ΚΑΡΟΛΟΣ ΚΟΥΝ Ο ΜΕΓΙΣΤΟΣ

Στον μεγάλο θεατράνθρωπο Κάρολο Κουν αφιέρωσε πολλά και σημαντικά το Μουσείο Μπενάκη, με αφορμή τα 100 χρόνια από τη γέννησή του.

Η μεγάλη έκθεση προς τιμήν του, που ολοκληρώθηκε χθες, περιλάμβανε κοστούμια και σκηνικά αντικείμενα, μακέτες σκηνικών και κοστουμιών των σπουδαιοτέρων Ελλήνων σκηνογράφων και ενδυματολόγων που εργάστηκαν για το Θέατρο Τέχνης, καθώς και πλούσιο φωτογραφικό υλικό. Μέσα από το σύνολο των εκθεμάτων καταγράφεται το έργο του μεγάλου Έλληνα σκηνοθέτη, από τις πρώτες παραστάσεις του Θεάτρου Τέχνης στο θέατρο Αλίκης, το 1942, έως την τελευταία του στο υπόγειο του Ορφέα, το 1987.

Χθες το απόγευμα παρακολούθησα την ουσιαστική συζήτηση που ήταν το επιστέγασμα των εκδηλώσεων, με θέμα: "Κάρολος Κουν: μια θεατρική ιδιοφυία και μια τομή στο Ελληνικό θέατρο".

Στη στρογγυλή τράπεζα έλαβαν μέρος οι:
Νικηφόρος Παπανδρέου, Δημήτρης Σπάθης, Νίκος Χουρμουζιάδης και η Ελένη Βαροπούλου, η οποία συντόνισε και τη συζήτηση. Όλοι τους, μιας κάποιας ηλικίας πιά, είχαν ζήσει από κοντά τον Κουν και την εποχή του. Μίλησαν λοιπόν για την επανάσταση που έφερε στα θεατρικά μας πράγματα ο Κουν στον 20ο αιώνα, για το κοινό που διαμόρφωσε, για την επαφή του με τη σύγχρονη ευρωπαϊκή δραματουργία την οποία γνώρισε στο ελληνικό κοινό, για την ανάδειξη του νεοελληνικού έργου μέσω αυτού.

Είναι πράγματα που ίσως πει κάποιος ότι έχουν χιλιοειπωθεί. Όμως δεν είναι έτσι. Οι νεώτεροι, και ήταν αρκετοί στο πυκνό ακροατήριο, δεν τα γνωρίζουν και καλό είναι να τα μάθουν και να τα εμπεδώσουν. Ο Νίκος Χουρμουζιάδης μίλησε για το πώς ο Κουν διαμόρφωσε το δικό του κοινό στην Θεσσαλονίκη, όταν παρουσίαζε εκεί τις παραστάσεις του για ένα μήνα το χρόνο. Κι αυτοί οι μεγάλοι σήμερα άνθρωποι, μας μετέφεραν τη λαχτάρα τους για θέατρο, για αναζήτηση, για τομή και ρήξη με νοοτροπίες και απόψεις, πράγματα που έκανε ο Κάρολος Κουν.

Ας μη λησμονούμε ότι ο Κουν ήταν ένας ακάματος εργάτης! Ένας ασκητής του θεάτρου. Δεν τον ενδιέφεραν οι δημόσιες σχέσεις και οι ανούσιες προβολές, αλλά η ουσία και μόνο αυτή. Το θέατρο δεν ήταν απλώς μια τέχνη γι' αυτόν. Είχε οντολογική υπόσταση. Αφορούσε στην ύπαρξή του. Γι' αυτό και η περίφημη ρήση του: "Κάνουμε θέατρο για την ψυχή μας".

Και γράφοντας αυτά θυμάμαι αυτόματα τον αείμνηστο Μάριο Πλωρίτη, ο οποίος έγραψε για τον Κουν: "Ο Κουν δόθηκε στο Θέατρο, και του έδωσε «εκ του υστερήµατός και εκ του περισσεύµατός του» τα πάντα, θεωρώντας τη Σκηνή σαν το πιο πρόσφορο καλλιτεχνικό µέσο για να εκφράσει τα πάθη και τα οράµατά του, για να κοινωνήσει µε άλλους «παθιασµένους» σαν κι αυτόν, και για να επικοινωνήσει µε το κοινό, µεταλαβαίνοντάς του το κρασί και το αίµα του. Αλλά λέγοντας «έκφραση των παθών και των οραµάτων του», ο Κουν δεν εννοούσε ποτέ παραποίηση των έργων και αυθαίρετη προσαρµογή τους στα δικά του «µέτρα», ιδέες και ρυθµούς. Ο Κουν ανέβαζε έργα µονάχα όταν η θεµατική τους, η προβληµατική τους, ο λόγος τους τον δονούσαν πραγµατικά… µονάχα όταν συναντιόνταν µε το δικό του ψυχικό και πνευµατικό «σύµπαν»… µονάχα όταν «άκουγε» σ’ αυτά τόνους απ’ τις δικές του εσωτερικές φωνές. Από κει και πέρα, πάσχιζε, ακούραστα κι ακόρεστα, να εισχωρήσει στους κρύφιους διαδρόµους και λαβυρίνθους τού έργου, να ιχνηλατήσει κάθε απόχρωση νοήµατος και αισθήµατος των προσώπων, να τα φέρει στο φως -στο δικό του φως, που δεν ήταν όµως ποτέ προβολέας παραµορφωτικός του πρωτότυπου".