Ο ΔΙΑΛΟΓΟΣ ΤΗΣ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ ΜΕ ΤΗΝ ΤΕΧΝΗ - Η ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΤΟΥ "ΚΑΙΡΟΥ" ΣΕ ΔΥΟ ΒΙΝΤΕΟ

Η 4η Συνάντηση Θεολόγων του Πανελληνίου Θεολογικού Συνδέσμου «ΚΑΙΡΟΣ», με τη συνεργασία του Τμήματος Θεολογίας του Α.Π.Θ., με θέμα «Οι άλλες Γλώσσες του Θεού. Ο διάλογος της Θεολογίας με την Τέχνη», πραγματοποιήθηκε το διήμερο 14-15 Μαΐου 2021. 

Η Συνάντηση ξεκίνησε με τον Χαιρετισμό και τις αναστάσιμες ευχές και ευλογίες του Οικουμενικού Πατριάρχη κ. κ. Βαρθολομαίου, τον χαιρετισμό του Γενικού Γραμματέα Θρησκευμάτων του Υπουργείου Παιδείας κ. Γιώργου Καλαντζή, το καλωσόρισμα του Κοσμήτορος της Θεολογικής Σχολής καθηγητή κ. Θεόδωρου Γιάγκου και του Προέδρου του Τμήματος Θεολογίας αναπλ. καθηγητή κ. Νίκου Μαγγιώρου, τον χαιρετισμό του εκπροσώπου του Ι.Ε.Π., συμβούλου για το Μάθημα των Θρησκευτικών και συναδέλφου θεολόγου κ. Σπύρου Κιουλάνη, και τέλος με τον χαιρετισμό του Προέδρου του Θεολογικού Συνδέσμου «ΚΑΙΡΟΣ» και καθηγητή στο Τμήμα Θεολογίας του ΕΚΠΑ κ. Χρήστου Καρακόλη. 

Οι ομιλίες της πρώτης απογευματινής συνεδρίας, την Παρασκευή 14 Μαΐου, ανέδειξαν, με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τη συνεχή ανατροφοδότηση της θεολογίας από την τέχνη διά μέσου ποικίλων διαδρομών: θεολογικών, λογοτεχνικών και ποιητικών, κοινωνικών και εκπαιδευτικών. Με έκπληξη και τέρψη γνωρίσαμε θεολογικές αναφορές και ερμηνείες θεολογικών πηγών αλλά και θύραθεν προτάσεων: Georges Bernanos, Georges Bataille, Oscar Wilde, Tennessee Williams, Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, Τάκης Παπατσώνης, Νίκος-Γαβριήλ Πεντζίκης, Γιώργος Σεφέρης, Αντώνης Σαμαράκης, Μανώλης Αναγνωστάκης και Τάσος Λειβαδίτης, είναι ορισμένοι μόνον από αυτούς που εμπλούτισαν τη σκέψη μας, καθώς αναζητούν τρόπους βίωσης της ιερότητας, του ελέους και της χάριτος, της ανάμνησης και της φανέρωσης του ιερού, της επίγειας και της ουράνιας Ιερουσαλήμ, της θυσίας ως προσφοράς στον άλλο. 

Το Σάββατο 15 Μαΐου παρουσιάστηκαν εργαστήρια και προτάσεις διδακτικές από συναδέλφους που υπηρετούν σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης, με στόχο την εφαρμογή τους στο σύγχρονο σχολείο για μια δημιουργική διάδραση θεολογίας και διαφόρων μορφών τέχνης συμπεριλαμβανομένων της ζωγραφικής, της μουσικής και του κινηματογράφου. Η συζήτηση που συνόδευσε τις πλούσιες και εξαιρετικά ενδιαφέρουσες παρουσιάσεις υπήρξε ζωηρή και δημιουργική για όλες και όλους τους συναδέλφους που παρακολούθησαν τη συνάντηση. 

Παραθέτουμε δύο βίντεο με τις εργασίες της Συνάντησης.

Στο βίντεο του Σαββάτου και η εισήγηση του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου για μια Μουσική Ποιητική στο μάθημα των Θρησκευτικών. 

 

"ΠΡΟΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΜΟΝ" ΛΟΓΟΣ ΠΕΡΙ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ

Η ενορία του Ι. Ναού Αγίου Γεωργίου Νέου Ψυχικού παρουσιάζει την διαδικτυακή εκπομπή «Προς Εκκλησιασμόν», όπου φιλοξενούνται εργάτες του πνεύματος και της τέχνης. 

Στην δέκατη έκτη εκπομπή προσκεκλημένος ο Δρ Μαθηματικών Εμμανουήλ Κιουλάφας. 

Επιμελείται και παρουσιάζει ο Παναγιώτης Αντ. Ανδριόπουλος. 

Την επιμέλεια της εικόνας και του ήχου είχαν η Κατερίνα Λεονάρδου και η Μαργαρίτα Στασινού.

  

Ο Μαθηματικός και Διευθυντής του 1ου Γυμνασίου Νέου Ψυχικού Μανώλης Κιουλάφας είναι παντρεμένος με τη Μαθηματικό Βαρβάρα Καραδημου. Έχουν δυο παιδιά τον Αντρέα και την Κυράννα. Είναι Πτυχιούχος του Μαθηματικού τμήματος του ΕΚΠΑ, κάτοχος του Μεταπτυχιακού διπλώματος στην Διδακτική και Μεθοδολογία των Μαθηματικών από το ίδιο Ίδρυμα καθώς και Διδάκτωρ στην Διδακτική και Μεθοδολογία των Μαθηματικών από το ΓΙΤΔΕ του Πανεπιστημίου Αιγαίου. Έχει διδάξει σε A.E.I. όπως στο Μαθηματικό τμήμα του Πανεπιστημίου Αιγαίου, στο Οικονομικό τμήμα του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών και στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Αιγαίου. Δίδαξε επίσης στο Διδασκαλείο «Αλέξανδρος Δελμούζος» αξιοποίηση και χρήση εκπαιδευτικού και διδακτικού λογισμικού στα Μαθηματικά, Εφαρμοσμένη Διδακτική των Μαθηματικών και Ιστορία και Φιλοσοφία των Μαθηματικών. Επίσης έχει διδάξει στα ΠΕΚ σε περισσότερους των 100 καθηγητών Μαθηματικών. Συμμετέχει σε Επιστημονικές Επιτροπές και είναι Μέλος της Επιστημονικής Επιτροπής των Συνεδρίων της Ελληνικής Μαθηματικής Εταιρείας και της Επιστημονικής Επιτροπής του Επιστημονικού Ηλεκτρονικού περιοδικού EPKYNA που εκδίδει η Πανελλήνια Παιδαγωγική Εταιρεία Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης. Παρουσίασε εργασίες του με εισηγήσεις σε Συνέδρια και έχει συγγράψει πανεπιστημιακά βοηθήματα.

ΓΙΑ ΤΟΝ ΣΥΝΘΕΤΗ ΓΙΑΝΝΗ ΜΕΤΑΛΛΙΝΟ

Δισκορυχείον

Το συγκεκριμένο promo CD “Euripides – Bacchae” [Private Pressing] τού Ιωάννη Τ. Μεταλλινού, με τη δική του μουσική για ένα χορόδραμα προσαρμοσμένο (από τον Ισίδωρο Σιδέρη) στην τραγωδία Βάκχαι του Ευριπίδη, κυκλοφόρησε κατά πρώτον το 2017, όπως βλέπουμε στο discogs, ενώ πρωτοπαρουσιάστηκε το 2003. Στην πορεία, βεβαίως, ο συνθέτης το ξανακοίταξε, για να βρει την συγκεκριμένη μορφή του μέσω της εν λόγω παραγωγής, sound editing και μείξης από τον Μίνω Μαμαγκάκη (γιος του Νίκου Μαμαγκάκη). 

Στην εγγραφή λαμβάνουν μέρος: το φωνητικό ensemble Six (Δάφνη Πανουργιά κ.ά.), η γυναικεία χορωδία Ensemble Fons Musicalis (Γιολάντα Αθανασοπούλου κ.ά.), ο βαρύτονος Τάσης Χριστογιαννόπουλος στον ρόλο του Διονύσου, ενώ υπάρχει και πρόζα (με την Δήμητρα Χατούπη στον ρόλο της Αγαύης και άλλους ηθοποιούς). Βεβαίως πάνω απ’ όλα εκείνο που υπάρχει είναι η μουσική τού Ιωάννη Τ. Μεταλλινού, η οποία κυριαρχεί, εννοείται, στα απολύτως περισσότερα μέρη του άλμπουμ. 

Τι είδους μουσική είναι αυτή; 

Κατ’ αρχάς να πούμε πως πρόκειται για μια μουσική εμπνευσμένη, με πολύ έντονα στοιχεία αυθυπαρξίας, κάτι που οπωσδήποτε δεν είναι άμοιρο τού γενικότερου editing, που δίνει στην παρούσα ηχογράφηση την βεβαιότητα ενός ολοκληρωμένου έργου. Με τα φωνητικά και τα αφηγηματικά μέρη να μεταφέρουν το λόγο του τραγικού ποιητή στην εγγραφή γίνεται οπωσδήποτε... ευκολότερη η παρακολούθηση τού άλμπουμ, η οποία (παρακολούθηση) σε κανένα σημείο της δεν αποδιώχνει τον ακροατή. Πρόκειται, δηλαδή, για ένα άκουσμα με εξαιρετική ροή και με όλα εκείνα τα δραματικά στοιχεία εν εξάρσει, προκειμένου να καταστεί επιτυχής η διακύμανση της δράσης. Ηχητικής και άλλη. 

Η μουσική είναι αυτό που θα λέγαμε «σύγχρονη». Με πολλά στοιχεία (ρυθμικά, μελωδικά) δανεισμένα από την παράδοση, μ’ ένα πρόγραμμα που τρέχει με γοργό ρυθμό, με έγχορδα, πνευστά και κρουστά να καταλαμβάνουν καίριες θέσεις και ρόλους, χωρίς να απουσιάζει από την ηχητική παλέτα ακόμη και το rock (Πέμπτο στάσιμο) ή άλλοι πιο σημερινοί, πειραματικοί (έως και noisy) υπαινιγμοί. 

Έτσι λοιπόν, σε μουσικά κείμενα εμπνευσμένα από την τραγωδία Βάκχαι του Ευριπίδη, όπως είναι εκείνα του Μάνου Χατζιδάκι, του Νικηφόρου Ρώτα, του Νίκου Μαμαγκάκη, του Στέφανου Βασιλειάδη, του Πέτρου Ταμπούρη, του Γιώργου Κουμεντάκη και όποιων άλλων δεν μας έρχονται στη μνήμη αυτή τη στιγμή, ας προστεθεί και το παρόν τού Ιωάννη Τ. Μεταλλινού και μάλιστα σε περίοπτη θέση.

Χορηγός του cd: Ίδρυμα Ιωάννη Φ. Κωστoπούλου. 

Δισκοβόλος

Γιάννης Μεταλλινός: Καθρέφτης της γης (1997) 

Ο δίσκος "Καθρέφτης της γης" (1997) είναι ο μοναδικός μέχρι στιγμής δίσκος με καταγραμμένη μουσική εργασία του συνθέτη Γιάννη Μεταλλινού. Πρόκειται για πολύ αξιόλογη έκδοση, η οποία έγινε για λογαριασμό του Πολιτιστικού και Αναπτυξιακού Κέντρου Θράκης που εδρεύει στην Ξάνθη, την ιδιαίτερη πατρίδα του συνθέτη. Περιλαμβάνει μουσικές συνθέσεις γραμμένες σε διαφορετικά χρονικά διαστήματα για διάφορες θεατρικές παραστάσεις και διάφορα θεατρικά σχήματα της περιφέρειας. 

Το ύφος του Γιάννη Μεταλλινού κινείται στο χώρο της ηλεκτρονικής μουσικής, ενώ οι αναφορές σε παλαιότερα πρότυπα είναι εμφανείς. Θα έλεγα ότι ο "Καρυωτάκης" της Λένας Πλάτωνος βρίσκεται πολύ κοντά σ' αυτό το ύφος. Ταυτόχρονα όμως ο συνθέτης δείχνει απόλυτα ώριμος "σαν έτοιμος από καιρό" κι έτσι αυτή η πρώτη του δισκογραφική κατάθεση σε ηλικία 38 ετών μοιάζει να έχει συγχωνεύσει τη γνώση και την άσκηση μακρού χρονικού διαστήματος, για να μας προσφερθεί ως μία ολοκληρωμένη μουσική πρόταση. Ατυχώς όμως δεν είχαμε μέχρι στιγμής κάποια συνέχεια, για να δούμε την παραπέρα εξέλιξη του ενδιαφέροντος αυτού συνθέτη. 

Στο δίσκο είναι συγκεντρωμένες μουσικές επενδύσεις για θεατρικές παραστάσεις πάνω σε κλασικά κείμενα ελληνικά και ξένα από την αρχαιότητα μέχρι τη σημερινή εποχή. Ξεκινά από τον Σοφοκλή και τον Ευριπίδη, περνάει από τη λατινική γραμματεία με ένα κείμενο του Πλαύτου, κάνει μια στάση στον Διονύσιο Σολωμό και μετά περνάει στη διεθνή δραματουργία με κείμενα του Λόρκα και του Καντίνσκι, για να καταλήξει στον σύγχρονο Έλληνα δραματουργό Μπάμπη Τσικληρόπουλο.

Σημείωμα του συνθέτη Γ. Μεταλλινού στον δίσκο

Τα κομμάτια της επιλογής αυτής προέρχονται – χρονικά και θεματολογικά – από θεατρικές ή λυρικές ενότητες. Είναι για μένα ένα είδος προσωπικού ημερολογίου, στο οποίο υπάρχει μία νοητή γραμμή, που συνδέει τις σκέψεις μου για τον έρωτα, το όνειρο, το χρόνο και το θάνατο. Ο μουσικός χαρακτήρας και ύφος, διαμορφωμένα αρχικά για τις ανάγκες της θεατρικής πράξης, βασίστηκαν ενορχηστρωτικά στον συνδυασμό φωνών, φυσικών οργάνων και συνθετικών ήχων. Η συμβολή όλων των εκτελεστών και ερμηνευτών, όπως και η ξεχωριστή ευαισθησία του Μίνου Μαμαγκάκη στην ηχητική επεξεργασία του μουσικού υλικού υπήρξε καθοριστική για το τελικό αποτέλεσμα. Τέλος θα ήθελα να ευχαριστήσω τον Πρόεδρο κ. Ηλία Βασιλούδη και το Διοικητικό συμβούλιο του ΠΑΚΕ.ΘΡΑ., του οποίου η ηθική και οικονομική υποστήριξη έκανε δυνατή την παραγωγή αυτή. 

Στη συνέχεια παραθέτουμε προγράμματα παραστάσεων του Εθνικού Θεάτρου, όπου την μουσική έχει γράψει ο συνθέτης Γιάννης Μεταλλινός. Επίσης, δείγματα από παρτιτούρες του συνθέτη από το Αρχείο του Εθνικού Θεάτρου. 

Ο ΛΙΒΥΟΣ, Ο ΑΝΑΝΙΑΣ, ΟΙ ΕΝΟΧΕΣ ΚΑΙ ΤΟ Φ.Ε.Κ.

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου 

Ο εκ των …αγαπημένων της Ιδιωτικής Οδού κληρικός Χαράλαμπος Παπαδόπουλος (Λίβυος), δημοσίευσε στην σελίδα του στο facebook ένα πολύ ενδιαφέρον σημείωμα για τον προσφάτως αποδημήσαντα εις Κύριον π. Ανανία Κουστένη. 

Το κείμενο είναι σαν όλα τα άλλα …Λιβυακά. Ρηχό, φτηνά συναισθηματικό, α- νόητο και τελικά εγωπαθές. 

Μας λέει, λοιπόν, ο αγαπητός π. Λίβυος για τον π. Ανανία Κουστένη: 

«Θυμάμαι η πρώτη φορά που τον συνάντησα ήταν γύρω στο 1996 στην Αθήνα. Εγώ πνιγμένος μέσα στις θρησκευτικές ενοχές και φοβίες, που είχαν φροντίσει εντέχνως να καλλιεργήσουν στην ψυχή μου όλοι εκείνοι που ο όπως αναφέραμε αισθάνονται ότι κατέχουν και δεν μετέχουν του Θεού. 

…. 

Τότε όπως ανέφερα ήταν η εποχή που ο θρησκευτικός χώρος με είχε πνίξει στις ενοχές και μεταφυσικές απειλές. Φοβόμουν και την σκιά μου. Παντού έβλεπα την κόλαση, διαβόλους και αμαρτίες. Δεν μπορούσα να χαρώ τίποτα. Μου είχαν μεταφέρει μια βαθιά ενοχή για τα πάντα, που ήμουν άνθρωπος, νέος, που ζούσα και αγαπούσα την ζωή. 

…. 

Τον είδα ξανά πριν τέσσερα χρόνια και πάλι στο κελί του. Είχα πάει αυτή την φορά να τον ρωτήσω εάν θα πρέπει να συνεχίσω να μιλάω και να γράφω ή να κάτσω σε μια άκρη. 

Ο Ανανίας με ελευθέρωσε. Μου έδωσε το δικαίωμα να είμαι ο εαυτός μου. Ξερίζωσε τις ενοχές και τους φόβους μου, μου είπε ΖΗΣΕ, ελευθέρωσε την συνείδηση μου εν Χριστώ. Σε μια δύσκολη στιγμή της ζωής μου ήταν εκεί με αγάπη και αποδοχή, γι αυτό και εγω τώρα είμαι εδώ και γράφω αυτές τις γραμμές, ως ελάχιστο αντίδωρο στην μεγάλη αγκαλιά του». 

Αρκούντως διαφωτιστικός ο π. Λίβυος! 

Μας λέει σε όλους τους τόνους ότι ήταν «πνιγμένος στις ενοχές» που του είχαν …κληροδοτήσει άλλοι. Γενικώς και αορίστως «ο θρησκευτικός χώρος». Κάποιοι άλλοι, λοιπόν, έφταιγαν για τις ενοχές του Λίβυου. Ο ίδιος …ταλαιπωρούνταν εξ αιτίας τους! Δεν έφταιγε σε τίποτα. Ήθελε να ΖΗΣΕΙ, αλλά κάποιοι άλλοι τον εμπόδιζαν! Και ο π. Ανανίας τον …απενοχοποίησε! 

Κι όταν τον συμβουλεύτηκε αργότερα εάν θα πρέπει να συνεχίσει να μιλάει και να γράφει ή να κάτσει σε μια άκρη, ο π. Ανανίας «του έδωσε το δικαίωμα να είναι ο εαυτός του»! 

Επομένως, ο π. Λίβυος είναι και με τη …βούλα «οικουμενικός διδάσκαλος», πλήρως «απενοχοποιημένος» (sic) και έτοιμος να …απενοχοποιήσει και τόσους άλλους! Να τους κάνει να ΖΗΣΟΥΝ, όπως αυτός! Δεν είναι λίγο… 

Καταφεύγω – αναπόφευκτα – στην ειρωνεία γιατί με τόσες …ενοχές δεν μπορώ να τα βγάλω πέρα. 

Ο μακαρίτης π. Ανανίας, από την άλλη, πραγματικά είναι πολύ ιδιαίτερη περίπτωση. 

Σε κείμενο του Σωτήρη Λέτσιου (εφημ. «Ορθόδοξη Αλήθεια», 19-5-2021) διαβάζουμε για τον π. Ανανία: 

«Το 1967 χειροτονήθηκε διάκονος. Το επόμενο διάστημα άσκησε παραλλήλως τα καθήκοντα και του γραφέα αλλά και του διακόνου στη Δημητσάνα, ενώ στα τέλη της δεκαετίας του ’70 εισήχθη στη Θεολογική Σχολή. Ωστόσο οι ταλαιπωρίες του συνεχίστηκαν [σημ. δική μου: συγγνώμη, αλλά δεν βλέπω καμία «ταλαιπωρία» μέχρι τώρα]. Παράλληλα με την παρακολούθηση των μαθημάτων στη Θεολογική Αθηνών, έπρεπε να πηγαίνει κάθε Σάββατο στη Δημητσάνα για τα ιερατικά καθήκοντά του και να επιστρέφει στην Αθήνα το βράδυ της Κυριακής. Όλες αυτές οι δυσκολίες τον οδήγησαν στην απόφαση να αποχωρήσει από τον χώρο της ιεροσύνης». 

Τα όσα περιγράφει ο συντάκτης ως «ταλαιπωρίες» ή «δυσκολίες» είναι, φυσικά, ανάξια λόγου. Υπάρχουν ιερείς, οι οποίοι διακονούν την Εκκλησία αγόγγυστα υπομένοντας πραγματικές ταλαιπωρίες με πολλή κούραση. Δεν διανοήθηκαν να «αποχωρήσουν». Αν είναι δυνατόν! Ο πραγματικός λόγος της «αποχώρησης» του π. Ανανία είναι σίγουρα άλλος και κάποιοι τον γνωρίζουν καλά. 

Αυτό που μας ενδιαφέρει εδώ είναι η εξήγηση του ίδιου του π. Ανανία για την «αποχώρησή» του και την …επαναφορά του στις τάξεις του κλήρου. 

Στο τεύχος «Η εξομολόγησή μου» (των Αντώνη Μακατούνη και Κώστα Παππά), ο π. Ανανίας …εξομολογείται πως «ήρθε η ώρα, έκανα τα χαρτιά μου και με ξαναπήραν. Γιατί δεν υπήρχε κανένα κόλλημα. Το κόλλημα ήταν ότι έφυγα [σημ. δική μου: προφανώς πρόκειται για το «κώλυμα»]. Απαγορεύεται να φύγεις. Με καταδίκασαν επειδή έφυγα. Αλλά επειδή δεν υπάρχει άλλο κόλλημα, με μια απόφαση της Συνόδου και του Προέδρου της Δημοκρατίας (Φ.Ε.Κ.) επανήλθα στη «δουλειά» μου. …. Τώρα διάφοροι λένε διάφορα…». 

Και εδώ φταίνε κάποιοι άλλοι! Εκείνοι που …υπερφόρτωσαν με δουλειές τον νεαρό κληρικό Ανανία και αναγκάστηκε να …αποχωρήσει. Εκείνοι που τον «καταδίκασαν» επειδή «έφυγε» - προφανώς το να εγκαταλείψεις την ιερωσύνη δεν είναι και τόσο μεγάλο θέμα – κι εκείνοι οι «διάφοροι που λένε διάφορα…». 

Λυπούμαι, αλλά όλα αυτά είναι επιεικώς απαράδεκτα! 

Και κάτι τελευταίο: Όλοι εσείς που θεωρείτε και αποκαλείτε τον π. Ανανία «αναρχικό», σας το λέει ο ίδιος: Με ένα Φ.Ε.Κ. …αποκαταστάθηκε. Αν ξέρετε παρόμοια περίπτωση «αναρχικού», να μας την πείτε.

"ΠΡΟΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΜΟΝ" ΜΕ ΤΗΝ ΓΛΥΠΤΡΙΑ ΑΦΡΟΔΙΤΗ ΛΙΤΗ

Στην εκπομπή "Προς Εκκλησιασμόν", που είναι μία παραγωγή του Ι. Ναού Αγίου Γεωργίου Ν. Ψυχικού, προσκεκλημένη η διακεκριμένη γλύπτρια Αφροδίτη Λίτη, καθηγήτρια της Ανώτατης Σχολής Καλών Τεχνών. 

Παρουσίαση: Παναγιώτης Αντ. Ανδριόπουλος.

Στην συνέντευξη γίνεται αναφορά στο πολυσχιδές έργο της καλλιτέχνιδος στην Ελλάδα και το εξωτερικό, αλλά και στον σύζυγό της, μεγάλο γλύπτη Γιώργο Λάππα (1950-2016), με αφορμή και τα πέντε χρόνια από τον θάνατό του. 

Η εκπομπή ολοκληρώνεται με την παράθεση ενός ανθολογίου του έργου της γλύπτριας, η οποία είναι αναμφισβήτητα από τους σπουδαιότερους καλλιτέχνες του τόπου.  

H Αφροδίτη Λίτη γεννήθηκε στην Αθήνα. Σπούδασε γλυπτική, ψηφιδωτό και αγιογραφία στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών Αθηνών (Α.Σ.Κ.Τ., 1972-1978), με καθηγητές τον Γ. Παππά, τον Γ. Κολέφα, και Κ. Ξυνόπουλο. Παρακολούθησε μαθήματα στο Universita Degli Studi του Μιλάνου το 1978, ενώ με υποτροφία του Ι.Κ.Υ. πραγματοποίησε τις μεταπτυχιακές σπουδές της στο London University (1983-1986). Το 1985 τιμήθηκε με βραβείο γλυπτικής από το Επιμελητήριο Εικαστικών Τεχνών Ελλάδος. Από το 1978 μέχρι και το 2000 εργάστηκε ως μουσειακή γλύπτρια στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών. Από το 2000 έως και σήμερα διδάσκει στον Τομέα Γλυπτικής στην Α.Σ.Κ.Τ. Αθηνών, στη βαθμίδα του καθηγητή. Εκθέτει έργα της από το 1992 σε ατομικές και ομαδικές εκθέσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Έργα της βρίσκονται σε ιδιωτικές και δημόσιες συλλογές. Εκπροσωπείται αποκλειστικά από την γκαλερί CITRONNE.

 

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου 

Η γλύπτρια Αφροδίτη Λίτη, καθηγήτρια στης Ανώτατης Σχολής Καλών Τεχνών, είναι ένας πολύ σοβαρός άνθρωπος και μία σημαντικότατη καλλιτέχνης. Αυτό σημαίνει ότι ακολουθεί με συνέπεια την «ιδιωτική οδό» της, η οποία, βέβαια, αφορά και όλους όσοι συμμερίζονται την ευαισθησία της, τη γνώση της, την υψηλή αισθητική της και εν τέλει την πνευματικότητά της. 

Από τις 7 Ιουνίου και έως τις 6 Σεπτεμβρίου 2018, στο πλαίσιο εορτασμού των Πράσινων Πολιτιστικών Διαδρομών, πραγματοποιήθηκε στο Νομισματικό Μουσείο η έκθεση της Αφροδίτης Λίτη, με τίτλο: «Γλαύκες και Αθηναϊκή Δημοκρατία». Πρόκειται στην ουσία – αυτός άλλωστε είναι και ο στόχος - για ένα διάλογο ανάμεσα σε αρχαία έργα μικροτεχνίας και τη σύγχρονη εικαστική δημιουργία, όπως αυτή εκφράζεται μέσω της υψηλής αισθητικής αξίας των γλυπτών έργων της διεθνούς φήμης εικαστικού. Εκτίθενται δεκαεπτά δημιουργίες της σε μικτή τεχνική, εμπνευσμένες από αρχαία έργα μικρογλυφίας και κυρίως από νομίσματα, πλαισιωμένες από αργυρά και χαλκά νομίσματα και θησαυρικά σύνολα. Η Αφροδίτη Λίτη εμπνέεται από αυτά και δημιουργεί με σύγχρονες τεχνικές πρωτότυπα γλυπτά έργα τέχνης. 

Για την Αφροδίτη Λίτη η παράδοση είναι ενιαία. Κι αυτό φαίνεται από αυτό που γράφει στον κατάλογο της έκθεσης, ότι, δηλαδή, είχε ως φοιτήτρια την εμπειρία των ψηφιδωτών του Αγίου Μάρκου της Βενετίας, κάτι που εκφράζεται έντονα στην τεχνική του ψηφιδωτού στις γλαύκες. Η μαγεία της μεταμόρφωσης! 

Η Αφροδίτη Λίτη μας εξηγεί σε σχετικό κείμενό της: 

«Η είσοδος των γλαυκών στο γλυπτικό μου στερέωμα προήλθε μετά από ένα μακρύ ταξίδι εσωτερικής αναζήτησης και ενδελεχούς έρευνας πάνω στο θέμα των συμβόλων και της συλλογικής μνήμης. Η επιθυμία μου να ξεκινήσω μια περιπέτεια μαζί τους μετασχηματίσθηκε σε ανακουφιστική αναγκαιότητα και τελετουργία. 

Μέσα στον επιβλητικό νεοκλασικό χώρο του μουσείου, του γεμάτου από αρχαία νομίσματα και θησαυρούς, ξαφνικά βρίσκομαι περιτριγυρισμένη και από τις γλυπτές. επικολλημένες με ψηφιδωτά, γλαύκες μου. Αυτό το παράδοξο συμβάν της συνεύρεσης ενός «εσωτερικού» γλυπτικού κήπου, καμωμένου από ένα σμήνος πουλιών και φυλλωμάτων, με τα νομίσματα και το μαγνητικό πεδίο που δημιουργεί το βλέμμα των γλαυκών, αισθάνομαι να συμπαρασύρομαι δυναμικά σε ένα νοητό πέταγμα όπου όμοιό του δεν έχω συναντήσει. 

Δεδομένων των ωφέλιμων αρετών τους προς τον άνθρωπο και της δύναμής τους, οι γλαύκες θεωρήθηκαν το σύμβολο της σοφίας. Το «σύμβολο» σαν όρος προέρχεται από το ρήμα συμβάλλω και καθιστά αισθητό κάτι που δεν υφίσταται, όπως είναι οι αφηρημένες έννοιες και η εξουσία.

Ψάχνοντας και βυθιζόμενη μέσα στα έργα τέχνης, παρατηρώ ότι όλες οι κοινωνίες έχουν ανάγκη να εκφράζονται συμβολικά, στα έθιμά τους, στους θεσμούς τους και στα χαρακτηριστικά γνωρίσματα των θρησκειών τους, τα οποία αποτελούνται από συμβολικές εικόνες. Μέσα στους αιώνες όλα αυτά εμπλουτίζονται από την φαντασία των καλλιτεχνών και από τη συνδιαλλαγή με την φιλοσοφία η οποία σχετίζεται με την εικαστική επινόηση. 

Η λέξη «σοφία» είναι ομηρική και στην πρώτη εκδοχή της δήλωνε τη γνώση και την τέλεια κατοχή της τέχνης. Με το πέρασμα των αιώνων, όμως, διευρύνθηκε και αποτυπώνει την βαθύτερη κατανόηση των πραγμάτων και την υψηλού επιπέδου ικανότητα αντιμετώπισης και διευθέτησης των προβλημάτων της ζωής. Κατά τον Πίνδαρο η «σοφία» δεν ήταν προϊόν μάθησης αλλά γνώση πηγαία που αναβλύζει από την εξαιρετική πνευματικότητα του κατόχου της: «Σοφός ο πολλά ειδώς φυά».

Με την γλαύκα ως σύμβολο, κατά την αρχαιότητα, του ιερού πουλιού της Αθήνας, της οποίας το ανάγλυφο κοσμεί την πίσω όψη του τετράδραχμου της Αθηναϊκής Δημοκρατίας, ενώ η όψη φέρει την κεφαλή της θεάς, αποτολμώ το εγχείρημα της συνομιλίας μεταξύ των νομισμάτων, των γλυπτών και του κοινού. Το νόμισμα αυτό θεωρήθηκε ως επινίκια έκδοση για την αίσια έκβαση των αγώνων της δημοκρατίας εναντίον τού εξ ανατολών κινδύνου και της απώθησης του απολυταρχισμού. 

Ο άνθρωπος μέσω του νομίσματος έχει καταφέρει να συναλλάσσεται με τους συνανθρώπους του, καλύπτοντας τις ανάγκες του και τις υποχρεώσεις του. Το νόμισμα σχετίζεται άμεσα με την εικονογραφία του, η οποία προσφέρει πληροφορίες και είναι ένα μέσον συμβολισμού, που ο καθένας έχει στα χέρια του. Οι μικρές μεταλλικές επιφάνειες μεταμορφώνονται σε διαλαλητές, συμβόλων, αρετών, αξιών, εξουσίας και μηνυμάτων της εκδούσας αρχής. 

Τέλος, τα φτερωτά πουλιά που εμφανίζονται στην έκθεση, μας μεταφέρουν απτά με τη συνομιλία τους στους κόσμους της χρήσης του ελάχιστου προς επίτευξιν του μέγιστου, που δεν είναι τίποτα περισσότερο από την διασφάλιση του νοήματος της ζωής, το οποίο μεταβιβάζεται μέσω της τέχνης και της θρησκείας.» 

Η έκθεση της Αφροδίτης Λίτη είναι μια πνευματική εμπειρία. Η αίσθηση του ιερού είναι διάχυτη. Μέσα σε ένα δωμάτιο! Αρκεί. Ο μινιμαλισμός σε όλη του τη δόξα! Και η συγκίνηση επίσης. Όσοι πιστοί προσέλθετε.

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ: Προσέγγιση στη ζωγραφική του Κώστα Παναγιωτακόπουλου

Χρωματική πανδαισία ενός ονειρικού ταξιδευτή 

«είμαστε από την ουσία των ονείρων πλασμένοι» 

Ουίλλιαμ Σαίξπηρ, Τρικυμία 

«Σιμωνίδης τὴν μὲν ζωγραφίαν ποίησιν σιωπῶσαν προσαγορεύει, τὴν δὲ ποίησιν ζωγραφίαν λαλούσαν».1 Αν «η ζωγραφική είναι ποίηση χωρίς μιλιά και η ποίηση ζωγραφιά που μιλάει»,2 τότε, ερμηνεύοντας – ποιητική αδεία – τη σιωπή της ζωγραφικής, φρονούμε ότι τα όνειρα, εν σιωπή πλασμένα, αποτελούν την πηγή της ζωγραφικής, αλλά και κάθε δημιουργίας. Το όνειρο ως πρωτογενής ουσία μεταφέρει εντός του το δημιουργικό σπέρμα και διατρέχοντας το ψυχικό μέρος ανασύρει από το ασυνείδητο μνήμες και ενοράσεις, για να εκβάλλει τέλος ενοποιημένο – ως πνευματική κατάσταση – στον κόσμο των αισθημάτων. 

Ο Κώστας Παναγιωτακόπουλος, δημιουργός κατεξοχήν αισθαντικών έργων ευφάνταστης χρωματικής κλίμακας, υπέρτατου λυρισμού και εξιδανίκευσης, αποτυπώνει στις ζωγραφικές του επιφάνειες τον ονειρικό του κόσμο ως μεταφορά των εκλάμψεων του νου και των εναρμονίσεων της ψυχής, ισορροπώντας το υλικό με το πνευματικό στην Τέχνη. Εμβαπτίζεται στα νάματα της ζωγραφικής, κομίζοντας ένα ελεύθερο τρόπο εικαστικής γραφής με την ενσωμάτωση αφαιρετικών και υπερρεαλιστικών στοιχείων, διαμορφώνοντας εν προόδω το αναγνωρίσιμο ύφος του. 

Σχέδιο και χρώμα, κατανέμονται αρμονικά για ν’ αποδοθεί μορφή και περιεχόμενο, ισορροπώντας μεταξύ αντικειμενικού και υποκειμενικού, όπου λογισμός και όνειρο, συναίσθημα και φαντασία, αναδημιουργούν ενοποιητικά τον κόσμο των φαινομένων. Μορφικοί σχεδιασμοί, ενθέσεις, επιζωγραφίσεις και έντονα χρωματικές αντιθέσεις, με τέμπερα ή ακρυλικά, συνθέτουν την ποιητική του, εκεί όπου «βλασταίνει ο νους» κι ανθεί, το σώμα και η ψυχή των ευφάνταστων εκφραστικών του πονημάτων. Οι αισθητικές κατακτήσεις και οι θεωρητικές καταβολές, αποτελούν σταθεροί τροφοδότες και οδηγοί των αναζητήσεών του, από την παράδοση έως τα σύγχρονα κινήματα της Τέχνης. 

Έμπλεος ενθουσιασμού για ό,τι αφειδώλευτα προσφέρεται από τα αστείρευτα πολιτιστικά κοιτάσματα της πατρίδας του, εμπνέεται πολυμορφικές συνθέσεις, όπου το εκτυφλωτικό ελληνικό φως, λειτουργώντας ως κάτοπτρο και αντικατοπτρισμός των Ιδεών, μεταμορφώνει το δομημένο τοπίο σε σκηνικό μιας ονειρικής πολιτείας. Ο ζωγράφος, αντλώντας αισθήσεις και θελκτικές εικόνες, μεταγγίζει τα συναισθήματά του στα έργα που μας παραδίδει, ως αντίδωρο στην προσφορά, ταξιδεύοντάς μας νοερά με του ονείρου τα πανιά, σε τόπους καταφυγής και παραμυθίας, με πυξίδα τα λόγια του Ποιητή:

«Πλοίο διαρκείας η χώρα μου»3 

Με νησιωτική τοπιογραφία, στοιχείο φυγής και περιπλάνησης στις θάλασσες και «τις ακρογιαλιές του Ομήρου»4 τα παραδοσιακά σπίτια και τα πολύμορφα αρχιτεκτονικά κτίσματα, υποκλινόμενα στη φύση, κυματούνται και συνυπάρχουν ευρηματικά, σε μια πολύχρωμη συνομιλία και διαλεκτική των αντιθέτων. Στην ανθρωπογεωγραφία του η ζωή, αναπαρίσταται και εικονοποιείται ως «τέχνη μέσα στην τέχνη», σαν «όνειρο μέσα σέ όνειρο», με τους θαυμαστές της να θεώνται, σινεμά και καραγκιόζη, τσίρκο και λούνα παρκ, μπαλαρίνες και θεατρίνους περιοδεύοντος μυστικού θιάσου, ως επιδραστική λειτουργία αλληλοπεριχώρησης πνεύματος και βλέμματος, που γονιμοποιεί τη φαντασία και επιστρέφει ως νοσταλγία, στης «ένδον χώρας» τα τοπία. 

 

Στις δισδιάστατες συνθέσεις, οι επενδυμένες με φύλλα χρυσού επιφάνειες – παραπέμποντας στον κάμπο των βυζαντινών εικόνων – υποβάλλουν την αφήγηση, ενώ με άλλη μορφή και μεικτή τεχνική, οι χρωματικές αποχρώσεις των ενθέσεων στο κατάστικτο με μπλε κοβαλτίου φόντο εστιάζουν και υποδηλώνουν το ονειρικό περιεχόμενο. Συνακόλουθα, στα έργα των ποιητικών συναρμογών από ετερόκλητα υλικά, επιθέτει «μινωικά και σουμεριακά σύμβολα, αλφάβητα και οπτικά θραύσματα του κλασικού παρελθόντος, της Ορθοδοξίας και της βυζαντινής ιστορίας»5 αναγιγνώσκοντας και σημαίνοντας της γλώσσας τα μυστήρια, ως σύμβολα πνευματικότητας. 

Στα νεότερα έργα, η θεματική του συμπυκνώνει τις αισθητικές του αναφορές, δημιουργώντας κατ’ αναλογίαν μικρόκοσμου και μακρόκοσμου ελεύθερα πεδία και φανταστικά τοπία, όπου χαρτογραφεί όνειρα και στοχασμούς. Μετασχηματίζει την ύλη με τη μεταμορφωτική δύναμη του χρωστήρα και με αναγωγή στα αρχέτυπα, εικονοποιεί και αποδίδει με «ηχοχρώματα» τη διαισθητικά συλληφθείσα «συμπαντική αρμονία». 

Με τη σύζευξη γεωμετρικών και ελεύθερων σχημάτων, τους τόνους και τη ρυθμολογία της χρωματικής σύνθεσης, ιστορεί την προσωπική του μυθολογία, έλκοντας το βλέμμα εκεί όπου μορφοποιείται και συντελείται η μαγική ζωγραφική του. Η αναπαράσταση των ονείρων του, ως έκφραση εαυτού, είναι προβολή και νεύμα διαρκούς αιτήματος ανταπόκρισης προς τον καθένα. Προσεγγίζοντας τον εκφραστικό του κόσμο «δανείζομαι ουρανό» για ν’ αντικρίσω και να δω, τον αισθητικό εναγκαλισμό της πανδαισίας των χρωμάτων, με τη διάθλαση των πολλαπλών σχημάτων, που άλλοτε μεγεθυμένα υπερίπτανται και άλλοτε ανάλαφρα συστρέφονται, μετεωριζόμενα και εφαπτόμενα σε κυκλική αιώριση.

Οι Δάσκαλοί του, συμπορευτές και συμπαραστάτες «ἐν Φαντασίᾳ καὶ Λόγῳ»,6 δομούν τα υλικά της ευαισθησίας του ως αφομοιωτική επιρροή και γνωσιολογική κατάκτηση σε ό,τι ο ίδιος πλαστουργεί, μεταγγίζοντας εκεί το δικό του αίμα. Τα έργα των χειρών του, είναι η ταυτότητα και το διαβατήριο για την περιπλάνηση στους δρόμους της Τέχνης, όπου βίωμα και υποκειμενική θεώρηση, εγγράφονται ως ιδιοπροσωπεία, φανερώνοντας τα στοιχεία των παλίμψηστων εγκαυστικών του χρόνου. Εδώ, στον βωμό των αποκαλυφθέντων πραγμάτων, το φως καταυγάζει, αντανακλώντας του ιδεώδους τις πηγές, όπου αρδεύεται ως πνοή και ουσία, ποίηση και φιλοσοφία. 

Ως ονειροποιός και ένθεος δημιουργός πολλαπλών λυρικών θαυμάτων αναπέμπει αίνους και υμνωδεί την πρώτη αρχή για τη δωρεά της έμπνευσης και τη μετουσίωσή της σε απελευθερωτική δημιουργική πράξη. Στο έργο του αποδίδεται «ἐν ταυτῷ» το ουράνιο ιδανικό και το γήινο ονειρικό ως μεταφορά και αποκάλυψη μιας ιδεατής πραγματικότητας. Με επιμονή και διαρκή αναζήτηση, ως σκαπανέας και αναρριχητής, εμβαθύνει και απογειώνει την τέχνη του, ενεργοποιώντας όλες του τις αισθήσεις. 

Με ψυχικά αποθέματα ενσυναίσθησης «φαντάζεται με ένταση και πληρότητα»7 για την κατανόηση των ανθρωπίνων και αγωνίζεται για την υπέρβαση των συνήθη καταστάσεων, αντιπροτείνοντας την ποίηση των χρωμάτων, στη μουντή και αποστειρωμένη καθημερινότητα των επαναληπτικά ομοιόμορφων πραγμάτων. Οι πολύτροπες συνθέσεις του –αποτυπώματα μνήμης και προσδοκίας – ανακαλούν έναν κόσμο ομορφιάς, αθωότητας και γαλήνης. Ζητούμενα μιας σκοτεινής και ταραγμένης εποχής. 

Δημήτρης Παπανικολάου 

 

Βιβλιογραφία 

- E.H.Combrich. «Το χρονικό της Τέχνης». Μετάφραση: Λίνα Κάσδαγλη. Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης. Αθήνα 1994. 

- Leon Battista Alberti. «Περί Ζωγραφικής». Εισαγωγή-μετάφραση-σχόλια: Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα. Εκδόσεις Καστανιώτη. Αθήνα 1994 

- Honore De Balzac. «Το άγνωστο αριστούργημα». Μετάφραση: Δημήτρης Δημητριάδης. Εκδόσεις Άγρα. Αθήνα 1983 

Σημειώσεις 

1. Πλούταρχος. Σπάραγμα του Σιμωνίδη. 

2. Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα. «Ο γελωτοποιός και η αλήθεια του. Η αθέατη πλευρά της Τέχνης». Εκδόσεις Καστανιώτη, Αθήνα 1991, σελ. 46 

3. Οδυσσέας Ελύτης. «Ο μικρός ναυτίλος». Εκδόσεις Ίκαρος, Αθήνα 1985, σελ.119 

4. Οδυσσέας Ελύτης. «Ο μικρός ναυτίλος». Εκδόσεις Ίκαρος, Αθήνα 1985, σελ. 56 

5. Roger Wollen. «Greek Horizons» Contemporary art from Greece. 2000. 

6. Κ.Π. Καβάφης. «Μελαγχολία του Ιάσωνος Κλεάνδρου` Ποιητού εν Κομμαγηνή 595 Μ.Χ.». Ποιήματα, Εκδόσεις Ίκαρος, Αθήνα 1982, σελ. 24 

7. Percy Bysshe Shelley. «Υπεράσπιση της Ποίησης». 1821. Απόδοση: Ιουλίτα Ηλιοπούλου. Εκδόσεις Ύψιλον, Αθήνα 1996, σελ. 40.

Βιογραφικό Σημείωμα 

Ο Κώστας Παναγιωτακόπουλος γεννήθηκε στην Πάτρα. Σπούδασε Νομικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και ζωγραφική στην Academia de Belle Arti της Φλωρεντίας, απ’ όπου αποφοίτησε με άριστα. Διδάσκει εικαστικά στη Μέση Εκπαίδευση. 

Aτομικές εκθέσεις 

2020 «Περιπλανήσεις» Cube Gallery, Πάτρα 

2018 «Εσωτερική πτήση» Cube Gallery, Πάτρα 

2016 «Ταξίδια όνειρα» Cube Gallery, Πάτρα 

2014 «Ονειροχώροι» Cube Gallery, Πάτρα 

2012 «Μυθολογία προσωπική» Cube Gallery, Πάτρα 

1997 Επίκεντρο, Αθήνα 

1995 Επίκεντρο, Πάτρα 

1991 Επίκεντρο, Πάτρα Ομαδικές εκθέσεις (επιλογή) 

2014 Bede's World Museum, Church Bank, Jarrow 

2013 The Scottish Historic Building Trust, Εδιμβούργο 

2013 Cube Gallery, Πάτρα 

2012 Cube Gallery, Πάτρα 

1999 Αρχέτυπο. Μύλος, Θεσσαλονίκη 

1998 Greece in Britain - Ελληνικοί ορίζοντες Γιόρκ, Καρλάυλ, Μ. Βρεττανία 

1997 Ιστορίες αέναων αλλαγών. Δημοτική Πινακοθήκη Πατρών 

1993 Art Athina ’93. Επίκεντρο, Αθήνα 

1990 9 Πατρινοί Καλλιτέχνες, Πνευματικό Κέντρο Δήμου Αθηναίων 

1989 9 Πατρινοί Καλλιτέχνες, Δημοτική Πινακοθήκη Πατρών 

1986 Συμμετοχή στο πρόγραμμα Γραμμή του Ορίζοντα, Biennale Νέων Θεσσαλονίκης. 

1984 Filigne Valdarno, Ιταλία 

1982 Forte dei Marmi, Ιταλία

Η ΔΙΑΤΡΙΒΗ ΤΗΣ ΕΥΤΥΧΙΑΣ ΤΑΛΑΚΟΥΔΗ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΥΡΩΠΑΙΟ ΣΥΝΘΕΤΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΤΡΑ ΔΗΜΗΤΡΗ ΛΙΑΛΙΟ

Η Ευτυχία Ταλακούδη και ο Δημήτρης Λιάλιος.
Φωτογραφία του συνθέτη (Μόναχο, μεταξύ 1907 και 1914) από την διατριβή. 

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου 

Η μουσικός της Κρατικής Ορχήστρας Θεσσαλονίκης Ευτυχία Ταλακούδη (βιολί), μας έδωσε μιαν ανεκτίμητη διατριβή για τον ευρωπαίο συνθέτη από την Πάτρα Δημήτρη Λιάλιο. 

Η Ευτυχία Ταλακούδη είναι γέννημα θρέμμα Θεσσαλονικιά. Σπούδασε μουσική στη Γερμανία και στην Αμερική, ταξίδεψε σε πολλά μέρη παίζοντας μουσική, ώσπου γύρισε πίσω όταν πήρε, επαξίως, τη θέση της στην Κρατική Ορχήστρα Θεσσαλονίκης. 

Αυτή η Σαλονικιά, λοιπόν, υποδεικνύει σε μας τους Πατρινούς τον Δημήτρη Λιάλιο, με ένα εμπεριστατωμένο πόνημα που περιλαμβάνει: βιογραφία, κατάλογο έργων, επιμελημένη έκδοση και ηχογράφηση έξι έργων για βιολί και πιάνο. 

Η διατριβή αυτή, λοιπόν, παρουσιάζει το έργο και τη ζωή του συνθέτη Δημήτρη Λιάλιου (1869-1940) του οποίου η συμβολή στη νεοελληνική σύνθεση είναι εξαιρετικά σημαντική. Και η θέση του πια είναι υπεροχική, αφού παίζεται συχνά τόσο από τον μαέστρο Βύρωνα Φιδετζή, ο οποίος μας τον πρωτοφανέρωσε, αλλά και από μουσικούς που σπουδάζουν την μουσική δωματίου που έγραψε, κυρίως.

Είναι ο πρώτος νεοέλληνας συνθέτης της ηπειρωτικής Ελλάδας που έγραψε συμφωνικό έργο (Όνειρο μεσονυκτίου), μεγάλο χορωδιακό ορχηστρικό έργο (Missa pro Defunctis) και καλλιέργησε συστηματικά τα είδη της μουσικής δωματίου (4 κουαρτέτα εγχόρδων και τρίο με πιάνο). Έζησε και δημιούργησε στην Πάτρα, την Αθήνα και το Μόναχο. Η διατριβή αποτελεί μια ιστορικομουσικολογική μελέτη και βασίζεται κυρίως σε πρωτογενείς πηγές. Επιπλέον περιλαμβάνει ένα εκτελεστικό μέρος. Επικεντρώνεται στο βιολιστικό έργο του συνθέτη, το οποίο είναι μεγάλο και δεξιοτεχνικό. Στο πρώτο μέρος περιγράφεται η ζωή του συνθέτη χωρισμένη σε πέντε περιόδους. Το δεύτερο μέρος περιλαμβάνει τον πλήρη και αναλυτικό κατάλογο των έργων του. Το τρίτο μέρος περιέχει την επιμελημένη έκδοση των έξι παρακάτω έργων για βιολί και πιάνο: Illusion, Mein Leid, Ballade no. 1, Ballade no. 2, Tanzballade no. 1 «Smyrna», Σονάτα σε Λα ελάσσονα, ενώ στο τέταρτο μέρος ακολουθεί η ηχογράφηση αυτών των έργων. Στο παράρτημα παρατίθεται το χρονολόγιο της καλλιτεχνικής δραστηριότητας του συνθέτη, με πολλά στοιχεία από τις πρωτογενείς πηγές. 

Η Ευτυχία Ταλακούδη ήρθε σε επαφή με τα παιδιά του συνθέτη και αποκόμισε πολλά (υλικό και μαρτυρίες), που τα αξιοποίησε καταλλήλως στην διατριβή της. Οι προσωπικές συναντήσεις της με την Έλσα Σκλαβούνου, όπως και με τα αδέλφια της, Μαρία Τζίνη και Γιώργο Λιάλιο, την κόρη της, Μαίρη Σκλαβούνου αλλά και τον σύζυγο της κόρης της, Werner Sturzenegger ήταν πολύτιμες για την ολοκλήρωση αυτής της διατριβής. 

Η Ευτυχία Ταλακούδη μελέτησε το Μουσικό αρχείο του συνθέτη, που βρίσκεται στη Μεγάλη Μουσική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος «Λίλιαν Βουδούρη», κείμενα και επίσημα έγγραφα του οικογενειακού αρχείου του Δ. Λιάλιου, μια πλούσια αλληλογραφία του συνθέτη, με πλήθος ετερόκλητων πληροφοριών που τιθάσευσε με μαεστρία, προγράμματα συναυλιών της περιόδου 1887-1940, καθώς και κριτικές και άρθρα της ίδιας περιόδου. 

Επίσης, η ερευνήτρια παραθέτει ελληνική και ξενόγλωσση βιβλιογραφία και δικτυογραφία. Τέλος, παραθέτει και αρκετές φωτογραφίες από τη ζωή του συνθέτη. 

Να σημειώσουμε, ακόμα, ότι με τα αποσπάσματα από κριτικές για το έργο του Λιάλιου στην Γερμανία, φαίνεται η μεγάλη απήχηση που είχε το έργο του στο εξωτερικό τον καιρό του. 

Η Ευτυχία Ταλακούδη δεν παραλείπει να ευχαριστήσει πολλούς ανθρώπους, κυρίως μουσικούς, οι οποίοι συνέβαλαν στο σημαντικό τελικό αποτέλεσμα: Γράφει η ίδια στον πρόλογο της διατριβής της:

«Τον επιβλέποντά μου, Δημήτρη Χανδράκη, ευχαριστώ για τις συμβουλές του ιδιαίτερα στην επιμέλεια της έκδοσης και την ηχογράφηση αλλά και για τη μεγάλη υποστήριξη που μου προσέφερε σε όλα τα πεδία καθ’ όλη τη διάρκεια της εκπόνησης αυτής της διατριβής. Τον Μίλτο Λογιάδη για την καθοδήγησή του στη σύνταξη του καταλόγου. Τον Γιώργο Βράνο για τις πολύτιμες συμβουλές του στη σύνταξη του χρονολογίου. Ευχαριστώ τον Γιώργο Δεμερτζή για τη μουσική του, την έμπνευση και την υποστήριξή του. Ευχαριστώ την Αλίκη Ταλακούδη, τη Σούλα Μητακίδου, τη Δέσποινα Λάμπρου, τη Στέλλα Τσοτινού και τον Παναγιώτη Συμεωνίδη για τη συμβολή τους στην καταχώρηση των πρωτογενών πηγών και τη διαμόρφωση των κειμένων. Επίσης, ευχαριστώ τον Γιώργο Σακαλλιέρο, τον Θεόδωρο Κίτσο και τον Γιούλη Παπαδόπουλο για τις συμβουλές τους σε θέματα εφ’ όλης της ύλης, τον Δημοσθένη Φωτιάδη και τον Μιχάλη Παλαιολόγου για την πολύτιμη βοήθειά τους με λεπτομέρειες στη διαμόρφωση παρτιτούρας, τη Μυρτώ Ταλακούδη, τον Anthony Cannone, την Claudia Aquili και τον Φίλωνα Κτενίδη για τις μεταφράσεις των ξενόγλωσσων κειμένων, τη Βίκυ Μουρατίδου για τις διευκρινίσεις της στα νομικά κείμενα, τον Παναγιώτη Ανδριόπουλο για τις πληροφορίες σχετικά με την ιστορία και την πολιτιστική δραστηριότητα της Πάτρας, όπως και τους πιανίστες Νίκο Κυριόσογλου, Jean-Christoph Charron, Chien Lin Lu και Νίκο Ζαφρανά για τη σύμπραξή τους στις συναυλίες που πραγματοποιήσαμε με έργα του Δημήτρη Λιάλιου. Ακόμα, ευχαριστώ θερμά τον Βασίλη Βαρβαρέσο για τη σύμπραξή του στην τελική ηχογράφηση, τον Γιώργο Παπαδόπουλο για την ηχοληψία, όπως και την Κρατική Ορχήστρα Θεσσαλονίκης για την ευγενική παραχώρηση της αίθουσας «Σόλων Μιχαηλίδης» για τις ανάγκες της ηχογράφησης. Τέλος, ευχαριστώ τους γονείς μου, τον σύζυγό μου και τα παιδιά μου για την αγάπη τους, τη στήριξη και την υπομονή τους καθ΄ όλη τη διάρκεια της εκπόνησης αυτής της διατριβής». 

Κι εμείς – και δη ως Πατρινοί – ευχαριστούμε από καρδιάς την Ευτυχία Ταλακούδη για την σπουδαία συμβολή της στην ανάδειξη ενός μεγάλου Πατρινού, ο οποίος παραμένει ακόμα μάλλον άγνωστος στην πόλη του. 

Η Πάτρα θα έπρεπε εδώ και χρόνια να έχει κηρύξει πανστρατιά για την προβολή του έργου αυτού του ξεχωριστού συνθέτη του νεοελληνικού μας βίου, του οποίου το πολυσχιδές έργο κείται ενώπιόν μας πάντοτε προς ανακάλυψιν. 

Ας ελπίσουμε ότι η πολύτιμη διατριβή της Ευτυχίας Ταλακούδη θα αποτελέσει το εφαλτήριο για μια πραγματική σπουδή στο έργο του, όχι μόνο των Πατρινών, αλλά κάθε ανθρώπου με ευαισθησία και αλήθεια μέσα του.

ΜΙΑ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΟΝ ΓΕΝΙΚΟ ΓΡΑΜΜΑΤΕΑ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΓΙΩΡΓΟ ΚΑΛΑΝΤΖΗ (ΒΙΝΤΕΟ)

Στο διαδικτυακό κανάλι intv.gr και στην εκπομπή ΜΕΡΕΣ ΤΟΥ 2015, προσκεκλημένος ο Γενικός Γραμματέας Θρησκευμάτων Γιώργος Καλαντζής. 

Μια συνέντευξη εφ' όλης στον Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλο. 

Η μουσουλμανική μειονότητα της Θράκης, το υπό ανέγερσιν τέμενος στον Βοτανικό, η κατεύθυνση μουσουλμανικών σπουδών στο Τμήμα Θεολογίας του Α.Π.Θ., ο χαρακτήρας του μαθήματος των Θρησκευτικών, οι θρησκευτικές μειονότητες στην Ελλάδα, η Ορθόδοξη Εκκλησία ως επικρατούσα θρησκεία στην Ελλάδα, είναι μερικά από τα ενδιαφέροντα θέματα στα οποία αναφέρεται ο Γιώργος Καλαντζής. 

Σκηνοθεσία: Γιώργος Αρβανίτης

 

"ΠΡΟΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΜΟΝ" ΜΕ ΤΟΝ "ΣΥΝΔΕΣΜΟ ΦΙΛΩΝ ΜΑΡΙΟΥΠΟΛΕΩΣ"

Η Ενορία του Ι. Ναού Αγίου Γεωργίου Νέου Ψυχικού παρουσιάζει την διαδικτυακή εκπομπή «Προς Εκκλησιασμόν», όπου φιλοξενούνται εργάτες του πνεύματος και της τέχνης. 

Στην δέκατη πέμπτη εκπομπή προσκεκλημένος ο κ. Βασίλειος Σηφακάκης, ιδρυτικό μέλος του "Συνδέσμου Φίλων Μαριουπόλεως". 

Επιμελείται και παρουσιάζει ο Παναγιώτης Αντ. Ανδριόπουλος. 

Την επιμέλεια της εικόνας και του ήχου είχαν η Κατερίνα Λεονάρδου και η Μαργαρίτα Στασινού.

 

Ο Βασίλειος Σηφακάκης γεννήθηκε στὸ Ρέθυμνο τῆς Κρήτης τὸ 1946. Σπούδασε στὴν Θεολογικὴ καὶ Φιλοσοφικὴ Σχολὴ τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν καὶ ὑπηρέτησε στὴν Μέση Ἐκπαίδευση ὡς Φιλόλογος Καθηγητὴς μέχρι τὸ ἔτος 2008. Τὰ τελευταῖα δέκα χρόνια τῆς ὑπηρεσίας του χρημάτισε Λυκειάρχης στὰ σχολεῖα Ψυχικοῦ καὶ Φιλοθέης. Εἶναι μέλος τοῦ Διοικητικοῦ Συμβουλίου τοῦ Ο.Δ.Ε.Γ. καὶ τὰ τελευταῖα δέκα χρόνια Ἀντιπρόεδρός του και Πρόεδρος. Ἀσχολεῖται μὲ θέματα ποὺ ἀφοροῦν τὴν γλῶσσα. 

Δραστηριοποιεῖται κυρίως μὲ τὴν ἐνίσχυση τῆς ἐκμάθησης τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας στοὺς ὁμογενεῖς ἐκτὸς τῆς Πατρίδος μας, ἐκεῖ ποὺ τὸ Ἑλληνικὸ Κράτος δὲν μπορεῖ νὰ παρέμβει. Ἔτσι μὲ τὴν συνεργασία τῆς συζύγου του συνέστησε τὸν «Σύνδεσμο τῶν Φίλων τῆς Μαριούπολης», ὑπὸ τὴν αἰγίδα τοῦ ὁποίου λειτουργοῦν σήμερα ἕνδεκα σχολεῖα ἐκμάθησης τῆς Ἑλληνικῆς Γλώσσας στοὺς ὁμογενεῖς στὴν Ἀζοφική, στὴν ὁμώνυμη πόλη τῆς Οὐκρανίας, τέσσερα σχολεῖα - φροντιστήρια στὴν Βόρειο Ἤπειρο, ὅπου δὲν ὑπάρχουν ἐθνικὰ μειονοτικὰ σχολεῖα καὶ ἕνα φροντιστήριο στὴν περιοχὴ τοῦ Μοναστηρίου τῶν Σκοπίων. Οἱ μαθητὲς ποὺ φοιτοῦν σ' αὐτὰ ἀνέρχονται σὲ 850. Πολλὲς ἐργασίες του μὲ διάφορα θέματα ἔχει παρουσιάσει σὲ διάφορες ἐκδηλώσεις τοῦ ΟΔΕΓ καὶ ἀλλοῦ (ἡμερίδες, συνέδρια, βιβλιοπαρουσιάσεις), ἐνῶ ἔχει παρουσιάσει τὴν δραστηριότητα τοῦ ΟΔΕΓ καὶ τοῦ «Συνδέσμου τῶν Φίλων τῆς Μαριούπολης» μέσα ἀπὸ τὸ Κρατικὸ ραδιόφωνο, στῆλες ἐφημερίδων, περιοδικῶν καὶ τηλεοπτικὲς ἐκπομπές. 

ΕΡΓΑ ΚΑΙ ΗΜΕΡΕΣ ΤΟΥ ΚΥΠΡΙΟΥ ΣΥΝΘΕΤΗ ΜΑΡΙΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΗΛΙΑ ΣΤΗΝ ΙΑΠΩΝΙΑ, ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΥΠΡΟ

ΚΥΠΕ - Αργυρώ Αγγελίδου 

Ο γενναίος αγώνας των Ελλήνων του 1821 προς την ελευθερία, ο σοφός λόγος του Θουκυδίδη ότι «ευτυχισμένοι είναι οι ελεύθεροι και ελεύθεροι είναι οι γενναίοι», ο Επιτάφιος του Περικλή τον οποίο εκφώνησε ο ίδιος το 430 π.Χ. για τους πρώτους νεκρούς του Πελοποννησιακού Πολέμου, είναι οι ψηφίδες της ιστορίας, τις οποίες ο Κύπριος συνθέτης, Μάριος Ιωάννου Ηλία, μετέτρεψε σε μουσική, εν έτη 2021, 200 χρόνια μετά την ελληνική επανάσταση. 

Όπως δήλωσε στο ΚΥΠΕ, ο Μάριος Ιωάννου Ηλία, το νέο αυτό μεγαλεπήβολο μουσικό έργο «ταυτόσημο των αρχών και αξιών του ελληνικού πνεύματος και πολιτισμού, στοχεύει να έχει διαχρονικό και οικουμενικό χαρακτήρα, τόσο με σύγχρονη υφή και ηχοχρώματα όσο και με πολυφωνική αρμονία των στοιχείων που θα το αποτελούν». 

Πρόσθεσε ότι απευθύνεται στο ευρύ κοινό «ως μια ξεχωριστή, αυθεντική δράση/εκδήλωση που προβάλλει τη μοναδικότητα της Ελλάδας και εντάσσεται στον επετειακό, για τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση, προγραμματισμό, των Μουσικών Συνόλων της Ελληνικής Ραδιοφωνίας Τηλεόρασης (ΕΡΤ)». 

«Αναδιφώντας το παρελθόν, ενατενίζουμε το μέλλον» είπε ο κ. Ηλία, για να σημειώσει ότι «το πνεύμα της αγωνιστικότητας για την κατάκτηση της ελευθερίας και συγχρόνως η αξία της συλλογικής μνήμης μέσα από την ιστορία του Ελληνισμού, είναι τα εφόδια για τη διασφάλιση του ευγενούς ιδεώδους της ελευθερίας, συνάμα της ειρήνης, της δικαιοσύνης και της δημοκρατίας». 

Απαντώντας σε ερώτηση για τα ερεθίσματα πάνω στα οποία κινήθηκε για να συνθέσει το επετειακό αυτό έργο του, ο Μάριος Ιωάννου Ηλία, δήλωσε ότι δημιουργώντας αυτό το μουσικό έργο ταξίδεψε «από την αρχαία Ελλάδα και τον Επιτάφιο λόγο του Περικλή μέσα από τη διασωθείσα Ιστορία του Θουκυδίδη, ότι ‘το εύδαιμον το ελεύθερον, το δ’ ελεύθερον το εύψυχον - ευτυχισμένοι είναι οι ελεύθεροι και ελεύθεροι είναι οι γενναίοι» μέχρι και τον πρόδρομο και πρωτεργάτη του Νεοελληνικού Διαφωτισμού Ρήγα Φεραίο, ο όποιος έγραψε ότι ‘όποιος ελεύθερα συλλογάται, συλλογάται καλά’». 

O Κύπριος μουσικοσυνθέτης, με διεθνή καριέρα, είπε ότι ταξίδεψε και στα βήματα Ευρωπαίων διανοούμενων όπως ο Αλμπέρ Καμύ, ο οποίος επισκέφθηκε την Ελλάδα το 1955 στα πλαίσια ενός διαλόγου με θέμα την «ενδεχόμενη αυτοκτονία της Ευρώπης όπου και τόνισε ότι «η ελευθερία δεν είναι τίποτε άλλο παρά μια ευκαιρία για να γίνουμε καλύτεροι». 

Σε δήλωση του στο ΚΥΠΕ ο Διευθυντής των Μουσικών Συνόλων της ΕΡΤ Α.Ε. Τάσος Ρωσόπουλους, είπε ότι «ξεχωριστή θέση στο φετινό επετειακό προγραμματισμό των Μουσικών Συνόλων της ΕΡΤ κατέχει η παρουσίαση του νέου έργου του διεθνώς καταξιωμένου συνθέτη Μάριου Ιωάννου Ηλία από την Εθνική Συμφωνική Ορχήστρα και τη Χορωδία της ΕΡΤ». 

Σημείωσε ότι «το έργο αναφέρεται στη ιδέα και τα ιδανικά της Ελευθερίας και απευθύνεται με αμεσότητα στο σημερινό ακροατή προτρέποντας σε δημιουργική αξιοποίηση της ιστορίας και της παράδοσης». 

Όπως είπε ο κ. Ρωσόπουλος, «οι ηχογραφήσεις και οι μαγνητοσκοπήσεις θα πραγματοποιηθούν στο τέλος του Σεπτεμβρίου και με μεγάλη χαρά αναμένουμε το τελικό αποτέλεσμα." 

Εξάλλου, την υπογραφή του Μάριου Ιωάννου Ηλία έχει και η μουσική ταυτότητα της πόλης του Κιότο στην Ιαπωνία. Για αυτή του τη συνεργασία ο κ. Ηλία δήλωσε στο ΚΥΠΕ, ότι σε αυτό το μουσικό πορτραίτο, με τους δεκάδες ήχους και την σπάνια ομορφιά του Κιότο, επιχειρείται «η αντανάκλαση της ιστορίας και του πολιτισμού του Κιότο ως αντιπροσώπου της ιαπωνικής κουλτούρας και παράδοσης». Πρόσθεσε ότι «στο κεντρικό μουσικό θέμα του έργου, η χορωδία τραγουδάει μια φράση που λέγει ότι το Κιότο είναι η Ιαπωνία μέσα σε ένα καρυδότσουφλο ενώ μέσω του ήχου, της μουσικής και της εικόνας, εν μέρη και του κειμένου, δημιουργείται μια πολυφωνική ταυτότητα σε μια νέα διάσταση, η οποία είναι η προσωπική μου αποτύπωση για το Κιότο». 

Το τρέιλερ για την μουσική ταυτότητα του Κιότο έχει ήδη κυκλοφορήσει διεθνώς.

 

Περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να βρείτε στην ιστοσελίδα του έργου. 

Το ορατόριο «Πονεμένες Παναγίες» το οποίο ο Μάριος Ιωάννου Ηλία συνέθεσε κατόπιν ανάθεσης από την προεδρία της Κυπριακής Δημοκρατίας και προγραμματιζόταν να κάνει πρεμιέρα στις 20 Ιουλίου 2020 εξαιτίας της πανδημίας η πρεμιέρα του μεταφέρθηκε για τις 20 Ιουλίου 2022, στο Προεδρικό Μέγαρο. «Τα χορωδιακά μέρη, η χορωδία του Μουσικού Λυκείου Λευκωσίας, καθώς και δυο βυζαντινές χορωδίες, ο Χορός Ιεροψαλτών Αρχιεπισκοπής Κύπρου ‘Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός’ και η Βυζαντινή Χορωδία Ιεράς Μητροπόλεως Τριμυθούντος ‘Άγιος Σπυρίδων’, θα ξεκινήσουν τις πρόβες τον ερχόμενο Σεπτέμβριο», δήλωσε στο ΚΥΠΕ, ο συνθέτης.

ΑΝΑΝΙΑΣ ΚΟΥΣΤΕΝΗΣ: «Στην ΠΟΛΗ θα πάμε και θα χορέψουμε τσάμικο έξω από την ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ» - ΑΚΡΑΤΟΣ ΛΑΪΚΙΣΜΟΣ

«Η Ελληνική Επανάσταση (του 1821) δεν τελείωσε… απομένει η ελευθερία της πρωτεύουσάς μας (…) Θα μεγαλώσει το Γένος και έθνος των Ελλήνων και θα μεγαλουργήσει για μία φορά ακόμη».

Απόσπασμα από την ομιλία του κεκοιμημένου π. Ανανία Κουστένη στην ακολουθία της Γ´ Στάσης των Χαιρετισμών την 25η Μαρτίου 2011, στον Ιερό Ευαγγελιστρίας Πειραιώς. 

Λόγος ρηχός, κενός, ανεδαφικός.

Άκρατος λαϊκισμός, γι' αυτό και πρωτοσέλιδα στην "Ελεύθερη Ώρα". 

 

Ο ΜΑΚΑΡΙΣΤΟΣ π. ΑΝΑΝΙΑΣ ΚΟΥΣΤΕΝΗΣ ΕΙΧΕ ΠΕΤΑΞΕΙ ΤΑ ΡΑΣΑ;

Το είχα ακούσει, μου το είχαν πει, αλλά τώρα το είδα και γραμμένο στο facebook. 

Ο μακαριστός π. Ανανίας Κουστένης είχε «πετάξει τα ράσα» κάποια στιγμή της ζωής του (κάπου εκεί στην αρχή της δεκαετίας του ’80), διότι λέγεται ότι «ηράσθη». 

Εργάστηκε στην Αθήνα ως λαϊκός φιλόλογος. 

Μετά, όμως, επανήλθε στις τάξεις του κλήρου, Κύριος οίδε πώς. 

Θα είχε ενδιαφέρον – πολλαπλό και ουσιαστικό – να γνωρίζαμε την προσωπική αυτή περιπέτεια του γέροντα και πώς η Εκκλησία άσκησε την οικονομία και την φιλανθρωπία στην περίπτωσή του. 

Π.Α.Α.

ΟΔΟΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΣΕΡΑΦΕΙΜ ΜΕΝΤΖΕΛΟΠΟΥΛΟΥ και ΟΔΟΣ ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΟΥ ΑΝΑΝΙΑ ΚΟΥΣΤΕΝΗ

Γιάννης Η. Χάρης 

28.03.2020 

Προσεχώς όσιος. Στην Καστέλα, σ’ ένα υπέροχο γωνιακό νεοκλασικό, στη μία πλευρά της γωνίας μια μαρμάρινη πλάκα έγραφε: ΟΔΟΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΣΕΡΑΦΕΙΜ ΜΕΝΤΖΕΛΟΠΟΥΛΟΥ, και αποπάνω μια δεύτερη: ΟΔΟΣ ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΟΥ ΑΝΑΝΙΑ ΚΟΥΣΤΕΝΗ. Τις είχε βάλει, έμαθα, ο ιδιοκτήτης του σπιτιού, άνθρωπος με πονεμένη ιστορία και ψυχικά προβλήματα. Κάποια στιγμή οι πλάκες εξαφανίστηκαν, ίσως τις έβγαλε ο δήμος. 

Εν πάση περιπτώσει, Σεραφείμ Μεντζελόπουλος είναι ο γνωστός μας άγιος Πειραιώς· αλλά ο Ανανίας Κουστένης; Εψαξα λίγο και έμαθα πως είναι ένας ιδιόρρυθμος γέροντας που λειτουργεί σ’ ένα εκκλησάκι στα Εξάρχεια, σε ώρες δικές του, μεσημέρι π.χ. τους Χαιρετισμούς ή μεγαλοβδομαδιάτικες ακολουθίες, με συνοπτικές περίπου διαδικασίες, ένας «διά Χριστόν σαλός», λέει, που έχει μάλιστα αποδώσει στα νέα ελληνικά Θεοφάνη τον Ομολογητή και Ρωμανό τον Μελωδό. 

Είπε λοιπόν ο ιδιόρρυθμος γέροντας σε κήρυγμά του ότι παρουσιάστηκε σε κάποιον, εδώ στην Αττική, ο άγιος Νικηφόρος ο λεπρός, και του μίλησε: «Να πεις στους Ελληνες να μη φοβούνται τον κορονοϊό, κι αν νοσήσει κανένας, να προσευχηθεί σ’ εμένα, κι εγώ θα τον φροντίσω». 

Ούτε αλοιφές του Βελόπουλου ούτε πρόπολη του Κραουνάκη ούτε αγιασμός του Αμβρόσιου, απλώς μια προσευχή. Που όμως δεν την έκανε κανένα από τα τόσα θύματα; Ή μήπως την έκαναν αυτοί που θεραπεύτηκαν; Και δεν μας το ’παν; 

Και συνέχισε ο διά Χριστόν σαλός: «Στα σύνορα επάνω, στη Θράκη μας, οι άγιοι Πορφύριος και Παΐσιος, καταϊδρωμένοι, και τους έβαλε [σ.σ. ο Θεός, προφανώς] να τρέχουν πάνω κάτω· ήταν όμως χαρούμενοι· τι σημαίνει αυτό; νικούσαν·[...] ακούστε με, και θα πάμε καλά! [...] 

»Αν ρίξει και το βαρύ πυροβολικό ο Θεός και στο Αιγαίο, κυρίως στο Αιγαίο, και στη Θράκη, τον αρχάγγελο Μιχαήλ, τι το έχει το σπαθί εκεί πέρα, [...] δεν αστειεύεται ο Μιχαήλ…», και ακολουθεί ένα θαύμα όπου ο αρχάγγελος έσφαξε σε μια νύχτα 250.000 Ασσύριους και δεν ακούστηκε κιχ, «σαν να ’χε όπλο με σιγαστήρα»· και «ο Μιχαήλ μας αγαπάει, και το ’χει αποδείξει, και το δείχνει…» 

Πορφύριο και Παΐσιο δεν είδαμε, ούτε ακούσαμε· τον Μιχαήλ όμως, με στολή Ελληνα αξιωματικού πάνω σε στρατιωτικό τζιπ, να τρέχει στα σύνορα σαν σίφουνας, τον είδε τις προάλλες ένας Εβρίτης ιερέας, όπως έγραφα την περασμένη φορά, αλλά σπουδαία πράματα δεν είδαμε να γίνονται. Στο Αιγαίο επίσης· εκτός και αν απέτρεψε άλλα, χειρότερα, και δεν τ’ ακούσαμε εξαιτίας του σιγαστήρα… 

Αν θυμηθούμε τα χιλιογραμμένα εδώ του Παΐσιου, για τα μικρά παιδιά που τα παίρνει ο Θεός για να ’χει στον παράδεισο μπουμπούκια, και πλήθος άλλα ανήκουστα, τα οποία τον ανέβασαν στις τάξεις των αγίων, είναι πολύ πιθανό να ζητηθεί αύριο η οσιοποίηση και του Ανανία. Για να ξέρουμε από τώρα.  

Ο μαϊντανός αντάρτης. 

Να ’χεις ιδρώσει καρέκλες και καρέκλες σε πάνελ σ’ όλα τα κανάλια, και ξαφνικά να είσαι «ένας ιερέας» σκέτα; «ένας ιερέας» που κλειδώθηκε με τους πιστούς του σε μια εκκλησία και λειτούργησε παρά την απαγόρευση; Και πήγε η αστυνομία και περίμενε μιάμιση ώρα κι οι ελεύθεροι πολιορκημένοι δεν παραδίνονταν, και δεν υπήρξαν έπειτα συνέπειες, π.χ. όπως η σύλληψη του Κυθήρων, έστω κι αν δεν οδηγήσει πουθενά. 

Κι αυτά στην Ηλιούπολη, στον Υμηττό, σε «εκκλησάκι», όπως το έλεγαν στις ειδήσεις, μα αν το ’ψαχνες στο διαδίκτυο θα έβλεπες κοτζαμάν εκκλησία! 

Και μόνο εκεί θα έβρισκες το όνομα του ρέμπελου παπά: Στυλιανός Καρπαθίου, τι σύμπτωση, τον μνημονεύσαμε τελευταία, γιατί ήταν από τους πρώτους που ξεσπάθωσε, να κοινωνάμε άφοβα, αφού «ο Χριστός ποτέ δεν υπήρξε φορέας μικροβίων μέσα στην Ιστορία». 

Και είναι ο ίδιος παπάς, μαθαίνεις με την ευκαιρία, που ένα όντως εκκλησάκι (ιδιοκτησίας του!) το καπάκωσε, αυθαίρετα εννοείται, με μια μεγάλη κατασκευή 137 τετραγωνικά μέτρα (συν 63 μέτρα εξωτερική τσιμεντοποίηση!), δημιουργώντας έτσι σιγά σιγά τη μεγάλη του εκκλησία. Και συνεχίζει τις εργασίες, λέγεται, ακόμα, παρά τις κινητοποιήσεις περιοίκων, που οδήγησαν την πολεοδομία να του επιβάλει πρόστιμο 150.000 και να χαρακτηρίσει την κατασκευή αυθαίρετη και κατεδαφιστέα. 

Αμ τι επαναστάτης τότε θα ’ταν… 

Και αφού περί θείας κοινωνίας πάλι ο λόγος, κάποιος πάτερ Χρύσανθος (ο επίσκοπος Κερνίτσης Χρύσανθος, συμπεραίνει από διάφορα στοιχεία ο Παν. Ανδριόπουλος, του ιστολογίου «Ιδιωτική Οδός») αφηγήθηκε πως πήγε ένας παπάς να κοινωνήσει κάποιους ασθενείς στο Λοιμωδών, και ζήτησε κι ένας γιατρός να κοινωνήσει, «από περιέργεια;… από απιστία;…» Ομως δεν την κατάπιε τη θεία κοινωνία, την κράτησε στο στόμα του, και την πήγε στο εργαστήριο για ανάλυση. «Τα αποτελέσματα έδειξαν: Αίμα από άνδρα, ετών τριάντα τριών»! Και έβγαλε ο γιατρός την μπλούζα του, κατέθεσε την άδειά του και πήγε και μονάζει στο Αγιο Ορος. 

Εμείς όμως ας μην καταθέσουμε τα όπλα. Το πιθανότερο βέβαια είναι πως δεν θα κάνουμε τίποτα παραπάνω από μια τρύπα στο νερό. Το διασκεδάζουμε ωστόσο, ιδίως στις δύσκολες αυτές μέρες.

Ο ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗΣ ΤΟΥ ΛΥΚΟΥΡΓΟΥ ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΥ

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου 

Φέτος συμπληρώθηκαν 110 χρόνια από την κοίμηση του κυρ Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη (3-1-1911). Στα 80χρονα του Σκιαθίτη (1991) είχε διοργανωθεί ένα τριήμερο αφιέρωμα στο περίφημο Ίδρυμα Γουλανδρή – Χορν, που δεν υπάρχει πιά. 

Στο αφιέρωμα αυτό συμμετείχαν, κατ’ αλφαβητική σειρά. 

Λυκούργος Αγγελόπουλος (από την αναχώρηση του οποίου συμπληρώθηκαν σήμερα επτά χρόνια / 18-5-2014) 

Ανέστης Κεσελόπουλος 

Αλέξανδρος Κοτζιάς 

Ν. Δ. Τριανταφυλλόπουλος 

Γ. Φαρίνου – Μαλαματάρη 

Νίκος Φωκάς. 

Την επόμενη χρονιά, το 1992, κυκλοφορήθηκε από το Ίδρυμα Γουλανδρή – Χορν ένα βιβλίο με τα κείμενα του αφιερώματος και τίτλο: «Η αδιάπτωτη μαγεία». 

Εκεί περιλαμβάνεται και το κείμενο του Λυκούργου Αγγελόπουλου, το οποίο εκφώνησε την τρίτη ημέρα του αφιερώματος, όταν με την Ελληνική Βυζαντινή Χορωδία, το δημιούργημά του, απέδωσε τα Υμνογραφήματα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη. Ο Αγγελόπουλος σχολιάζει και ανάμεσα στους ύμνους, για την καλύτερη μύηση του κοινού στον Παπαδιαμάντη – Υμνογράφο. 

Τα Παπαδιαμάντεια Υμνογραφήματα ηχογράφησε με επιμέλεια τον Μάϊο του 1991 η Ελληνική Βυζαντινή Χορωδία υπό τη διεύθυνση του αείμνηστου Λυκούργου Αγγελόπουλου. Το 1993 κυκλοφόρησαν δύο κασέτες με αυτή την πρωτότυπη εργασία. Η πρώτη περιείχε ολόκληρη την ασματική ακολουθία του Αγίου ιερομάρτυρος Αντίπα Επισκόπου Περγάμου και η δεύτερη όλα τα υμνογραφικά σπαράγματα, θα λέγαμε, που συνέθεσε με διάφορες αφορμές ο Παπαδιαμάντης. Εδώ υπάρχουν και τα τροπάρια του Μικρού Εσπερινού στον Προφήτη Ηλία, ο κανόνας στην Παναγία την Γοργοεπήκοο (τρεις ωδές) και ο ικετήριος κανών εις τον Άγιον Διονύσιον τον εν Ολύμπω. 

Θα ήταν ευχής έργο να βγει κάποια στιγμή αυτή η σημαντική δουλειά της Ελληνικής Βυζαντινής Χορωδίας και σε ψηφιακούς δίσκους, αφού οι κασέτες δεν κυκλοφορούν εδώ και καιρό. 

Ο Λυκούργος Αγγελόπουλος στο κείμενό του μας πληροφορεί πως η ΕΛΒΥΧ έψαλε την Ακολουθία του Αγίου Αντίπα στο ναό του στην Οδοντιατρική Σχολή Αθηνών. Την Θεία Λειτουργία τέλεσε (11-4-1991) ο Μητροπολίτης Περγάμου Ιωάννης, συμπαραστατούμενος από τον μακαριστό εφημέριο του ναού, π. Γεώργιο Μεταλληνό, Καθηγητή της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Παραθέτουμε στη συνέχεια ολόκληρο το κείμενο του Λυκούργου Αγγελόπουλου για τα Υμνογραφήματα του Παπαδιαμάντη.