Collectanea του Ζήσιμου Λορεντζάτου: Ζωή και θάνατος είναι τίποτα - μπροστά στην Ανάσταση

Ο Ζήσιμος Λορεντζάτος (1915-2004) είναι ένας σπουδαιότατος διανοητής του 20ού αιώνα, που εκπροσωπεί την Άλλη Ελλάδα, τη διαχρονική και ουσιαστική.

Στην Καθημερινή της περασμένης Κυριακής προδημοσιεύονται ψήγματα από τα «Collectanea» του Ζήσιμου Λορεντζάτου, που θα κυκλοφορήσουν τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις «Δόμος» (απ’ όπου κυκλοφορούν τα περισσότερα έργα του Ζ.Λ.), σε επιμέλεια Σταύρου Ζουμπουλάκη. Πρόκειται για 1.210 ενάριθμες καταγραφές. Σ’ αυτά τα μικρότερα ή μεγαλύτερα κείμενα γράφει τις σκέψεις του, τις παρατηρήσεις, τις κριτικές του για τα θέματα που πάντα τον απασχόλησαν: τη θρησκεία, την ποίηση, τη γλώσσα, τη ζωή. Από την προδημοσίευση της Καθημερινής που επιμελήθηκε η Όλγα Σελλά, σταχυολογώ ενδεικτικές καταγραφές:

542 Στη βραδινή προσευχή μου είδα χθες, ξαφνικά, τούτο που δεν είχα ξαναδεί: «ποιητήν ουρανού και γης ορατών τε πάντων…». Ως εδώ –είδα– μπορούν να ψάχνουν και να παλεύουν για την «αλήθεια» τους η φιλοσοφία ή η επιστήμη, μέσα στον πολυθαύμαστο κόσμο «ουρανού και γης», «ορατών τε πάντων». Aπό εκεί και πέρα, εκείνο που με συνέχει εμένα και με συντηρεί είναι το παραμικρό συμπλήρωμα «και αοράτων». Στον ποιητή και των δυο (τε άτονο) και όχι μοναχά του ενός, κατευθύνεται η προσευχή μου.

852 Tο πρώτο πράμα στη ζωή μου είναι η ζωή. Επειτα έρχονται τα άλλα όλα, η σκέψη, η δουλειά, τα ενδιαφέροντα, η απασχόληση με διάφορα προβλήματα ή ζητήματα, η διανόηση κοντολογίς ή τα γράμματα και οι τέχνες. Δεν μπορώ, δηλαδή, κάθε μέρα να βάζω, πρώτα από τη ζωή μου, την απασχόλησή μου με όσα διαβάζω σε βιβλία, με όσα γράφω ή αναπτύσσω ή διαλογίζομαι ή απασχολούμαι, επειδή τάχα κατέχω μιαν ιδιότητα άλλη από τη ζωή –και για μερικούς σπουδαιότερη– εκείνη του σκεφτόμενου ή του φιλόσοφου ή του κριτικού ή του ερευνητή ή του περιφερόμενου ομιλητή σε συναπαντήματα και συνέδρια. Δεν κάνω όπως άλλοι. Ομως στη ζωή μου μέσα υπάρχουν η θρησκεία και η αγάπη, οι μόνες δυνάμεις που αναταράζουν τα βάθη μας, καταπώς ωραία το σημείωνε από νωρίς στη ζωή τη δικιά του ο W. B. Yeats. Tα υπόλοιπα όλα ταράζουν λίγο την επιφάνεια και αυτό είναι όλο. («The only two powers that trouble the deeps are religion and love, the others make a little trouble upon the surface» – γύρω στο 1898, θαρρώ).

1171 Zωή και θάνατος είναι τίποτα – μπροστά στην Aνάσταση.