Το βιβλιοπωλείο Discover και οι εκδόσεις IANOS παρουσίασαν την Δευτέρα 4 Δεκεμβρίου 2023, το βιβλίο της Μαργαρίτας Μίκη Θεοδωράκη «Αναμνήσεις ενός κοριτσιού». Την κεντρική παρουσίαση της συγγραφέως και του βιβλίου είχε ο Διονύσης Καρατζάς, ποιητής και αποσπάσματα από το βιβλίο διάβασε ο ηθοποιός Παναγιώτης Πετράκης.
Ο Διονύσης Καρατζάς τιτλοφόρησε την εισήγησή του «Το κέντημα μιας ζωής» και πραγματικά και η δική του ομιλία ήταν ένα κέντημα λέξεων και βιωμάτων από το βιβλίο αλλά και από τη δική του πολύχρονη γνωριμία με την συγγραφέα και τον σπουδαίο πατέρα της, Μίκη Θεοδωράκη. Ο ποιητής μας, που ευτύχησε να μελοποιηθούν δεκάδες ποιήματά του σε τέσσερις κύκλους τραγουδιών του Μίκη Θεοδωράκη ανέφερε στην εισήγησή του:
 |
| Μίκης Θεοδωράκης και Διονύσης Καρατζάς στο Βραχάτι (23-8-1986) |
Οι «Αναμνήσεις ενός κοριτσιού» της Μαργαρίτας δεν είναι τυπικό μυθιστόρημα, ούτε τυπικό ημερολόγιο. Είναι μια καταγραφή στιγμών από περιπετειώδη ταξίδια ψυχής σε χρόνο ανάγκης, ονείρων, διαψεύσεων, ματαιώσεων και δύσβατης αγάπης. Είναι μια γλωσσική αναπαράσταση της προσωπικής ζωής της στο οικογενειακό, καλλιτεχνικό, κοινωνικό και πολιτικό περιβάλλον, με την τεχνική του κεντήματος. Η Μαργαρίτα έμαθε από μικρή, κοντά στη θεία της Μιμόζα, να κεντάει σταυροβελονιά. Γι’ αυτό ξέρει και να κεντάει με λέξεις τους πόνους και τους πόθους της ζωής της. Η ίδια γράφει σε ποίημά της που παραθέτει στο βιβλίο της (σελ. 36):
Κεντώ, κεντώ, κεντώ
τους πόθους της ζωής μου
Τα δάχτυλά μου σκλήρυναν
πολύ, μάτωσαν, χτυπήθηκαν
Αλλά συνεχίζουν ακατάπαυστα το
πάνω κάτω της βελόνας
Πέφτε η βελόνα, χάνεται
Κι εγώ χάνω τα μυστικά των πόθων μου.
Κεντώ, κεντώ
Πάλι κεντώ
Τρέχει η βελόνα κι οι κλωστές γιομίζουν χρώματα μπροστά μου
Κι ο πόθος πάλι αστράφτει πλουμιστός, πολύχρωμος.
Κι ο πόνος μπαινοβγαίνει στις τρύπες του καμβά.
 |
| Η Μαργαρίτα Θεοδωράκη με τον πατέρα της στο Ηρώδειο (2012) - Φώτο: Ιδιωτική Οδός |
Διαβάζοντας το βιβλίο της Μαργαρίτας, ένιωσα να ζωντανεύουν μέσα μου τα πρόσωπα, τα γεγονότα, οι καταστάσεις και τα συναισθήματα που συνθέτουν το ιδιαίτερο οδοιπορικό της ζωής της. Σ’ αυτό το ζωντάνεμα βοήθησε το ύφος της γραφής της. Με τρόπο προφορικό, αυθόρμητο και ατίθασο πότε με περιγραφές και πότε με ποιήματα και σκέψεις, καταθέτει την αλήθεια της και ξεδιπλώνει βιώματα, συναντήσεις, αγωνίες, αδιέξοδα, αγάπες και τρυφερές στιγμές πάντα με επίκεντρο τον πατέρα της, τον Μίκη. Σαν να αλλάζει κλωστή και χρώμα, κάνει παύσεις στην αφήγηση με φράσεις που ξαφνιάζουν, όπως «αυτό όμως είναι μια άλλη ιστορία, θα την πω μια άλλη φορά» ή «καλημέρα σας» ή «κάποια μέρα, αν θέλετε, θα σας διηγηθώ τις εφόδους του Στρατού στο σπίτι μας». Αυτή η ανεπιτήδευτη και ειλικρινής διάθεσή της να μιλήσει στον αναγνώστη με την αμεσότητα της κουβέντας τη διευκολύνει να ελευθερώνει τους δαίμονές της και να λυτρώνεται.
Η Μαργαρίτα, πληθωρική στην απαισιοδοξία και ταυτόχρονα υπερβολική στη δίψα της για ζωή, παρουσιάζει ένα πολύχρωμο και πολύσημο αφηγηματικό κέντημα. Στον μέσον κυριαρχούν ο πατέρας και η κόρη, δηλαδή ο Μίκης και η Μαργαρίτα, που κοιτάζονται στα μάτια, σαν να μεταγγίζουν ο ένας στον άλλον σιωπές και μοναξιά. Τους πλαισιώνουν διακριτικά η μάνα και ο γιος, δηλαδή η Μυρτώ και ο Γιώργος, που συμπληρώνουν την οικογένεια του πάθους και των παθών. Πίσω τους απεικονίζονται οι πρόγονοι με τις μικρασιάτικες και κρητικές ρίζες τους κι από κοντά πόλεις με ξεχωριστό φορτίο συγκίνησης -Σμύρνη, Παρίσι, Αθήνα, Μόσχα, Μακρόνησος- και άλλα μέρη με συναισθηματικό βάθος και πλάτος. Στα πλάγια του καμβά διακρίνονται τα αγαπημένα ζώα της Μαργαρίτας, τα σκυλιά και οι γάτες, και, βέβαια, πολλή φύση, βουνά, θάλασσες, ζώα και πουλιά, δέντρα και ποικίλα λουλούδια. Κάπου αχνοφαίνεται το πηγάδι, που κρύβει τους αυτοκαταστροφικούς-αυτοκτονικούς ιδεασμούς της Μαργαρίτας, τους ψυχικούς μετεωρισμούς της «θάνατος και θέλω να ζήσω», όπως γράφει.
Οι φωτογραφίες που παρατίθενται στο βιβλίο δεν τεκμηριώνουν τόσο τα αφηγηματικά μέρη όσο συντηρούν το ενδιαφέρον και τη συγκίνηση και δοκιμάζουν την ισορροπία ανάμεσα στη φθορά του χρόνου και την αφθαρσία της στιγμής.
Στο βιβλίο της «Αναμνήσεις ενός κοριτσιού» η Μαργαρίτα δεν εγκλωβίζεται σε νοσταλγικές αναφορές προσπαθώντας να διασώσει μια ειδυλλιακή ζωή δίπλα σε έναν σπουδαίο πατέρα και μέσα σ’ ένα ιδανικό οικογενειακό και κοσμοπολίτικο περιβάλλον. Οι αναμνήσεις της στοιχειοθετούν τη δύσκολη πορεία ενηλικίωσής της σε εποχές αβεβαιότητας και μεγάλων κινδύνων, αλλά και σε συνθήκες σπάνιων εμπειριών από τη μουσική διαδρομή και διεθνή αναγνώριση του Μίκη.
Σε συνέντευξή της (εφ. ΤΑ ΝΕΑ, 11-2-2021) η Μαργαρίτα σημειώνει: «Ζούσα δίπλα σε έναν άνθρωπο που απολάμβανε την απόλυτη δόξα και όταν είσαι παιδί νομίζεις ότι αυτή η δόξα είναι και για σένα. Αυτό, μεγαλώνοντας, μπορεί να σε διαλύσει». Στο βιβλίο της, κατασταλαγμένη πια, γράφει (σελ. 229): «Η ηλικιωμένη κόρη δεν είναι μια ιδέα! Δεν είναι ένα τραγούδι «Μαργαρίτα Μαργαρώ»! είναι ένας άνθρωπος γεμάτος αισθήματα και πάθη, πλημμυρισμένη από απόλυτη αγάπη για τον πατέρα της τον απλό άνθρωπο. Όχι αυτόν με το φωτοστέφανο ενός αγίου».
Και ο εκδότης της, ο Νίκος Καρατζάς, τονίζει σε συνέντευξή του (εφ. ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ, 6-12-2020) ότι «το βιβλίο της Μαργαρίτας είναι εστιασμένο στο Μίκη και αποτελεί φόρο τιμής στον πατέρα, όχι στον καλλιτέχνη».
Η Μαργαρίτα-Ασπασία Θεοδωράκη με το βιβλίο της «Αναμνήσεις ενός κοριτσιού» θυμίζει την τρυφερή ανάγκη μας να ξεχωρίζουμε στο φως τις σκιές και να μεταλλάσσουμε τη χαρά σε αγάπη, την επώδυνη πληγή σε ιαματική πηγή και τον πόνο σε αλήθεια. Γι’ αυτό χρειαζόμαστε τη μνήμη, για να μπορούμε να νιώθουμε δυνατοί και, ανυπόκριτα με τόλμη, να μοιραζόμαστε τα όνειρά μας. Και αυτό πετυχαίνει η Μαργαρίτα με την κεντητή γραφή της.
Εφημερίδα Σύμβουλος Επιχειρήσεων (8-12-2023)
.jpg)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου