαξε την Ιδιωτική Οδό. 

Δείτε όλες τις αναρτήσεις μας για τον Μανόλη Χατζηγιακουμή ΕΔΩ.