Η ΡΩΣΙΚΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΕΠΕΚΤΑΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΛΑ ΚΡΑΤΕΙ...

Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας Αναστάσιος: «Είμαι βέβαιος ότι θα νικήσετε» (;)

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου 

«Είμαι βέβαιος ότι θα νικήσετε», φέρεται ότι είπε ο Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας Αναστάσιος στον μητροπολίτη Αντώνιο (Pakanich) της Ρωσικής Εκκλησίας στην Ουκρανία κατά τη συνάντησή τους το φθινόπωρο του 2021. Ο ίδιος ο μητροπολίτης Αντώνιος το είπε σε συνέντευξή του σε φιλορωσικά θρησκευτικά μέσα. 

Ο μητροπολίτης Αντώνιος δεν διευκρίνισε τι εννοούσε ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος με τη νίκη του Πατριαρχείου Μόσχας: την επιστροφή της Ουκρανίας στη Ρωσική Εκκλησία και την «κατάργηση του Τόμου» της Αυτοκεφαλίας ή την ανακήρυξη του Κυρίλλου ως νέου «Οικουμενικού Πατριάρχη» με απεριόριστη εξουσία; 

Φρονώ ότι πρόκειται για κατασκεύασμα του ιεράρχη της Ρωσικής Εκκλησίας, γιατί δεν μπορώ αν πιστέψω ότι ο συνετός Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος υιοθέτησε μια …ποδοσφαιρική λογική του στυλ «θα νικήσετε». 

Αν κάτι ισχύει από τις δηλώσεις του μητροπολίτου Αντωνίου τότε δεν μπορεί να γίνεται λόγος περί “ουδετερότητας και αμεροληψίας” από την πλευρά του προκαθημένου της Εκκλησίας της Αλβανίας. Θα είναι πραγματικά κρίμα αν έτσι έχουν τα πράγματα. 

Εάν πρόκειται για υπερβολές του μητροπολίτου Αντωνίου, ίσως θα έπρεπε η Εκκλησία της Αλβανίας να αποκαταστήσει την αλήθεια. 

Σε κάθε περίπτωση, θα πρέπει, μάλλον, να καταλάβει και ο σεβαστός Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος ότι το ποτάμι δε γυρίζει πίσω. Η Αυτοκεφαλία δόθηκε από το Οικουμενικό Πατριαρχείο κι αυτό δεν μπορεί να αλλάξει. 

Η ίδρυση, μάλιστα, Ρωσικής Εξαρχίας στην Αφρική δεν …αναδεικνύει το «σχίσμα» που εκτιμά πώς υπάρχει ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος, αλλά την ηγεμονική τάση της Ρωσικής Εκκλησίας να επιβληθεί παντού και με κάθε τρόπο. 

Το επισήμανε με έμφαση ο πολιός Μητροπολίτης Πισιδίας κ. Σωτήριος, πνευματικός αδελφός του Αλβανίας Αναστασίου από παλιά: 

«Μετά και από αυτό το μέγα ατόπημα του Πατριαρχείου Μόσχας κατά του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας, αλλά και μετά από τα όσα έκνομα και αντικανονικά έπραξε και πράττει στην Μητέρα και Τροφό του, δηλαδή προς το Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως, και μάλιστα μέσα στην από αιώνων Έδρα Του στην Κωνσταντινούπολη, το πραξικόπημα κατά του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας ήταν, για την λογική των Μοσχοβιτών απλά η «φυσική» συνέχεια των δρομολογουμένων από πολύ καιρό πριν των παράνομων ενεργειών τους». 

Παραθέτουμε στη συνέχεια το σχετικό δημοσίευμα φιλορωσικού ιστότοπου, καθώς και βίντεο με τον μητροπολίτη Αντώνιο, ο οποίος αναφέρεται και στη συνάντηση που είχε με τον Αλβανίας Αναστάσιο.

«Ο Προκαθήμενος της Αλβανικής Εκκλησίας προς την εν Ουκρανία Ρωσική Εκκλησία: Είμαι σίγουρος ότι θα νικήσετε! Ο Μητροπολίτης Αντώνιος μίλησε για τη συνάντηση με τον Προκαθήμενο της Αλβανικής Εκκλησίας Αρχιεπίσκοπο Αναστάσιο.

   

Σε συνέντευξή του στην “Ένωση Ορθοδόξων Δημοσιογράφων”, ο Μητροπολίτης Μπορίσπολ Αντώνιος μίλησε για μια πρόσφατη συνάντηση με τον Προκαθήμενο της Αλβανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, Αρχιεπίσκοπο Αναστάσιο, έναν από τους πιο εξέχοντες θεολόγους στον τομέα της ιεραποστολής. 

«Στο τέλος της συνάντησής μας, μου είπε αυτά τα λόγια: «Δέσποτα, βλέπω πώς εσείς (εννοούσε την Εκκλησία μας) βιώνετε αυτές τις δυσκολίες, με την ελπίδα στον Θεό, με ειρήνη στην ψυχή σας, χωρίς επιθετικότητα». Και μετά είπε: «Ξέρω λίγα πράγματα για την ιστορία. Και είμαι σίγουρος ότι θα νικήσετε», είπε ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος σύμφωνα με τον Αντώνιο. 

Αυτά τα λόγια, λέει ο Μητροπολίτης Αντώνιος, μπορεί να ακούγονται σαν το μοτίβο αυτού που συμβαίνει τώρα στην Ουκρανία: η Εκκλησία του Χριστού κερδίζει με ταπείνωση, με υπομονή. Και αυτή είναι η δύναμή της».

Ανακοίνωση της Αρχιεπισκοπής Τιράνων περί των θέσεων του Αλβανίας Αναστασίου για το Ουκρανικό

Την παρακάτω ανακοίνωση της Αρχιεπισκοπής Τιράνων λάβαμε μετά την δημοσίευση του κειμένου μας “Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας Αναστάσιος: «Είμαι βέβαιος ότι θα νικήσετε» (;)“. 

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ 

Από την Αρχιεπισκοπή Τιράνων διευκρινίζεται ότι οι απόψεις του Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου Τιράνων και πάσης Αλβανίας κ. Αναστασίου για τα εκκλησιαστικά θέματα Ουκρανίας και Αφρικής έχουν διατυπωθεί με σαφήνεια στα κείμενά του, που έχουν δημοσιευθεί υπεύθυνα από το έτος 2019 μέχρι προσφάτως. Οποιαδήποτε άλλη ερμηνευτική προσπάθεια, επιλεκτική χρήση, προσθήκη και διαστρέβλωση των θέσεών του δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα. 

26 Ιανουαρίου 2022 

Εκ της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Τιράνων

Ρωσικά αντιμήνσια για την Αφρική

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου 

Σύμφωνα με ρωσικό πρακτορείο εκκλησιαστικών ειδήσεων ο «Πατριαρχικός Έξαρχος Αφρικής», μητροπολίτης Κλιν Λεωνίδας, υπέγραψε τα πρώτα 115 αντιμήνσια για τις ενορίες της Εξαρχίας της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας στην Αφρική, ανακοίνωσε στο Telegram-κανάλι του. 

«Υπέγραψα τα πρώτα 115 αντιμήνσια για την Αφρική. Είναι ιστορία!» – έγραψε ο επίσκοπος. 

Στην φωτογραφία που προτάσσεται της ανάρτησης μας, ο Μητροπολίτης Λεωνίδας υπογράφει τα αντιμήνσια καθήμενος στο γραφείο του. 

Μάλλον αυτή η πράξη αποτελεί την πρώτη επίσημη – και δη λειτουργικής φύσεως – ρωσική εισπήδηση στο Πατριαρχείο Αλεξανδρείας, μετά την ανακοίνωση του Πατριαρχείου Μόσχας για την ίδρυση Εξαρχίας του στην Αφρική. 

Όμως, γεννάται το ερώτημα. Η υπογραφή των αντιμηνσίων από τον επίσκοπο είναι μία γραφειοκρατική υπόθεση; 

Γνωρίζουμε πολύ καλά ότι ο καθαγιασμός των αντιμηνσίων τελείται κατά τα εγκαίνια ιερού ναού από τον επίσκοπο, με προοπτική να επέχουν θέση τελείας Αγίας Τράπεζας. Η ακριβής θέση των αντιμηνσίων στην ακολουθία των εγκαινίων είναι η απορρόφηση του ύδατος, του μύρου και των λοιπών αρμόδιων ειδών από την Αγία Τράπεζα, αφού ολοκληρωθεί ο καθαγιασμός της και πριν από την ένδυσή της με τα άμφια, δηλαδή λειτουργούν ως μάκτρα – υφάσματα. Ακολούθως χρίονται σταυροειδώς με άγιο μύρο και λειτουργούνται στο νέο θυσιαστήριο τουλάχιστον για επτά ημέρες. 

Η υπογραφή του επισκόπου στα αντιμήνσια μπαίνει κατά την ακολουθία των Εγκαινίων. 

Τα αντιμήνσια μπορούν να καθιερωθούν και σε ιδιαίτερη ακολουθία, αποσυνδεδεμένη από τα εγκαίνια ναού, η οποία φέρει στα ευχολόγια τον τίτλο «Τάξις γινομένη ἐπὶ καθιερώσει αντιμηνσίων», πάντα όμως στα πλαίσια της Θείας Ευχαριστίας. Η πρώτη από τις δύο μεθόδους εγκαινιασμού των φορητών αγίων τραπεζών – αντιμηνσίων είναι σαφώς αρχαιότερη. 

Επομένως, ο μητροπολίτης Κλιν Λεωνίδας υπέγραψε αντιμήνσια από την Μόσχα για ναούς της Αφρικής! Θα μπορούσε (;) να το κάνει και …διαδικτυακά! 

Η παραπάνω αυθαιρεσία δηλώνει, για άλλη μια φορά, ότι η Μόσχα όλως υποκριτικώς κόπτεται για την τήρηση των ιερών κανόνων στο ζήτημα της Αυτοκεφαλίας της Ουκρανίας και όχι μόνο. 

Μόνο της μέλημα η επεκτατικότητα με κάθε τρόπο και με κάθε κόστος. 

Και όσοι υποστηρίζουν την «κανονικότητα» στο Ουκρανικό, μήπως θα πρέπει να ανοίξουν τα μάτια τους και να δουν πώς πολιτεύεται η Ρωσική Εκκλησία από κάθε άποψη;

Η ρωσική αποικιοκρατική πολιτική των αντιμηνσίων! 

Ο λεγόμενος «Πατριαρχικός Έξαρχος Αφρικής» της Ρωσικής Εκκλησίας, Μητροπολίτης Κλιν κ. Λεωνίδας, έχασε την ψυχραιμία του και φαίνεται πως έπαθε κρίση πανικού μετά την δημοσίευση της ανοιχτής επιστολής προς αυτόν και τους συνεργάτες του, του Σεβ. Μητροπολίτου Καμερούν κ. Γρηγορίου. 

Η τεκμηριωμένη και αποκαλυπτική επιστολή του Μητροπολίτου Καμερούν πήρε την εξής απάντηση από τον Κλιν Λεωνίδα: 

«Δεν θα χάσω χρόνο για να απαντήσω στην αγένειά σας. Σας συμβουλεύω να μάθετε ρωσικά. Τα αντιμήνσιά μου είναι ήδη καθ’ οδόν προς το Καμερούν»! 

Ο λαλίστατος ρώσος «Πατριαρχικός Έξαρχος Αφρικής», που δίνει συνεντεύξεις – ποταμούς, δεν καταδέχεται να απαντήσει στον Μητροπολίτη Καμερούν και καταφεύγει σε …αποικιοκρατικές μεθόδους («σας συμβουλεύω να μάθετε ρωσικά») και σε απειλές («τα αντιμήνσιά μου είναι ήδη καθ’ οδόν προς το Καμερούν»). 

Τα αντιμήνσια στην υπηρεσία της ρωσικής αποικιοκρατίας! 

Επειδή ο προπετής «Έξαρχος» παπαγαλίζει σε συνεντεύξεις του ότι «η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία δεν θα συμφωνήσει με την παραβίαση των κανόνων στην Εκκλησία», εννοώντας την Αυτοκεφαλία της Εκκλησίας της Ουκρανίας, θα πρέπει να μας εξηγήσει σε ποιους κανόνες ερείδεται η πολιτική των αντιποίνων της Μόσχας. 

Και αυτή τη ερώτηση απευθύνεται σε όλους όσοι υποστηρίζουν την Μόσχα ή κρατούν τάχα και ουδετερότητα. Σε ποιους κανόνες βασίζοντα τα ρωσικά αντίποινα προς τις Εκκλησίες που αναγνώρισαν την Αυτοκεφαλία της Εκκλησίας; Ποιος μπορεί να μας πει; 

Ποιοι ιεροί κανόνες στέλνουν αντιμήνσια στο Καμερούν; Ποιοι ιεροί κανόνες απαγορεύουν στους πιστούς να μεταλαμβάνουν Σώμα και Αίμα Χριστού, όπως έκανε η Μόσχα; Ποιοι ιεροί κανόνες προβλέπουν την ίδρυση «εξαρχιών» και «μητροπόλεων» πάση τη κτίσει; 

Αλλά ο Κλιν Λεωνίδας επιμένει: «Επαναλαμβάνω για άλλη μια φορά: ποτέ δεν διεκδικήσαμε την πρωτοκαθεδρία». 

Όχι, δεν διεκδικήσατε πρωτοκαθεδρία. Διεκδικείτε να κατακυριεύσετε την οικουμένη! 

Τα αντιμήνσια σας, με την υπογραφή σας, στάζουν αίμα, δεσπότη μου! 

Αλλά όχι το Αίμα του Δεσπότου Χριστού! Αντιλαμβάνεσθε, νομίζω, τι εννοώ…

"ΤΡΕΙΣ ΜΕΛΙΣΣΕΣ ΟΛΟΧΡΥΣΕΣ..." - Μικρό αφιέρωμα στους Τρεις Ιεράρχες

«Οι Τρεις Ιεράρχες και σκηνές του βίου τους» - Μουσείο Ζακύνθου.
 Τοιχογραφία από το ναό της Παναγίας Πικριδιώτισσας. Αρχές 18ου αι.

Το φύλλο 2588 της εφημερίδας Τηλέγραφος της Αλεξάνδρειας.
Περιέχει, στην πρώτη σελίδα, το άρθρο του Καβάφη
«Οι Βυζαντινοί ποιηταί», το οποίο φέρει την υπογραφή «Κ.Φ.Κ.».

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου
Σε ένα πεζό κείμενό του με τον τίτλο "Οι Βυζαντινοί ποιηταί" (πρωτοδημοσιευμένο στην εφημερίδα "Τηλέγραφος" της Αλεξάνδρειας, 11/23 Απριλίου 1893), ο Κ.Π. Καβάφης επιχειρεί μια "σύντομον, συντομωτάτην σκιαγραφίαν της Bυζαντινής ποιήσεως", όπως γράφει ο ίδιος στο τέλος του συγκεκριμένου κειμένου, εκφράζοντας την βεβαιότητα ότι "εξ αυτής ο αναγνώστης θα εννοήση ότι το αντικείμενον είναι εκτενές και άξιον της σπουδής των ημετέρων λογίων."

Το ενδιαφέρον είναι ότι στο πεζό αυτό ο Αλεξανδρινός ποιητής αναφέρεται και στον Άγιο Γρηγόριο τον Θεολόγο, ο οποίος υπήρξε, ως γνωστόν, και σπουδαίος ποιητής. Είναι αξιοσημείωτο ότι ο Καβάφης παραθέτει την γνώμη του μεγάλου ιστορικού Κωνσταντίνου Παπαρρηγόπουλου για τον Άγιο Γρηγόριο τον Θεολόγο, ο οποίος βασίζεται σε μελέτες της εποχής του, που συγκρίνουν την ποίηση του Αγίου με αυτήν του Λαμαρτίνου.

Ο Alphonse Marie Louis de Prat de Lamartine (21 Οκτωβρίου 1790 – 28 Φεβρουαρίου 1869), γνωστός στην Ελλάδα ως Λαμαρτίνος, ήταν Γάλλος ποιητής, μυθιστοριογράφος, ιστοριογράφος και πολιτικός, από τα μεγαλύτερα ονόματα του ρομαντισμού στην Γαλλία.
Όμως ο Καβάφης είναι γνώστης και της γενικότερης έρευνας του καιρού του. Γι' αυτό και ξέρει και το έργο που αποδιδόταν στον Άγιο Γρηγόριο τον Θεολόγο. Γράφει:  "Περιήλθε δ’ εις ημάς δράμα του 11ου ή 12ου αιώνος επιγραφόμενον Xριστός Πάσχων, το οποίον είναι έργον με αξίαν και διά πολύν καιρόν απεδίδετο εις τον κάλαμον του αγ. Γρηγορίου του Nαζιανζηνού."

Αλλά ας δούμε τι γράφει ακριβώς ο Καβάφης για την ποίηση του Γρηγορίου: 

H χριστιανική ποίησις του Γρηγορίου του Nαζιανζηνού εθαυμάσθη υπό των λογίων πασών των εποχών, και εν τοις καθ’ ημάς χρόνοις συνεκρίθη προς την ποίησιν του… Λαμαρτίνου. Iδού πώς εκφράζεται περί αυτής εν τη Iστορία του Eλληνικού Έθνους ο κ. Παπαρρηγόπουλος: «Tα έπη ταύτα ωνομάσθησαν υπό της νεωτέρας κριτικής Θρησκευτικαί μελέται εξ αναλογίας των Ποιητικών Mελετών του Λαμαρτίνου· διότι τωόντι μεγάλη μεν υπάρχει διαφορά μεταξύ της φύσεως των δύο ποιητών και των χρόνων καθ’ ους εκάτερος έζησεν, ουδέν ήττον όμως παρετηρήθη ευλόγως, ότι τα του Γρηγορίου έπη έχουσι πολλάκις παράδοξον οικειότητα προς τας περιπλανήσεις της φαντασίας του ποιητού εκείνου της σκεπτικής και κόρου μεστής ηλικίας του αιώνος ημών. Yπάρχουσι μάλιστα τινά των επών τούτων τα οποία ο περί τα τοιαύτα τοσούτον έμπειρος Oυϊλλεμαίνος δεν εδίστασε να αποκαλέση προδρόμους των θελκτικωτέρων στεναγμών της μελαγχολικής των καθ’ ημάς χρόνων μούσης, ει και αποπνέοντα πίστιν εισέτι νεαράν και αφελή εν τω θορύβω αυτής. Eις τα έπη ταύτα επανθεί επαφρόδιτόν τι μίγμα αφηρημένων ιδεών και πραγματικών συγκινήσεων, γοητευτική δέ τις αντίθεσις των καλλονών της φύσεως προς την ταραχήν καρδίας, ήτις, βασανιζομένη υπό του αινίγματος της υπάρξεως ημών, ζητεί καταφύγιον εν τη πίστει».

(Κ.Π. Καβάφης, Τα πεζά (1882;-1931), Φιλολογική επιμέλεια Mιχάλης Πιερής, Ίκαρος Εκδοτική Εταιρία, 2003)

Λάβαρο των Τριών Ιεραρχών στο Πανεπιστήμιο Αθηνών 

Ελ. Μάινας
ΟΙ ΤΡΕΙΣ ΙΕΡΑΡΧΕΣ

Τρεις μέλισσες ολόχρυσες
στ’ άνθη της ροδωνιάς
συλλέγουνε τη γύρη τους,
χορεύουν μουσικά,
τρεις ήλιους πλάθουν τα κεριά
στο σκότος λάμψη μία.

Ελένη Αρβελέρ
ΕΝΔΟΞΟΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΙΣΜΟΣ 
Καβαφική κρυπτομνησία

Ἀπὸ Ἀντιόχεια, Ἀλεξάνδρεια, καὶ πιὸ πέρα ἀκόμη, 
ἀσθμαῖνον ἔφτασε τὸ ἑλληνίζειν μέσα στὴ Νέα Ρώμη. 
Βασιλικὰ τὸ ὑποδέχθηκε ὁ Ἰουλιανός, 
μὲ σθένος τὸ διεκδίκησε ὁ Ναζιανζηνός, 
καὶ τέλος ὁ Βασίλειος, στῶν Νέων τὴν παιδεία, 
κράτησε τὸ ἀπόσταγμα ἀπ᾿ τὴν παλιὰ σοφία, 
αὐτὴν πού, «ἔξω καὶ θύραθεν», εἶπε ἡ ἐκκλησία. 

Γκρέμισε ὁ Θεοδόσιος ναούς, ἱερά, βωμοὺς 
(Τὰ ἀγάλματα συντρίμμια, σωρὸς ἄμορφος λίθων), 
τοὺς ἀγωνιστικοὺς τῆς Ὀλυμπίας κατήργησε θεσμούς, 
ἔψεξε κι ὁ Χρυσόστομος τῶν Ἀθηνῶν τὸν τύφον, 
ἐνῶ ἡ Πυθία ἔβγαζε παράξενους χρησμούς, 
λὲς κι εἶχε τὸν Ἀπόλλωνα κατατροπώσει ὁ Πύθων. 

Θρίαμβο τοῦ Χριστιανισμοῦ εἶπαν τὴν ἐποχή. 
Μόνο τῶν Ὀρθοδόξων ἦταν δεκτὴ ἡ προσευχή. 
Ὁ τρόμος τῶν Αἱρετικῶν καὶ τῶν Βαρβάρων, ἴσος· 
ὁ ἀρχαῖος κόσμος χάλασμα, γύρω φόβος καὶ μίσος. 

Μὰ ἀπ᾿ τὶς παλιὲς περγαμηνές, μέσα στὰ μοναστήρια, 
σὰν τὸν Χριστὸ ἀναστήθηκε νέος ἑλληνισμός, 
ἔνδοξος, οἰκουμενικός, ὁ Βυζαντινισμός. 
Ἡ Ρωμιοσύνη δηλαδή, ποὺ πάθη ἔζησε μύρια. 

Κλαίει κι ἀναστενάζει τώρα ἀπ᾿ τῆς καρδιᾶς τὰ βάθη, 
ὅποιος τὰ βάσανά της δεῖ, καὶ τὸν καημό της μάθει.

[Ελένη Αρβελέρ, Το άγνωστο Βυζάντιο]

Κάλαντα Τριών Ιεραρχών, Κοτυώρων Πόντου 

Άγιος Βασίλης έρχεται από την Καισαρείαν 

πηγαίνει στην Ιερουσαλήμ την πόλη την αγίαν. 

Στον δρόμο που επήενεν βλέπει τον Ιωάννην, 

ομού με τον Γρηγόριο και τον εχαιρετάει: 

Ώρα καλή, Γρηγόριε, Τριάδος της Αγίας 

και του Χριστού υπέρμαχε και της Υπεραγίας. 

Χαίρε κι εσύ, Χρυσόστομε, 

μέγιστε και φωστήρα 

διδάσκαλε που έγραψες την θείαν Λειτουργίαν. 

Χαίρε κι εσύ, Βασίλειε, πόθεν κατεβαίνεις; 

Από ποια πόλη έρχεσαι και τώρα που πηγαίνεις; 

Έρχομαι απ’ την Καισάρειαν κι απ’ την Καππαδοκίαν, 

πηγαίνω στην Ιερουσαλήμ, την πόλιν την αγίαν. 

Θα πάγω εις το σπήλαιον, Να πάω να ιδώ τον τόπον. 

Πού εγεννήθη ο Χριστός, ας κάμω και τον κόπον. 

Με αφορμή την εορτή των Τριών Ιεραρχών η Ιδιωτική Οδός δημοσιεύει μια ιστορική ομιλία του αειμνήστου Καθηγητού της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών Κωνσταντίνου Παπαπέτρου, με θέμα: "Πίστη και Γνώση". 

Πρόκειται για μια ομιλία που πραγματοποίησε την 30ή Ιανουαρίου του 1983 στην μεγάλη Αίθουσα Τελετών του Πανεπιστημίου Αθηνών, στο πλαίσιο του καθιερωμένου εορτασμού των Γραμμάτων και της Παιδείας από το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. 

Ύστερα, η ομιλία αυτή συμπεριλήφθηκε στον τόμο "Επίσημοι Λόγοι Πανεπιστημίου Αθηνών" (1.9.1982-18.5.1983). 

ΠΙΣΤΗ ΚΑΙ ΓΝΩΣΗ - του Κων. Παπαπέτρου

Το τεράστιο συγγραφικό έργο των Τριών Ιεραρχών γνωρίζει στις μέρες μας διεθνή απήχηση και οι προσωπικότητές τους εξετάζονται σε μεγάλα ερευνητικά κέντρα Ανθρωπιστικών Σπουδών. 

Εστιάζουμε στον γερμανόφωνο χώρο, για να δούμε ενδεικτικές βιβλιογραφικές αναφορές στον βίο και το έργο τους. 

Γερμανικά βιβλία και κείμενα σχετικά με τους Τρεις Ιεράρχες. 

- Wolf- Dieter Hauschild: “ Basilius von Caesarea“.

- Hermann Dörries: ″ Der Beitrag des Basilius zur Ausbildung des trinitarischen Denkens″.

- Friedrich Wilhelm Bautz:″ Basilius der Große″.

- Josef Lercher: “Die Persönlichkeit des heiligen Gregorius von Nazianz und seine Stellung zur klassischen Bildung”.

- Franz Portmann: “ Die göttliche Paidagogia bei Gregor von Nazianz” (Studie).

- Werner Raupp: “Johannes Chrysostomos- der Goldmund”.

- Rudolf Brändle: “ Johannes Chrysostomus”.

- Claudia Tiersch: “Johannes Chrysostomus in Konstantinopel”.

- Karl Heinz Uthemann: “Johannes Chrysostomus“ in Biographisch- Bibliographisches Kirchenlexikon.

- Ένα κλασικό έργο για τον Μ. Βασίλειο: L. Vischer: Basilius der Große. Untersuchungen zu einem Kirchenvater des 4. Jahrhunderts. Diss., 1953.

- Για τον Γρηγόριο τον Θεολόγο: Franz Xaver Portmann: Die göttliche Paidagogia bei Gregor von Nazianz. Eine dogmengeschichtliche Studie Kirchengeschichtliche Quellen und Studien. Bd. 3). Eos Verlag, St. Ottilien 1954. 

Το Τμήμα Ορθόδοξης Θεολογίας του Πανεπιστημίου του Μονάχου, το οποίο έχει τους Τρεις Ιεράρχες ως προστάτες, όπως φαίνεται και στην ιστοσελίδα του. 

- Για τον Ιωάννη τον Χρυσόστομο: Rudolf Brändle: «Johannes Chrysostomus». Bischof, Reformer, Märtyrer. Stuttgart 1999. 

- Διάφορα Έργα των Πατέρων σε γερμανική μετάφραση. 

- «Die Kunst und ihr erzieherischer Wert bei den drei Hierarchen», ένα άρθρο του καθηγητή Θεόδωρου Νικολάου για την τέχνη στους Τρεις Ιεράρχες.

Απολυτίκιο των Τριών Ιεραρχών στα γερμανικά 

Barmherziger Gott, als Pilger sind wir heute unterwegs zum Kölner Dom. 

Hier verehrt die Kirche in besonderer Weise die Heiligen Drei Könige. Auf ihrer Suche nach der Wahrheit des Lebens folgten sie Deinem Stern, der sie zum Licht der Welt führte. 

In Erinnerung an die Drei Weisen geleite auch uns auf allen unseren Wegen und lass uns Zeugnis geben von Deiner frohen Botschaft. 

Mit den Heiligen Drei Königen loben und preisen wir Dich. 

Wir beten Dich an und danken Dir, dem ewigen, dreieinigen Gott, dem Vater, dem Sohn und dem Heiligen Geist.

«Ἐγώ δέ εἰμι σκώληξ καί οὐκ ἄνθρωπος, ὄνειδος ἀνθρώπων καί ἐξουθένημα λαοῦ»

Φωτ.: Πάρις Ταβιτιάν / LIFO

Νίκος Καρούζος

Η ΠΡΟΣΕΥΧΗ ΤΟΥ ΣΚΟΥΛΗΚΙΟΥ

Άκου Κύριε τον καλό σου φίλο

που αγαπά τους καρπούς και τους τάφους.

Εσύ είσαι ό,τι με συνδέει μ' έναν καρπό και μ' έναν τάφο.

Αλλ' όμως είμαι θέλημά σου

γέννημα στην απέραντη καρδιά σου...

Δεν έχω ερωτήματα

και ταξιδεύω με αργή κίνηση προς τον Πατέρα.

Μάταιος ο κόσμος αλλά πέρασμα.

Και μάταια τα μάτια της σαρκός μου

γλυκά που αγγίζονται με λουλούδια.

"Δεν έχεις ερωτήματα;" - μου λέει το φθαρτό.

Σελήνη φευγαλέα εσύ τάχα ρωτάς αυτή τη νύχτα;

Ή με ρωτούν τα νέφη που σε ακολουθούν;

Χαίρομαι την ευφορία του αργύρου σου

και τη διαπερνώ με την πίστη.

Αυτή 'ναι η αξία εμάς των σκουληκιών

που δεν έχουμε παρά μονάχα ένα δρόμο...

Το χώμα είν' η μοίρα μου αντίκρυ των άστρων.

Αγάπη όνειρο θαλασσί τύλιξέ με.

Ποια ευφροσύνη δεν σου παραστέκει;

Αγάπη, πράξη και ουσία του θεού μου

σερνάμενο κι αν είμαι πλέω στη χαρά.

Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης 

Από το ποίημα ΔΕΗΣΙΣ 

Πρὸς σὲ τὸν Πλάστην ἔκραξα ἐν συνοχῇ καρδίας, 

σκώληξ τῆς γῆς οἰκτρὸς ἐγὼ καὶ τέκνον ἀσθενείας· 

μὴ ἀποβάλῃς προσευχὴν ἐκ βάθους πεμπομένην 

καὶ μὴ ἀπώσῃ, ὁ Θεός, ψυχὴν συντετριμμένην.

ΕΝΤΓΚΑΡ ΑΛΑΝ ΠΟΕ / ΓΙΩΡΓΟΣ ΒΑΡΘΑΛΙΤΗΣ, 

Ο νικητής σκώληξ 

....

Μεμιάς τα φώτα σβήνουν όλα. 

Πάνω από κάθε μια μορφή, 

που τρέμει, λες καθώς σουδάρι 

η αυλαία πέφτει ορμητική. 

Σηκώνονται και λεν πως είδαν 

κάτωχροι οι αγγέλοι δυστυχείς 

την τραγωδία «Άνθρωπος», που είναι 

ο σκώληξ πρωταγωνιστής.

Θρησκευτική Εκπαίδευση: Σύγχρονες τάσεις και επικαιρότητα

Mε γενικό θέμα «Θρησκευτική Εκπαίδευση: Σύγχρονες τάσεις και επικαιρότητα» ξεκινά το απόγευμα της Παρασκευής 28 Ιανουαρίου 2022 το 4ο Πανελλήνιο Συνέδριο Θεολόγων εκπαιδευτικών που συνδιοργανώνεται από το Εργαστήριο Παιδαγωγικής του Τμήματος Θεολογίας Α.Π.Θ. και το Τμήμα Θεολογίας ΑΠΘ, σε συνεργασία με την Περιφερειακή Διεύθυνση Π/θμιας και Δ/θμιας Εκπαίδευσης Κεντρικής Μακεδονίας και θα διεξαχθεί (28-29 Ιανουαρίου 2022) διαδικτυακά. 

Οι ενδιαφερόμενοι να παρακολουθήσουν το Συνέδριο ως ακροατές μπορούν να συνδεθούν στο κανάλι του Youtube αφού κάνουν εγγραφή στην παρακάτω φόρμα εγγραφής ακροατών

https://forms.gle/TNHu9Hd9JB9Jdf2MA 

Κανάλι 1 

https://www.youtube.com/channel/UCFUT28rnH6KAbo-rcs-c2aQ 

Κανάλι 2 

https://www.youtube.com/channel/UC38XZBp3ny2NC-BhOvhySIw 

Για την αποστολή ερωτήσεων οι ενδιαφερόμενοι συμπληρώνουν τις παρακάτω φόρμες: Φόρμα ερωτημάτων σχετικά με τις εισηγήσεις που θα παρουσιαστούν αντίστοιχα: 

Αίθουσα 1: 

https://forms.gle/LV1Vc1GMZJ9Qu4id7 

Αίθουσα 2: 

https://forms.gle/e46L41nkJ8aKWsfU8 

Τα παραπάνω links - με τις φόρμες ερωτημάτων, θα υπάρχουν και στα αντίστοιχα κανάλια μεταδόσεων μέσα στις περιγραφές των βίντεο.

Παναγιώτη Καποδίστρια: "νεκρός στο χιόνι"

χαϊκού π. παν. καποδίστρια 

νεκρός στο χιόνι 

Χιόνι ταφείο 

των βασιλικών ωρών 

του μέσα βίου. 

Τα άνω κάτω 

να θυμάται κ' η ψυχή 

το άλλο ψύχος. 

26.1.2022

ΓΙΩΡΓΟΣ ΖΑΜΠΕΤΑΣ ΣΕ ΜΑΝΟ ΧΑΤΖΙΔΑΚΙ: «Δάσκαλε, δεν μπαίνω, σχολιάζω...»

Σαν σήμερα πριν 97 χρόνια, στις 25 Ιανουαρίου 1925, γεννήθηκε ο Γιώργος Ζαμπέτας. 

Είναι γνωστή η στενή σχέση του με τον Μάνο Χατζιδάκι στην δεκαετία του ’60, περίοδο από την οποία προέρχεται και το γνωστό, επίσης, «ανέκδοτο». 

Γιώργος Ζαμπέτας και Μάνος Χατζιδάκις ηχογραφούν στο στούντιο. 

Ο Μάνος λέει στον Ζαμπέτα να βγει από το κομμάτι μόλις του κάνει νόημα. Ξεκινά η ηχογράφηση, κάνει νόημα ο Μάνος Χατζιδάκις, αλλά ο Γιώργος Ζαμπέτας συνεχίζει. Σταματά η ηχογράφηση και ξεκινά από την αρχή. Το ίδιο περιστατικό συνεχίζεται τρεις-τέσσερις φορές. Ο Μάνος κάποια στιγμή θυμώνει και απευθυνόμενος στον Ζαμπέτα του λέει σε αυστηρό τόνο: «Ρε Γιώργο, δεν σου 'χω πει να μην μπαίνεις;». Και ο Ζαμπέτας λέει το αμίμητο: «Δάσκαλε, δεν μπαίνω, σχολιάζω...». 

Παραθέτω εδώ την συνομιλία τους στο Γ’ Πρόγραμμα του Μάνου Χατζιδάκι, η οποία είναι αποκαλυπτική για το ήθος και των δύο.

Μία ...ανατρεπτική πρόβα οκλαδόν (!) με Γιώργο Ζαμπέτα και Ζυλ Ντασσέν σε πρώτο πλάνο. 

ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΟΖΙΑΣ: ΩΡΑΙΑ ΕΠΟΧΗ ΣΤΟΝ ΠΑΓΕΤΩΝΑ

 Φωτό: Θόδωρος Αγγελόπουλος, Ο Θίασος 1974-’75 (Διακρίνονται: Εύα Κοταμανίδου, Νίνα Παπαζαφειροπούλου, Βαγγέλης Καζάν, Αλίκη Γεωργούλη, Μαρία Βασιλείου και ο Γιάννης Φύριος)

ΩΡΑΙΑ ΕΠΟΧΗ ΣΤΟΝ ΠΑΓΕΤΩΝΑ 

Κι ὅλο πέφτει χιόνι, λουλούδια 

τῆς βυσσινιᾶς, σάβανα λευκά 

γιὰ βασίλισσες, γιὰ παιδιά. 

Ἄλλος παγώνει στὴν Κολιμὰ 

κι ἄλλος φλέγεται κάτω 

ἀπὸ τὸν Ἥλιο τοῦ Σατανᾶ. 

Μὲς στὶς καρδοῦλες 

δώδεκα μῆνες βαρυχειμωνιά, 

τὰ ρέστα, μικρὸ καλοκαιράκι. 

Κι ὅλο πέφτει χιόνι 

στοὺς κήπους, στὶς αὐλές, 

νέα κορμιὰ γιὰ τοὺς ἐμπόρους, 

μαῦρα κορμιὰ γιὰ τὸν ἀφέντη. 

Κυρίες, κύριοι 

Γδυθεῖτε, ἀπὸ τὸ μέσα ψύχος 

Κανένα ροῦχο δὲν σᾶς ζεσταίνει. 

Κυλῆστε ὡραῖα ἕλκηθρα 

στὴν χιονοθύελλα τῆς ἀγάπης μου. 

- Γιώργος Κοζίας, Πολεμώντας υπό σκιάν... Ελεγεία και σάτιρες, Περισπωμένη, 2017 

ΘΟΔΩΡΟΣ ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΣ: ΤΟ ΚΑΤΗΧΗΤΟΠΟΥΛΟ ΠΟΥ ΑΦΟΡΙΣΤΗΚΕ...

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου

"Με τον Θόδωρο Αγγελόπουλο, μας συνδέει μια φιλία 60 χρόνων, από την πρώτη τάξη του Γυμνασίου. Από το 1947. Κι αργότερα μαζί πάλι στη Νομική. Παιδιά πηγαίναμε στο Β΄ Γυμνάσιο Αρρένων κι ο Θόδωρος ήταν πολύ καλός μαθητής με ιδιαίτερη ροπή προς τη λογοτεχνία. 'Εγραφε ποιήματα, μιά σειρά από διηγήματα και πιστεύω ότι θα έφτανε πολύ νωρίτερα στα επιτεύγματά του στον κινηματογράφο αν δεν είχε εμπλακεί με το κατηχητικό. Μαζί με τον επίσης υψηλής στάθμης συμμαθητή μας, Χρήστο Γιανναρά. Το κατηχητικό ήταν τροχοπέδη έως ότου έσπασε τα δεσμά του, γύρω στα 18 του χρόνια".

Αυτά έγραψε ο Λευτέρης εις μνημόσυνον Θόδωρου Αγγελόπουλου (1935-2012). Σήμερα συμπληρώνονται 10 χρόνια από την αναχώρηση του μεγάλου και διεθνούς σκηνοθέτη. 

Ο Λ. Παπαδόπουλος μας είπε κάτι που ξέραμε, ότι ο Αγγελόπουλος υπήρξε ως έφηβος κατηχητόπουλο (μαζί με τον Χρήστο Γιανναρά), αλλά μας είπε και κάτι που θέλει περισσότερη ανάλυση: Αν δεν είχε εμπλακεί με το κατηχητικό θα έφτανε πολύ νωρίτερα στα επιτεύγματά του! Πράγμα που σημαίνει πως ο Αγγελόπουλος ήταν βαθιά μυημένος στην θρησκευτικότητα του καιρού του, αυτή των (παρα)εκκλησιαστικών οργανώσεων, που τότε ήταν κυρίαρχη.

Μετά την αυτονόμισή του από το κατηχητικό και την "ελληνοχριστιανική" ιδεολογία που τότε εξέφραζε, έγινε συνειδητά αριστερός. Όπως και πολλοί άλλοι κατηχητόπαιδες.

Και φτάνουμε στα 1990 οπότε ο μακαρίτης Μητροπολίτης Φλωρίνης Αυγουστίνος Καντιώτης αφόρισε τον Αγγελόπουλο ("Διαβολόπουλο", κατ' αυτόν!), και όλους τους ηθοποιούς και συντελεστές της ταινίας Το μετέωρο βήμα του πελαργού! Κι αυτό όχι διότι ο Αγγελόπουλος προσέβαλε την πίστη, αλλά διότι έθιγε την εθνικιστική ιδεολογία του Μητροπολίτη Αυγουστίνου, ο οποίος χαρακτήριζε την ταινία "αντεθνική" και καλούσε τον σκηνοθέτη να διαλέξει κάποιο άλλο θέμα, όπως π.χ. τη μάχη της Φλώρινας (Φεβρουάριος 1948)!

16/12/1990: Εξω από τη Μητρόπολη Φλώρινας οι πιστοί του Καντιώτη καταδικάζουν τον «άθεο»και «ακόλαστο» Θόδωρο Αγγελόπουλο (φωτογρ.: Χ. Μπίλιος)

Ήταν βέβαια φυσικό να μην καταλαβαίνει ο Καντιώτης Tο μετέωρο βήμα του πελαργού. Μια ταινία που - ειρήσθω εν παρόδω - έκανε πρεμιέρα πριν ακριβώς 30 χρόνια (10 Ιανουαρίου 1992).

Και σ' αυτήν την ταινία ο Αγγελόπουλος περιγράφει μια άλλη πραγματικότητα, μια άλλη Ελλάδα, απ' αυτή του Καντιώτη, και μια άλλη φιλοσοφία γύρω από τα σύνορα και τη μετανάστευση. Θα λέγαμε προφητική! 

Γι' αυτό και το Κατηχητόπουλο της Κατοχής και των αμέσως μετά χρόνων, αφορίστηκε χωρίς δεύτερη κουβέντα, στο όνομα της πατρίδος και της θρησκείας!

Αξίζει να σημειώσουμε ότι στην εξόδιο ακολουθία του Θόδωρου Αγγελόπουλου στο Α' Νεκροταφείο χοροστάτησαν ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Ιερώνυμος και ο Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας Αναστάσιος, γνωστός του Αγγελόπουλου από τα χρόνια του κατηχητικού. Ο Αλβανίας έδωσε το μήνυμα: «Αγάπη και προσευχή για την αιωνιότητα που πορεύεται ο αδελφός Θεόδωρος».

ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΙΓΑΔΗΣ: "ΤΟ ΧΡΩΜΑ ΤΗΣ ΜΝΗΜΗΣ"

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου

Με αφορμή τη συμπλήρωση πέντε χρόνων από την αναχώρηση του μεγάλου έλληνα ζωγράφου Γιάννη Μιγάδη (1926-2017), θυμάμαι μια αναδρομική έκθεσή του στο Μουσείο Μπενάκη, τον Οκτώβριο του 2008, με τίτλο Το χρώμα της μνήμης.

Η αναδρομική εκείνη έκθεση κάλυπτε όλο το φάσμα της δουλειάς του καλλιτέχνη, με έμφαση στους τρεις μεγάλους θεματικούς κύκλους της ζωγραφικής του: πρόσωπα, τοπία, νεκρές φύσεις – αντικείμενα. Πορτρέτα εμπνευσμένα κυρίως από παλιές φωτογραφίες, αντικείμενα του ιδιωτικού χώρου και της καθημερινότητας, πρώιμα έργα, σχέδια, καθώς και μακέτες σκηνικών και κοστουμιών για το θέατρο πλαισιώνουν τον κορμό της έκθεσης. Το έργο του Γιάννη Μιγάδη μας ενδιαφέρει πολύ καθώς παρουσιάζει μια ιδιαιτερότητα: δεν επιδέχεται κατατάξεις σε σχολές και κινήματα. Καλλιτέχνης της εποχής του αλλά όχι εγκλωβισμένος σ’ αυτήν, με στέρεη εικαστική παιδεία από τον Παρθένη, με καταβολές στον Τσαρούχη, με φόντο τη ζωγραφική της «ελληνικότητας» και με γόνιμη θητεία στο θέατρο, ο Μιγάδης χάραξε με συνέπεια έναν πολύ προσωπικό δρόμο, ενσωματώνοντας δημιουργικά τους προσωπικούς και τους ιστορικούς χρόνους. Πάντα με λυρική διάθεση και ρεαλιστική γραφή. 

Τύχη αγαθή και ο ζωγράφος μπροστά μου! Ήλθε μια βόλτα στην έκθεσή του! Προσηνής, αληθινά απλός, ανοίγει κουβέντα μαζί μου. "Εγώ τα έκανα όλα αυτά;" μου λέει απορημένος καθώς στεκόμαστε σε κάποια από τα έργα του και τα σχολιάζουμε. Κάτι ανάλογο λέει και σε συνέντευξή του εκείνη την εποχή. 

"Με συγκινεί που ξαναβλέπω τα παλιά μου έργα σε μια έκθεση. Σκέφτομαι ότι πέρασαν τόσες δεκαετίες, ζωγραφίζοντας και λέω «κοίτα πώς πήγε η ζωή μου». Μαζί με τη συγκίνηση, αισθάνομαι και λύπη που κάποιοι πίνακές μου δεν είναι ακόμα στην κατοχή μου. Ιδιαίτερα ένα που έχει τίτλο Επισκέπτες της Νύχτας με φιγούρες που μοιάζουν να έρχονται από άλλον κόσμο. Αυτά που σχεδίαζα, αυτά που ζωγράφιζα, τα αγαπούσα. Ζούσα μαζί τους. Αυτό που έχω χαρεί περισσότερο για την έκθεση του Μπενάκη είναι πως έχω ακούσει πολύ καλά λόγια από συναδέλφους μου. Οπωσδήποτε μετράει να σου κάνουν κομπλιμέντα απλοί άνθρωποι, όταν όμως σε επαινεί ένας ζωγράφος, για εμένα μετράει αλλιώς. Εκείνος ξέρει, είναι μέσα στο μυστικό της παραγωγής, της δημιουργίας, όπως και εγώ".

Αρχονταρίκι της Μονής Χιλανδαρίου, Άγιον Όρος. 
Υδατογραφία σε χαρτί 27x39 cm 

Μπροστά από ένα έργο του, έναν άνδρα καθήμενο, που παραπέμπει πολύ σε Τσαρούχη, ο Μιγάδης μου λέει: "Ο Ψυχοπαίδης μου είπε ότι είναι από τα καλύτερά μου κι εγώ το είχα σ' ένα συρτάρι. Πρώτη φορά το εκθέτω". Τον ρωτώ για τη σχέση του με τον Γιάννη Τσαρούχη και μου λέει κατηγορηματικά: "Τον θεωρώ δάσκαλό μου. Με δίδαξε με το λόγο και τη σκέψη του". Στην Μαργαρίτα Πουρνάρα της Καθημερινής ιδού τι λέει για τον Τσαρούχη: "Εντυπωσιάστηκα από την προσωπικότητά του αλλά και από τη δουλειά του. Εκείνα τα χρώματα που έβαζε στους πίνακές του, δεν τα είχα ξαναδεί πουθενά. Κάναμε μεγάλες συζητήσεις και μάθαινα τόσα πράγματα. Ηταν ένας άνθρωπος, σοφός, με χιούμορ και ένα αστραφτερό μυαλό που δεν βρίσκεις εύκολα. Ηξερε να κοροϊδεύει τον εαυτό του. Και τους άλλους βέβαια".

Γιάννης Μιγάδης, Ο Μανώλης, 1953. Εθνική Πινακοθήκη
Γκουάς σε χαρτί, 63,5 x 64 cm

Ρωτώ τον Γιάννη Μιγάδη ποιο ήταν το κίνητρό του για μια τόσο πλούσια δραστηριότητα. "Είχαμε στόχους. Είχαμε όραμα. Τους σημερινούς νέους δεν τους βλέπω να εμπνέονται από κάτι". Αυτή την θέση διατυπώνει και στην Καθημερινή για την περίφημη δεκαετία του '60: "Νιώθαμε ότι είχαμε την ορμή να κάνουμε πράγματα. Όμως ξέρετε η εποχή φτιάχνει τους ανθρώπους. Αν ήμουν σήμερα 35 χρονών, θα ήμουν εντελώς διαφορετικός. Τότε όμως, στην εποχή της νιότης μας, είχαμε σημαντικούς ανθρώπους δίπλα μας, τον Χατζιδάκι, τον Θεοδωράκη. Και τώρα υπάρχει ποιότητα και ταλέντο στους ανθρώπους αλλά ψάχνονται. Δεν έχουν βρει τον δρόμο τους. Αλλωστε έχουν γαλουχηθεί σε μια εποχή αδιαφορίας και απληστίας. Τα παιδιά μεγαλώνουν μέσα σε σούπερ μάρκετ και φαστφουντάδικα".

Η επαφή με τον μεγάλο αυτόν νεοέλληνα ζωγράφο ήταν μοναδική για μένα. Και ανεπανάληπτη. Το έργο του βέβαια είναι πάντοτε προ των οφαλμών μας. Οι πίνακές του, τα υπέροχα σχέδιά του, οι μακέτες του, τα σκηνικά και τα κοστούμια για το θέατρο και τον κινηματογράφο. Όπως κάθε αληθινός καλλιτέχνης ο Μιγάδης είναι και κοσμοπολίτης. Κι αυτό φαίνεται αβίαστα στο έργο του. Γι' αυτό και δηλώνει με αφοπλιστική φυσικότητα: "Πιστεύω ότι σε όλα μου τα έργα είμαι εγώ. Γι’ αυτό και δεν έχω αντιγράψει ή μιμηθεί κάτι. Είμαι ήρεμος. Ξέρω ότι η δουλειά μου σε κάποιους αρέσει και σε κάποιους όχι. Πολλές φορές λέω στον εαυτό μου ότι δεν είμαι αρκετά σύγχρονος. Και εκεί η φίλη μου η Γιούλια Γαζετοπούλου μου απαντά: Όταν είσαι αληθινός, έχεις διάρκεια". Αυτό είναι και το μέγα δίδαγμα εν τέλει από τον Μιγάδη. Αλήθεια, ρίζα και διάρκεια. 

Γιάννης Μιγάδης, Οι αστοί, 1972. Εθνική Πινακοθήκη 
Ακρυλικό σε μουσαμά, 130 x 170 εκ. 

Ο ζωγράφος Γιάννης Μιγάδης με τον φίλο της Ιδιωτικής Οδού Δημήτρη Καραδήμα 

ΑΦΙΕΡΩΜΕΝΟ ΣΤΟΝ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗ ΠΑΤΡΩΝ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟ

Σχόλιο του κληρικού της Μητροπόλεως Πατρών Αναστάσιου Γκοτσόπουλου

Εν πρώτοις χρόνια πολλά και ευλογημένα. 

Δεύτερον: Ο κ. Μυγδάλης κατέθεσε ενόρκως υπέρ του Ανδριοπούλου. Ισχυρίστηκε ότι οι χυδαιότητες τον νέου καυχήματος της Αδελφότητος των οφικιαλων συνιστούν σοβαρό θεολογικό λόγο, ενώ εγώ, αντιθέτως, είμαι άξιος κάθε χλευασμού και ύβρεων. 

Επίσης, κατέθεσε πόσο πολύ εκτιμά ο Βαρθολομαίος τον Ανδριόπουλο!!! 

Έτσι κατάντησαν το Φανάρι οι σφουγκοκωλάριοί του. Και μη χειρότερα.... 

π. Αναστάσιος

"Να περάσουμε στο θάνατο με τα μάτια ανοιχτά"

Π.Α. Ανδριόπουλος
Ένα - σχεδόν - 16σέλιδο που κοστίζει σχεδόν δύο ευρώ (!) και θα το ζήλευαν και οι σπουδαιότεροι θεολόγοι ή φιλόσοφοι. 

Σε μια εποχή που η θεσμική Εκκλησία αδυνατεί να αντιμετωπίσει τον θάνατο κατάματα - αν δεν τον ξορκίζει, ζώντας ουσιαστικά ερήμην της Ανάστασης - ο Αλέξανδρος Ίσαρης σε πρώτο πρόσωπο εκθειάζει με ποιητικό τρόπο τη θέα από ένα νεκροταφείο που βρίσκεται στον Πύργο της Τήνου και σπεύδει να αγοράσει έναν τάφο «στο λευκότερο σημείο του Αιγαίου» (σ. 12). 

Φαντάζεται ότι, όταν έρθει η ώρα του, θα τον θάψουν εκεί «με άνθη ή φύλλα λεμονιάς, τυλιγμένον με λευκό σεντόνι και για προσκέφαλο ένα μαξιλάρι χωρίς κόμπους, γεμισμένο με λεμονόφυλλα» (σ. 8). 

Την αφορμή για την επίσκεψή του εκεί τη λέει ο συγγραφέας καθώς ξεκινάει το κείμενό του: 

"Δεν φανταζόμουν ποτέ ότι το τηλεφώνημα που μου έκανε ο Χάνς Βέμπερ, φίλος από το Βερολίνο, στα τέλη Μαΐου του 2000 θα είχε τόσες επιπτώσεις στη ζωή μου.  Οι εκδόσεις Reclam, όπου εργαζόταν ως επιμελητής, είχαν αποφασίσει να εκδώσουν ένα πολυτελές, μεγάλου σχήματος λεύκωμα με τα εκατό ωραιότερα νεκροταφεία της Ευρώπης και ο Χάνς είχε προτείνει εμένα για το νεκροταφείο που βρίσκεται στον Πύργο της Τήνου: "Πέντε σελίδες 24x29, με κείμενα, φωτογραφίες και σχέδια δικά σου", μου είπε στο τηλέφωνο. " Μία εβδομάδα στον Πύργο, όλα πληρωμένα, και η αμοιβή σου θα είναι 4.000 ευρώ. Τί λες;" (σ. 5). 

Ο συγγραφέας πήγε στον Πύργο και θα μείνει, αφού επέλεξε εκεί να είναι η τελευταία του κατοικία. 

« “Εσείς δεν είστε που αγοράσατε έναν τάφο στον Πύργο;”. Έμαθα από τον δήμαρχο ότι η μικρή κοινωνία του χωριού έχει αναστατωθεί από το γεγονός πως ένας ξένος αποφάσισε να ριζώσει στα δικά τους χώματα.» (σελ. 12) 

Μα πώς να μη "ριζώσει στα δικά τους χώματα" αφού ο ίδιος αφηγείται το ιδανικό: 

"Όπως έμαθα από ντόπιους που γνώρισα, τον νεκρό τον σκεπάζουν ακόμα και σήμερα με άνθη ή φύλλα λεμονιάς, τον τυλίγουν μ’ ένα λευκό σεντόνι και για προσκέφαλο του βάζουν ένα μαξιλάρι χωρίς κόμπους, γεμισμένο με λεμονόφυλλα!» (σελ. 8) 

Το "Προσκέφαλο με φύλλα λεμονιάς" είναι ένα αφήγημα που μιλάει για το θάνατο μέσα από την κατάφαση της ζωής, που μας προτρέπει, σύμφωνα με τη ρήση της Μαργκερίτ Γιουρσενάρ, "να περάσουμε στο θάνατο με τα μάτια ανοιχτά". 

"Προς το βράδυ οι σκιές σφίγγονται γύρω από τα δέντρα που θροΐζουν τρυφερά και η ατμόσφαιρα γεμίζει ψιθύρους. Καθισμένος σε κάποιο πεζούλι, συλλογίζομαι τη ζωή που πέρασε. Τους ανθρώπους και τις θάλασσες που γνώρισα. Τις πληγές και τις ανθοφορίες που εναλλάσσονταν στο σώμα της ιστορίας μου. Τα νοσοκομεία που επισκέφθηκα. Τους έρωτες, τους χωρισμούς, τις ναυαγισμένες φιλίες. Τους κήπους των παιδικών μου χρόνων. Τις συναρπαστικές περιπέτειες στα στενά δωμάτια της Τέχνης. Τα ποιήματα, τα σχήματα, τα χρώματα, τις μουσικές. Τη μοναξιά μου σε μικρές και μεγάλες πολιτείες. Τη μοναξιά μου στην άκρη ενός βράχου, στην αίθουσα αναμονής κάποιου σταθμού, στο δωμάτιο ενός ξενοδοχείου. Τους φόβους που στοίχειωναν το κρεβάτι μου τις νύχτες. Τα καράβια που με πήγαιναν σε καινούργιες ερημιές. Τους βαρείς χειμώνες και τα καυτά καλοκαίρια..." (σ. 13).

Κι ο συγγραφέας αναλογίζεται καθώς όλο μάτια ρουφάει τον Πύργο και τη ζωή: 

«…όλα αυτά τα θαυμαστά, τα πολύχρωμα και μυρωδάτα, θα εξακολουθούν να υπάρχουν και μετά από μένα. Το κελάηδισμα του σπίνου, οι πρώτες ομιλίες το πρωί, το μουρμουρητό της λεύκας κοντά στο παράθυρο. “Τι υπέροχο αίνιγμα που είναι η ζωή!” αναλογίζομαι.» (σελ. 14)

«Στο νεκροταφείο του Πύργου, όπου θα εγκατασταθώ για τα καλά κάποτε στο μέλλον, προς το βράδυ οι σκιές
σφίγγονται γύρω από τα δέντρα που θροΐζουν τρυφερά και η ατμόσφαιρα γεμίζει ψιθύρους».
(Σκίτσο: Αλέξανδρος Ίσαρης) 

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΓΕΡΜΑΝΙΑΣ ΑΥΓΟΥΣΤΙΝΟΥ ΣΤΟΝ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΑΝΔΡΙΟΠΟΥΛΟ

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου 

Ο Σεβ. Μητροπολίτης Γερμανίας κ. Αυγουστίνος είναι ένας σοφός ιεράρχης του Οικουμενικού Θρόνου, με τεράστια προσφορά στην σημαντική αυτή Μητρόπολη στην καρδιά της Ευρώπης και σε ολόκληρη την Ορθοδοξία. 

Φέτος συμπληρώνει 50 χρόνια αρχιερωσύνης! Αλλά και ως ιερεύς στην Γερμανία διηκόνησε. Μια ολόκληρη ζωή αφιερωμένη στην Εκκλησία του Χριστού. Με αφορμή αυτό το χρυσό ιωβηλαίο, ζητήσαμε από τον Σεβασμιώτατο να παραχωρήσει μία συνέντευξη στο «Φως Φαναρίου» κι εκείνος ανταποκρίθηκε αμέσως, με την καλή διάθεση που τον διακρίνει. 

Τον ευχαριστούμε από καρδιάς! 

- Σεβασμιώτατε, σας ευχαριστώ θερμά για την ανταπόκριση στην πρόκληση μου να παραχωρήσετε μία συνέντευξη στο Φως Φαναρίου. Είναι μεγάλη τιμή και χαρά! Το έτος στο οποίο μόλις εισήλθαμε, το 2022, συμπληρώνετε 50 χρόνια Αρχιερωσύνης. Ένα χρυσό ιωβηλαίο! Μια ολόκληρη ζωή αφιερωμένη στην Μητρόπολη Γερμανίας και φυσικά στην Μητέρα Εκκλησία, το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Με συγκινεί, ξέρετε, το γεγονός ότι είστε από τους ελάχιστους ιεράρχες του Θρόνου οι οποίοι δεν μετακινήθηκαν, δεν μετατέθηκαν στην διάρκεια της διακονίας τους. Σας κέρδισε η Γερμανία ή την …κερδίσατε εσείς με την πολύχρονη αφοσίωσή σας; 

Επιτρέψτε μου να ξεκινήσω, κ. Ανδριόπουλε, με τα θερμά μου συγχαρητήρια για την μεγάλη τιμή της απονομής στο πρόσωπό σας του οφφικίου του Άρχοντος Δικαιοφύλακος της Αγίας του Χριστού Μεγάλης Εκκλησίας, του πανσεβάστου και πεφιλημένου Οικουμενικού μας Πατριαρχείου, το οποίο μάλιστα λάβατε από τα ίδια τα χέρια του ηγέτου της Ορθοδοξίας, του Οικουμενικού μας Πατριάρχου κ. κ. Βαρθολομαίου. Άξιος είστε και να είστε! Να συνεχίσετε να μεταφέρετε με τον ίδιο ζήλο το φως από την κανδήλα του Φαναρίου, από την οποία φωτίζεται όλος ο Ορθόδοξος κόσμος. 

Πράγματι το εφετινό έτος 2022 συμπληρώνονται 50 χρόνια από την εκλογή και χειροτονία μου εις Επίσκοπον, βοηθό τότε του αειμνήστου και μακαριστού Μητροπολίτου Γερμανίας Ειρηναίου, του κατόπιν Κισάμου και Σελίνου. Σεις, όπως και όλος ο κόσμος, ονομάζει αυτή την επέτειο «χρυσό ιωβηλαίο». Και πράγματι είναι χρυσό, όχι γιατί λάμπει κάτι – πολλώ δε μάλλον ο εορτάζων! – αλλά γιατί περιλαμβάνει αναρίθμητες στιγμές, όπου αισθάνθηκα την παρουσία του Θεού και των ανθρώπων δίπλα μου, όπου είδα τη δημιουργία από το μηδέν, όπου έζησα μεγάλα και ιστορικά γεγονότα. Με αυτή την έννοια το περιεχόμενο αυτών των πενήντα χρόνων είναι που τα κάνει να έχουν την αξία του χρυσού. 

Σε αυτά τα «χρυσά» χρόνια πρέπει να προσθέσετε και τα χρόνια από το 1960, από τότε δηλαδή που αποφοιτώντας από τη Χάλκη, βρέθηκα στη γερμανόφωνη Ευρώπη, αρχικά στο Σάλτσμπουργκ της Αυστρίας και κατόπιν από το 1962 στην τότε Δυτική Γερμανία, στο Μύνστερ και στο τότε Δυτικό Βερολίνο, για μεταπτυχιακές σπουδές – στο Μύνστερ μάλιστα έχοντας δάσκαλο και τον Γιόζεφ Ράτσιγκερ, τον κατοπινό Πάπα Βενέδικτο. 

Διάκονος είχα χειροτονηθεί την Κυριακή των Βαΐων του 1960 και ως κληρικός έφυγα από την Πόλη για την Ευρώπη. Αυτό σημαίνει ότι από την αρχή της αφίξεώς μου στην Αυστρία και τη Γερμανία παράλληλα με τις σπουδές μου εργάστηκα στην διακονία του λαού του Θεού. Είναι δε ωραία σύμπτωση, για να μη πω θεία πρόνοια, ότι το 1960 υπογράφηκε η διακρατική συμφωνία μεταξύ Ελλάδος και Δυτικής Γερμανίας για την έλευση των Ελλήνων εργατών και Ελληνίδων εργατριών στην χώρα αυτή. Βλέπετε, λοιπόν, ότι κι εγώ έφτασα από την αρχή της αφίξεως του Ελληνισμού εδώ. Κι επίσης ήμουν ήδη εδώ, όταν το 1963 το Οικουμενικό μας Πατριαρχείο ίδρυσε την Ιερά Μητρόπολη Γερμανίας. 

Τότε δεν υπήρχαν παρά τέσσερις – πέντε ενορίες σε όλη τη Γερμανία. Σήμερα, αν ταξιδέψει κανείς από το βορρά ως το νότο και από την ανατολή ως τη δύση της Γερμανίας, θα δει δεκάδες ζωντανές ενορίες με Ιερούς Ναούς και Πνευματικά Κέντρα, έναν Ελληνισμό και μια Ορθοδοξία που ενδημεί και προκόπτει, που μετέχει στην κοινωνική και πολιτιστική ζωή της χώρας μας, που έχει γίνει πλέον δεύτερη πατρίδα μας. Εδώ, λοιπόν, «μ’ ἐθέσπισεν οἰκεῖν» και διακονείν η Χάρη Tου. Και δεν μου πέρασε ούτε μια στιγμή από το μυαλό η σκέψη πως θα μπορούσα να βρίσκομαι αλλού. Δεν με κέρδισε η Γερμανία, ούτε φυσικά την κέρδισα, υπό την έννοια που το θέτετε. Απλώς ανδρώθηκα μέσα στη Γερμανία, ώστε να αποτελεί πλέον κομμάτι του εαυτού μου. Και έχοντας ζήσει τη δημιουργία της Ιεράς Μητροπόλεως Γερμανίας από την αρχή, έχω ταυτιστεί μαζί της – χωρίς ασφαλώς να τη θεωρώ κτήμα μου. Είμαι ευγνώμων γι’ αυτό στον καλό μας Θεό, στον Μητροπολίτη Ειρηναίο, στους Πατριάρχες Αθηναγόρα, Δημήτριο και Βαρθολομαίο και φυσικά στους ανθρώπους μας εδώ.

Η συνέχεια της συνέντευξης στο Φως Φαναρίου. 

ΤΟ "ΙΕΡΩΤΙΚΟ" ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΤΟΥ ΠΑΛΑΙΩΝ ΠΑΤΡΩΝ ΓΕΡΜΑΝΟΥ

Από το βιβλίο του Γιάννη Πλεμμένου
«Το μουσικό πορτρέτο του Νεοελληνικού Διαφωτισμού»

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου 

Με αφορμή τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση, θυμηθήκαμε, σε προηγούμενη ανάρτησή μας ένα πολύ ενδιαφέρον πόνημα του εθνομουσικολόγου Γιάννη Πλεμμένου με τον τίτλο: «Το μουσικό πορτρέτο του Νεοελληνικού Διαφωτισμού» (Εκδόσεις Ψηφίδα, 2003). Εκεί ο συγγραφέας περιλαμβάνει επτά πορτρέτα ελλήνων μουσικών της περιόδου του Νεοελληνικού Διαφωτισμού (1770-1820). Ανάμεσα σε αυτά ξεχωρίζει ο Παλαιών Πατρών Γερμανός, ο οποίος, ως πεπαιδευμένος που ήταν, επιδόθηκε και στη σύνθεση ερωτικών ασμάτων. 

Τα τρία ποιήματα που είναι βέβαιο ότι έγραψε ο Γερμανός απευθύνονται στη φαναριώτισσα καλλονή Αικατερίνη (Κατήνκω) Γκίκα, τη γυναίκα που φαίνεται ότι υπήρξε ο μεγάλος έρωτάς του. Ο Γιάννης Πλεμμένος αναλύει σε βάθος τα στιχουργήματα αυτά εισάγοντάς μας με τον καλύτερο τρόπο στον …μαγικό κόσμο της φαναριώτικης ποίησης. Την μελοποίηση των ερωτικών στιχουργημάτων του Γερμανού έκανε ο περίφημος Νικηφόρος Καντουνιάρης ο Χίος, αρχιδιάκονος του Πατριαρχικού θρόνου της Αντιοχείας και διδάσκαλος της μουσικής σχολής του Ιασίου. Το ενδιαφέρον εδώ είναι ότι τα ερωτικά αυτά στιχουργήματα του Γερμανού, φαίνεται πως βρίσκουν απήχηση σήμερα σε ένα …εναλλακτικό κοινό. Και εξηγούμαι. 

H Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής παρουσίασε, τον Νοέμβριο του 2021, τη φιλόδοξη παραγωγή A Greek Songbook, ένα ελληνικό βιβλίο τραγουδιών για τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση του 1821, σε επιμέλεια του συνθέτη Κορνήλιου Σελαμσή. Πάνω από 30 καλλιτέχνες από τους χώρους της λόγιας και της δημοφιλούς μουσικής και των παραστατικών τεχνών επιδόθηκαν σε μια σειρά από τολμηρές μουσικές κατασκευές, τραγούδια και εικόνες. 

Ανάμεσά τους ο Απόστολος Κίτσος ο οποίος μας παρουσίασε ένα «Ιερωτικό τραγούδι», εξηγώντας μας περί τίνος πρόκειται: «Το “Ιερωτικό” (υβριδική λέξη από το ιερατικό και το ερωτικό) είναι μια ερωτική μπαλάντα σε στίχους του Παλαιών Πατρών Γερμανού. Ο ιεράρχης έγραψε το συγκεκριμένο ποίημα ενώ ήταν ήδη χειροτονημένος μητροπολίτης και άρα οποιαδήποτε ερωτική σχέση και επαφή ήταν γι’ αυτόν απαγορευμένη. Το τραγούδι αυτό φιλοδοξεί αφενός να φωτίσει μια άγνωστη πλευρά της καθοριστικής αυτής για την Επανάσταση προσωπικότητας και αφετέρου να αναδείξει το διαχρονικό και πανανθρώπινο σχήμα του ανεκπλήρωτου πόθου. Όπως θα έλεγε και ο Μάνος Χατζιδάκις, ο έρωτας είναι αρχαίος μα η αμαρτία βυζαντινή». 

Την ώρα λοιπόν, που η εγχώρια …εθνεγερτική ρητορεία κούφων κληρικών θέλει τον Παλαιών Πατρών Γερμανό μόνο «εθνεγέρτη» και τα τοιαύτα, νέοι μουσικοί ανακαλύπτουν τον «ερωτικό» Γερμανό ή καλύτερα τον Γερμανό του Διαφωτισμού που εκφράζεται με φαναριώτικα στιχουργήματα. Ο Απόστολος Κίτσος μελοποίησε με τον δικό του τρόπο το τρίτο ποίημα του Γερμανού «Μετά ασπλαχνίας άκρας…». 

Ο Γιάννης Πλεμμένος, στη σχετική μελέτη του, επισημαίνει πως το ποίημα αποτελείται από επτά στροφές, όπως και τα προηγούμενα, «οι οποίες όμως είναι κατασκευασμένες από διαφορετικό δομικό υλικό: εδώ έχουμε πέντε εναλλασσόμενους στίχους των 8 και 7 συλλαβών (87887) σε τροχαϊκό μέτρο και ομοιοκαταληξία ΑΒΓΓΒ. Το συγκεκριμένο στροφικό μοντέλο, το οποίο καλλιεργήθηκε αρκετά από τους φαναριώτες ποιητές, έχει θεωρηθεί ως υποκείμενο στην επίδραση της ερωτικής γαλλικής ποίησης του 18ου αιώνα. Καθώς ο Γερμανός ήταν γνώστης της γαλλικής, δεν αποκλείεται να είχε μελετήσει γαλλική ποίηση και να ακολούθησε τους στιχουργικούς της κανόνες». 

Παραθέτουμε στη συνέχεια το ποίημα του Παλαιών Πατρών Γερμανού.