Ο ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ ΣΕΡΒΙΑΣ ΠΟΡΦΥΡΙΟΣ ΥΠΟΛΟΓΟΣ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου 

Ο Πατριάρχης Σερβίας Πορφύριος επέλεξε εξ αρχής να προσδεθεί στο άρμα του Πατριαρχείου Μόσχας. Χωρίς ενδοιασμούς και αναστολές. Αποτέλεσμα αυτής της επιλογής ήταν η αποστασιοποίηση – σχεδόν πλήρης - από το Οικουμενικό Πατριαρχείο. 

Σύμφωνα με τα ειωθότα, ο Πατριάρχης Πορφύριος θα έπρεπε, ως νέος Πατριάρχης (εξελέγη πριν τέσσερα χρόνια), να πραγματοποιήσει ειρηνικές επισκέψεις στα πρεσβυγενή Πατριαρχεία και στις Αυτοκέφαλες Εκκλησίες. Η αρχή γίνεται με την ειρηνική επίσκεψη στο Οικουμενικό Πατριαρχείο, όπου όμως ο Πατριάρχης Σερβίας δεν έχει μεταβεί μέχρι τώρα «ίνα μη μιανθή», λόγω της συλλειτουργίας με τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο και της μνημονεύσεως στα Δίπτυχα του Προκαθημένου της Εκκλησίας της Ουκρανίας, Μητροπολίτου κ. Επιφανίου, τον οποίον δεν αναγνωρίζει ο Σερβίας Πορφύριος. 

Πριν ένα χρόνο, στις 15 Μαρτίου 2024, ο Πατριάρχης Σερβίας Πορφύριος έφθασε στη Μόσχα για την εξόδιο ακολουθία και την ταφή του Επισκόπου Μοραβίας Αντώνιου, εκπροσώπου του Πατριαρχείου Σερβίας στο Πατριαρχείο Μόσχας, και συναντήθηκε με τον Πατριάρχη Μόσχας Κύριλλο. 

Τώρα, ένα χρόνο μετά, ο Πατριάρχης Σερβίας μετέβη «ως προσκυνητής» στους Αγίους Τόπους και συλλειτούργησε με τον Πατριάρχη Ιεροσολύμων Θεόφιλο, κάτι που χαρακτηρίστηκε ως «Πατριαρχικό συλλείτουργο Προηγιασμένων Δώρων προεξαρχόντων της ΑΘΜ Ιεροσολύμων και της ΑΘΜ Σερβίας».

Φυσικά, το Τυπικό της Εκκλησίας δεν προβλέπει τέτοιοι συλλείτουργο μέσα στην Σαρακοστή. Πρόκειται για μια βάναυση κατάλυση – αλλά ποιος αλήθεια ενδιαφέρεται γι’ αυτά; - του Τυπικού της κατά Ανατολάς Ορθόδοξης Εκκλησίας από δύο Ορθόδοξους Προκαθημένους. Γι’ αυτούς η Σαρακοστή είναι μάλλον ένα σύμπτωμα… 

Ειδικά ο Σερβίας Πορφύριος όχι μόνο δεν πραγματοποιεί τις νενομισμένες ειρηνικές επισκέψεις, αλλά τις …προσπερνά προκλητικά με διάφορες «αφορμές», αναπτύσσοντας μία εντελώς προσωπική ατζέντα.

Στο μεταξύ, το Κέντρο Γεωστρατηγικών Μελετών της Σερβίας διοργάνωσε στις 26 Μαρτίου 2025 ένα συνέδριο στο Βελιγράδι, στο οποίο διατυπώθηκαν ανυπόστατες κατηγορίες κατά του Οικουμενικού Πατριάρχη. Τον χαρακτήρισαν «όργανο της πολιτικής των ΗΠΑ» και «κληρικό που διεξάγει ανατρεπτικές δραστηριότητες στους κόλπους της Εκκλησίας». Μεταξύ των συμμετεχόντων ήταν ο …διαβόητος Μητροπολίτης εν Ζαπορόζιε Λουκάς, της Ουκρανικής Εκκλησίας που πρόσκειται στο Πατριαρχείο Μόσχας, η Dragana Trifkovic, Γενική Διευθύντρια του Κέντρου Γεωστρατηγικών Μελετών της Σερβίας, καθώς και εκπρόσωποι των Ορθόδοξων Εκκλησιών της Μολδαβίας και της Σερβίας. 

Ο ιερέας Νικόλαος Σίμιτς της Σερβικής Ορθόδοξης Εκκλησίας δήλωσε: «Ο Βαρθολομαίος πολιτικοποίησε την Ορθοδοξία καθώς είναι άνθρωπος του Πενταγώνου». Αναφέρθηκε επίσης στη Σύνοδο της Κρήτης το 2016, υποστηρίζοντας ότι «χρηματοδοτήθηκε από τις ΗΠΑ». Να θυμίσουμε ότι η Εκκλησία της Σερβίας συμμετείχε στην Αγία και Μεγάλη Σύνοδο της Ορθοδοξίας, αλλά μάλλον θέλει να το ξεχνάει… 

Όλη αυτή η αντι-Βαρθολομαιϊκή υστερία συντελείται με την ανοχή – για να μην πω με την ευλογία – του Πατριάρχη Σερβίας Πορφυρίου, δεδομένων και των σκληρών, κατά καιρούς, δηλώσεων κατά του Οικουμενικού Πατριαρχείου, του πάτρωνα του Πατριάρχη Σερβίας, μητροπολίτου Νόβισαντ Ειρηναίου Μπούλοβιτς. 

Για να μην αναφερθούμε και στο σερβικό «κακοκέφαλο» που δόθηκε στην Αρχιεπισκοπή Αχρίδος εν μια νυκτί, «αποκεφαλίζοντας» τόν μέχρι τότε «κανονικό» Αχρίδος Ιωάννη. Ούτε στους δικούς τους δεν δείχνουν έλεος… 

Ο Σερβίας Πορφύριος είναι υπόλογος απέναντι στην ιστορία για όλες αυτές τις ενέργειές του, στις οποίες προβαίνει «εν γνώσει φρενών και προαιρέσει». Μάλλον δεν έχει καταλάβει ότι η ιστορία εκδικείται…

Η ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΒΑΓΚΝΕΡ ΚΑΙ ΜΠΑΚΟΥΝΙΝ ΣΤΟΝ ...ΜΠΕΤΟΒΕΝ ΚΑΙ ΣΤΑ ΟΔΟΦΡΑΓΜΑΤΑ ΤΗΣ ΔΡΕΣΔΗΣ

Δημήτρης Μπαλτάς 

Μιχαήλ Mπακούνιν καί Ριχάρδος Βάγκνερ 

Μία συνάντηση 

Συνήθως τονίζεται - καί ὑπερτονίζεται - ἡ ἀντισημιτική στάση τοῦ μεγάλου μουσικοῦ Ριχ. Βάγκνερ καί ὁ θαυμασμός πού ὁ ἴδιος εἶχε προκαλέσει δεκαετίες ἀργότερα στόν Ἀδ. Χίτλερ. 

Στό σύντομο σημείωμά μου θά θυμίσω ὅτι ὁ Ρ. Βάγκνερ, λόγῳ τῆς ρομαντικῆς καταγωγῆς του ἤ τῆς ἰδιαίτερης ἐπαναστατικῆς του φύσης, «συναντήθηκε» στήν Δρέσδη, σε δύο ξεχωριστές περιπτώσεις, μέ τόν μεγάλο Ρῶσσο ἐκπρόσωπο τῆς ἀναρχικῆς θεωρίας Μ. Μπακούνιν. 

Στήν σχετικά πρόσφατη διεθνή βιβλιογραφία ἡ «συνάντησή» τους ἔχει ἀποτελέσει ἀντικείμενο ἔρευνας. Ὁ ἐνδιαφερόμενος ἀναγνώστης μπορεῖ νά ἀνατρέξει στόν τόμο «Michael Bakunin, Gottfried Semper, Richard Wagner und der Dresdner Mai-Aufstand 1849» (σελ. 100) ὁ ὁποῖος ἐξεδόθη στο πλαίσιο τοῦ Symposium des Forschungsinstituts der Friedrich-Ebert-Stiftung, 27. Oktober 1995). 

Ὅσον ἀφορᾶ τήν συνάντηση τῶν δύο ἀνδρῶν, θά σημειωθεῖ τά ἑξῆς. Πρῶτα, τήν 1η Ἀπριλίου, ὁ Βάγκνερ διευθύνει τήν 9η Συμφωνία τοῦ Μπετόβεν στήν Δρέσδη. Μεταξύ τῶν ἀκροατῶν βρίσκεται καί ὁ Μπακούνιν, ὁ ὁποῖος συγχαίροντας τόν Βάγκνερ μετά τήν συναυλία, τοῦ λέγει: «Ἀκόμα κι ἄν ὅλα τά πράγματα καταστραφοῦν στό μέλλον, αὐτό τό ἔργο τέχνης πρέπει νά μείνει ἀνέπαφο, ἀκόμα καί μέ κίνδυνο τῆς ζωῆς μας». 

Λίγο ἀργότερα, οἱ δύο ἰδιαίτερες αὐτές φυσιογνωμίες θά συναντηθοῦν στά ὁδοφράγματα τῆς Δρέσδης, στήν γνωστή ἐξέγερση τῆς 3ης-9ης Μαΐου 1849, πού ἐκδηλώθηκε ἐναντίον τῆς μοναρχίας τῆς Σαξωνίας. 
Σχετικά μέ τήν ἒξέγερση τῆς Δρέσδης γιά τήν ὁποία δέν ὑπάρχει κάποια εἰδική μελέτη στήν ἑλληνική, ὁ Ρῶσσος φιλόσοφος Ν. Μπερντιάγιεφ ἀναφέρει, στό ἔργο του Ἡ Ρωσσική Ἰδέα, τήν χαρακτηριστική πληροφορία ὅτι οἱ εξεγερμένοι κρατοῦσαν στά χέρια τήν Madonna τοῦ Rafaello. Μπορεῖ νά κατανοήσει κανείς τήν συμμετοχή τοῦ Βάγκνερ στά ὁδοφράγματα, ἀλλά καί τήν γενικότερη «συνάντησή» του μέ τίς ἀντιλήψεις τοῦ Μπακούνιν, ἄν προσέξει τό χαρακτηριστικό ἀπόσπασμα τοῦ κειμένου του «Τέχνη καί ἐπανάσταση»: «Θέλω νά καταστρέψω τήν ἐξουσία τοῦ ἑνός ἐπί τοῦ ἄλλου, τή βασιλεία τῶν νεκρῶν στούς ζωντανούς, τῆς ὕλης στό πνεῦμα. Θέλω νά συντρίψω τήν ἐξουσία τῶν ἰσχυρῶν, τοῦ νόμου καί τῆς ἰδιοκτησίας … Τό μόνο ἱερό πρᾶγμα εἶναι ὁ ἐλεύθερος ἄνθρωπος, καί δέν ὑπάρχει τίποτα ἄλλο πάνω ἀπ’ αὐτόν» (Ἡ ἀναφορά ἔχει ληφθεῖ ἀπό τό βιβλίο τοῦ H. Arvon, Mιχαήλ Μπακούνιν, μετ. Π. Γκέκα, Πλέθρον, 2009, σ. 47). Ἄς σημειωθεῖ ὅτι στήν ἴδια συνάφεια κινεῖται καί τό κείμενο τοῦ Βάγκνερ μέ τίτλο «Τό μελλοντικό ἔργο τέχνης» (βλ. M. Nettlau, Ἱστορία τῆς ἀναρχίας, Διεθνής Βιβλιοθήκη, 1999, σ. 77). 

Φαίνεται λοιπόν ὅτι πολλές φορές διατηρεῖται στήν μνήμη τῶν ἀνθρώπων μία πτυχή κάποιας μεγάλης προσωπικότητας, ὅπως εἶναι ὁ Ρ. Βάγκνερ, καί λησμονοῦνται ἄλλες, ἐξίσου ἐνδιαφέρουσες, πτυχές τῆς ζωῆς τους, ἐλάχιστες ἀπό τίς ὁποῖες ἔδειξα μέ τό σύντομο σημείωμά μου.

«MIKIS THEODORAKIS LE FRANÇAIS» από το Καλλιτεχνικό Σύνολο «Πολύτροπον»

Το Καλλιτεχνικό Σύνολο «Πολύτροπον» (υπεύθυνος: Παναγιώτης Αντ. Ανδριόπουλος), παρουσιάζει την Πέμπτη 15 Μαΐου 2025 και ώρα 8 το βράδυ, στην Αίθουσα Διδασκαλίας της Μουσικής Βιβλιοθήκης του Συλλόγου «Οι Φίλοι της Μουσικής» στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, την εκδήλωση με θέμα: «MIKIS THEODORAKIS LE FRANÇAIS», με αφορμή την επέτειο των 100 χρόνων από τη γέννηση του μεγάλου συνθέτη. 

Για την σχέση του Μίκη Θεοδωράκη με την Γαλλία, όπου σπούδασε και έζησε κατά διαστήματα, θα μιλήσουν οι: 

- Elisabeth Bargue, Δρ Ιστορικός Τέχνης - Μουσειολόγος 

- Παναγιώτης Αντ. Ανδριόπουλος 

Στην εκδήλωση θα παρουσιαστεί ο κύκλος τραγουδιών του Μίκη Θεοδωράκη σε ποίηση του γάλλου ποιητή Paul Éluard (1895-1952) για φωνή και πιάνο, καθώς και τραγούδια του συνθέτη στα γαλλικά.

Ερμηνεύουν: 

- Δάφνη Πανουργιά, τραγούδι 

- Φένια Παπαδόδημα, τραγούδι 

- Μάριος Καζάς, πιάνο 

Artwork: Ιωάννης – Πορφύριος Καποδίστριας 

Παραγωγή: Καλλιτεχνικό Σύνολο «Πολύτροπον» 

Είσοδος ελεύθερη 

Elisabeth Bargue 

H Elisabeth Bargue γεννήθηκε στην Αθήνα και είναι Διδάκτωρ στην Ιστορία της Τέχνης από το Πανεπιστήμιο της Σορβόννης, με ειδίκευση στην Κοινωνιολογική και Πολιτιστική Ιστορία της Σύγχρονης Τέχνης. Έχει επίσης εξειδικευτεί σε θέματα Μουσειολογίας στην Σχολή του Λούβρου. Στο Παρίσι εργάστηκε στο Μουσείο του Λούβρου, στο Μusée d'Orsay και στο Musée Rodin. Στην Αθήνα έχει συνεργαστεί, μεταξύ άλλων, με το Πολιτιστικό Ίδρυμα της Γαλλικής Πρεσβείας, την Εταιρεία Νεοελληνικής Τέχνης, το Ελληνικό Τμήμα του Διεθνούς Συμβουλίου Μουσείων (ICOM) και το Υπουργείο Πολιτισμού. Είναι επιμελήτρια εκθέσεων και ασχολείται με την συγγραφή δοκιμίων και την επιστημονική τεκμηρίωση καταλόγων τέχνης. Τα τελευταία χρόνια δραστηριοποιείται και ως σύμβουλος σε θέματα προστασίας πολιτιστικής κληρονομιάς και οργάνωσης μουσείων. 

Καλλιτεχνικό Σύνολο «Πολύτροπον» 

Ιδρύθηκε το 2004 από τον θεολόγο και μουσικό Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλο και παρουσιάζει στην Ελλάδα και το εξωτερικό πρωτότυπες παραγωγές βασισμένες κυρίως στην ελληνική ποίηση και μουσική. Ανάμεσά τους: “Το Τετράδιο του Πατριάρχη” (μελοποιημένη ποίηση από την νεανική ανθολογία του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου), «Ο Καβάφης του Πατριάρχη», “Ιερατική Ποίηση”, Το μουσικό έργο της Εύας Πάλμερ – Σικελιανού, «Ο Gustav Mahler του Μάνου Χατζιδάκι», «Η Αραπιά του Βασίλη Τσιτσάνη, της Μάτσης Χατζηλαζάρου, του Νίκου Σκαλκώτα και του Μάνου Χατζιδάκι», «Ο Καβάφης της Συρίας και της Μέσης Ανατολής», «Οι μουσικές των Χριστιανών της Μέσης Ανατολής», «Οι Πύρινες γλώσσες του Γιάννη Χρήστου», «Πατρινοί συνθέτες – Πατρινοί ποιητές», «Θήλεις Άγγελοι – Γυναίκες που ασκήτεψαν σε ανδρικά μοναστήρια», «Ο Κωστής Παλαμάς δύο Πατριαρχών» (ελληνικά και αραβικά), «Επί τα όρη τα Αραράτ» (ελληνοαρμενική συναυλία), «Η Νοσταλγός» του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, «Οι εκκλησιαστικές συνθέσεις του Μίκη Θεοδωράκη», «Ελληνοαραβική συναυλία», «Το άσμα της Εξόδου» (για το Μεσολόγγι), «Μες στη Μουσική μου» (Μουσική Ποιητική) και αφιερώματα: Στον Μητροπολίτη Αθηνών Άγιο Μιχαήλ Χωνιάτη, στην Ελιά, στον Νίκο Σκαλκώτα, στον Λυκούργο Αγγελόπουλο, στην Μαρία Χορς, στην Κούλα Πράτσικα, στον Αντρέι Ταρκόφσκι, τους Ρώσους της Διασποράς, τον Ντμίτρι Σοστακόβιτς, τον Αλεξάντρ Σολζενίτσιν, τον Νικολάϊ Μπερντιάεφ, κ.α. 

Έχει παρουσιάσει τις παραγωγές του σε αρκετές πόλεις της Ελλάδας, στην Κύπρο, την Γερμανία, την Κωνσταντινούπολη, ενώ την διετία 2017-2019 συνεργάστηκε με τον διάσημο χορογράφο και χορευτή φλαμένκο Israel Galvan. Στο πλαίσιο της documenta14 (Αθήνα και Kassel) συμμετείχε στην παραγωγή La farsa monea και κατόπιν στην παραγωγή του Israel Galvan, La fiesta, σε διεθνή περιοδεία (Φεστιβάλ Grec Βαρκελώνης, Φεστιβάλ Αβινιόν Γαλλίας, παραστάσεις στο Λουξεμβούργο, Μονπελιέ, Πόρτο κ.α.).

"ΜΙΑ ΝΥΞ ΕΙΣ ΤΟ ΚΑΛΙΝΤΕΡΙ" ΤΟΥ Κ.Π. ΚΑΒΑΦΗ ΜΕ ΤΗΝ ΙΟΥΛΙΤΑ ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΥ (ΒΙΝΤΕΟ)

Μια νυξ εις το Καλιντέρι (1885-1886;)

Από το βιβλίο: Κ.Π. Καβάφης, Τα πεζά (1882;-1931), Φιλολογική επιμέλεια Mιχάλης Πιερής, Ίκαρος Εκδοτική Εταιρία, 2003. 

Διαβάζει η ποιήτρια Ιουλίτα Ηλιοπούλου. 

Από την εκδήλωση "Ο Καβάφης της Συρίας και της Μέσης Ανατολής", που παρουσίασε το Καλλιτεχνικό Σύνολο "Πολύτροπον" στον πολυχώρο "Αγγέλων Βήμα" στην Αθήνα, στις 14 Οκτωβρίου 2015, στο πλαίσιο της διοργάνωσης "Το μικρό Παρίσι των Αθηνών". 

Σχεδιασμός: Παναγιώτης Αντ. Ανδριόπουλος. 

Το πεζό του Καβάφη συνοδεύεται από πρωτότυπη μουσική του συνθέτη Λεωνίδα Κανάρη.
Τραγουδούν: Δάφνη Πανουργιά, Παναγιώτης Ανδριόπουλος. 

Πιάνο: Πέτρος Μπούρας

Κ.Π. Καβάφης: Mία νυξ εις το Kαλιντέρι

Mίαν καλοκαιρινήν νύκτα, μίαν από τας εξημμένας εκείνας νύκτας του Aυγούστου, όπως ο καύσων ήτο πολύ επαισθητός εν τη οικία, απεφάσισα να υπάγω εις το Kαλιντέρι να αναπνεύσω ολίγον καθαρόν αέρα, και αν εύρω ανοικτόν εκεί το καφενείον του Aντώνη να καθίσω να πάρω ένα καφέν.

Tο Kαλιντέρι είναι μία εκτεταμένη ακρογιαλιά μεταξύ Nεοχωρίου και Θεραπείων, των δύο ωραιοτέρων χωρίων του Bοσπόρου ― διότι δεν γνωρίζω διατί, αλλά το Bουγιουκδερέ (Bαθυρρύαξ, επί το ελληνικώτερον) το οποίον θαυμάζεται τόσον πολύ, μοι εφάνη πάντοτε κρύον μέρος. 

O «ίσιος δρόμος» του Nεοχωρίου, όστις καταλήγει εις το Kαλιντέρι είχε κίνησίν τινα την νύκτα εκείνην. Ήτο Σαββατόβραδο και εγένοντο προετοιμασίαι διά την Kυριακήν. Eτελείωναν εις κάθε σπίτι τα παστρεύματα και τα συγυρίσματα τα οποία είχαν αρχίσει από το πρωί. Tα παράθυρα όλων των οικιών ήσαν χρυσά από το φως, ενώ συνήθως άλλας ημέρας από τας 9½ το χωριό έσβυνε τα φώτα του και πήγαινε να κοιμηθή. Πολύς κόσμος εκυκλοφόρει επί του ίσιου δρόμου και εις τα δρομάκια ― ως επί το πλείστον κατέβαιναν εις το καφενείον της αποβάθρας όπου έκαστον Σάββατον το εσπέρας η ράπτραις του χωριού (είναι καταπληκτικόν πράγμα πόσαις ράπτραις έχει το Nιχώρι) δεικνύουν τα λούσα των. 

Aπό τον ίσιον δρόμον εβγήκα εις διάστημα 5 λεπτών, και ήρχισα να περιπατώ επί του ωραίου Kαλιντεριού. H νυξ ήτο μαγευτική. H πανσέληνος άπλωνεν επί των υδάτων του Bοσπόρου αργυρούν μανδύαν, η δε απέναντι ασιατική όχθη έλαμπε με τα λευκά της σπιτάκια και πού και πού κανένα μιναρέ, και εφαίνετο ως χαρίεσσα σκηνογραφία μαγικού θεάτρου. 

Tου Aντώνη το καφενείον ήτο ανοικτόν, αλλά πολλούς θαμώνας δεν είχεν. H σκάλα είχεν ελκύσει όλον τον κόσμον. Eις το βάθος του καφενείου εκάθηντο δύο καπνισταί ναργκιλέδων συζητούντες περί κάποιας κληρονομίας. Ήσαν αρκετά μακρυά και όπως δεν ωμίλουν πολύ δυνατά, σπανίως μόνον, ότε εξήπτοντο, με έφθανε καμμία των φράσις ― «Ωχ αδερφέ, λάθος έχεις. H κοκόνα Φρόσω (ο θεός σχωρές’ την την καϋμένη, ήταν καλή γυναίκα) είχεν ένα στύλο μονάχα του σπιτιού, και σαν ’πέθανε…» «Tι μου λες; Λοιπόν η μεγάλη που επήρε τον Kωστάκη τον αχτάρη…» και πάλιν αι φωναί κατέπιπτον. Στην άλλην άκρη ήτο καθισμένο ένα ανδρόγυνο ― ένας αμπελουργός από τα Θεραπεία μετά της συμβίας του. Aυτοί ήσαν σιωπηλοί. O άνδρας έπαιζεν ένα μακρύ κομπολόγι και εφαίνετο ’σάν να μην επεθύμει διασκεδαστικωτέραν συνομιλίαν από το κλικ κλικ κλικ του κομπολογιού, και κάποτε το κλικλικλικλίκ όταν τα άφινε να κατρακυλούν τα κομπολογάκια οκτώ, δέκα μονομιάς.

Eξέλεξα το καλλείτερον μέρος του καφενείου ― από κάτω από έν δένδρον με μεγάλους κλάδους. Kαι εκεί εξαπλωμένος επάνω εις δύο καρέγλαις με τον καφέ στο πλάγι μου ―καφέ όπως πίνεις εις την Πόλιν μόνον― απεφάσισα να διέλθω δυο ώρας εν άκρα ησυχία θαυμάζων το ωραίον θέαμα το οποίον η φύσις εξετύλισσεν ενώπιόν μου. 

Έν ιδιαίτερον της Bυζαντινής εξοχής κατ’ εμέ είναι η φαιδρότης της. Aι κοιλάδες, οι ρύακες, τα βουνά της μειδιώσι πάντοτε. Tα αεράκια της είναι αγαθά πνεύματα παρηγορίας και θάρρους. Όσον καταβεβλημένος και αν ήσαι, όσαι στενοχωρίαι και αν σε πιέζουν, όταν έβγης και γυρίσης εις ένα κάμπον της Πόλεως ή εις μίαν ακρογιαλιάν αισθάνεσαι ότι ανεκουφίσθης κάπως ― η Ψυχή της Bυζαντινής Φύσεως σοι ψιθυρίζει «Έχει ο Θεός». Tην νύκτα ην περιγράφω ησθάνθην την επιρροήν αυτήν ζωηρότατα. Λεπτός αήρ έπνεεν επί του Bοσπόρου και ετάραττε την ομαλότητά του, και τω έκαμνε ρυτίδας. Aλλά αι ρυτίδες του Bοσπόρου δεν ομοιάζουν τας ρυτίδας άλλων υδάτων, αίτινες φαίνονται ως η έκφρασις κακεντρεχούς ή γηρασμένης φυσιογνωμίας. Όταν ο Bόσπορος χάνει την λειότητά του και ρυτιδιάζει, είναι απλώς διότι χαίρεται, διότι γελά. Eίναι καλόκαρδος θεός και θέλει την ευτυχίαν των ανθρώπων, και αγαπά το κέφι. Φέρει με χαράν το βράδυ ―πιάσε από το Mπεσίκτασι, έως εις τα Kαβάκια, απόστασις ικανή― τα ελαφρά καΐκια μέσα εις τα οποία γένονται τόσα γέλοια και τόση διασκέδασις, μέσα εις τα οποία μαύρα μάτια υαλίζουν και τρυφεραίς καρδιαίς καίονται, και τόσοι όρκοι ομνύονται και τόσοι λόγοι δίδονται. Eίναι καλόκαρδος θεός και έχει παλαιάν πείραν των τοιούτων. Δεν είχε το χέρι του μέσα εις τα καμώματα εκείνα του Διός με την Eυρώπην; 

Άκρα ησυχία επεκράτει πέριξ μου. Oι συζητούντες την κληρονομίαν είχον φύγει. Tο άλλο τραπέζι εξηκολούθει σιωπηλόν. Tόσον μεγάλη, τόσον τελεία ησυχία ήθελεν ίσως με μελαγχολήσει εάν ευρισκόμην εις άλλο μέρος, ενώ τουναντίον επί των ακτών του Bοσπόρου ησθανόμην πλήρης καλής διαθέσεως ― και εκαθήμην τερπόμενος υπό της βωβής αρμονίας της σιωπής ην διέκοπτε μόνον από καιρού εις καιρόν το πτερύγισμα ενός πτηνού, ο φλοίσβος των υδάτων επί της όχθης, ή κανένας κρότος των φιλτζανιών του καφετζή. Tα τρία, τέσσαρα φαναράκια τα οποία εκρέμοντο εις μερικά δένδρα του καφενείου έδιδον αρκετόν φως διά να κάμνη συντροφιά χωρίς να χαλνά την ομαλότητα της νυκτός. Eν τη ησυχία ταύτη ο νους μου εύρισκεν ανάπαυσιν, και υπό την επιρροήν του πανοράματος το οποίον έβλεπον, αι σκέψεις μου εγένοντο ευέλπιδες και ευχάριστοι, συγχρωτιζόμεναι μετά της ευδαίμονος καλλονής ήτις με περιεκύκλωνεν.

Aίφνης η σιωπή διελύθη. Λέμβος μεγάλη εφάνη προχωρούσα προς τα Θεραπεία και εντός αυτής μία παρέα ετραγουδούσε. Eτραγουδούσε ωραία. Bέβαια όχι καθ’ όλους τους κανόνας της μουσικής ― οι απλοί χωριανοί οίτινες ήσαν εντός της λέμβου δεν θα είχαν ιδέαν των νόμων των Conservatoires, όπως δεν είχεν ιδέαν αυτών ο πρόγονός των ο Θραξ Oρφεύς όστις συνεκίνει τους λίθους. Tραγούδι διακόπτον ―ήθελον είπει μάλλον, συνοδεύον― την σιωπήν καλοκαιρινής νυκτός είναι μία των αδυναμιών μου. Eίναι η φυσική μουσική. Eίναι η αληθής μουσική, νομίζω, της ψυχής, όπως η άσπλαγχνος βοή του κλειδοκυμβάλου του σαλονιού είναι η μουσική της διαταράξεως των νεύρων.
Mη τον πάτε γοργά εις το μνήμα, 

τον ήλιο ακόμη ας χαρή! 

Mη τον πάτε γοργά είναι κρίμα ― 

δεν έννοιωσε τι ήταν ζωή.  

Γέλ’ αν θέλης ή δάκρυα χύνε, 

στον κόσμ’ όλα ψέμματα είναι 

όλα ψέμματα, όλα σκιαίς. 

Mια αλήθεια αν μένη ακόμα, 

είν’ το κρύο, το έρημο χώμα 

που κ’ η λύπαις μας παν κ’ η χαραίς. 

Hσθάνθην σφοδράν εναντίωσιν. Eπερίμενα κανέν εύθυμον τραγούδι παλλικαρίσιο, πλήρες χαράς και ζωής, έν από τα γενναία εκείνα τραγούδια άτινα γεννά η εύφορος και ζωντανή παραλία του Bοσπόρου. Aντί αυτού ήκουα εν τοις απλοίς και ακατεργάστοις εκείνοις στίχοις ―το προϊόν της Mούσης κανενός χωριανού ποιητού― πικρόν θρήνον περί της ματαιότητος των πάντων, το πανάρχαιον εκείνο παράπονον του πάσχοντος ανθρώπου, «όλα ψέμματα, όλα σκιαίς». 

Tα άνθη εξηκολούθουν πέριξ μου διαχέοντα την μυρόπνουν ευγλωττίαν των, τα ύδατα εξηκολούθουν γελώντα και τρέχοντα ως να έσπευδον εις μακρυνάς ευτυχείς χώρας, ο ουρανός εξηκολούθει παρουσιάζων το μεγαλείον της ειρήνης του ― άπαντα εναρμόνια και σύμφωνα εν μυστική υποσχέσει ευδαιμονίας απολύτου. 

Kαι εν τοσούτω αι φωναί των τραγουδιστών δεν εδίσταζον και υψούντο μελαγχολικαί και τολμηραί, ως διαμαρτύρησις κατά της θελκτικής αλλ’ απατηλής ωραιότητος του κόσμου. 

Γέλ’ αν θέλης ή δάκρυα χύνε, 

στον κόσμ’ όλα ψέμματα είναι 

όλα ψέμματα, όλα σκιαίς. 

Mια αλήθεια αν μένη ακόμα, 

είν’ το κρύο, το έρημο χώμα 

που κ’ η λύπαις μας παν κ’ η χαραίς. 

Oι τραγουδισταί εσίγησαν και η λέμβος ήρχισε να απομακρύνεται. Aλλά και η καλή μου διάθεσις απεμακρύνθη μετ’ αυτής. O αήρ μοι εφάνη ολίγον υγρός, και εσηκώθην και έκαμα μερικά βήματα. Eις έν μέρος όπου δεν εφυσούσε διόλου ήναψα έν πυρείον και είδα την ώραν. Mεσονύκτιον. Ήτο ώρα επιστροφής. Aκριβώς την στιγμήν εκείνην μέλαν νέφος, το οποίον προ καιρού επροχώρει από τον ορίζοντα, εκάλυψε την σελήνην. Mοι εφάνη ως καταπίπτουσα αυλαία. 

Eπήρα εκ νέου την άγουσαν προς το χωρίον. Tο εύρον να κοιμάται εν ύπνω βαθεί. Eις τον ίσιον δρόμον ερημία. Mόνον τον γέροντα μπεκτσήν απήντησα όστις με το ρόπαλόν του έκρουε την ώραν επί της γης ― απαθής μετρητής του Kαιρού.

Δ' ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΙ ΣΤΟΝ ΑΓΙΟ ΓΕΩΡΓΙΟ Ν. ΨΥΧΙΚΟΥ ΧΟΡΟΣΤΑΤΟΥΝΤΟΣ ΤΟΥ ΘΕΣΠΙΩΝ ΠΑΥΛΟΥ (ΒΙΝΤΕΟ)

Η Ακολουθία της Δ' Στάσης των Χαιρετισμών προς την Υπεραγία Θεοτόκο, στον Ιερό Ναό Αγίου Γεωργίου Νέου Ψυχικού, χοροστατούντος του Θεοφιλεστάτου Επισκόπου Θεσπιών κ. Παύλου.

Χειροθεσία εις αναγνώστην του μουσικολογιωτάτου ενορίτου κ. Θεμιστοκλή Μακαντάση. 

Παρασκευή 28 Μαρτίου 2025. 

Κάμερα - επεξεργασία βίντεο: Κατερίνα Λεονάρδου. 

"Ο ΜΕΓΑΛΟΣ ΥΠΝΟΣ": ΝΕΑ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΠΕΠΙΤΟ ΔΙΑ ΧΕΙΡΟΣ ΒΑΓΓΕΛΗ ΣΑΪΤΗ

Στο σημερινό φύλλο της εφημερίδας ΤΑ ΝΕΑ (Σάββατο 29 Μαρτίου 2025), δημοσιεύθηκε μια κανούργια ιστορία του Πεπίτο Γκονζάλες, κεντρικού χαρακτήρα του «Μικρού Σερίφη», την οποία εμπνεύστηκε και φιλοτέχνησε ο αρχιτέκτονας και σκιτσογράφος Βαγγέλης Σαΐτης, παλαιός συνεργάτης των περιοδικών «Μικρός Καουμπόυ» και «Μικρός αρχηγός». 

Θέμα της νέας ιστορίας του Πεπίτο είναι "Ο μεγάλος ύπνος". Με ευφάνταστο τρόπο ο δόκιμος σκιτσογράφος Βαγγέλης Σαΐτης, ο οποίος έχει σχεδιάσει πάρα πολλές ιστορίες με τον Πεπίτο, σκαρφίζεται μια ιστορία όπου ένας νεαρός Ινδιάνος διαπιστώνει άθελά του, σε μια σπηλιά με αρκούδες, τι είναι ο επιμενίδειος μαντικός ύπνος...

Παραθέτουμε εδώ την πρόσφατη ιστορία του Πεπίτο προς τέρψιν των αναγνωστών της Ιδιωτικής Οδού.

Ο αρχιτέκτων και σκιτσογράφος Βαγγέλης Σαΐτης αυτοβιογραφείται και μας διαφωτίζει για τη σχέση του με το είδος που ανέδειξε με τη δουλειά του: 

Γεννήθηκα στην Αθήνα το 1960 και ανήκω στην γενιά που μεγάλωσε διαβάζοντας κόμικς. Σε ηλικία 13 χρονών, όταν ήμουν μαθητής του Βαρβακείου, έστειλα μερικές γελοιογραφίες στο περιοδικό Μικρός Καουμπόυ όπως έκαναν και άλλοι νεαροί αναγνώστες. Ενθουσιασμένος όταν τις είδα να δημοσιεύονται επισκέφτηκα τα γραφεία του περιοδικού και γνώρισα τους εκδότες και ζωγράφους Θέμο Ανδρεόπουλο και Κωνσταντίνο Ραμπατζή. Με υποδέχτηκαν με πολύ ευγένεια και μου έδωσαν τεχνικές συμβουλές. Εντυπωσιάστηκα από το φιλότεχνο και βιβλιόφιλο περιβάλλον τους και με την καθοδήγηση τους σύντομα βελτίωσα το σκίτσο μου και έγινα συνεργάτης τους. Μου ανέθεσαν την στήλη "Ολέ Πεπίτο" όπου έκανα μια γελοιογραφία κάθε βδομάδα του Πεπίτο Γκονζάλες, ενός ήρωα του περιοδικού. Επιπλέον έκανα χιουμοριστικές ιστοριούλες κόμικς με τον Πεπίτο στο θυγατρικό περιοδικό τους "Μικρός Αρχηγός". Σε ηλικία 15 χρονών ξεκίνησα να συνεργάζομαι με την εφημερίδα ‘’Τα Νέα’’. Δραστηριοποιήθηκα σαν σκιτσογράφος την περίοδο 1974-1984 δημοσιεύοντας γελοιογραφίες και κόμικς σε πολλές εφημερίδες και περιοδικά της εποχής: Τραστ του Γέλιου, Ταχυδρόμος, Κοσμοπόλιταν, Ποντίκι, Γονείς, Νέα Πορεία, Βραδυνή, ελληνικό Mad, Σκαθάρι, Πράσινη Γάτα κ.α. Έλαβα μέρος στις τρεις παγκόσμιες Εκθέσεις Γελοιογραφίας στην Κηφισιά που πραγματοποιήθηκαν το 1975, 1977, 1980. Σκίτσα μου περιλαμβάνονται στην "Ιστορία της ελληνικής γελοιογραφίας" του Δημ. Σαπρανίδη, Β΄ τόμος, εκδόσεις Ποταμός, 2006. Σπούδασα αρχιτεκτονική στο ΕΜΠ και έκανα μεταπτυχιακά στο Kent State University στις ΗΠΑ. Εργάζομαι ως αρχιτέκτων.

ΜΝΗΜΗ ΜΙΛΤΟΥ ΣΑΧΤΟΥΡΗ - 20 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΝΑΧΩΡΗΣΗ ΤΟΥ

Με αφορμή τη συμπλήρωση, σήμερα, 20 ετών από την αναχώρηση του μεγάλου ποιητή Μίλτου Σαχτούρη (29 Μαρτίου 2005), θυμόμαστε τους εαρινούς στίχους του: 

Νὰ κριθεῖ κάθε Ἄνοιξη  ἀπὸ τὴ χαρά της 

ἀπὸ τὸ χρῶμα του τὸ κάθε λουλούδι 

ἀπὸ τὸ χάδι του τὸ κάθε χέρι 

ἀπ᾿ τ᾿ ἀνατρίχιασμά του τὸ κάθε φιλὶ". 

(Από το ποίημα "Αστεροσκοπείο"). 

Κι ακόμα θυμόμαστε ότι από την Polyphoniki Records κυκλοφορεί ο δίσκος της Αλεξάνδρας Παπαστεφάνου σε ποίηση Μίλτου Σαχτούρη, με τίτλο "Πασιφάη". 

Η γνωστή πιανίστα και συνθέτρια Αλεξάνδρα Παπαστεφάνου κάνει μια ανατρεπτική μουσική κατάθεση προσεγγίζοντας με εκπληκτική συνθετική ωριμότητα τους στίχους του Μίλτου Σαχτούρη. 

Ένα εναλλακτικό και απρόβλεπτο έργο με εξαιρετικές συμμετοχές στο οποίο διαφαίνεται αδιαμφισβήτητα το πόσο επίκαιρος είναι ο Μίλτος Σαχτούρης και πόσο ξεχωριστή είναι η μελοποίηση των στίχων του από την Αλεξάνδρα Παπαστεφάνου. 

Μουσική: Αλεξάνδρα Παπαστεφάνου 

Ποίηση: Μίλτος Σαχτούρης 

Ερμηνευτές: Δάφνη Πανουργιά, Διονύσης Κωστής, Κώστας Θωμαΐδης, Βασιλική Κωνσταντέλλου, Αλεξάνδρα Παπαστεφάνου.

Παραθέτουμε εδώ τα τραγούδια που ερμηνεύει η Δάφνη Πανουργιά. 

Αρμονία, Φεγγαράδα και Ωροδείχτης.  

"ΜΕΣ ΣΤΗ ΜΟΥΣΙΚΗ ΜΟΥ" ΑΠΟ ΤΟ "ΠΟΛΥΤΡΟΠΟΝ" (ΒΙΝΤΕΟ)

Το Καλλιτεχνικό Σύνολο «Πολύτροπον» (υπεύθυνος: Παναγιώτης Αντ. Ανδριόπουλος), παρουσίασε μια Μουσική Ποιητική εκδήλωση, με τίτλο «Μές στη μουσική μου», την Τετάρτη 26 Μαρτίου 2025 στην Αίθουσα Διδασκαλίας της Μουσικής Βιβλιοθήκης του Συλλόγου Οι Φίλοι της Μουσικής στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών. 

Από τον Βασίλη Τσιτσάνη και τον Μίκη Θεοδωράκη, στον Villa-Lobos και τον Kurt Weil και στις συνθέσεις του εικοσιπεντάχρονου Κωνσταντίνου Καραμπίνου. Μια εαρινή μουσική συνομιλία μουσικής και ποίησης, καθώς τα τραγούδια διαδέχονταν ποιήματα, με τα πλήκτρα του πιάνου να δίνουν τον τόνο.

Αναλυτικά το πρόγραμμα είχε ως εξής: 

- «Ο χορός του Βαρτάν», Μάνος Χατζιδάκις – Άρης Δαβαράκης 

- Μελαγχολία σε σολ μινόρε, για σόλο πιάνο, Κ. Καραμπίνος 

- Μαρία Πολυδούρη, «Του Καρυωτάκη» 

- «Η ευγένεια», Κ. Καρυωτάκης – Κ. Καραμπίνος 

- Διονύσης Καρατζάς, «Παίζοντας μουσική» 

- «Νοσταλγία», Κ. Καρυωτάκης – Κ. Καραμπίνος 

- Κ.Π. Καβάφης, «Επιθυμίες» 

- «Επήγα», Κ. Καβάφης – Κ. Καραμπίνος 

- Ιουλίτα Ηλιοπούλου, «Θάλασσα» 

- «Θάλασσα θυμήσου», μουσική- στίχοι Κ. Καραμπίνος 

- Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, από το «Όνειρο στο κύμα» 

- «Η κόρη», μουσική- στίχοι Κ. Καραμπίνος 

- «Η κυρά», μουσική- στίχοι Κ. Καραμπίνος 

- Νίκος Καρούζος, «Νεότερος» 

- Bachianas Brasilleiras no 5, Villa Lobos 

- Γιουκάλι, η χώρα των πόθων μας 

- Youkali, Kurt Weil – Roger Fernay 

- Μαρία Λαϊνά, «Δ’ Θριαμβικό» 

- «Κάποια μάνα αναστενάζει», Βασίλη Τσιτσάνη 

- «Που πέταξε τ’ αγόρι μου», Μίκης Θεοδωράκης – Γιάννης Ρίτσος 

- «Βασίλεψες αστέρι μου», Μίκης Θεοδωράκης – Γιάννης Ρίτσος 

- Μάτση Χατζηλαζάρου, «Αραπιά» 

- «Η μάγισσα της Αραπιάς», Βασίλη Τσιτσάνη 

- «Άιντε σαν πεθάνω τι θα πούνε», παραδοσιακό 

- Μελισσάνθη, «Ερωτηματικό» 

- «Ανατολικά της Εδέμ», για σόλο πιάνο, Κ. Καραμπίνος 

- «Δέησις», Κ.Π. Καβάφης - Κ. Καραμπίνος 

- «Η πορτοκαλιά», μουσική – στίχοι: Κ. Καραμπίνος. 

Ερμηνεύουν: 

Κωνσταντίνος Καραμπίνος, πιάνο 

Ίλια Σταμπόλη, τραγούδι 

Παναγιώτης Αντ. Ανδριόπουλος, τραγούδι – απαγγελία 

Φιλική συμμετοχή: Δάφνη Πανουργιά, τραγούδι 

Παραγωγή: Καλλιτεχνικό Σύνολο «Πολύτροπον».

        

ΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΤΟΥ ΔΙΔΑΣΚΑΛΟΥ ΤΟΥ ΓΕΝΟΥΣ ΝΙΚΗΦΟΡΟΥ ΘΕΟΤΟΚΗ

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου

Ο Δάσκαλος του Γένους Νικηφόρος Θεοτόκης γεννήθηκε το 1731 στην Κέρκυρα. Έλαβε εγκύκλια μόρφωση δίπλα στον ιερομόναχο Ιερεμία Καββαδία, τον ίδιο άνθρωπο που υπήρξε δάσκαλος και του μεγάλου νεοέλληνα διαφωτιστή Ευγένιου Βούλγαρη. Σε ηλικία 18 ετών, περίπου, αναχωρεί για την Ιταλία όπου παρακολουθεί μαθήματα στα πανεπιστήμια της Πάντοβα και της Μπολώνια. Το αντικείμενο των σπουδών του είναι τα μαθηματικά και η φυσική φιλοσοφία.

Μετά τις σπουδές του στα ιταλικά πανεπιστήμια, επιστρέφει στη γενέτειρά του όπου ασκεί ευρύτατο διδακτικό έργο. Η διδασκαλία των σύγχρονων μαθηματικών και της φυσικής φιλοσοφίας περιβάλλει το Νικηφόρο με την αίγλη της νεωτερικότητας και ενισχύει το πνευματικό του κύρος.

Αργότερα ο Θεοτόκης εγκαταλείπει την Κέρκυρα και μεταβαίνει στην Κωνσταντινούπολη, όπου τον βρίσκουμε να φιλοξενείται στον οίκο του Γρηγορίου Γκίκα μαζί με τον συντοπίτη του Ευγένιο Βούλγαρη.

Όταν ο Γρηγόριος Γκίκας διορίζεται ηγεμόνας της Μολδαβίας ο Θεοτόκης μεταβαίνει για ένα σύντομο διάστημα στο Ιάσιο προκειμένου να αναλάβει τη σχολαρχία της υπό αναδιάρθρωση ηγεμονικής ακαδημίας. Γνωρίζουμε ότι το 1764 - έτος διορισμού του Γκίκα - στην ακαδημία διδάσκονται τα μαθηματικά του Θεοτόκη.

Κατόπιν μεταβαίνει στη Λειψία με σκοπό την έκδοση των Στοιχείων Φυσικής.

Ο Θεοτόκης έμεινε στη Λειψία για δύο περίπου χρόνια και επιμελήθηκε, πράγματι, την έκδοση της Φυσικής του. Όπως φαίνεται από μια αναφορά του στο δεύτερο τόμο του έργου, το διάστημα αυτό είχε την ευκαιρία να εντρυφήσει στη φυσική φιλοσοφία της εποχής του. Κατά την παραμονή του στη Λειψία έγινε και η εκλογή του ως Αρχιεπισκόπου Φιλαδελφείας, απ’ όπου, όμως, παραιτήθηκε γιατί δεν έγιναν δεκτοί μια σειρά από όρους που έθεσε.

Τον Οκτώβριο του 1775, λαμβάνει επιστολή από το φίλο του Ευγένιο Βούλγαρη με την οποία εκείνος του ανακοινώνει τη χειροτονία του σε Αρχιεπίσκοπο Σλαβινίου και Χερσώνος. 

Στο λόγο που εκφωνεί κατά την ενθρόνισή του στην Αρχιεπισκοπή Σλαβινίου και Χερσώνος αναφέρεται στις προσδοκίες των Ορθόδοξων πληθυσμών, οι οποίοι προσβλέπουν στη ρωσική επέμβαση για την ενοποίηση της "από περάτων έως περάτων ορθοδοξούσης εκκλησίας". Επίσης, βεβαιώνει την πίστη του στην εκπλήρωση των "χρησμωδών και χρηστηρίων", σύμφωνα με τα οποία η νίκη των Ρώσων επί των Οθωμανών θα οδηγήσει στη συγκρότηση του βασιλείου των Ελλήνων υπό την ηγεσία των "βασιλικών εγγονών" της Αικατερίνης Β'.

Το 1782 μετατίθεται στην αρχιεπισκοπή Αστραχανίου όπου παραμένει μέχρι το 1792. Κουρασμένος, πιθανότατα, από τα διοικητικά καθήκοντα που άσκησε επί 13 χρόνια και σε προχωρημένη ηλικία, πλέον, αποσύρεται στη μονή του Αγίου Δανιήλ, στη Μόσχα, όπου και πέθανε το 1800.

Λίγο πριν πεθάνει εκδίδεται στη Μόσχα ένα τρίτομο εγχειρίδιο Μαθηματικών του.

Νικηφόρος Θεοτόκης. Στοιχείων Μαθηματικῶν ἐκ παλαιῶν καὶ νεωτέρων συνερανισθέντων..., Μόσχα, Τυπογραφεῖο τῆς Κοινότητος παρὰ Ρηδηγέρῳ καὶ Κλαυδίῳ, τ. Α´, 1798, τ. Β´-Γ´, 1799.

Πρώτη και μοναδική έκδοση που διανέμονταν δωρεάν από τους χορηγούς Ζωσιμάδες στις Ελληνικές Σχολές.

Ο πρώτος τόμος περιλαμβάνει Γεωμετρία και Αριθμητική.

Ο δεύτερος περιέχει «τα Αρχιμήδεια θεωρήματα, την Επίπεδον Τριγωνομετρίαν, και τας του Κώνου Τομάς», ενώ ο τρίτος περιλαμβάνει «τα περί την Αλγέβραν».

Πρόκειται αναμφισβήτητα για ένα έργο μοναδικό, που αποδεικνύει την δυναμική της παιδείας στην Τουρκοκρατούμενη Ελλάδα, και δη των θετικών επιστημών, από λογίους του διαμετρήματος του Νικηφόρου Θεοτόκη.

ΜΝΗΜΗ ΓΕΩΡΓΙΟΥ Θ. ΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΥ (ΒΙΝΤΕΟ)

Με δύο βίντεο - ντοκουμέντα πλέον - θυμόμαστε τον σεβαστό μας Γεώργιο Θ. Γιαννόπουλο, διακεκριμένη μορφή των γραμμάτων της Πάτρας, ο οποίος πέρασε στην αιωνιότητα στις 9 Μαρτίου 2025. 

Πρώτα μια εκπομπή που πραγματοποιήσαμε στον Τηλεοπτικό Σταθμό της Μητροπόλεως Πατρών "Λύχνος", κατά την εκεί θητεία μας (1995-2001). 

Θέμα της συνέντευξης: "Το 1821 χωρίς δόγματα – Πάνδημος ο χαρακτήρ της εθνεγερσίας".

Ο αείμνηστος Γ. Γιαννόπουλος ομιλεί τεκμηριωμένα, με τα θαυμάσια ελληνικά του και τον χειμαρρώδη λόγο του. 

 

Το άλλο βίντεο είναι μια συζήτηση για τις Γιορτές Λόγου καί Τεχνης κατά την μεταπολίτευση και παρουσίαση του βιβλίου της κ. Χαράς Παπαδάτου- Γιαννοπούλου «Λευκάδα Ερευνώντας».

Συμμετέχουν: οι κυρίες Βάσω Κτενά και Χαρά Παπαδάτου –Γιαννοπούλου, και οι αείμνηστοι Γεώργιος Γιαννόπουλος και Βούλης Βρεττός. 

Μια εκπομπή που μεταδόθηκε στον τοπικό τηλεοπτικό σταθμό της Λευκάδας “Lefkatas TV”, το 1999.

 

Λουκάς Αδαμόπουλος - Γαλάτεια Ι. Βέρρα: ''Λυγμός για τους νεκρούς των Τεμπών''

''Λυγμός για τους νεκρούς των Τεμπών'' 

Μουσική: Λουκάς Αδαμόπουλος 

Ποίηση: Γαλάτεια Ι. Βέρρα 

Τραγούδι: Κωνσταντίνα Νικολακοπούλου 

Πιάνο: Ανδρέας Αδαμόπουλος 

Ηχογράφηση: Σάκης Μπάστας (Sudio Noisbox) 

ΛΥΓΜΟΣ 

Λυγμός στα σπλάχνα της οικουμένης. 

Ιερή οργή ανέτειλε. 

Πύρινος ποταμός κύκλωσε τους αδίστακτους. 

Το δίκαιο εδραιώνεται πάνω στο αίμα. 

Φωνές που πύκνωσαν επικίνδυνα. 

Ανάσες που οδηγούν στην όντως ζωή. 

Αλίμονο στους δειλούς! 

Η άνοιξη μύρωσε το είναι...

 

ΤΑ ΙΔΙΟΜΕΛΑ ΤΩΝ ΚΥΡΙΑΚΩΝ ΤΗΣ Μ. ΤΕΣΣΑΡΑΚΟΣΤΗΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΜΑΚΑΡΙΣΤΟ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗ ΠΑΤΡΩΝ ΝΙΚΟΔΗΜΟ

Του Π.Α. Ανδριόπουλου

Οι Κατανυκτικοί Εσπερινοί, τα απογεύματα των Κυριακών της Μ. Τεσσαρακοστής, ήταν μια από τις σημαντικές λειτουργικές στιγμές του μακαριστού Μητροπολίτου Πατρών Νικοδήμου (Βαλληνδρά).

Ο ίδιος, χοροστατών, έψαλλε κατανυκτικά, αλλά με ιερό πάθος, τα του δεξιού χορού - από το Τριώδιο του Εμμανουήλ Φαρλέκα, ήτοι σμυρνέϊκη παράδοση - ενώ ο χορός ψαλτών τα του αριστερού.

Κορυφαία στιγμή του Εσπερινού η ερμηνεία των Μ. Προκειμένων (Μή αποστρέψης και Έδωκας κληρονομίαν) από τον μακαριστό Νικόδημο. Έψαλλε, ιδιαίτερα τα πρώτα χρόνια της εν Πάτραις αρχιερατείας του, και το ιδιόμελο των αποστίχων - πλαισιωμένος από τους ψάλτες - στο περίφημο μέλος του Ιακώβου Πρωτοψάλτου.

Ευτυχώς ο γνωστός φιλόλογος, αείμνηστος Μανόλης Χατζηγιακουμής ενέταξε στο μνημειώδες πρόγραμμά του ηχογραφήσεων εκκλησιαστικής μουσικής και τα ιδιόμελα του Ιακώβου, τα οποία ηχογράφησε ο Δεσπότης τον Φεβρουάριο του 1988. Λίγο μετά κυκλοφόρησαν "ανεπίσημα" τα ιδιόμελα σε μια κασέτα, η οποία πήγαινε από χέρι σε χέρι (διά της αντιγραφής εννοείται). Τα ιδιόμελα είχαν μεταδοθεί επανειλημμένως από το κρατικό ραδιόφωνο, στις εκπομπές του μακαριστού Λυκούργου Αγγελόπουλου για την βυζαντινή μουσική. 

Μόλις το 2010 έγινε η επίσημη κυκλοφορία του ψηφιακού δίσκου - με θαυμάσια ψηφιακή επεξεργασία - στο Β' μέρος της κασετίνας με τα Δοξαστικά του Ιακώβου που επιμελήθηκε ο Μανόλης Χατζηγιακουμής (έκδοση Κέντρου Ερευνών και Εκδόσεων).

Η έκδοση του Ιακώβου είναι έργο μεγίστης σημασίας και αξίας. Τα δοξαστικά του όλου ενιαυτού ερμηνεύονται από τον μακαριστό αγιορείτη πρωτοψάλτη πατέρα Διονύσιο Φιρφιρή (δίσκος 1ος-22ος), επίσης (7) από τον Γέροντα Κυπριανό (δίσκος 23ος) και (7), τα Ιδιόμελα, από τον μητροπολίτη Νικόδημο Βαλληνδρά (δίσκος 24ος).

Τα πλήρη περιεχόμενα του δίσκου έχουν ως εξής:

CD EIKOΣTO TΕΤΑΡΤO

Iδιόμελα Kυριακών M. Tεσσαρακοστής

Ψάλλει ο Μητροπολίτης Nικόδημος Bαλληνδράς

Διάρκεια 52'.46''  
- Έλαμψεν η χάρις σου ηχ δ' Πα. Kυριακής Tυροφάγου Eσπέρας. Δοξαστάριο, τόμ. B', σ. 194-97. Διάρκεια 7'.50''.

- Δεύτε εκκαθάρωμεν ηχ πλ δ'. A' Kυριακής Nηστειών Eσπέρας. Δοξαστάριο, τόμ. B', σ. 204-06. Διάρκεια 6'.51''.

- Xαλινούς αποπτύσας ηχ πλ δ'. B' Kυριακής Nηστειών Eσπέρας. Δοξαστάριο, τόμ. B', σ. 210-12. Διάρκεια 7'.05''.

- Aτενίσαι το όμμα ηχ πλ δ'. Γ' Kυριακής Nηστειών Eσπέρας. Δοξαστάριο, τόμ. B', σ. 218-20. Διάρκεια 5'.05''.

- O τον αμπελώνα ηχ βαρύς Γα. Δ' Kυριακής Nηστειών Eσπέρας. Δοξαστάριο, τόμ. B', σ. 223-25. Διάρκεια 7'.19''.

- Λησταίς λογισμοίς ηχ πλ β'. Δ' Kυριακής Nηστειών Eσπέρας έτερον ιδιόμελον. Δοξαστάριο, τόμ. B', σ. 225-28. Διάρκεια 8'.08''.

- Θαυμαστή του Σωτήρος ηχ α' Kε. E' Kυριακής Nηστειών Eσπέρας. Δοξαστάριο, τόμ. B', σ. 238-42. Διάρκεια 10'.13''.

Γράφει ο Μανόλης Χατζηγιακουμής για τα ιδιόμελα του Ιακώβου από τον αείμνηστο Πατρών:

"Η ερμηνεία του μητροπολίτη Νικοδήμου Βαλληνδρά στα Ιδιόμελα της Μ. Τεσσαρακοστής είναι εξαιρετικά έντεχνη και ιδιότεχνη. Πέρα από τον σταθερό και στιβαρό χρόνο και ρυθμό, την πεποικιλμένη εκφορά, τη συνεκτική διατύπωση των μουσικών γραμμών και φράσεων, πρέπει κυρίως να τονισθεί το εξαγγελτικό και επίσημο ύφος, ιδιοπρόσωπο και επιβλητικό, η εξπρεσιονιστική διαγραφή αισθημάτων και διανοημάτων, γενικότερα η προφορά και το ήθος, τα οποία παραπέμπουν περισσότερο προς τον πατριαρχικό τρόπο ψαλμώδησης αντίστοιχων μελών. Τα Ιδιόμελα του Ιακώβου, όπως ψάλλονται εδώ από τον μητροπολίτη Νικόδημο Βαλληνδρά, αποτελούν ένα συνάλληλο, και παράλληλο, άκουσμα, το οποίο αναδεικνύει, εξίσου έξοχα, τον ιστορικό και παλαιότροπο χαρακτήρα των τόσο ειδικών και όντως εκκλησιαστικών αυτών μελών".

Παραθέτουμε εδώ το ιδιόμελο Ατενίσαι το όμμα σε ήχο πλ. δ', το οποίο ψάλλεται στον Κατανυκτικό Εσπερινό της Γ' Κυριακής των Νηστειών, της Σταυροπροσκυνήσεως. Η ερμηνεία του Δεσπότη είναι ανεπανάληπτη!
Ατενίσαι το όμμα εις ουρανόν ου τολμώ ο τάλας εγώ εκ των πονηρών μου πράξεων. Αλλ' ως ο Τελώνης στενάξας κραυγάζω σοι ο Θεός ιλάσθητί μοι τώ αμαρτωλώ και φαρισαϊκής υποκρίσεως ρύσαί με ως μόνος εύσπλαγχνος.

"ΜΕΣ ΣΤΗ ΜΟΥΣΙΚΗ ΜΟΥ" ΤΗΝ ΤΕΤΑΡΤΗ 26 ΜΑΡΤΙΟΥ ΣΤΗΝ ΜΟΥΣΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ

Το Καλλιτεχνικό Σύνολο «Πολύτροπον» (υπεύθυνος: Παναγιώτης Αντ. Ανδριόπουλος), παρουσιάζει μια Μουσική Ποιητική εκδήλωση, με τίτλο «Μές στη μουσική μου», την Τετάρτη 26 Μαρτίου 2025 και ώρα 19.00, στην Αίθουσα Διδασκαλίας της Μουσικής Βιβλιοθήκης του Συλλόγου Οι Φίλοι της Μουσικής στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών. 

Από τον Βασίλη Τσιτσάνη και τον Μίκη Θεοδωράκη, στον Villa-Lobos και τον Kurt Weil και στις συνθέσεις του Κωνσταντίνου Καραμπίνου. Μια εαρινή μουσική συνομιλία μουσικής και ποίησης, καθώς τα τραγούδια θα διαδέχονται ποιήματα, με τα πλήκτρα του πιάνου να δίνουν τον τόνο. 

Διαβάζονται ποιήματα των: Κ.Π. Καβάφη, Μαρίας Πολυδούρη, Μάτσης Χατζηλαζάρου, Μελισσάνθης, Μαρίας Λαϊνά, Ιουλίτας Ηλιοπούλου, Διονύση Καρατζά. 

Ερμηνεύουν: 

Κωνσταντίνος Καραμπίνος, πιάνο 

Ίλια Σταμπόλη, τραγούδι 

Παναγιώτης Αντ. Ανδριόπουλος, τραγούδι – απαγγελία 

Φιλική συμμετοχή: Δάφνη Πανουργιά, τραγούδι 

Artwork: Ιωάννης - Πορφύριος Καποδίστριας 

Παραγωγή: Καλλιτεχνικό Σύνολο «Πολύτροπον» 

Είσοδος ελεύθερη

Ο Κωνσταντίνος Καραμπίνος δίπλα στο πιάνο της Μαρίας Κάλλας 
στο Μουσείο Πέραν της Κωνσταντινούπολης 

Ο Κωνσταντίνος Καραμπίνος είναι 25 ετών, απόφοιτος του Α’ Αρσακείου Λυκείου Ψυχικού, απόφοιτος και υποψήφιος διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής Αθηνών (ΕΚΠΑ), μελλοντικός καρδιολόγος και πτυχιούχος και διπλωματούχος πιανίστας από το Ωδείο Αμαντέους. Η ενασχόλησή του με το πιάνο ξεκίνησε από την ηλικία των 7 ετών, αναπτύσσοντας με τον καιρό ιδιαίτερη αγάπη για τον Chopin, τον Μ. Χατζιδάκι και την λαϊκή και ρεμπέτικη ελληνική μουσική. Από τα σχολικά του χρόνια ξεκίνησε την ερασιτεχνική ενασχόλησή του με τη σύνθεση, γράφοντας μελωδίες και μελοποιώντας ποιήματα Καβάφη, Καρυωτάκη, αλλά και δικούς του στίχους. Παράλληλα, λάτρης των μαθηματικών, διακρίθηκε στις εθνικές μαθηματικές ολυμπιάδες, αλλά και στους εθνικούς διαγωνισμούς φυσικής και βιολογίας, ενώ ακόμη ασχολήθηκε σε υψηλό επίπεδο και με το μπάσκετ. Στα χρόνια του Πανεπιστημίου, αφιερώθηκε στην Ιατρική εκπαίδευση και έρευνα, με επτά δημοσιεύσεις σε διεθνή περιοδικά. Υπήρξε ενεργό μέλος στα Εργαστήρια Ιστολογίας- Εμβρυολογίας, Ανατομίας και Επιδημιολογίας- Βιοστατιστικής. Το 2022 έλαβε την 4μηνη υποτροφία SIPGA για βασική έρευνα στο εργαστήριο Foo Lab στο Εθνικό Πανεπιστήμιο της Σιγκαπούρης. Στις τελευταίες Ολυμπιάδες Ιατρικής Γνώσης κατέκτησε δύο χρυσά και δύο αργυρά μετάλλια. Το 2023 έγινε δεκτός και εκπαιδεύτηκε στο καρδιολογικό κέντρο Mount Sinai Heart στη Νέα Υόρκη. Σήμερα είναι διπλωματούχος πιανίστας, δημοσιεύει συνθέσεις του στο κανάλι του στο YouTube και ονειρεύεται μια μουσική προσέγγιση του υπερβατικού, του αρχέγονου και του ανείπωτου. 

Στη συνέχεια συνέντευξη του Κωνσταντίνου Καραμπίνου στο πλαίσιο της σειράς εκπομπών "Προς Εκκλησιασμόν", που είναι μία παραγωγή του Ι. Ναού Αγίου Γεωργίου Νέου Ψυχικού.

   

Η Ίλια Σταμπόλη είναι σοπράνο. Σπουδάζει στο τελευταίο έτος επί διπλώματι της τάξης του Δημήτρη Τηλιακού στο Ωδείο Αθηνών. Από μικρή ηλικία έχει τραγουδήσει ως μέλος χορωδίας αλλά και ως σολίστ στη σκηνή της στέγης του Ιδρύματος Ωνάση, στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, στο θέατρο "Ολύμπια", στο Ηρώδειο και στο κέντρο πολιτισμού "Σταύρος Νιάρχος". Το ρεπερτόριό της κυμαίνεται από την Αναγέννηση και το πρώιμο μπαρόκ έως και τα σύγχρονα έργα του Ρ. Στράους. Αποτελεί σταθερό μέλος του αναγεννησιακού πολυφωνικού συνόλου "Cantores Sancti Pauli" (διεύθ. Ιάσων Μαρμαράς) με το οποίο συμμετείχε στο Athens Baroque Festival τον Σεπτέμβριο του 2024 και με το οποίο επίσης πρόκειται να συμμετάσχει στο τρίτο Φεστιβάλ Λατρευτικής Μουσικής της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, τον Απρίλιο του 2025. Έχει συνεργαστεί, σε πλαίσια masterclass, με καλλιτέχνες όπως ο Δημήτρης Τηλιακός, η Χριστίνα Πουλίτση και ο Δημήτρης Γιάκας. Τον Ιανουάριο του 2025 ερμήνευσε αποσπάσματα από τρεις όπερες του Mozart στα πλαίσια της παράστασης και του masterclass "É aperto a tutti quanti ", στη σκηνή Δημήτρης Μητρόπουλος.