ΠΟΙΟΝ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟ ΘΕΛΟΥΜΕ;

Αναδημοσιεύω από την Ακαδημία Θεολογικών Σπουδών στην Ιδιωτική Οδό μου ένα σημαντικό κείμενο με τίτλο «Ποιον Αρχιεπίσκοπο θέλουμε;» το οποίο υπογράφουν 26 προσωπικότητες, του θεολογικού κυρίως χώρου. Ας ελπίσουμε ότι ο νέος Αρχιεπίσκοπος κ. Ιερώνυμος θα αναδείξει έστω κάποια από τα κριτήρια που περιγράφουν οι 26.

Η συζήτηση για την εκλογή Αρχιεπισκόπου συνήθως επικεντρώνεται στη διαμόρφωση συσχετισμών μεταξύ ομάδων Μητροπολιτών, που τους συνδέουν ορισμένα κοινά χαρακτηριστικά. Εκείνο που έχει σημασία, εν τούτοις, είναι τα κριτήρια με τα οποία πρέπει να εκλεγεί Αρχιεπίσκοπος και τα χαρακτηριστικά που απαιτεί το λειτούργημά του να διαθέτει. Όσοι υπογράφουμε το παρακάτω κείμενο θέλουμε να συμβάλουμε στον προβληματισμό γύρω απ’ αυτά τα κριτήρια και τα χαρακτηριστικά.
1. Ο Αρχιεπίσκοπος χρειάζεται να έχει συνείδηση του γεγονότος ότι η σημερινή ελληνική κοινωνία είναι μια πολυπολιτισμική κοινωνία. Επομένως, η Εκκλησία της Ελλάδος μπορεί να εκφέρει λόγο μόνο εκ μέρους εκείνων των πολιτών, οι οποίοι συνειδητά εντάσσουν τον εαυτό τους στο ποίμνιό της, και καλείται να απευθύνει πρόσκληση στους υπόλοιπους να γνωρίσουν το Χριστό.
2. Καλείται ο Αρχιεπίσκοπος να αναμετρηθεί δημιουργικά με τις προκλήσεις του κόσμου και να μην εμφανίζεται φοβισμένος και προσκολλημένος στους τύπους ή σε ιστορικές εκφάνσεις της παράδοσης, αλλά να προτάσσει την ουσία της ορθόδοξης χριστιανικής διδασκαλίας.
3. Ο Αρχιεπίσκοπος δε νοείται να αποφεύγει την επικοινωνία με τους ετεροδόξους και τους ετεροθρήσκους. Στις συναντήσεις του όμως αυτές πρέπει να έχει προσδιορίσει αν υπάρχει δυνατότητα προσέγγισης, να έχει ξεκάθαρους στόχους και να εμπνέει εμπιστοσύνη στο πλήρωμα της Εκκλησίας.
4. Έναν μεγάλο πειρασμό όλων των Ορθοδόξων Εκκλησιών αποτελεί ο εθνοκεντρισμός, ο οποίος συχνά φθάνει στα όρια της αίρεσης. Το έργο της Εκκλησίας αφορά στη σωτηρία κάθε ανθρώπου, και όχι μόνο ενός έθνους ή ενός πολιτισμού. Οι πιστοί ασφαλώς και νοιάζονται και θα ενεργοποιούνται ως πολίτες για την υπεράσπιση εθνικών θεμάτων, αλλά το έργο της Εκκλησίας είναι κάτι πολύ ευρύτερο από αυτό. Ο Αρχιεπίσκοπος ασφαλώς και θα διατυπώνει λόγο που καλείται να αγγίζει όλες τις πτυχές της ζωής, κοινωνικές, οικονομικές, οικολογικές κλπ., αλλά δεν μπορεί να εκπίπτει ο λόγος αυτός σε λόγο κομματικό ή εθνικιστικό.
5. Ο Αρχιεπίσκοπος καλείται να εξουδετερώσει τον πειρασμό της εκκοσμίκευσης, όπως συνήθως εκδηλώνεται με τις προσπάθειες άσκησης δημόσιας εξουσίας ή παρέμβασης στο νομοθετικό έργο των συνταγματικά καθορισμένων νομοθετικών σωμάτων. Η Εκκλησία για κάθε θέμα ασφαλώς θα διατυπώνει τη διδασκαλία της προς τους πιστούς της, αλλά και προς όλο τον ελληνικό λαό, ενώ μπορεί να συμπορεύεται με άλλες κοινωνικές ομάδες στην προσπάθεια προώθησης ή αποτροπής κάποιας νομοθετικής μεταβολής σε θέματα γενικώτερης σημασίας.
6. Μεγάλη συζήτηση γίνεται σήμερα για την ανάγκη μεταρρυθμίσεων στην Εκκλησία. Ο Αρχιεπίσκοπος καλείται να εισηγηθεί αλλαγές που θα θεμελιώνονται στην λειτουργική και ποιμαντική παράδοση της Εκκλησίας, αλλά και θα ανταποκρίνονται στις σημερινές συνθήκες ζωής. Οι αλλαγές αυτές πρέπει να προκύπτουν από την απαραίτητη σπουδή στη θεολογία και το θεολογικό διάλογο, στον οποίο πρέπει και όλη η Σύνοδος να συμβάλει.
7. Η σύγχρονη κοινωνική ηθική φαίνεται να μην καθορίζεται πλέον εν πολλοίς από τη διδασκαλία της Εκκλησίας. Ο νέος Αρχιεπίσκοπος καλείται να αντιμετωπίσει την πρόκληση να παραμερίσει τον ηθικισμό και το νομικισμό και να αντιμετωπίσει τα ζητήματα αυτά όχι με χρήση εξουσίας αλλά με αγάπη, διάκριση και εκκλησιαστική οικονομία χωρίς να απεμπολούνται τα κριτήρια του χριστιανικού ήθους.
8. Η εμπειρία από τη διοίκηση της Εκκλησίας πρέπει να κατευθύνει τον Αρχιεπίσκοπο στη ριζική επανεξέταση της θέσης των αγάμων και εγγάμων κληρικών στην Εκκλησία, έτσι ώστε ούτε οι πρώτοι να απειλούνται να παρασυρθούν από ένα πνεύμα κοσμικού καρριερισμού, ούτε οι δεύτεροι να παραμερίζονται. Όμοια οφείλει να αναβαθμιστεί και ο ρόλος των λαϊκών (ανδρών και γυναικών) στον οργανισμό της Εκκλησίας. Για τα ζητήματα αυτά, όπως και για το ζήτημα της εκκλησιαστικής δικαιοσύνης, σκόπιμο είναι να δρομολογηθούν οι αναγκαίες τροποποιήσεις του Καταστατικού Χάρτη της Εκκλησίας.
9. Ο Αρχιεπίσκοπος είναι ο εγγυητής του συνοδικού συστήματος, που το διακρίνει η ελευθερία και η συμμετοχικότητα. Πρέπει να έχει την πρόθεση και την ικανότητα να προάγει τη συνοδικότητα και να διευρύνει τη συμμετοχή σε όλα τα επίπεδα του εκκλησιαστικού σώματος, και να μην υποκαθιστά συνοδικά όργανα, θεσμούς και διαδικασίες από την κυριαρχία ενός προσώπου ή του περιβάλλοντός του. Το επιτελείο των συνεργατών που θα επιλέξει ο Αρχιεπίσκοπος έχει μεγάλη σημασία για κάθε εκκλησιαστικό ζήτημα και τη δημόσια εικόνα του. Είναι σημαντικό ο Αρχιεπίσκοπος, να αξιοποιήσει όλα τα στελέχη που διακρίνονται για την πνευματικότητα και την μακροχρόνια ενεργή συμμετοχή τους στη ζωή της Εκκλησίας και να μην αφεθεί σε έναν στενό πυρήνα συνεργατών προερχόμενων από τους συνεργάτες που είχε μέχρι την εκλογή του.

Θεόφιλος Αμπατζίδης, Μ. Θεολογίας
Ανδρέας Αργυρόπουλος, Μ. Θεολογίας - Σχολικός Σύμβουλος
Άγγελος Βαλλιανάτος, Δρ. Θεολογίας - Σχολικός Σύμβουλος
Σταύρος Γιαγκάζογλου, Δρ. Θεολογίας - Σύμβουλος Παιδαγωγικού Ινστιτούτου
Δημήτριος Γόνης, Καθηγητής Θεολογικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών
Σωτήριος Δεσπότης, Επίκ. Καθηγητής Θεολογικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών
Σταύρος Ζουμπουλάκης, Διευθυντής περιοδικού "Νέα Εστία"
Χρήστος Καρακόλης, Επίκ. Καθηγητής Θεολογικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών
Παύλος Καρανικόλας, Λέκτορας Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών
Δημήτριος Κόκκινος, υπεύθυνος εκδόσεων "Ακρίτας"
Νικόλαος Κοκοσαλάκης, ομότ. Καθηγητής Πανεπιστημίου Λίβερπουλ
Μιλτιάδης Κωνσταντίνου, Καθηγητής Θεολογικής Σχολής ΑΠΘ
Ιωάννης Λάππας, Δρ. Θεολογίας
Νικόλαος Μανωλόπουλος, υποψ. Δρ. Πολιτικών Επιστημών
Δημήτριος Μόσχος, Λέκτορας Θεολογικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών
Μάριος Μπέγζος, Καθηγητής Θεολογικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών
Πάνος Νικολόπουλος, Ειδ. Επιστ. Τμήματος Νομικής Πανεπ. Αθηνών - Δικηγόρος
Αλέκος Οικονόμου, Δρ. Νομικής - Δικηγόρος
Ιωάννης Παπαδόπουλος, Θεολόγος
Θανάσης Ν. Παπαθανασίου, Δρ. Θεολογίας - αρχισυντάκτης περιοδικού "Σύναξη"
Στέλιος Παπαλεξανδρόπουλος, Καθηγητής Θεολογικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών
Δημήτριος Πασσάκος, Δρ. Θεολογίας
Ζωή Πλιάκου-Νίκα, θεολόγος
Γεώργιος Στάθης, Μ. Θεολογίας - Πάρεδρος Παιδαγωγικού Ινστιτούτου
Παναγιώτης Υφαντής, Λέκτορας Θεολογικής Σχολής ΑΠΘ
Γεώργιος Χατζηιακώβου, υπεύθυνος εκδόσεων "Αρμός"