Η ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΓΝΩΜΗ ΤΗΣ ΠΑΤΡΑΣ ΓΙΑ ΤΟ CD ΠΑΤΡΙΝΩΝ ΣΥΝΘΕΤΩΝ

Εφημερίδα Η ΓΝΩΜΗ (8-3-2009)

CD από το Νέο Ελληνικό Κουαρτέτο και την Legend Classics με έργα Λιάλιου – Νεζερίτη – Κάββουρα
Πατρινή «φλέβα χρυσού»

Οι σοβαροί μουσικοί κύκλοι των Αθηνών είναι ενθουσιασμένοι από την πρόσφατη έκδοση ενός ψηφιακού δίσκου με έργα Πατρινών συνθετών. Μιλούν για φλέβα χρυσού στον τομέα τής λόγιας ελληνικής μουσικής.
Πρόκειται για ένα φροντισμένο cd, όπου το Νέο Ελληνικό Κουαρτέτο ερμηνεύει έργα των Πατρινών συνθετών Δημήτρη Λιάλιου (κουαρτέτο εγχόρδων αρ. 4 σε ρε μείζονα τού 1927), Ανδρέα Νεζερίτη (κουαρτέτο εγχόρδων σε ρε μείζονα τού 1937) και Θεόφιλου Κάββουρα (κουαρτέτο εγχόρδων αρ. 1 τού 1968).
Η ηχογράφηση έγινε στην Αίθουσα «Δημήτρης Μητρόπουλος» τού Μεγάρου Μουσικής Αθηνών στις 17, 18 και 19 Αυγούστου 2005. Η έρευνα και τα κείμενα τής παραγωγής ανήκουν στον συμπολίτη θεολόγο και μουσικό Παναγιώτη Ανδριόπουλο.
Με την έκδοση αυτή πραγματοποιείται μία επιθυμία τού ερευνητού να τιμηθούν με την πρώτη παγκόσμια ηχογράφηση κουαρτέτων τους οι τρεις σπουδαίοι Πατρινοί συνθέτες.
Αν και δημιουργοί διαφορετικού ύφους – κοσμοπολίτης ο πρώτος, εσωστρεφής ο δεύτερος, χαμηλών τόνων ο τρίτος – το συνθετικό έργο που άφησαν είναι σπουδαίο και πρέπει να καταγραφεί και να διαδοθεί στους νεώτερους ως αναπόσπαστο στοιχείο τής μνήμης τής πόλης.
Η κριτική ήδη είναι διθυραμβική. Αντιγράφουμε από την «Ελευθεροτυπία»:
«Το πρώτο έργο διακρίνεται για την κεντροευρωπαϊκή αισθητική και την στέρεη γραφή του. Το δεύτερο διέπεται από μία σχεδόν ντεμπίσεια σαγήνη. Στο τρίτο συναντώνται πειστικά οι γλυκασμοί τής καλομοιρικής εθνικοσχολικής γλώσσας με το παλίμψηστα ρομαντικό συναίσθημα τού Σοστακόβιτς. Οι αναγνώσεις είναι εξαιρετικής ποιότητας, με φωτεινό, διάφανο ήχο, ακριβείς, με φροντισμένη φραστική και σωστή αίσθηση των υφολογικών αναφορών».
Η ηχογράφηση είναι εκπληκτική! Η ερμηνεία μοναδική! Στο δίγλωσσο καλαίσθητο ένθετο τού δίσκου φιλοξενούνται μικρά διαφωτιστικά σημειώματα για τους συνθέτες και τα έργα τους, καθώς και για το Νέο Ελληνικό Κουαρτέτο (Γιώργος Δεμερτζής: βιολί, Δημήτρης Χανδράκης: βιολί, Χαρά Σειρά: βιόλα, Απόστολος Χανδράκης: βιολοντσέλο).
Η Πάτρα; Αντιλαμβάνεται άραγε την σημασία τού πράγματος; Το ερώτημα έχει νόημα, γιατί και η έκδοση τού δίσκου έχει μιαν κατά το μάλλον ή ήττον πικράν ιστορία:
Συγκεκριμένα επρόκειτο για μιαν πρόταση τού κ. Ανδριόπουλου στον Θάνο Μικρούτσικο, ο οποίος τότε, ως Καλλιτεχνικός Διευθυντής τής Πολιτιστικής Πρωτεύουσας 2006, την ενστερνίσθηκε αμέσως και άρχισε η διαδικασία τής παραγωγής. Έτσι, ενώ τα κουαρτέτα εγχόρδων ανατέθηκαν προς ηχογράφηση στο περίφημο Νέο Ελληνικό Κουαρτέτο, που ίδρυσε και διευθύνει ο σπουδαίος σολίστ στο βιολί Γιώργος Δεμερτζής, η μελέτη των έργων έγινε, η ηχογράφηση πραγματοποιήθηκε το 2005 στο Μέγαρο, τα κείμενα γράφηκαν, ο σχεδιασμός τού δίσκου προχώρησε, οι συντελεστές πληρώθηκαν, τελικά ο δίσκος δεν εξεδόθη! Γιατί εν τω μεταξύ ο Θάνος Μικρούτσικος παραιτήθηκε από τον Οργανισμό και οι διάδοχοί του ματαίωσαν την έκδοση...
Αφού εν συνεχεία, παρά τις εκκλήσεις των συντελεστών, ούτε η ΔΕΠΑΠ ούτε ο Δήμος ούτε και το Υπουργείο Πολιτισμού συναίνεσαν στην έκδοση τού cd, έγινε ύστατη κρούση στην εταιρεία Legend Classics, την μοναδική στην Ελλάδα που εκδίδει κλασικούς δίσκους, η οποία ανταποκρίθηκε και τελικά ο δίσκος δόθηκε στην κυκλοφορία από τα μέσα τού περασμένου Φεβρουαρίου.
Κατόπιν αυτών, νομίζουμε ότι η Πάτρα θα μπορούσε να επανεξετάσει την στάση της απέναντι σε τέτοια σοβαρά εγχειρήματα που την τιμούν και την αναδεικνύουν...

Δημήτριος Λιάλιος (1869-1940)

Ο «ευρωπαίος συνθέτης από την Πάτρα» γεννήθηκε στην Αχαϊκή πρωτεύουσα το 1869. Προερχόταν από αστική οικογένεια, η οποία φρόντισε από νωρίς για την μουσική του παιδεία. Πήρε τα πρώτα μαθήματα βιολιού και πιάνου από τον Ιταλό καθηγητή μουσικής Τiveri. Στην συνέχεια σπούδασε στο Ωδείο τού Μονάχου με τον διάσημο συνθέτη Ludwig Thuille. Επιστρέφοντας στην Πάτρα ίδρυσε τοπική ορχήστρα, στην οποία συμμετείχαν φιλόμουσοι Πατρινοί και συγγενείς του. Το 1916 παντρεύτηκε την υψίφωνο Ειρήνη Πάλλη και απέκτησε τρία παιδιά. Ξαναγύρισε στο Μόναχο οικογενειακώς (1919), όπου και διετέλεσε υποπρόξενος τής Ελλάδας ως το 1935. Πέθανε στις 13 Μαρτίου 1940.
Συνέθεσε περί τα 130 έργα, καλύπτοντας σχεδόν όλο το φάσμα τής μουσικής δημιουργίας. Το πλούσιο αρχείο του δώρισαν στην Μεγάλη Μουσική Βιβλιοθήκη τής Ελλάδος «Λίλιαν Βουδούρη» τα παιδιά του Γεώργιος Λιάλιος, Έλενα Σκλαβούνου και Μαρία Τζίνη. Η γενέτειρα τού Λιάλιου, η Πάτρα, ουσιαστικά αγνοεί το άξιο τέκνο της. Συνθέσεις του έχουν παρουσιασθεί από τον μαέστρο Βύρωνα Φιδετζή με διάφορες ορχήστρες, τον Γιώργο Δεμερτζή και το Νέο Ελληνικό Κουαρτέτο, την Ευτυχία Ταλακούδη που εκπονεί διδακτορική διατριβή για την ζωή και το έργο του και κάποιους μεμονωμένους έλληνες σολίστ.

Ανδρέας Νεζερίτης (1897-1980)

Ήταν μία μεγάλη μορφή τής νεοελληνικής μουσικής δημιουργίας, που συνδύαζε αριστοτεχνικά την αυστηρή κλασική φόρμα με την πρωτότυπη αξιοποίηση ελληνικών στοιχείων. Γεννήθηκε στη Πάτρα το 1897. Ξεκίνησε μαθήματα μουσικής με την Πατρινή πιανίστρια και συνθέτρια Αντιγόνη Παπαμικροπούλου και συνέχισε τις μουσικές του σπουδές στο Ωδείο Αθηνών. Στην συνέχεια (1926-1933) έλαβε ιδιωτικά μαθήματα σύνθεσης και ενορχήστρωσης από τον Επτανήσιο συνθέτη Διονύσιο Λαυράγκα (1864-1941). Ο Νεζερίτης επηρεάστηκε από τον δάσκαλό του ως προς την εναρμόνιση ελληνικών μελωδιών και προχώρησε σε ευρηματικές επεξεργασίες της ελληνικής παραδοσιακής μουσικής. Από το 1945 ανέπτυξε βαθμιαία μια προσωπική γλώσσα κυριαρχούμενη από εσωτερική θρησκευτικότητα.
Συνέθεσε έργα μουσικοδραματικά (όπερες, ορατόριο), συμφωνικά (ραψωδίες, συμφωνίες, μουσική μπαλέτου, κοντσέρτο για έγχορδα κ.α), μουσική δωματίου και τραγούδια για φωνή και πιάνο. Πέθανε στην Αθήνα το 1980. Για το έργο του τιμήθηκε κατ’ επανάληψιν από την Ακαδημία Αθηνών. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Ανδρέας Νεζερίτης είναι ο μοναδικός Πατρινός συνθέτης (και από τους λίγους σύγχρονους Έλληνες συνθέτες), τού οποίου έργα παρουσιάσθηκαν στο Φεστιβάλ Αθηνών (Θέατρο Ηρώδου τού Αττικού).

Θεόφιλος Κάββουρας (1930-1974)

Γεννήθηκε στην Πάτρα το 1930 και πέθανε το 1974. Από την γενέτειρά του δεν απομακρύνθηκε παρά μόλις για τρία χρόνια, όσο διήρκεσαν οι μουσικές του σπουδές στην Αθήνα. Ο αιφνίδιος θάνατός του από εγκεφαλικό, σε ηλικία 44 ετών, συγκλόνισε τότε την πατραϊκή κοινωνία και στέρησε το ελληνικό μουσικό στερέωμα από έναν σημαντικό δημιουργό. Μεγάλωσε σε ένα οικογενειακό περιβάλλον που ευνοούσε την κλίση του προς την μουσική. Ο πατέρας του Ανδρέας ήταν δεξιοτέχνης τού μαντολίνου και έπαιζε στην μαντολινάτα «Ευτέρπη». Ο αδελφός τής γιαγιάς του Χρήστος Σπηλιόπουλος ήταν ονομαστός μουσικός και πρωτοψάλτης επί σειράν ετών στον Μητροπολιτικό Ναό Πατρών.
Αρχικά σπούδασε στο «Πατραϊκό Ωδείο», με πρώτο δάσκαλο στα θεωρητικά τον Ευθύμιο Ντρέκη. Σε ηλικία 20 ετών μετέβη στην Αθήνα όπου, παράλληλα με την στρατιωτική του θητεία, φοίτησε στο Εθνικό Ωδείο, με δάσκαλο τον περίφημο Μανώλη Καλομοίρη. Μέσα σ’ αυτό το σύντομο χρονικό διάστημα έλαβε πτυχία αρμονίας, ενορχήστρωσης, αντίστιξης και φούγκας, όλα με άριστα! Επίσης ειδικεύθηκε στην ενοργάνωση πνευστών με καθηγητή τον αρχιμουσικό Βασίλη Σωζόπουλο, τον οποίον διαδέχθηκε αργότερα στην Δημοτική Μουσική Πατρών.
Επιστρέφοντας στην Πάτρα το 1953, προσλαμβάνεται ως υπαρχιμουσικός στην Δημοτική Μουσική Πατρών και λίγα χρόνια αργότερα γίνεται αρχιμουσικός, θέση που διατήρησε μέχρι τον θάνατό του. Ως αρχιμουσικός άφησε, πραγματικά εποχή.
Η εργογραφία του παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον, διότι καταδεικνύει την ικανότητά του ως συνθέτη διαφόρων μουσικών ειδών. Έγραψε συμφωνίες, συμφωνικά ποιήματα, έργα για πιάνο, εισαγωγές, έργα για έγχορδα, έργα για μπάντα, εκκλησιαστική μουσική (εναρμονίσεις βυζαντινών ύμνων), χορωδιακά τραγούδια a capella, άλλα τραγούδια με συνοδεία πιάνου, για φωνή και πιάνο, λαϊκότροπα, σχολικά κ.λπ.
Ο αρχιμουσικός και συνθέτης Θεόφιλος Κάββουρας ήταν αδελφός τού συμπολίτη ποιητή Δημήτρη Κάββουρα.