Ο ΔΗΜΗΤΡΗΣ Δ. ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΠΟΥΛΟΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΜΑΝΟΛΗ ΧΑΤΖΗΓΙΑΚΟΥΜΗ

Χρέους εξόφλησις (γιά τόν Μανόλη Κ. Χατζηγιακουμή)

Από τον Δημήτριο Δ. Τριανταφυλλόπουλο

τ. Καθηγητή Βυζαντινής Αρχαιολογίας Πανεπιστημίου Κύπρου

Ἡ σεμνή τελετή παρασημοφόρησης πνευματικῶν ἀνθρώπων ἀπό τόν Πρόεδρο τῆς Δημοκρατίας στίς 26 Σεπτεμβρίου, παρόντος καί τοῦ Ἀρχιεπισκόπου, σηματοδότησε μιά εὐχάριστη ἀνανέωση ὅσον ἀφορᾶ τή στάση τῆς Πολιτείας ἀπέναντι σέ καταξιωμένους ἀνθρώπους τοῦ πνεύματος καί τῆς τέχνης· ἐλπίδα λοιπόν γιά μιά ἀλλαγή στάσης, πέρα ἀπό κομματικές καί ἰδεολογικές ἰδιοτέλειες. 

Ἡ περίπτωση τοῦ Μανόλη Κ. Χατζηγιακουμῆ, ἀπό τήν Κῶ, εἶναι ἰδιάζουσα, ἄν ὄχι μοναδική. Ἡ στιβαρή φιλολογική του παιδεία -βασικές σπουδές καί διδακτορικό στή Φιλοσοφική Σχολή τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν- συνδυάζεται μέ βαθιά γνώση τῆς βυζαντινῆς μουσικῆς. Ἔτσι συγκροτήθηκε καί βρίσκεται ἐν ἐξελίξει ἕνα ἐξαιρετικά πρωτότυπο πρόγραμμα μέ διπλή κατεύθυνση ἀλλά κοινό στόχο. Ἀπό τή μιά, ἔκδοση βασικῶν έρευνητικῶν ἔργων γύρω ἀπό τήν ἑλληνική γραμματεία, ἀπό τόν Ὅμηρο ἕως τόν Σολωμό· ἀπό τήν ἄλλη, ἕνα μεγάλης ἔκτασης ἀπάνθισμα τῆς ἐκκλησιαστικῆς μουσικῆς σέ δύο μνημειώδεις σειρές ψηφιακῶν δίσκων καί ἀντιστοίχων βιβλίων! Κοινός παρονομαστής εἶναι -ἄν ἐξαιρεθεῖ ἡ πρόσφατη, ὀγκώδης μετάφραση καί σχολιασμός τῆς Ὀδύσσειας- ἡ ὕστερη βυζαντινή περίοδος (ἱπποτικά μυθιστορήματα) καί κυρίως αὐτή ἡ δῆθεν «σκοτεινή», περίλαμπρη (κατά Παπατσώνη) περίοδος τῆς Τουρκοκρατίας. 

Τό οὐσιῶδες δέν βρίσκεται μόνο στό εὖρος τῶν ἐνδιαφερόντων του, ἀλλά, κυρίως, στούς νέους δρόμους πού ἀνοίγει σέ ὅλα τά πεδία, ἀρχίζοντας ἀπό τή διδακτορική διατριβή του γιά τίς νεοελληνικές πηγές τοῦ Σολωμοῦ (1968) καί καταλήγοντας στήν πρόσφατη Ὀδύσσεια (2015)! Θέλω νά πιστεύω ὅτι δέν πέφτω ἔξω, χαρακτηρίζοντας τό ἔργο του μοναδικό στόν διεθνή φιλολογικό καί βυζαντινομουσικολογικό ὁρίζοντα! Τό 2017 βραβεύθηκε ἐπάξια μέ τό Ἀριστεῖο Γραμμάτων τῆς Ἀκαδημίας Ἀθηνῶν. 

Ὁ ἀναγνώστης πού θά νομίσει ὅτι ὑπερβάλλω θά πρέπει νά συνυπολογίσει ἀκόμα κάτι: τίς ποικίλες ἀντιξοότητες πού εἶχε νά ύπερπηδήσει ὁ κ. Χατζηγιακουμῆς ἕως τήν καταξίωσή του! Μένοντας ἐπίμονα ἔξω ἀπό κύκλους καί κυκλώματα, ἀρνούμενος νά δεχτεῖ πανεπιστημιακή θέση γιά νά εἶναι ἐλεύθερος ἀπό δεσμεύσεις, δέχτηκε στωικά κατατρεγμούς ἀνοιχτούς, ὅπως τήν ἐποχή τῆς δικτατορίας πού ἀπολύθηκε ἀπό τό Πανεπιστήμιο Ἀθηνῶν, ἀλλά καί συνεχεῖς παρασκηνιακές ἴντριγκες ἀπό ὁμοτέχνους του καί διαφόρους κρατοῦντες κατά καιρούς. Παρά ταῦτα, δημιούργησε μόνος του ἕνα δραστήριο Ἐρευνητικό Κέντρο, ἐμπνέοντας μέ τό παράδειγμά του καί τόν ἀκάματο μόχθο του τούς ἄξιους συνεργάτες του. 

Τά λόγια εἶναι φτώχεια: Θά πρέπει κανείς νά πάρει στά χέρια του κάποιο ἀπό τά φιλολογικά του ἔργα καί νά χαρεῖ τήν κοφτερή ματιά του μέ τό ἀπίστευτο ἕρμα ἑλληνικῆς παιδείας ἤ νά ἀκροαστεῖ, μακριά ἀπό τόν ἀδιάκοπο ὀρυμαγδό μιᾶς μεγαλούπολης, ἕναν ἁγιορείτικο ψηφιακό δίσκο, γιά νά αἰσθανθεῖ μέσα του νά πάλλει αὐτή ἡ φλόγα πού διατρέχει ὁλόκληρο τό ἔργο τοῦ κ. Χατζηγιακουμῆ. Καί πρέπει ὅλοι νά ἀναμείνουμε ἀνυπόμονα καί νά ἀγκαλιάσουμε ἕνα νέο μεγάλο, πολύμοχθο κατόρθωμά του, πού θά κυκλοφορήσει σύντομα γιά τή βυζαντινή μουσική παράδοσή μας! Αὐτό τό ἦθος, τόσο ἀκριβοθώρητο στίς μέρες μας, εἶναι ἐκεῖνο πού καταυγάζει καί ἀναδεικνύει τό ἔργο του σέ κτῆμα ἐς ἀεί! Νά εὐχηθοῦμε ἀπό καρδίας κάθε καλό ἀπό Θεοῦ στόν φίλο κ. Μανόλη Χατζηγιακουμῆ, γιά νά φέρει σέ πέρας τό μεγάλο του ὅραμα, πού ἔταξε νά ὑπηρετεῖ ἰσοβίως!