Προοδευτική Εύβοια, 4/10/2024, στήλη «Επάνω Διάζωμα»
Νίκος Σκαλκώτας και Μάνος Χατζιδάκις
Η παράθεση των δύο φωτογραφιών, έτσι ώστε τα βλέμματα των δύο μεγάλων μουσουργών να συναντιώνται είναι από την παρουσίαση του θέματος για τον Νίκο Σκαλκώτα, τον Μάνο Χατζιδάκι και τον Μίκη Θεοδωράκη, από τον Παναγιώτη Ανδριόπουλο – στην εκδήλωση για τον Σκαλκώτα που κάναμε μαζί, στην φιλόξενη βιβλιοθήκη του Μεγάρου Μουσικής, το απόγευμα της Δευτέρας, 30 Σεπτεμβρίου.
Ήταν όμορφη βραδιά – και πλήρης. Ο Παναγιώτης Ανδριόπουλος ήταν ο τρίτος ομιλητής. Πρώτη ήταν η κ. Στεφανία Μεράκου, της οποίας η τριακονταετής θητεία στην Βιβλιοθήκη και η έρευνά της σε αρχεία και κάθε πηγή γνώσης, δίνει ένα κύρος σε ό,τι λέει – και το λέει καλά, απλά και παραστατικά. Ο λόγος του, η παρουσίαση μιας εύστοχης ιστορικής προοπτικής, κατά την οποία ο Θεοδωράκης, ο Χατζιδάκις και ο Σκαλκώτας, διιστάμενοι καταρχάς μουσικοί, συγκλίνουν στην ιστορία, με ένα αξεδιάλυτο δίχτυ συσχετίσεων. Ένας δίσκος που περιέχει έργα Σκαλκώτα και Χατζιδάκι, άλλος δίσκος με Σκαλκώτα και Θεοδωράκη, μια Χατζιδακική ορχήστρα που παίζει Σκαλκώτα...
Κι όλα αυτά ξεκινώντας από τον Θεοδωράκη να κρατάει αποστάσεις, ως ...μουσικοκριτικός (!), για την μεταθανάτια εκτέλεση του «Λάργκο Σινφόνικο» του Σκαλκώτα από την Κρατική, το 1952. Σοσιαλιστικός ρεαλισμός, γαρ, ή τουλάχιστον το ερμηνευτικό δίπολο «ρεαλισμός / φορμαλισμός», όπου φορμαλισμός είναι όλη η μοντέρνα μουσική, τι άλλο θα έβγαζε ο Θεοδωράκης – τότε! Το 1952!!! – τον Σκαλκώτα παρά «φορμαλιστή»; Προσπαθώντας να διασώσει οτιδήποτε, αφού με τον Σκαλκώτα είχανε δουλέψει και μαζί, και τον συμπαθούσε. Και ο Χατζιδάκις, επίσης μουσικοκριτικός, σε μια συναυλία με έργα μουσικής του Σκαλκώτα, να απορεί και εξίσταται, να παινεύει τους εκτελεστές, τον Γιάννη Παπαϊωάννου και την Μαρίκα Παπαϊωάννου, αλλά να απορεί, σχεδόν, πώς παίζουνε τόσο καλά έργα, των οποίων δεν βλέπει τη μουσική ουσία. Μετά, όμως, η ιστορία τους ...συνέκλινε, θέλαν δεν θέλαν.
«Εγώ το είχα πει, ότι ο Σκαλκώτας δεν ήταν πρόδρομος του Ξενάκη και του Χρήστου, αλλά αφενός ένας συνεχιστής των μεγάλων συμφωνιστών – Μάλερ, Μπρούκνερ κ.τ.λ. – και αφετέρου ένας πρόδρομος των Χατζιδάκι και Θεοδωράκι», μας είπε συντάκτης της εφημερίδας μας.
Ο οποίος, ως δεύτερος ομιλητής [Κωστής Δεμερτζής], ανέπτυξε περίπου αυτά που δημοσιεύονται στο Editorial αυτού του φύλλου, με μουσικά παραδείγματα (Φούγκα και Λάργκο, από την «Θυσία του Αβραάμ», που ο Σκαλκώτας υπέγραψε ως «επεξεργασίες» σε μουσικό υλικό του Μανώλη Σκουλούδη.
Πρώτος ομιλητής, η κ. Στεφανία Μεράκου, με την πολύτιμη γνώση και πείρα της από τα τριάντα χρόνια της στην Βιβλιοθήκη, από την έρευνά της, μουσικολογική, και σε αρχεία, από αναρίθμητες ανακοινώσεις, εκδηλώσεις … Η συμβολή της στις γνώσεις μας, με τα στοιχεία από το αρχείο της κόρης του Σκουλούδη, Μανόλιας, πολύτιμη. Μαζί και μια άγνωστη φωτογραφία του Σκαλκώτα, ως … πιανίστα του Εθνικού Θεάτρου. Ο Μανόλης Σκουλούδης, μάθαμε, είχε οριστεί διευθυντής της ορχήστρας του Εθνικού Θεάτρου. Καθώς η θέση του βιολιστή ήταν κατειλημμένη, δημιούργησε για τον Σκαλκώτα θέση ...πιανίστα! Εξ ού και η φωτογραφία που είδαμε, με τον Σκαλκώτα να κάθεται στο πιάνο του Εθνικού Θεάτρου.
Στο μουσικό μέρος, η υψίφωνος Δάφνη Πανουργιά και ο Μάριος Καζάς στο πιάνο, ερμήνευσαν δύο έργα για φωνή και πιάνο του Κωστή Δεμερτζή. «Το μπαλκόνι», σε στίχους Γιάννη Σκαρίμπα (είναι και τα 40 χρόνια από τον θάνατό του φέτος!) και ένα καφκικό σκίτσο, «ποτέ δεν έμαθα τον κανόνα». Με γνήσια μέθεξη στην ιδιαίτερη ατμόσφαιρα του κάθε έργου, στο φως εσπερινόν του ποιήματος του Σκαρίμπα – και στον ιδιαίτερο, έμμονο χρόνο του και με γνήσια απόδοση της εξπρεσσιονιστικής, γεμάτης σκιές ατμόσφαιρας του Καφκικού αποσπάσματος (100 χρόνια από τον θάνατο του Κάφκα). Ακολούθησαν το «Ενύχτωσε ποιόνε θα ιδώ», του Σκαλκώτα, στην επεξεργασία για το Παραμυθόδραμά του «Με του Μαγιού τα Μάγια», οι «15 μικρές Παραλλαγές», από τον Μάριο Καζά στο πιάνο, και η Ισιδώρα Κοψιδά στο όμποε, με τον Μάριο Καζά, το υπέροχο Κοντσερτίνο για Όμποε και πιάνο, από την γνωστή Συναυλία για πνευστά και πιάνο, ένα από τα πλέον δημοφιλή – ατονικά – έργα του συνθέτη (το ακούσαμε, τις προάλλες, να παίζεται ...ανεξαρτήτως, στην ...Κίνα!).
Μια ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΗ βραδιά – αφιέρωμα, το μοναδικό εφέτος, στον Νίκο Σκαλκώτα, επ’ αφορμή της συμπλήρωσης 120 χρόνων από τον θάνατό του.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου