Η ΠΟΛΗ ΤΟΥ ΚΑΡΑΓΑΤΣΗ

Εκατό χρόνια συμπληρώνονται φέτος, φίλοι μου, από τη γέννηση του μεγάλου λογοτέχνη μας Μ. Καραγάτση. Η επέτειος αυτή γιορτάζεται πρεπόντως με συνέδρια, αφιερώματα και άλλες εκδηλώσεις προς τιμήν του.
Επέλεξα να σας προτείνω, μέρα της Αλώσεως που είναι, το βιβλίο του Καραγάτση Περιπλάνηση στον κόσμο (Εστία), που δεν είναι τίποτε άλλο παρά ταξιδιωτικές εντυπώσεις. Την επιμέλεια της σχετικής έκδοσης έχει η Άντεια Φραντζή.

Στο βιβλίο περιλαμβάνονται κείμενα του Καραγάτση για τόπους στους οποίους ταξίδεψε στην Ελλάδα και το εξωτερικό: ελληνική επαρχία, ελληνικά νησιά, Αγγλία, Αμερική, Παρίσι και – εδώ θα σταθώ ιδιαίτερα – Σμύρνη και Κωνσταντινούπολη.
Τα κείμενά του αυτά δημοσιεύθηκαν κυρίως σε εφημερίδες της εποχής.

Το καλοκαίρι του 1951 δημοσιεύει τις εντυπώσεις του από Σμύρνη και Πόλη. Οι παρατηρήσεις του είναι καίριες, οι ιστορικές του αναφορές σημαντικότατες και η οπτική του ορθάνοιχτη! Έχει σημασία ότι προβαίνει σε μια ευρύτατη παρουσίαση του ισλαμικού πολιτισμού και προσφέρει στον αναγνώστη μια αρκούντως γοητευτική εικόνα της τουρκικής ανατολής.
Βυζάντιο, Πόλη ή Ισταμπούλ. Επιγράφει το σχετικό του κείμενο. Και θεωρεί την Πόλη: Ένας τόπος, τρεις κόσμοι. Πανόραμα ανυπέρβλητης ομορφιάς. Η ψυχική γοητεία.
Πολύ ενδιαφέρουσες οι απόψεις του Καραγάτση για το Φανάρι και την «απόλυτη σκοπιμότητα να κτισθούν νέα και μεγαλοπρεπή Πατριαρχεία». Μιλάει ακόμα και για μεταφορά του Πατριαρχείου σε κεντρικότερο σημείο της Πόλης, «που βεβαίως θα είναι μακριά από το ιστορικό Φανάρι, αλλά πολύ κοντύτερα στις παλαιότερες – και πολύ ιστορικότερες έδρες των Πατριαρχείων».

Ο Καραγάτσης είναι πολύ υποψιασμένος!… Περπατάει στην Πόλη ατελείωτα. Ρουφάει σα σφουγγάρι τα πάντα. Αναμοχλεύει την οθωμανική ιστορία, ανασύρει τους θρύλους, προσλαμβάνει τη γνησιότητα της λατρείας στον Πατριαρχικό Ναό και εκεί μέσα στην ταπεινοσύνη του Φαναρίου αναφωνεί: «Η Αγιά Σοφιά ήταν ολόγυρά μου. Η Αγιά Σοφιά ξεχύθηκε από την ψυχή μου και πλημμύρισε το άπειρο. Η Αγιά Σοφιά με το μεγάλο, το βαθύ, το αιώνιο νόημά της».