ΓΚΡΕΚΟ ΚΑΙ ΧΑΤΖΙΔΑΚΙΣ ΣΤΟ ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΠΑΤΜΟΥ

Του Π. Α. Ανδριόπουλου 

Το 14ο Φεστιβάλ Θρησκευτικής Μουσικής στην Πάτμο ολοκληρώθηκε στις 3 Σεπτεμβρίου. 

Και φέτος ήταν μεγάλη η προσέλευση κοινού και πολλών ξένων, οι οποίοι παρακολούθησαν με θρησκευτική ευλάβεια, θα λέγαμε, τις εκδηλώσεις. 

Το Σάββατο 30 Αυγούστου πραγματοποιήθηκε στον συναυλιακό χώρο κοντά στο Σπήλαιο της Αποκάλυψης μια ιδιαίτερη συναυλία – αφιέρωμα σε δύο μεγάλους έλληνες: Στον Ελ Γκρέκο και στον Μάνο Χατζιδάκι, με αφορμή την επέτειο 400 και 20 χρόνων, αντίστοιχα, από τον θάνατό τους. 

Το πρώτο μέρος ήταν αφιερωμένο στον μέγιστο και οικουμενικό ζωγράφο Δομήνικο Θεοτοκόπουλο. Δύο αφηγήτριες διάβαζαν στα ελληνικά και στα αγγλικά σύντομες αναφορές για τη ζωή και το έργο του Γκρέκο. Ανάμεσα στα κείμενα η Ορχήστρα του Φεστιβάλ Πάτμου υπό τη διεύθυνση του μαέστρου Άλκη Μπαλτά, Καλλιτεχνικού Διευθυντού του Φεστιβάλ, ερμήνευε έργα συνθετών συγχρόνων του Δ. Θεοτοκόπουλου (Λεονταρίτη, Ανδρέα και Τζιοβάνι Γκαμπριέλι, Μοράλες, Μοντεβέρντι, Βιττόρια, Λάσσο, Αρκαντέ). Τις χορωδιακές συνθέσεις αυτών των συνθετών τις μετέγραψε για ορχήστρα εγχόρδων ο Άλκης Μπαλτάς, ενώ δύο κομμάτια του Γκαμπριέλι ερμηνεύτηκαν από την γνωστή πιανίστρια Βίκυ Στυλιανού. Παράλληλα με τον λόγο και τη μουσική γινόταν προβολή διαφανειών θρησκευτικών έργων του Γκρέκο. Το ενδιαφέρον αυτού του πρώτου μέρους ήταν η απήχηση της μάλλον άγνωστης στους πολλούς αναγεννησιακής μουσικής, η οποία άρεσε πολύ στο κοινό.

Στο δεύτερο μέρος, που ήταν ένα αφιέρωμα στον Μάνο Χατζιδάκι, o Βασίλης Γισδάκης (συνεργάτης του συνθέτη) ερμήνευσε τραγούδια από τη "Ρωμαϊκή Αγορά" σε ενορχήστρωση Βίκυς Στυλιανού. Στην αρχή το κοινό άκουσε μερικά βιογραφικά στοιχεία του Χατζιδάκι, ενώ πριν από κάθε τραγούδι προβαλλόταν μια φωτογραφία του συνθέτη από διάφορες περιόδους του βίου του. Το κοινό ενθουσιάστηκε – και οι ξένοι, κι ας μη καταλάβαιναν τα λόγια των τραγουδιών – οπότε η Ορχήστρα με τον Β. Γισδάκη ερμήνευσαν ακόμα τρία τραγούδια του Μ. Χατζιδάκι για encore. 

Η συναυλία αυτή ήταν μια σύλληψη και εκτέλεση του μαέστρου Μπαλτά προκειμένου να τιμηθούν αυτοί οι δύο μεγάλοι έλληνες καλλιτέχνες, και ομολογουμένως πέτυχε πλήρως το σκοπό της, καθώς το κοινό μυήθηκε ουσιαστικά, έστω για λίγο, στην υψηλή τέχνη τους.

Παραθέτουμε στη συνέχεια τις σκέψεις του Άλκη Μπαλτά για το φεστιβάλ που μας ταξίδεψε και φέτος: 

Το 14ο Φεστιβάλ Θρησκευτικής Μουσικής στην Πάτμο τελείωσε! 

Μία συναυλία με βυζαντινούς ύμνους, ένα αφιέρωμα στον Ελ Γκρέκο και μία "μουσική προσευχή" στη μνήμη του Μάνου Χατζιδάκι, ένα αφιέρωμα για την ημέρα προστασίας του περιβάλλοντος με ελληνικά τραγούδια που αναφέρονται στη Φύση, το αριστούργημα του βωβού κινηματογράφου "το πάθος της Ζαν ντ'Αρκ" με ζωντανή μουσική υπόκρουση, οι ωραίες φωνές της Παιδικής Χορωδίας Κέρκυρας και μία, εκτός φεστιβάλ, παράλληλη εκδήλωση, για μικρούς και μεγάλους, με την ταινία του Τσάρλυ Τσάπλιν "Ο Χρυσοθήρας" και ζωντανή συνοδεία στο πιάνο. 

Ένα πρόγραμμα που χειροκροτήθηκε θερμά από τους ακροατές. 

Ένοιωσα ευτυχής που συνέχεια με σταματούσαν στον δρόμο επισκέπτες του νησιού - πολλοί από αυτούς φαινόταν να είναι εξαιρετικά μορφωμένοι και καλλιεργημένοι - οι οποίοι με ενθουσιασμό επαινούσαν τις επιλογές του προγράμματος και το υψηλό επίπεδο των μουσικών που συμμετείχαν. Θερμότατα τα λόγια τους, επίσης, για το Πνευματικό Κέντρο Πάτμου και τον Δήμο Πάτμου διότι, καθώς έλεγαν, χαρίζει στους επισκέπτες του ιερού νησιού σοβαρές μουσικές εκδηλώσεις με πνευματικό περιεχόμενο. Στον ιερό αυτόν χώρο (υπαίθριο θέατρο μπροστά από το Ιερό Σπήλαιο της Αποκάλυψης), πρόσθεταν, μόνον τέτοιας ποιότητας εκδηλώσεις αρμόζουν. 

Μεγάλη χαρά μου έδωσαν και τα πολύ θερμά λόγια μιας άγνωστης μου κυρίας και του συζύγου της - και οι δύο Πάτμιοι - κατά το τελευταίο αποχαιρετιστήριο "happening" της παιδικής χορωδίας στην Σκάλα. "Συνεχίστε, συνεχίστε, αυτός ο θεσμός σέβεται τους ακροατές του και τον Ιερό Χώρο στον οποίο πραγματοποιείται...". 

Νομίζω πως ο τίτλος του Φεστιβάλ "Η Θεία Αποκάλυψη της Μουσικής" είναι σωστός. Όχι μόνον για εκείνους που με τόση αγάπη αγκαλιάζουν κάθε χρόνο το φεστιβάλ, αλλά και για όσους δεν ανακάλυψαν ακόμη την δύναμη και την ομορφιά της υψηλής Τέχνης. Είμαι σίγουρος, ότι κάποτε θα αποκαλυφθεί και σε αυτούς. Όλοι όσοι εργαζόμαστε για το Φεστιβάλ Πάτμου θα συνεχίσουμε να προσπαθούμε για την διαρκή αναβάθμιση αυτού του θεσμού, ενάντια στους δύσκολους καιρούς και τα κάθε είδους εμπόδια. 

Ένα θερμό ευχαριστώ στον Δήμο και στο Πνευματικό Κέντρο Πάτμου και σε όλους τους πολύτιμους συνεργάτες μου. 

Άλκης Μπαλτάς