Κυριακή 31 Μαρτίου 2019

ΤΑ ΚΟΥΑΡΤΕΤΑ ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗ ΔΡΑΓΑΤΑΚΗ ΣΕ ΕΝΑ CD


Η δισκογραφική εταρεία Irida Classical μας προσκαλεί στην παρουσίαση του νέου της δίσκου ακτίνας (CD) με τίτλο "Dimitris Dragatakis – The String Quartets" που περιέχει τα 6 κουαρτέτα για έγχορδα του αξέχαστου μουσουργού Δημήτρη Δραγατάκη (1914-2001). 
Την ερμηνεία των έργων υπογράφει το διεθνούς φήμης Νέο Ελληνικό Κουαρτέτο. 
Η παρουσίαση θα γίνει την Τετάρτη 3 Απριλίου 2019 στις 13:00, στην αίθουσα διδασκαλίας της Μουσικής Βιβλιοθήκης Λίλιαν Βουδούρη, στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, Βασ. Σοφίας & Κόκκαλη 1, Αθήνα. 
Ομιλητές: Γιώργος Δεμερτζής, Φίλιππος Τσαλαχούρης, Θωμάς Ταμβάκος, Ιάκωβος Κονιτόπουλος, Γιώργος Μονεμβασίτης, Μαγδαληνή Καλοπανά και Βάλια Δραγατάκη
Συντονιστής: Κωνσταντίνος Ι. Φλεριανός 
Τα κουαρτέτα εγχόρδων κατέχουν εξέχουσα θέση στην πολυβραβευμένη εργογραφία του Δημήτρη Δραγατάκη, καθώς θεωρούνται στο σύνολό τους ως το πλέον ολοκληρωμένο του πόνημα. 
Είναι λοιπόν ευτυχές γεγονός που το Νέο Ελληνικό Κουαρτέτο επέλεξε να συμπεριλάβει στο ρεπερτόριο του και τα κουαρτέτα του μεγάλου μας μουσουργού. Το τελικό αποτέλεσμα είναι το παρόν ηχογράφημα που μας δίνει τη δυνατότητα για πρώτη φορά να τα ακούσουμε συγκεντρωμένα από το Κουαρτέτο αρ. 1, που είναι και το πρώτο του μεγάλο έργο φόρμας, μέχρι το τελευταίο του έργο, το Κουαρτέτο αρ. 7.  
Το Κουαρτέτο αρ.6, δεν συμπεριλαμβάνεται στην παρούσα ηχογράφηση, καθώς είναι έργο για βιολί, όμποε, βιόλα και βιολοντσέλλο. Συμπεριλαμβάνεται στον δίσκο “Δημήτρης Δραγατάκης – Μουσική Δωματίου I”, που κυκλοφορεί από την Irida Classical, με αρ. καταλόγου Irida 001. 
Νέο Ελληνικό Κουαρτέτο 
Γιώργος Δεμερτζής – βιολί, 
Δημήτρης Χανδράκης – βιολί, 
David Bogard – βιόλα, 
Άγγελος Λιακάκης – τσέλο
Η παραγωγή του δίσκου έγινε με την ευγενική υποστήριξη του Ιδρύματος Ιωάννου Φ. Κωστόπουλου και του Συλλόγου Φίλων Δημήτρη Δραγατάκη.


Δείτε και στην σχετική ανάρτηση της Ιδιωτικής Οδού:
ΕΝΑ ΔΙΗΜΕΡΟ ΓΙΑ ΤΟΝ ΔΗΜΗΤΡΗ ΔΡΑΓΑΤΑΚΗ ΣΤΗ ΓΕΝΕΤΕΙΡΑ ΤΟΥ ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΤΑ 100 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗ ΓΕΝΝΗΣΗ ΤΟΥ

Σάββατο 30 Μαρτίου 2019

ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΤΗΝ 2Η ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΤΟΥ ΑΛΒΑΝΙΑΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ ΣΕ ΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΟΥ ΓΙΑ ΤΟ ΟΥΚΡΑΝΙΚΟ


Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου 
Τα κείμενα-επιστολές του Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου Αλβανίας κ. Αναστασίου προς τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο, για το ζήτημα της Αυτοκεφαλίας της Ουκρανίας αποτελούν συμβολή στον διορθόδοξο διάλογο για το θέμα αυτό. Τα μελετούμε και τα σπουδάζουμε προσεκτικά. Η πρόσφατη επιστολή του Μακ. Αλβανίας προς τον Οικουμενικό Πατριάρχη, με τίτλο: «Περί τοῦ Οὐκρανικοῦ ζητήματος. 2α ἀπόκριση». ἀληθεύοντες ἐν ἀγάπῃ», έχει πολύ σημαντικά σημεία. Στάθηκα σε ένα που αξίζει να προσεχθεί. 
Αναφερόμενος ο Μακαριώτατος στο Βουλγαρικό Σχίσμα θεωρεί πως «οὐδεμία σχέσις ἤ ἀναλογία ὑφίσταται πρός τό Οὐκρανικόν ζήτημα» και επισημαίνει πως «βασικός ὅρος, ὁ ὁποῖος ἐτέθη καί τελικῶς ἐτηρήθη, ἦτο ἡ αἴτησις συγγνώμης ἐκ μέρους τῆς Βουλγαρικῆς Ἐκκλησίας. Τελικῶς δέ κατόπιν μακροχρονίων πολυπλόκων διαβουλεύσεων τό Σχίσμα ἐλύθη τό 1945, μέ ἀποτέλεσμα τήν εἰρήνευσιν τῆς Πανορθοδόξου Οἰκουμένης». 
Με βαθύ σεβασμό στην οικουμενικώς αγαθή και μεμαρτυρημένη διακονία του Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου Αλβανίας κ. Αναστασίου δημοσιεύουμε σήμερα τα κείμενα από το επίσημο περιοδικό Ορθοδοξία του έτους 1935, που αναφέρονται σε όλη την επίπονη διαδικασία της αποκατάστασης του Βουλγαρικού σχίσματος, η οποία έγινε το έτος 1945. 
Στην επιστολή του Οικουμενικού Πατριάρχου Φωτίου Β’ προς τον Πατριάρχη Ιεροσολύμων Δαμιανό (στον οποίον είχε ανατεθεί η διαμεσολάβηση του ζητήματος), φαίνονται καθαρά οι προϋποθέσεις για την άρση του σχίσματος, αλλά και η κενωτική φιλανθρωπία της Μητρός Αγίας του Χριστού Μεγάλης Εκκλησίας, με σκοπό την επούλωση ενός σχίσματος που είχε τρώσει τα σπλάχνα Της επί μακρόν. Τα κείμενα αυτά είναι η πιο εύγλωττη προβολή της αλήθειας της ιστορίας αναφορικά με το ζήτημα της Βουλγαρίας. 
Αξίζει να σημειωθεί ότι απευθυνόμενοι τόσο ο Οικουμενικός Πατριάρχης όσο και ο Πατριάρχης Ιεροσολύμων στους εκκλησιαστικούς παράγοντες της Βουλγαρίας, απευθύνονταν σε αυτούς σαν να μην ήταν εν σχίσματι και αφωρισμένοι, αλλά με τους τίτλους τους κανονικά, ως σε αδελφούς γνήσιους.


Παρασκευή 29 Μαρτίου 2019

"Χαίρε η Ονειροτόκος χαίρε η Πελαγινή..." - ΟΙ ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΕΛΥΤΗ

Κολάζ, Η Παναγιά τα Πέλαγα του Οδυσσέα Ελύτη
π.α. ανδριόπουλος

Μέρες Σαρακοστής έφυγε ο ποιητής…
Μέρες Χαιρετισμών, του Ακαθίστου, του Άξιον Εστί…

Πώς να μην θελήσει ο καθείς οδίτης να τραγουδήσει μαζί με τους ιερείς και τα πουλιά τα δικά του χαίρε:

Χαίρε η Καιομένη και χαίρε η Χλωρή
Χαίρε η Αμεταμέλητη με το πρωραίο σπαθί

Χαίρε η που πατείς και τα σημάδια σβήνονται
Χαίρε η που ξυπνάς και τα θαύματα γίνονται

Χαίρε του παραδείσου των βυθών η Αγρία
Χαίρε της ερημίας των νησιών η Αγία

Χαίρε η Ονειροτόκος χαίρε η Πελαγινή
Χαίρε η Αγκυροφόρος και η Πενταστέρινη

Χαίρε με τα λυτά μαλλιά η χρυσίζοντας τον άνεμο
Χαίρε με την ωραία λαλιά η δαμάζοντας τον δαίμονα

Χαίρε που καταρτίζεις τα Μηναία των Κήπων
Χαίρε που αρμόζεις τη ζώνη του Οφιούχου

Χαίρε η ακριβοσπάθιστη και σεμνή
Χαίρε η προφητικιά και δαιδαλική


Οδυσσέα Ελύτη, Άξιον Εστί


Ο Ελύτης είναι εραστής του πρίγκιπα των Κοντακίων, του Ρωμανού του Μελωδού, στον οποίον αποδιδόταν ο Ακάθιστος Ύμνος. Σήμερα η έρευνα λέει ότι είναι μάλλον αγνώστου ποιητού. Σε κάθε περίπτωση, ο Ελύτης - λόγω Ρωμανού - είναι μύστης του είδους του Κοντακίου και γι' αυτό το βλέπουμε πλέριο στο έργο του. Με αφορμή, λοιπόν, τους "Χαιρετισμούς" του Ελύτη στο Άξιον Εστί, σκέφτομαι:
Η Θεοτόκος που γίνεται "Ονειροτόκος".
Η "Πελαγινή" που παραπέμπει ίσα στις Παναγιές του Αιγαίου. 
"Χαίρε του παραδείσου των βυθών η Αγρία", κατά το "Χαίρε παραδείσου θυρών ανοικτήριον" του Ακαθίστου. 
Τα Μηναία, τα λειτουργικά βιβλία της Εκκλησίας, που γίνονται "Μηναία των Κήπων". 
"Χαίρε με την ωραία λαλιά η δαμάζοντας τον δαίμονα" - Σαν το "και η λαλιά σου ωραία" από το "Άσμα Ασμάτων" και σαν το "Χαίρε το των δαιμόνων πολυθρήνητον τραύμα" του Ακαθίστου. 
"Χαίρε η Καιομένη και χαίρε η Χλωρή" - Σαν την βάτο του Μωϋσή, την καιομένη και μη καταφλεγομένη, που εικονίζει την Παναγία. 
"Χαίρε η που ξυπνάς και τα θαύματα γίνονται" - Σαν το του Ακαθίστου "Χαίρε των θαυμάτων Χριστού το προοίμιον". 
"Χαίρε η Ακριβοσπάθιστη και σεμνή". Το "Χαίρε σεμνή" συναντάμε σε πάμπολλους θεομητορικούς ύμνους. 
"Χαίρε η προφητικιά" - Σαν το "Χαίρε των προφητών περιήχημα", από τον Κανόνα του Ακαθίστου. 
Χαίρε ω χαίρε, ποιητά!


Πέμπτη 28 Μαρτίου 2019

ΣΤΑ MIKROPRAGMATA.LIFO.GR Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΟΥ π. ΛΙΒΥΟΥ


Ο τολμητίας Άρης Δημοκίδης ανέβασε στα mikropragmata.lifo.gr κείμενά μου, διά των οποίων αμφισβητώ την περίπτωση του δημοφιλούς κληρικού Χαράλαμπου Παπαδόπουλου (π. Λίβυου), αλλά και το κείμενο του συγγραφέα Κώστα Λογαρά που αφορούσε στην viral ανάρτηση του π. Λίβυου για την αποτυχία του γιού του στις Πανελλαδικές εξετάσεις. 
Ο Άρης Δημοκίδης και πάλι κάνει την διαφορά, την ώρα που αρκετοί "επώνυμοι" και ανώνυμοι προσπαθούν να με πείσουν ότι κάνω "τεράστιο" λάθος στην εκτίμησή μου για τον συγκεκριμένο κληρικό.
Έχει ενδιαφέρον το γεγονός ότι ο π. Λίβυος απολαμβάνει μιας ιδιότυπης ασυλίας που δεν έχει προηγούμενο. 
Όσοι μου τηλεφώνησαν για να σταματήσω να γράφω για τον π. Λίβυο, είναι αυτοί που με ενεθάρρυναν και με παρότρυναν να γράφω για τον Πειραιώς, τον Καλαβρύτων, τον Γόρτυνος κ.ο.κ. 
Φυσικά δεν χρειαζόμουν την προτροπή τους για να γράψω την άποψή μου. 
Τώρα, όμως, που άγγιξα τον π. Λίβυο, πανικόβλητοι τρέχουν να με ...συνετίσουν. 
Θα δούμε τη συνέχεια με ενδιαφέρον...
π.α.α.

Τετάρτη 27 Μαρτίου 2019

Ο Πάπας Φραγκίσκος τραβάει συνεχώς το χέρι του για να μην το φιλήσουν [βίντεο]


π.α. ανδριόπουλος

Αίσθηση έχει προκαλέσει το βίντεο που κάνει τον γύρο του διαδικτύου και δείχνει τον Πάπα Φραγκίσκο να τραβά επανειλημμένα το χέρι του μακριά από τους πιστούς που προσπαθούσαν να φιλήσουν το δαχτυλίδι του. Το βίντεο από την επίσκεψη του ποντίφικα στο καθολικό ιερό του Λορέτο τη Δευτέρα, προκάλεσε την αντίδραση τόσο από τους επικριτές όσο και από τους υποστηρικτές του.
Κάποιοι μελετητές του Βατικανού δήλωσαν στον Guardian ότι ακόμη και οι προκάτοχοι του Φραγκίσκου, όπως ο Επίτιμος Πάπας Βενέδικτος και ο Ιωάννης Παύλος Β΄, ήταν επίσης κατά του χειροφιλήματος. 
Την ώρα που στην Ελλάδα - για να περιοριστούμε στα καθ' ημάς - η συντριπτική πλειοψηφία των ιερέων, ακόμα και των πολύ νέων, αρέσκεται (για να μην πω ...ηδονίζεται), με το χειροφίλημα, ως ένδειξη εξουσίας, ο γέρων Πάπας Φραγκίσκος τραβά το χέρι του για να μην του το φιλήσουν οι πιστοί. 
Και στην Ορθοδοξία υπάρχουν κάποιοι σοβαροί κληρικοί, οι οποίοι τραβούν το χέρι τους για να μη τους το φιλήσουν οι πιστοί, δείχνοντας με αυτό τον τρόπο ότι το χειροφίλημα δεν είναι τόσο απαραίτητο, όσο νομίζουν πολλοί "ευσεβείς".
Η παράδοση του χειροφιλήματος δεν έχει ιδιαίτερο ειδικό εκκλησιαστικό βάρος. Ο χριστιανικός "ασπασμός" δίνεται στις παρειές, όχι στο χέρι, και χρησιμοποιείται στη λειτουργία από τα πρώτα αποστολικά χρόνια ως "φίλημα άγιον" και "φίλημα αγάπης". Το χειροφίλημα, το οποίο συνοδεύεται και από υπόκλιση, έχει σαφή κοσμική προέλευση και επικράτησε στο μεσαίωνα ως ένδειξη υποταγής στον κοσμικό ηγεμόνα. Θεσπίστηκε ειδική τελετή στη Δύση, όπου οι ανώτεροι αξιωματούχοι ασπάζονταν με τη σειρά το χέρι της βασίλισσας. Η μεταφορά του μοντέλου στην εκκλησία συνδέεται και με την έκφραση ειδικής τιμής προς το χέρι του ιερωμένου, το οποίο ιερουργεί.
Τα περιβόητα "Αθεϊκά", στις αρχές του 20ού αιώνα, ξεκίνησαν από την καταγγελία του μητροπολίτη Δημητριάδος Γερμανού ότι δεν του φίλησε το χέρι μια καθηγήτρια του Ανώτερου Παρθεναγωγείου Βόλου. Σύρθηκαν τότε στα δικαστήρια ως άθεοι και ανήθικοι οι μεγάλες προσωπικότητες της γλωσσικής και εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης (Δελμούζος, Σαράτσης, κ.ά.) έως την πανηγυρική τους αθώωση στο Ναύπλιο, τέσσερα χρόνια μετά το επεισόδιο.
Στην ελληνική παράδοση - κυρίως στην ύπαιθρο χώρα - υπήρχε το χειροφίλημα στους γονείς, στους παππούδες, στις δεσποινίδες και σε άλλους αξιοσέβαστους ανθρώπους, κάτι που φυσικά δεν μπορεί να απαιτηθεί, αλλά ήταν δείγμα πηγαίου σεβασμού.
Στις μέρες μας αρκετοί κληρικοί αξιώνουν από τους πιστούς με τον τρόπο τους το χειροφίλημα. Το εντάσσουν, δυστυχώς, στην εξουσιαστική τους αντίληψη.
Οπότε ο Πάπας, που αναμφισβήτητα έχει εξουσία, ως εκ της θέσεώς του, μας δείχνει τον δρόμο! 

Η "ΝΕΡΑΪΔΑ" ΤΟΥ ΖΑΝ ΖΙΡΩΝΤΟΥ ΣΕ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΟΔΥΣΣΕΑ ΕΛΥΤΗ


Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου 
Στην εκπνοή του 2015 κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις ύψιλον η Νεράϊδα του Ζαν Ζιρωντού (Ονειρόδραμα σε τρεις πράξεις) στην μετάφραση του Οδυσσέα Ελύτη. 
Είναι γνωστό ότι ο Ελύτης έβαλε την υπογραφή του ως μεταφραστής σε τρία θεατρικά έργα: στις «Δούλες» του Ζαν Ζενέ, στον «Κύκλο με την κιμωλία» του Μπέρτολτ Μπρεχτ και στην «Νεράιδα» του Ζαν Ζιροντού. 
Η μετάφραση του έργου αυτού, είχε πρωτοεκδοθεί τον Μάρτιο του 1973 από την Εταιρεία Σπουδών Σχολής Μωραϊτη, στη σειρά Θεατρική Βιβλιοθήκη, με επιμέλεια του Κ.Χ. Κάσδαγλη. 
Η πρεμιέρα του έργου πραγματοποιήθηκε στις 5 Ιανουαρίου 1956 στην Κεντρική Σκηνή του Εθνικού (τότε Βασιλικού) Θεάτρου, σε σκηνοθεσία Αλέξη Σολομού και μουσική Αργύρη Κουνάδη. Η Βάσω Μανωλίδου ερμήνευε τον κεντρικό ρόλο. 
Όπως είπε σε σχετική συνέντευξή της η ποιήτρια Ιουλίτα Ηλιοπούλου, με δεδομένο το «ενδιαφέρον του Ελύτη για κάθε γραφή τέχνης του λόγου», δεν θα έπρεπε να μας εντυπωσιάζει η μεταφραστική του πλευρά. Και ας μπήκε στη ζωή του «κατά παραγγελία». 
«Αφοσιωμένος καθώς ήταν στην ποιητική τέχνη, έκανε αυτές τις τρεις μεταφράσεις κατόπιν παραγγελίας του Εθνικού Θεάτρου και του Θεάτρου Τέχνης» εξηγεί η Ιουλίτα Ηλιοπούλου. Και συνεχίζει: «Η αλληγορία και το ποιητικό θέατρο του Ζιροντού ήταν πιο κοντά στην ιδιοσυγκρασία του. Η "Οντίν" ή "Νεράιδα" όπως ανέβηκε, ένα έργο σαν ονειρόδραμα, εμπεριέχει την ποιητική του νοοτροπία καθώς και κοινά στοιχεία, όπως η αλληγορία, το παιχνίδι, η σημειολογία και οι ποιητικές δομές». Και προσθέτει: «Επιπλέον, από προσωπικές αφηγήσεις, μπορώ να σας πω ότι είχε αδυναμία στη Βάσω Μανωλίδου, που ερμήνευσε τη Νεράιδα».

Γιώργος Παππάς, Βάσω Μανωλίδου (φωτ. αρχείου Εθνικού Θεάτρου) 

Στην νέα έκδοση της μετάφρασης του Ελύτη που έχουμε στα χέρια μας, από τις εκδόσεις ύψιλον, προτάσσεται το κείμενο του Άγγελου Τερζάκη, με τίτλο «Ο ποιητής της Νεράϊδας», αλλά και το κείμενο του Ζιρωντού «Λα Μοτ Φουκέ», που γράφτηκε στα 1939. Και τα δύο κείμενα περιλαμβάνονταν στο πρόγραμμα της παράστασης. Στο τέλος του βιβλίου υπάρχουν τα στοιχεία των συντελεστών της παράστασης του Εθνικού, καθώς και φωτογραφικό υλικό. 
Να σημειώσουμε κάποια ονόματα ηθοποιών, εκτός της Β. Μανωλίδου, οι οποίοι είναι γνωστοί και αγαπημένοι μας: Χριστόφορος Νέζερ, Γιώργος Παππάς, Έλσα Βεργή, Βιβέτα Τσιούνη, Μάρω Κοντού, Ελένη Χαλκούση, Παντελής Ζερβός, Ιάκωβος Ψαρράς, Γιώργος Μούτσιος κ.α. 
Χάρη στο ψηφιοποιημένο αρχείο του Εθνικού Θεάτρου αντλούμε πολύτιμες πληροφορίες και υλικό για την παράσταση.


Στην ιστοσελίδα του αρχείου του Εθνικού Θεάτρου βλέπουμε μια τετρασέλιδη χειρόγραφη (με μολύβι) παρτιτούρα, η οποία υπογράφεται από τον Μάνο Χατζιδάκι (με ημερομηνία: Δεκέμβριος 1955). Σύμφωνα όμως με το πρόγραμμα της παράστασης, η μουσική του έργου αποδίδεται στον Αργύρη Κουνάδη. Γνωρίζουμε ότι ο Κουνάδης την εποχή εκείνη συνεργαζόταν με τον Χατζιδάκι για το "Ελληνικό Χορόδραμα" της Ραλλούς Μάνου και αυτή η συνεργασία μάλλον είχε προεκτάσεις… Η μοναδική σωζόμενη παρτιτούρα του έργου έχει τίτλο "Οντίν, Ζιρωντού" και περιλαμβάνει τέσσερα (4) μέρη για πιάνο. 
Η κυκλοφορία της μετάφρασης του έργου από τον Ελύτη, μας δίνει την δυνατότητα να ξαναδιαβάσουμε το έργο, στο οποίο αποτυπώνεται το πρόβλημα του ερωτικού ζευγαριού, που ήταν πάντοτε ένα από τα κεντρικά θέματα του Ζιρωντού. Κι ακόμα να προσεγγίσουμε την ύπαρξη της Νεράιδας, την οποία έχει σχεδιάσει ο ποιητής με μιαν αγάπη ερωτική προς ένα ιδανικό ασύλληπτο κι όμως ενσαρκωμένο. Κάτι που σίγουρα συγκινούσε και τον Ελύτη.

Μαρία Βούλγαρη (Α΄ Νεράιδα), Μαρία Μουτσίου (Δ΄ Νεράιδα), Νίκος Παρασκευάς (Νεραϊδοβασιληάς),
Μάρω Κοντού (Γ΄ Νεράιδα), Φλώρα Στυλιανέα (Ε΄ Νεράιδα).
Γιώργος Παππάς (Ιππότης Χανς), Βάσω Μανωλίδου (Νεράιδα), Βασίλης Κανάκης (Μπέρτραμ) 

Τρίτη 26 Μαρτίου 2019

ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΑΥΣΤΡΑΛΙΑΣ ΣΤΥΛΙΑΝΟΣ: ΜΙΑ ΖΩΗ ΧΩΡΙΣ ΑΓΚΥΛΩΣΕΙΣ

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου

Ο ποιητής Αρχιεπίσκοπος Αυστραλίας Στυλιανός αναχώρησε για την αιωνιότητα ανήμερα του Ευαγγελισμού. 
Με την ποίησή του ευαγγελίστηκε αυτό που έζησε: Μια ζωή χωρίς αγκυλώσεις.
Πάλεψε με ανθρώπους και με λέξεις.
Με ανθρώπους για να στήσει την Αρχιεπισκοπή Αυστραλίας, που εποίμανε για 43 χρόνια!
Με τις λέξεις, για να χτίσει το ποιητικό του σύμπαν. 
Μας τα λέει σ΄ ένα ποίημά του από τη συλλογή ΘΟΛΑ ΠΟΤΑΜΙΑ (Δόμος 2007) 
ΣΥΝΤΑΓΗ 
Οι λέξεις πρέπει να ‘ναι 
όχι μόνο πιστές. 
Είναι σπουδαίο να τις πιάσεις 
όσο είναι χυμώδεις 
και προ παντός ευλύγιστες. 
Η ζωή δεν πορεύεται με αγκυλώσεις! 
Αυτό ίσως είναι το σπουδαιότερο δίδαγμα του μεγάλου Αρχιεπισκόπου Αυστραλίας Στυλιανού σε όλους μας: «Η ζωή δεν πορεύεται με αγκυλώσεις». Αυτή η αρχή διαπότισε και τη ζωή και τη θεολογία και τη σκέψη του. 
Κι ακόμα, ήταν εκείνος που μας προέτρεψε: «… όσο συχνότερα πεθαίνεις τόσο βαθύτερα ζεις».
Τον προπέμπουμε στην αιωνιότητα ψιθυρίζοντας και τραγουδώντας τους στίχους του.
Συνεχώς θα καταφεύγουμε σ' αυτούς και στην υψηλή θεολογία του.


Δευτέρα 25 Μαρτίου 2019

Ο ΜΑΚΑΡΙΣΤΟΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΠΑΤΡΩΝ ΝΙΚΟΔΗΜΟΣ ΕΥΑΓΓΕΛΙΖΟΜΕΝΟΣ ΤΗΝ ΧΑΡΑΝ


Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου 
Η μεγάλη εορτή του Ευαγγελισμού «στοιχειώθηκε» στην Πάτρα, από την παρουσία του μακαριστού Μητροπολίτου Πατρών Νικοδήμου στον Μητροπολιτικό Ναό, στην γνωστή σε όλους τους πατρινούς Ευαγγελίστρια. 
Ο μακαριστός Μητροπολίτης χοροστατούσε στον πανηγυρικό Εσπερινό, ψάλλοντας κατά τέτοιον τρόπο που να επιβεβαιώνει τον υμνωδό της εορτής «χορευέτω η φύσις». Όλος «χόρευε» ψάλλοντας τα περίφημα προσόμοια του Εσπερινού «Βουλήν προαιώνιον». Το πρώτο στο αργό ειρμολογικό μέλος, το δεύτερο «Φαίνη μοι ως άνθρωπος» σε χορευτικό τρίσημο ρυθμό και το τρίτο «Θεός όπου βούλεται» στο γνωστό σύντομο μέλος. 
Στη συνέχεια διηύθυνε τον χορό ψαλτών – από του Αρχιερατικού Θρόνου – στο περίφημο Δοξαστικό του Εσπερινού «Απεστάλη εξ ουρανού», σε ήχο πλ. β’ και στο μέλος του αειμνήστου Άρχοντος Μουσικοδιδασκάλου της Μ.τ.Χ.Ε. Κωνσταντίνου Πανά, ο οποίος πάντοτε το απολάμβανε και το ηχογραφούσε με το μικρό του κασετόφωνο. Το έντεχνο αυτό μέλος, ηχογράφησε ο μακαριστός Πατρών Νικόδημος στο μεγάλο πρόγραμμα ηχογραφήσεων Εκκλησιαστικής Μουσικής του Μανόλη Χατζηγιακουμή και συμπεριλήφθηκε στον ψηφιακό δίσκο νούμερο 4, της σειράς Σύμμεικτα Εκκλησιαστικής Μουσικής. Είχα την τύχη να συμμετέχω ως ισοκράτης στην συγκεκριμένη ηχογράφηση και να επιμεληθώ τα ισοκρατήματα. Εν έτει 1998. 
Ο Μανόλης Χατζηγιακουμής σημειώνει για το μέλος αυτό: "Ιδιαίτερα εξαίρεται η απόδοση του δοξαστικού του Ευαγγελισμού, ενός σύγχρονου μέλους με πολύ ενδιαφέρουσα δομή και πλούσια συμπλοκή γραμμών και φράσεων, επάνω σε παραδοσιακά πρότυπα. Και στο μέλος αυτό η μακρόχρονη (κατ' έτος) εκτέλεση από τον ίδιο τον Σεβασμιώτατο στην εορτή του Ευαγγελισμού έχει προσδώσει στην ερμηνεία, παρά τη δυσκολία και την έκταση του Δοξαστικού, ευχέρεια και άνεση, έμφαση, κύρος, πειστικότητα". 
Το παραθέτουμε, προς ευωχίαν, εδώ.


Στον ίδιο δίσκο ο Δεσπότης ερμηνεύει και το ιδιόμελο της λιτής του Ευαγγελισμού «Ευαγγελίζεται ο Γαβριήλ» σε ήχο β’, το οποίο απέδιδε μοναδικά κατά την αρτοκλασία στον Εσπερινό της Ευαγγελίστριας. Ευτυχώς αυτές οι δύο ηχογραφήσεις αποτύπωσαν κάτι από το υψηλόν και σοβαρό κλίμα της πανηγύρεως του Μητροπολιτικού Ναού Πατρών, επί Νικοδήμου Βαλληνδρά, το οποίο εξέλιπε πλέον ή παρήλθε ανεπιστρεπτί. 
Στον τόμο Εικοσαέτηρος Αρχιερατεία Μητροπολίτου Πατρών Νικοδήμου Α’ 1974-1994, δημοσιεύονται διάφορα υμνογραφήματα του αειμνήστου Μητροπολίτου. Μεταξύ αυτών και Μεγαλυνάρια. Ανάμεσά τους και το του Ευαγγελισμού. 
Το Μεγαλυνάριο της εορτής που συναντούμε στα έντυπα βιβλία έχει ως εξής: 
Νῦν εὐαγγελίζεται Γαβριήλ, τὸ χαῖρε κραυγάζων, μετὰ δέους τῇ Μαριάμ. Ὢ τοῦ ξένου τρόπου! ἐν μήτρᾳ γὰρ ἀχράντῳ, συνείληπται ὁ Πλάστης σῴζων ὃν ἔπλασε. 
Ο Πατρών Νικόδημος κράτησε την πρώτη φράση και άλλαξε την δεύτερη, όπως φαίνεται και από το χειρόγραφό του που δημοσιεύουμε εδώ. 
Αντί του «Ὢ τοῦ ξένου τρόπου…» γράφει: «και ο εν υψίστοις υιός Θεού υπάρχων υιός ανθρώπου γίνεται, ως ηυδόκησε». 
Νικοδήμου Αρχιερέως αιωνία η μνήμη!

Ο μακαριστός Πατρών Νικόδημος λειτουργών στην Ευαγγελίστρια 

Κυριακή 24 Μαρτίου 2019

ΟΙ ΣΤΙΧΟΙ ΤΟΥ ΑΝΔΡΕΑ ΚΑΛΒΟΥ ΦΩΤΙΖΟΥΝ ΤΟ ΚΕΝΤΡΟ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ


Απόψε, 24 Μαρτίου 2019, στο Πολεμικό Μουσείο, στο κέντρο της Αθήνας
Με την ευκαιρία των εορτασμών του «Έτους Κάλβου 2019», έτος κατά το οποίο συμπληρώνονται 150 χρόνια από το θάνατό του Εθνικού Ποιητή Ανδρέα Κάλβου (1869-2019) και στο πλαίσιο των εορτασμών της συμπλήρωσης 200 χρόνων από την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης (1821-2021), η Bauhaus πρόσοψη του Πολεμικού Μουσείου Αθηνών λούζεται με φως-ποιητικό˙ προβάλλονται, δηλαδή, χειρόγραφοι στίχοι του ποιητή που έχουν σχέση με την Ελληνική επανάσταση και τις μάχες των Ελλήνων. 
Αξίζει να σημειώσουμε ότι για πρώτη φορά η δράση αυτή πραγματοποιήθηκε επί του τοίχου του Ναού της Παναγούλας Μπανάτου, στη Ζάκυνθο, στο πλαίσιο της βραδιάς Κάλβου, που πραγματοποίησε το Μορφωτικό Κέντρο Λόγου "Αληθώς", στις 10 Φεβρουαρίου 2019. 
Οι στίχοι του Κάλβου θα φωτίσουν το κέντρο της Αθήνας και αύριο το βράδυ, 25 Μαρτίου. 
Σύλληψη ιδέας – σχεδιασμός εγκατάστασης: Ιωάννης-Πορφύριος Καποδίστριας 
Έφορος 2η Εφορείας ΠΜ: ΤΞΧΟΣ Δημήτριος Καραμούζας 
Συντονισμός και Επεξεργασία Υλικού: Δήμητρα Καρλή 
Εξοπλισμός: Ιωάννης Κοροδήμος 
Υποστήριξη: ΥΠΛΓΟΣ Βασίλειος Κείος, ΑΝΘΧΟΣ Αλέξανδρος Ηλιάδης, Λεωνίδας Δουμουλιάκας, Κωνσταντίνος Μαργαρίτης, Μάριος-Ηρακλής Τζερεμές, Θεόδωρος Κωστόπουλος 


"Η ΘΕΟΤΟΚΟΣ ΚΥΟΦΟΡΟΥΣΑ" ΤΗΣ GORDANA RADOJEVIC


Η ΘΕΟΤΟΚΟΣ ΚΥΟΦΟΡΟΥΣΑ ΤΟΝ ΧΡΙΣΤΟ


Μέσα από μια γαλάζια και ροζ χρωματική πανδαισία με ποιητικό λυρισμό η νέα σερβίδα ζωγράφος Γκορντάνα Ραντόγιεβιτς μας παρουσιάζει μια συμπαθή εικόνα της Παναγίας που κυοφορεί το Θείο Βρέφος. Είναι καθισμένη στη γη και πίσω της φυλλώματα δένδρων την περιβάλλουν, αφήνοντας να φανεί ο ουρανός από ένα κυκλικό άνοιγμα που παίρνει τη θέση του φωτοστέφανου γύρω από την κεφαλή της. Τα μεγάλα κοντυλογραμμένα μάτια της μάς κοιτάζουν με αγάπη και στοργή θεομητορική, ενώ ταυτόχρονα αφήνουν να διαφανεί και το δικό της εσωτερικό σκίρτημα έκπληξης προ του μυστηρίου της θεϊκής κυοφορίας. Το σώμα της ντυμένο με ανοιξιάτικα ροζ, γαλάζια και μοβίζοντα ενδύματα συμβάλλει κι αυτό στο να προσεγγίσουμε την υπέρ λόγον κύησιν της Παρθένου αγαπητικά και ταπεινά.
Η εικόνα μας παρακινεί να γονατίσουμε κι εμείς μπροστά στο θαύμα. Μας ενθαρρύνει όμως εξ ίσου και να βιώσουμε τα θεϊκά γεγονότα μαζί με την Παναγία, που απεικονίζεται πολύ κοντινή και φιλική μας, σαν να μοιράζεται μαζί μας τη χαρά για τη σωτηρία του κόσμου, αλλά και την μητρική προσωπική σπαρταριστή της ευφροσύνη. Πρόκειται αναμφίβολα για ιδιαίτερα γόνιμη δημιουργία της ταλαντούχου ζωγράφου, η οποία έβαλε μαζί με τη θεολογία του θέματος και συμμετοχή στο θαύμα με ψυχή και με αίσθημα.
Δεν θα θέλαμε να γίνουμε σχολαστικοί συνιστώντας στη ζωγράφο να προσέχει στη σύνθεση του νατουραλιστικού τοπίου με το εικονιζόμενο βυζαντινότροπο άγιο πρόσωπο, για να μη βασκάνουμε τη χαρά του Πρωτοστάτη Αρχαγγέλου που προϋποτίθεται εδώ να παραληρεί με τον υπέρθεο χαιρετισμό “επί Σοί χαίρει Κεχαριτωμένη πάσα η κτίσις!”. Είναι προτιμότερο να αφεθούμε να χαρούμε ανυπόκριτα ένα εικόνισμα που, με την αθωότητα της ζωγραφικής του, ανοίγει δρόμο για το ξαναζωντάνεμα της προσέγγισης και προσκύνησής μας στην Αγία Εικόνα της Εκκλησίας μας.

π. Σταμάτης Σκλήρης
Ένθετα τέχνης του περιοδικού Σύναξη (τεύχος 117)

Η ΖΩΖΩ ΣΑΠΟΥΝΤΖΑΚΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΖΩΖΩ ΝΤΑΛΜΑΣ (ΒΙΝΤΕΟ)

Φωτογραφίες - βίντεο: Ιδιωτική Οδός

Στα 60 χρόνια της δημοσιογραφικής του καριέρας ο δημοσιογράφος Αλέκος Λιδωρίκης (1907 - 1988) συνομίλησε με τις σημαντικότερες προσωπικότητες του 20ου αιώνα: Μουσολίνι, Ρούσβελτ, Μακάριος, Αϊζενχάουερ, Κοκτώ κ.α. 
To Faust Bar-Theatre (Καλαμιώτου και Αθηναϊδος, Αθήνα), σε συνεργασία με τη σύζυγο του, Ζωζώ Λιδωρίκη, την Κίρκη Καραλή και τον μουσικό Πλάτωνα Ανδριτσάκη, παρουσιάζει σε τέσσερις βραδιές με ζωντανή μουσική και βίντεο-προβολές, δραματοποιημένες συνεντεύξεις του Λιδωρίκη από προσωπικότητες του 20ού αιώνα. 
Την Δευτέρα 18 Μαρτίου 2019, παρουσιάστηκαν: ο Μπενίτο Μουσουλίνι και η Ζωζώ Νταλμάς. 
Επί σκηνής βρέθηκαν: 
Δημήτρης Λιγνάδης (Μπενίτο Μουσολίνι) 
Μάνος Καρατζογιάννης (Αλέκος Λιδωρίκης) 
Ζωζώ Σαπουντζάκη (Ζωζώ Νταλμάς). 
Τραγούδια, σχετικά με τα παρουσιαζόμενα πρόσωπα, απέδωσαν η Δάφνη Πανουργιά, τραγούδι και ο Γιώργος Καλκάνης, πιάνο. 
Τραγούδησε, φυσικά, και η μοναδική Ζωζώ Σαπουντζάκη, που καταχειροκροτήθηκε από το κοινό, όπως και όλοι οι συντελεστές, για την πρωτότυπη και σημαντική αυτή παρουσίαση. 
Στο βίντεο που παραθέτουμε εδώ, η Ζωζώ Σαπουντζάκη μιλάει από καρδιάς για την μεγάλη αρτίστα Ζωζώ Νταλμάς (1905-1988), την οποία γνώρισε από κοντά, συνεργάστηκε μαζί της και έχει πολλά κοινά στοιχεία.


Σάββατο 23 Μαρτίου 2019

"Στίχοι επιτοίχιοι" Ανδρέα Κάλβου στο Πολεμικό Μουσείο Αθηνών


Με την ευκαιρία των εορτασμών του «Έτους Κάλβου 2019», έτος κατά το οποίο συμπληρώνονται 150 χρόνια από το θάνατό του Εθνικού Ποιητή Ανδρέα Κάλβου (1869-2019) και στο πλαίσιο των εορτασμών της συμπλήρωσης 200 χρόνων από την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης (1821-2021), η Bauhaus πρόσοψη του Πολεμικού Μουσείου Αθηνών θα λουστεί με φως-ποιητικό˙ θα προβληθούν, δηλαδή, χειρόγραφοι στίχοι του Κάλβου που έχουν σχέση με την Ελληνική επανάσταση και τις μάχες των Ελλήνων. 
24 και 25 Μαρτίου 2019, ώρες 8-10 μ.μ.
Σύλληψη Ιδέας – Σχεδιασμός Εγκατάστασης: Ιωάννης-Πορφύριος Καποδίστριας 
Έφορος 2η Εφορείας ΠΜ: ΤΞΧΟΣ Δημήτριος Καραμούζας 
Συντονισμός και Επεξεργασία Υλικού: Δήμητρα Καρλή 
Εξοπλισμός: Ιωάννης Κοροδήμος 
Υποστήριξη: ΥΠΛΓΟΣ Βασίλειος Κείος, ΑΝΘΧΟΣ Αλέξανδρος Ηλιάδης, Λεωνίδας Δουμουλιάκας, Κωνσταντίνος Μαργαρίτης, Μάριος-Ηρακλής Τζερεμές, Θεόδωρος Κωστόπουλος
www.warmuseum.gr • Βασ. Σοφίας και Ριζάρη 2 • Μετρό Ευαγγελισμός


ΑΠΟΨΕ ΣΤΟ ΚΕΛΑΡΙ ΤΟΥ ΑΤΕΝΕΟΥΜ ΜΙΑ ΜΟΥΣΙΚΗ ΒΡΑΔΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΜΕΣΟΓΕΙΟ


Σήμερα Σάββατο 23 Μαρτίου 2019 στο Κελάρι του Ατενέουμ στο Θησείο (Αδριανού 3), μια ξεχωριστή μουσική βραδιά. 
Μεσόγειος, η θάλασσα ανάμεσά μας - Ένα ταξίδι από το Βόσπορο, την Σμύρνη, την Κύπρο έως την Πορτογαλία, την Ισπανία και επιστρέφοντας από Γαλλία και Ιταλία, φτάνουμε στα δικά μας τα νησιά. Με το καράβι της Μουσικής. Ένα ταξίδι στη Μεσόγειο που ενώνει τους λαούς της.  
«Μια αρχαία, ιριδιστή, γαλάζια θάλασσα, που στις ήμερες και φιλόξενες ακτές της, άνθισαν οι πιο λαμπροί πολιτισμοί. Μια θάλασσα, που τα δαντελένια της κύματα, όργωσαν οι γαλέρες ατρόμητων ποντοπόρων, φέρνοντας από όχθη σε όχθη την Ευμάρεια, το Φως, το Πνεύμα, την Τέχνη. Μια θάλασσα, που έθρεψε Ανθρώπους, Ιδανικά και Μεγάλα Όνειρα». (Εμίλ Λούντβιχ, ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ - Τα Πεπρωμένα μιας θάλασσας) 
Τρεις μουσικοί ταξιδεύουν, αυτοσχεδιάζουν, ψάχνουν, στη θάλασσα της Μεσογείου, την μεγαλοσύνη... 
Δάφνη Πανουργιά, φωνή 
Βάσια Βουγιουκλή, ούτι – φωνή 
Γιώργος Καλκάνης, πιάνο – φωνή

Παρασκευή 22 Μαρτίου 2019

"ΤΗ ΥΠΕΡΜΑΧΩ" ΣΕ ΜΙΝΟΡΕ ΤΟΥ ΠΕΤΡΟΥ ΜΑΝΕΑ ΚΑΙ Ο ΠΑΤΡΩΝ ΝΙΚΟΔΗΜΟΣ

Το "Τη υπερμάχω" του Μανέα από ένα τετράδιο της εποχής καταγεγραμμένο από τον Αθ. Ντάκουλα
Παραθέτουμε εδώ σύγχρονη μεταγραφή

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου 
«Σεβασμιώτατε», του λέω με ενθουσιασμό, «άκουσα ένα Τη υπερμάχω σε μινόρε!». Και ευθύς αρχίζει να μου το ψάλλει! 
Μένω εμβρόντητος! «Αυτό το Τη υπερμάχω είναι του Μανέα», του λέω. «Πώς το ξέρετε απέξω;».
Και μου απαντάει χαμογελώντας: «Και τον Μανέα τον ήξερα». 
Ο μακαριστός Μητροπολίτης Πατρών Νικόδημος, ο μουσικότατος, μου είχε λύσει τον γρίφο. Γι’ αυτό ήξερε και έψαλε Νικόλαο Σμύρνης, ήδη από τη νεότητά του. Ως μαθητής, και μάλιστα στην διάρκεια μιας διδακτικής ώρας (όπως μου είχε πει), τόνισε το δοξαστικό της Πεντηκοστής «Δεύτε λαοί» σε ήχο πλ. δ’, με βάση την αντίστοιχη μελοποίηση του Νικολάου πρωτοψάλτου Σμύρνης. 
Είχε έλθει, λοιπόν, από τη νεανική του ηλικία ο μακαριστός Πατρών Νικόδημος σε επαφή με την Σμυρναίϊκη ψαλτική παράδοση, προφανώς λόγω των προσφύγων ψαλτών που ήλθαν στην Αθήνα μετά την μικρασιατική καταστροφή. Γι’ αυτό έψαλε – απαραιτήτως την περίοδο του Τριωδίου – το «Τριώδιο» του μικρασιάτη Εμμανουήλ Φαρλέκα (Αϊδίνι 1877 – Αθήνα 1959), ο οποίος διετέλεσε Γραμματεύς της Αρχιεπισκοπής Αθηνών και Πρωτοψάλτης στην Συνοδική Ι. Μονή Πετράκη. 
Γνώριζε και τον Πέτρο Μανέα. Και ο Δεσπότης και ο αδελφός του μακαρίτης Απόστολος Βαλληνδράς. Το «Τη υπερμάχω» σε μινόρε του Μανέα, ψαλλόταν και μονοφωνικά από Αθηναίους ψάλτες, μεταξύ των οποίων και ο Απ. Βαλληνδράς. 
Ο Μανέας ήταν διάσημος ψάλτης στη Σμύρνη και ηχογράφησε ύμνους για πρώτη φορά το 1911 (Gramophone). Παρότι ο Μανέας ήταν σπουδαίος βυζαντινός ψάλτης, σύγχρονος (για κάποιους και μαθητής) του πρωτοψάλτη της Μ.τ.ΧΕ. Ιακώβου Ναυπλιώτη και μαθητής του Μισαήλ Μισαηλίδη, ήδη από τη Σμύρνη είχε συστήσει και ένα είδος πολυφωνικής χορωδίας.


Ο κληρωτός στρατιώτης της κλάσεως του 1922, Νικόλαος Ζευγαδάκης, είναι το πρόσωπο που κατέγραψε στο ημερολόγιό του με απαράμιλλη ακρίβεια, τις χριστιανικές εορτές και τελετές του τελευταίου έτους της Σμύρνης (1921-1922), στους μεγαλύτερους ναούς της οποίας εκκλησιάσθηκε κατά την εκεί παραμονή του αναμένοντας να προωθηθεί στο μικρασιατικό μέτωπο. Μας διασώζει μια πολύτιμη μαρτυρία για τον Μανέα, όταν εκκλησιάστηκε στον Ι. Ναό του Αγίου Δημητρίου Σμύρνης στις 2 Ιανουαρίου 1922. Γράφει: 
"Έψαλλε δε ο επίσης ονομαστός ωσαύτως ιεροψάλτης Πέτρος Μανέας. Ήτο επικεφαλής μικτής και λίαν πολυσυνθέτου χορωδίας, ήτις έψαλλεν από κειμένου ευρωπαϊκής σημειογραφίας αρμονικήν μουσικήν. Από τον βυζαντινόν ή μάλλον τον ανατολίτην ιεροψάλτην Μανέαν δεν το επερίμενα αυτό. Πιθανόν θεωρώ, ότι η απρόβλεπτος εκείνη προσφορά από τον βυζαντινόν τούτο ιεροψάλτην ανταπεκρίνετο εις ανάλογον του εκκλησιαζομένου κοινού επιθυμίαν."
Είναι ακριβώς όπως το υποθέτει ο αείμνηστος στρατιώτης. Η Σμύρνη είχε επιρροές δυτικές, λόγω του κοσμοπολίτικου χαρακτήρα της, και ο Μανέας ήταν από τους ψάλτες που είχε ανταποκριθεί στην πρόκληση των καιρών. Κάτι ανάλογο συνέβαινε και στην Αθήνα και στην Πάτρα και σε άλλες πόλεις του Ελλαδικού χώρου με αστική τάξη, η οποία είχε προσχωρήσει στην πολυφωνία ή σε εκδοχές της. Αρκετοί ονομαστοί ψάλτες υπηρετούσαν και τα δύο είδη. 
Ο Πέτρος Μανέας άφησε εποχή στον ιστορικό Ιερό Ναό Ζωοδόχου Πηγής Ακαδημίας, όπου ήταν πρωτοψάλτης από το 1931 έως το θάνατό του. Από την παρουσία του Μανέα στην Αθήνα (εκτός από τη γενική θρυλική εντύπωση του γερο-Μανέα!) τρία μέλη του γνώρισαν μεγάλη διάδοση, από στόμα σε στόμα, κυρίως, μάλιστα, μέσω γυναικείων μοναστηριών: ένα Άξιον εστί, το Τη υπερμάχω και ένα Σήμερον κρεμάται, όλα σε πλάγιο πρώτο εναρμόνιο. Σήμερα δε νομίζω ότι έχει επιβιώσει κάποιο από αυτά. 
Παραθέτω εδώ μια ηχογράφηση του "Τη υπερμάχω στρατηγώ" σε μινόρε, του Πέτρου Μανέα (1870-1950), με συνοδεία χορωδίας και αρμονίου. Πρόκειται για μία – μάλλον ζωντανή - ηχογράφηση του 1930 και περιλαμβάνεται στον ψηφιακό δίσκο "Μουσική της Ελληνικής Ορθόδοξης Εκκλησίας" 1924-1930, της σειράς ΕΛΛΑΔΟΣ ΑΡΧΕΙΟΝ. Ο προσεκτικός ακροατής θα καταλάβει ότι η μελοποίηση αυτή του Μανέα δεν είναι τίποτε άλλο παρά μία έξυπνη προσαρμογή του γνωστού μέλους του «Τη υπερμάχω» (ήχος πλ.δ’) σε μινόρε.


Μητροπολίτου Πατρών Νικοδήμου, του αυταδέλφου αυτού Αποστόλου και Πέτρου του Μανέα, αιωνία η μνήμη!

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΠΑΛΤΑΣ: ΓΙΟΡΤΗ ΚΑΙ ΜΝΗΜΗ


Με αφορμή την εθνική επέτειο της 25ης Μαρτίου 1821
Δημήτρης Μπαλτᾶς 
Γιορτή καί μνήμη 
Ἡ γιορτή γενικά, καί ἀσφαλῶς καί ἡ σημερινή γιορτή, λειτουργεῖ πάντοτε κατά ἕνα τρόπο ἀναμνηστικό καί ὑπομνηματιστικό, δηλαδή ὡς ἀνάμνηση καί ὑπόμνηση ἑνός προσώπου ἤ ἑνός γεγονότος τοῦ παρελθόντος πού θέλουμε νά διατηρήσουμε ἀναλλοίωτα στόν χρόνο, διότι αὐτά ἐξέφρασαν ἄλλοτε ἕνα ἀξιακό πνεῦμα πού σέ ὁρισμένο βαθμό μπορεῖ νά ἀποτελέσει ὁδοδείκτη καί σήμερα. Ἐδῶ λοιπόν, μέ τήν ἐκδήλωση τῆς γιορτῆς ἡ ὁποία συνδέεται μέ τήν μνήμη, τό παρελθόν γίνεται παρόν καί μάλιστα παρέχει ἕνα νόημα στήν ὕπαρξή μας, τήν ἀτομική καί τήν ἐθνική. 
Τό πρῶτο στοιχεῖο πού θέλω νά ἐπισημάνω, εἶναι ὅτι ἡ γιορτή ἀφορᾶ πρόσωπα ἤ γεγονότα, πού ἐπιμένουμε – καί καλῶς πράττουμε καί ἐπιμένουμε – νά διατηροῦμε ζωντανά στόν χρόνο. Γιορτάζουμε πρόσωπα ἤ γεγονότα, ἀλλά ὄχι ἰδέες, ἤ, σέ τελική ἀνάλυση, γιορτάζουμε πρόσωπα πού ἐνσάρκωσαν ἰδέες. Ἔτσι ἡ γιορτή ἀποκτᾶ ἕναν ἰδιαίτερο ἀντιστασιακό στήν ροή τοῦ χρόνου καί στό ἐνδεχόμενο ἀμνησίας χαρακτήρα. 
Στό σημεῖο αὐτό εἶναι χρήσιμα ὁρισμένα παραδείγματα κατ’ ἀνάγκην ἐπιλεκτικά. Ἔτσι μέ τίς θρησκευτικές ἑορτές ἐπαναφέρουμε στήν μνήμη πρόσωπα καί γεγονότα τῆς χριστιανικῆς-ἐκκλησιαστικῆς ἱστορίας. Μέ τήν προσωπική μας ἑορτή ἀνακαλοῦμε στήν μνήμη ἕναν ἄνθρωπο πού ξεπέρασε τά συνήθη φυσικά καί ἠθικά ὅρια καί ἔφτασε σέ κάτι μοναδικό, πού ἄλλοτε ὀνομάζαμε καλοκἀγαθία καί τώρα ὀνομάζουμε ἁγιότητα. Μέ τήν γιορτή τῆς Πρωτομαγιᾶς, φέρνουμε στήν μνήμη τά γεγονότα τῆς 1ης Μαΐου τοῦ 1886, ὅταν τά ἐργατικά συνδικάτα στό Σικάγο διεκδίκησαν καλύτερες συνθῆκες ἐργασίας. Μέ τήν σημερινή ἐθνική ἑορτή τοῦ τόπου μας, ἐπαναφέρουμε στήν συλλογική μνήμη πρόσωπα (Κολοκοτρώνης, Καραϊσκάκης, Παπαφλέσσας, Μακρυγιάννης, Κανάρης, Μπουμπουλίνα, Μαυρογένους κ.ἄ.) καί γεγονότα (τήν ἅλωση τῆς Τριπολιτσᾶς, τήν μάχη στά Δερβενάκια, τήν καταστροφή τῆς Χίου καί τῶν Ψαρῶν, τήν μάχη τῆς Ἀλαμάνας κ.ἄ.), γιά τήν ἀνάκτηση τῆς ἐλευθερίας τοῦ τόπου μας κατά τά ἔτη 1821-1829. 
Ἕνα δεύτερο στοιχεῖο, ἐξίσου βασικό γιά τό θέμα μας, εἶναι ὅτι ἡ γιορτή συνδέεται πάντοτε μέ γεγονότα πού εἶναι ἀφορμή χαρᾶς, ὄχι πάντοτε στήν ἐξέλιξή τους, ἀλλά κυρίως στό ἀποτέλεσμά τους. Καί ἐπειδή σήμερα ἐπαναφέρουμε στήν συλλογική μνήμη τήν ἐπανάσταση τοῦ 1821, ἀναδεικνύουμε, ὅπως εἶναι φυσικό, τόν ἡρωϊσμό πού ἐπέδειξαν οἱ πρόγονοί μας, τούς τόπους πού ἔδρασαν καί γενικότερα τήν συμβολή τους στήν ἀνάκτηση τῆς ἐλευθερίας. Ἀλλά ἐπειδή ἡ ἑλληνική ἐπανάσταση, ὅπως καί κάθε ἐπανάσταση, εἶναι ἕνα ἀνορθολογικό, στήν ἐξέλιξή του καί στήν διαχείρισή του, γεγονός, δηλαδή ἕνα γεγονός στό ὁποῖο ἐπισυμβαίνουν ἐνίοτε ἀνορθολογικές πράξεις τῶν ἐπαναστατῶν ἤ ἄλλων προσώπων, εἶναι γνωστό ὅτι καί στήν ἐπανάσταση τοῦ 1821 συνέβησαν γεγονότα λίγο-πολύ ἀνορθολογικά, ὅπως λ.χ. ἡ σφαγή τῶν Τούρκων τῆς Τριπολιτσᾶς ἤ τό γεγονός ὅτι στήν ἐπανάσταση τοῦ 1821 συμμετεῖχαν καί Τοῦρκοι οἱ ὁποῖοι πάντως καταπιέζονταν ὑπό τῶν ὁμοεθνῶν τους ἤ ἀκόμη τό γεγονός ὅτι ἡ Ρωσική Ἐκκλησία τῆς ἐποχῆς ἔκανε ἔρανο ὑπέρ τῶν Ἑλλήνων ὕστερα ἀπό τήν σφαγή τῆς Χίου, ἐνῶ ἡ ἐπίσημη ρωσική πολιτική συμπορευόταν μέ τίς ἀρχές τῆς λεγόμενης Ἱερᾶς Συμμαχίας. Ἀλλά αὐτά τά ἰδιάζοντα ἀνορθολογικά γεγονότα δέν εἶναι ἀναγκαῖο νά ἀναδεικνύονται στό πλαίσιο τοῦ σχολείου παρά μόνον ὡς τρόποι διαπαιδαγώγησης καί μέ ἰδιαίτερη προσοχή. Θά ἔλεγα ὅτι αὐτά τά στοιχεῖα, πού βεβαίως δέν εἶναι μικρότερης σημασίας, μποροῦν νά ἐπισημανθοῦν καί νά ἀναδειχθοῦν καλύτερα καί ἀκριβέστερα σ’ ἕνα πλαίσιο ἔρευνας ἤ συνεδρίου. 
Τό τρίτο πού θέλω νά τονίσω σήμερα, εἶναι ὅτι ἡ μνήμη τοῦ ἀνθρώπου εἶναι κριτήριο τῆς ταυτότητάς του. Εἶναι γνωστό ὅτι ὅταν κάποιος παθαίνει ἀ-μνησία, οὐσιαστικά λησμονεῖ τήν ἴδια τήν ταυτότητά του, καί ἀσφαλῶς στοιχεῖα τοῦ παρελθόντος του. Ὑπό τήν ἔννοια αὐτή, ἡ μνήμη δέν εἶναι ἁπλῶς μία λειτουργία τοῦ ἐγκεφάλου, ἀλλά συνδέεται μέ τό Εἶναι τοῦ ἀνθρώπου, ἑπομένως θά πρέπει νά θεωρηθεῖ ἕνα γεγονός ὀντολογικό. Μάλιστα, σέ ἕνα εὐρύτερο πλαίσιο, ἐάν ἕνας λαός ἀπωλέσει τήν ἱστορική του μνήμη, θά ἀπωλέσει κατ’ οὐσίαν καί σταδιακά τήν ἱστορική του ταυτότητα καί κατά ταῦτα καί τήν ἐθνική του προσωπικότητα. 
Ἔτσι ἡ σημερινή γιορτή διασώζει τήν μνήμη, συνιστᾶ μνήμη, ἕνα εἶδος μνημοσύνου γιά ἐκείνους πού σέ κάθε περίπτωση, ἀκόμη καί στόν φοβερό ἐμφύλιο πόλεμο πού διεξήχθη μεσούσης τῆς Ἐπανάστασης, ἀγάπησαν ἀσφαλῶς τήν ἐλευθερία περισσότερο ἀπό τήν δουλεία. Ὅπως σ’ ἕνα μνημόσυνο ἀγαπημένου προσώπου συγκινούμαστε, ἐπαναφέροντας συνήθως στήν μνήμη στιγμές τοῦ κοινοῦ μας βίου, εἶναι ἀπολύτως φυσικό, ἀλλά ἀπό μιᾶς διαφορετικῆς πλευρᾶς, νά αἰσθανθοῦμε μία ἀνάλογη διάθεση, δέν ἐννοῶ ἕνα γλυκανάλατο ρομαντισμό πλαισιωμένο μέ ἐθνικιστική ρητορική, καί στήν σημερινή γιορτή μνήμης ξένων, γνωστῶν μόνον κατ’ ὄνομα, μακρινῶν ἀπό τίς διαστάσεις τοῦ χώρου καί τοῦ χρόνου, ἀνθρώπων, ἀλλά καί γεγονότων, πού ἐμεῖς δέν γνωρίσαμε καί δέν ζήσαμε, τά οποῖα ἐντούτοις ἐξακολουθοῦν νά παρέχουν μοναδικό νόημα στήν ἐθνική μας προσωπικότητα: τόν ἀγώνα γιά τήν ἐλευθερία.

Γιώργος Κοζίας: ΑΠΑΓΟΡΕΥΜΕΝΗ ΘΥΣΙΑ


ΑΠΑΓΟΡΕΥΜΕΝΗ ΘΥΣΙΑ 
Η πέρδικα άγγιξε με τα 
φτερά της 
τον νεαρό ιερωμένο. 
Κι αυτός ανατρίχιασε. 

Μη φοβάσαι, 
καλογεράκι, μη 
φοβάσαι. 
Το βούρλο τρέμει απ’ 
τον βοριά 
κι εγώ από τη ζήλια. 
Το αλάτι λιώνει στη 
βροχή 
κι εγώ από αγάπη. 

Μεσίτεψε, καλογεράκι 
μου, 
στον ουρανό να βρω 
άγγελο κυνηγό. 

*Πεδίον ρίψεων, Γιώργος Κοζίας, εικονογράφηση: Εύη Τσακνιά, Στιγμή, 2001 
*Φωτό: Καλογεράκι από την Ρουμανία.

Πέμπτη 21 Μαρτίου 2019

ΟΙ ΜΕΓΑΛΟΙ ΖΑΚΥΝΘΙΟΙ ΠΟΙΗΤΕΣ ΜΑΖΙ ΜΑΣ ΤΗΝ ΗΜΕΡΑ ΤΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ

Πίνακας με τους τρεις Ποιητές της Ζακύνθου, έργο Χρήστου Ρουσέα

Για την Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης, το Μουσείο Σολωμού και Επιφανών Ζακυνθίων, μας προτείνει τους τρεις μεγάλους και οικουμενικούς ποιητές της Ζακύνθου: Ugo Foscolo, Διονύσιος Σολωμός, Ανδρέας Κάλβος. 
Παραθέτουμε εδώ την σχετική artwork του Ιωάννη - Πορφύριου Καποδίστρια. 


Related Posts with Thumbnails