ΟΙ ΝΕΚΡΟΙ ΤΑΞΙΔΙΩΤΕΣ ΤΟΥ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗ ΚΑΙ ΤΟΥ ΜΑΡΚΕΣ

Γράφω αυτό το σημείωμα για μια σπουδαία παράσταση εν θερμώ. Εξημμένος. Μαγεμένος από κάτι νέα παιδιά που αγνοούσα παντελώς και μου έδωσαν ένα ισχυρό μάθημα, σα ράπισμα, για το τι είναι θέατρο σήμερα και πως σ' αυτό μπορεί να συνυπάρχουν φανταστικά ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης και ο Gabriel Garcia Marquez.

Ο Παπαδιαμάντης ανήκει αναμφισβήτητα στην προσωπική μου μυθολογία. Έχω γράψει γι' αυτόν, έχω κάνει πολλές τηλεοπτικές και ραδιοφωνικές εκπομπές για πτυχές του έργου και του βίου του, έχω ψάλλει τα υμνογραφήματά του, προστρέχω συνεχώς σ' αυτόν, του οφείλω κινήματα ψυχής άπειρα. Παρακολουθώ ό,τι πέφτει στην αντίληψή μου γι' αυτόν, και φυσικά με ενδιαφέρει ο Παπαδιαμάντης στο θέατρο. Κάτι που βλέπουμε τα τελευταία χρόνια να πυκνώνει. Διηγήματα του Παπαδιαμάντη εν είδει θεατρικού αναλογίου, με μια κάποια δράση, μικρότερη ή μεγαλύτερη κάθε φορά.

Άλλες απ' αυτές τις μεταφορές έχουν ενδιαφέρον, άλλες είναι α-φάνταστες, κάποιες ολότελα αδιάφορες.

Αυτό που είδα προχθές στο θέατρο Συνεργείο (Κολωνού 31, Μεταξουργείο) δεν είναι απλώς ευ-φάνταστο. Είναι φανταστικό!!!

"Νεκροί ταξιδιώτες" σε σκηνοθεσία της 27χρονης (!!!) Γιολάντας Μαρκοπούλου. Ο "Νεκρός ταξιδιώτης" του Παπαδιαμάντη ...κονταροχτυπιέται με τον "Πιο όμορφο πνιγμένο του κόσμου" του Μάρκες. Όπως πολύ εύστοχα παρατηρεί η μεταφράστρια Μαρία Χατζηεμμανουήλ "ο ρεαλισμός του Παπαδιαμάντη σμίγει με τον μαγικό ρεαλισμό του Μάρκες και στ΄απόκρημνα βράχια του αιγαιοπελαγίτικου νησιού φυτρώνουν τριαντάφυλλα της Καραϊβικής".

Μέχρι τώρα οι Παπαδιαμαντολόγοι ανεδείκνυαν τη σχέση Παπαδιαμάντη - Ντοστογιέφσκι, που έχει σίγουρα πολλά ερείσματα για ομοιότητες γραφής και βίους παράλληλους. Κανείς δεν είχε σκεφθεί τον Μάρκες. Του οποίου το κείμενο είναι... Παπαδιαμαντικό. Φυσικά, πέρα από τα κοινά στοιχεία των δύο κειμένων με επίκεντρο τον Νεκρό, όμορφο ταξιδιώτη που δίνει ζωή στους ζωντανούς, το σημαντικό εδώ είναι η επί σκηνής παρουσίασή τους.

Κίνηση, χορός, τραγούδι, λόγος εκφερόμενος με τρόπο πρωτόφαντο, σκηνικά που έχουν γίνει ένα με τον ...underground χώρο στο Μεταξουργείο, και είναι άκρως λειτουργικά, με οικονομία και ποιητικότητα φτιαγμένα (σκηνικά/κοστούμια: Αλεξάνδρα Σιάφκου - επιμέλεια κίνησης: Αντιγόνη Γύρα - μουσική: Δημήτρης Ίσαρης - φωτισμοί: Ηλέκτρα Περσελή).

Αυτά τα νέα παιδιά, όλα γύρω στα τριάντα, που παίζουν: Μαρία Αιγινίτου, Βιολέττα Γύρα, Γιώργος Στάμος και Χάρης Χαραλάμπους, με εξέπληξαν όπως ο κόσμος των φυτών - αείποτε - τον Ελύτη.

Προσέγγισαν, μαζί με την σκηνοθέτη Γιολάντα Μαρκοπούλου, τον Παπαδιαμάντη όπως στην πραγματικότητα είναι: ενσώματος, ποιητικός, σκληρά ρεαλιστικός ενίοτε, με χιούμορ, με αίσθημα και πάνω απ' όλα ένταση! Χωρίς ιδεολογικές παρωπίδες, παρωχημένης "χριστιανικότητας" ή παπαδιαμαντικής υστερίας, είδαν τον κυρ Αλέξανδρο βαθιά ανθρώπινα και αιωρούμενον "εις τερπνήν αιώραν", ως η πολυφίλητός του Παναγία η Κουνίστρα, μετάρσιον γενόμενον τω πνεύματι σωματικώς.

Η παράσταση αυτή είναι μια πρόταση για μια σύγχρονη προσέγγιση του Παπαδιαμάντη, ο οποίος είναι μεγάλος ακριβώς επειδή μπορεί να διαλέγεται με τον Μάρκες! Αυτή η συνύπαρξη ήταν τόσο φυσική μέσα στην παράσταση που σε άφηνε άναυδο. Περνούσαν κάμποσα δευτερόλεπτα για να καταλάβεις ότι από τον Παπαδιαμάντη έχουμε περάσει στον Μάρκες και τανάπαλιν. Τέτοια συνοχή! Τέτοια σφιχτό δέσιμο!

Τα παιδιά του Συνεργείου μας αποδεικνύουν περίτρανα την Άλλη Ελλάδα που υπάρχει παράλληλα με την αθλιότητα που μας κατακλύζει, και μας κάνουν αισιόδοξους για τη νέα γενιά, που κι αυτή, όπως κι ο τόπος, πορεύεται με τις εξαιρέσεις της. Μα τα παιδιά αυτά είναι ολότελα σημερινά και απίστευτα φρέσκα. Ολόδροσα! Μια παράσταση πλημμυρισμένη από φως "μαργαρώδες", κάπου εκεί στο Μεταξουργείο, απέναντι από τους σκοτεινούς οίκους ανοχής...

Ευχαριστώ θερμά την σκηνοθέτιδα Γιολάντα Μαρκοπούλου για την παραχώρηση των φωτογραφιών από την παράσταση.