ΜΑΝΟΣ ΧΑΤΖΙΔΑΚΙΣ: "ΟΙ ΤΡΟΠΟΙ ΤΟΥ ΦΕΓΓΑΡΙΟΥ" ΣΤΟ ΗΡΩΔΕΙΟ

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου 

Την Πέμπτη 25 Σεπτεμβρίου 2014 το βράδυ στο Ηρώδειο για την δεύτερη συναυλία με τον γενικό τίτλο «Οι τρόποι του φεγγαριού», με μουσικές του Μάνου Χατζιδάκι. 

Στο πρώτο μέρος ακούσαμε το ανέκδοτο sound track της ταινίας του G.Ferrara “Faccia di spia”, ενώ στο δεύτερο μέρος μια επιλογή από τα διασημότερα τραγούδια που ο συνθέτης έγραψε για διεθνείς κινηματογραφικές παραγωγές.

Στο πρόγραμμα της συναυλίας διαβάζουμε πρώτα ένα ποιητικό κείμενο του Μάνου Χατζιδάκι για την κινηματογραφική μουσική:

"Όταν η φωτογραφία ζωντάνεψε στα τέλη του περασμένου αιώνα, απλώθηκε μονομιάς σιωπή θαυμαστική συγχρόνως και θωπευτική. Σιωπή απ' τις αμίλητες φιγούρες που κινήθηκαν, σιωπή κι απ' τον κόσμο που βωβός παρατηρούσε στην τετράγωνη λευκή οθόνη να πραγματοποιούνται εξαίσια οράματα έρωτα και πάθους, με ανεξίτηλες μορφές ανδρών και γυναικών καθώς και ατελείωτα γκανγκς μεγάλων κωμικών, που μας παρείχαν νέες διαστάσεις στα προβλήματα εκείνου του καιρού. 

Μα σαν μίλησαν οι φιγούρες, σκοτώθηκε η σιωπή κι ο χώρος γέμισε αμηχανία και Μουσική. 

Έτσι γεννήθηκε η Μουσική του Κινηματογράφου, θα έλεγε κανείς. Από τη σιωπή. Και η Μουσική αυτή υπήρξε στην αρχή λίγο σκοτάδι, τίτλοι, ηχητική περιγραφή ονείρου, πράξη ζωής και θάνατος, ενέργεια, νίκη, τέλος-διέξοδος, επιστροφή στο σπίτι. 

Η μουσική του Κινηματογράφου συντηρεί στη μνήμη την εικόνα, την ερμηνεύει ενώ συγχρόνως χρωματίζει επιθυμίες και μνήμες από την προσωπική μας ταύτιση με τις πτυχές ενός ονείρου 35 χιλιοστών". 

Έτσι, η συναυλία στο Ηρώδειο άρχισε το βράδυ της Πέμπτης με ψιλόβροχο, το οποίο ευτυχώς μας έκανε τη χάρη και δε συνέχισε. Το ανέκδοτο soundtrack ερμήνευσαν η Εθνική Συμφωνική Ορχήστρα της ΝΕΡΙΤ και το Μουσικό Σύνολο "Μάνος Χατζιδάκις" υπό τη διεύθυνση του Λουκά Καρυτινού. 

Δεν είναι τυχαίο ότι πολλοί συγκρίνουν τη μουσική της ταινίας με άλλα μεγάλα έργα του Χατζιδάκι, ακόμη και με αυτό το κορυφαίο «Το Χαμόγελο της Τζοκόντας», του πιο εμπορικού δίσκου στην ιστορία της μουσικής. «Είναι μία μουσική με το γνωστή Χατζιδακική έμπνευση, με πολυρυθμία, που συνδυάζεται με μελωδία» δήλωσε ο μαέστρος Λουκάς Καρυτινός. 

Στο πρόγραμμα της συναυλίας διαβάζουμε για τη μουσική αυτή: 

Ο Μάνος Χατζιδάκις το 1975 έγραψε τη μουσική για τη ταινία του Giuseppe Ferrara FACCIA DI SPIA παραμένοντας μεγάλο διάστημα στην Ιταλία με τον σκηνοθέτη. 

TO ΠΡΟΣΩΠΟ ΤΗΣ ΚΑΤΑΣΚΟΠΕΙΑΣ ήταν ο Ελληνικός τίτλος. 

Θέμα της είναι η βιαιότητα των κέντρων εξουσίας τα παιχνίδια συνομωσίας και η αυτονόητη επαναστατική απάντηση των λαών. 

Ο Giuseppe Ferrara ακολούθησε τον απόλυτο ρεαλισμό στο σενάριο συνδυάζοντας τα πλάνα μυθοπλασίας με επίκαιρο υλικό της εποχής. 

Έμπνευση του συνθέτη έγιναν, η βία της εξουσίας, αλλά και τα σύμβολα της ελευθερίας της δικαιοσύνης της πνευματικής ανάτασης, μέσα από μορφές της σύγχρονης ιστορίας που πέρασαν στον ύψιστο ποιητικό κόσμο. 

Το αυθεντικό τελευταίο πλάνο της ταινίας που θα κλείσει τη μουσική σουίτα που θα παρακολουθήσουμε ήταν μια ζοφερή προφητεία που πάγωσε την ανθρωπότητα 36 χρόνια αργότερα. 

Το τελευταίο αυτό πλάνο της ταινίας, είναι οι Δίδυμοι Πύργοι της Νέας Υόρκης που ματώνουν!... 

Η μουσική που συνέθεσε για το φιλμ, ο Χατζιδάκις, δεν παρουσιάστηκε ποτέ ζωντανά – 40 χρόνια τώρα - ούτε έχει κυκλοφορήσει ποτέ σε δίσκο. Όπως έχει πει σε πρόσφατες συνεντεύξεις του ο γιός του συνθέτη, Γιώργος Χατζιδάκις, ο οποίος είχε και την καλλιτεχνική διεύθυνση των δύο συναυλιών, θα κυκλοφορήσει σε cd μέσα στον Οκτώβριο. 

Την ώρα που παιζόταν η μουσική της ταινίας, προβάλλονταν πίσω στη σκηνή του Ηρωδείου κάποια επιμελημένα γραφικά εμπνευσμένα από την ταινία. Κάποια στιγμή η μορφή του Τσε Γκεβάρα δέσποσε στο χώρο. Ο Γιώργος Χατζιδάκις εξήγησε σε δηλώσεις του: «η ταινία πραγματεύεται την εξουσία, τη βία που ασκεί και την αντίσταση των ανθρώπων. Για τον ίδιο τον Χατζιδάκι, ήταν η αφορμή να δουλέψει σε αυτά τα σύμβολα και ειδικά στο πρόσωπο του Τσε Γκεβάρα, που ήταν ένα ποιητικό σύμβολο, εκτός από σύμβολο της επανάστασης». 

Ποιος να το φανταζόταν! Ο Τσε κι ο Χατζιδάκις μαζί! Κι όμως γίνεται γιατί ο Χατζιδάκις ήταν ένας αληθινός επαναστάτης σ’ όλη του τη ζωή, άοπλος, αντιεξουσιαστής και ατρόμητος. 

Η κινηματογραφική σουίτα του Χατζιδάκι, διάρκειας 40 λεπτών, έχει όλη την αγωνιστική του ορμή, η οποία βέβαια πάντα συνδυάζεται με τον δικό του, χατζιδακικό λυρισμό. Χαρακτηριστικά που γευτήκαμε από την ερμηνεία της ορχήστρας υπό τη διεύθυνση του Λουκά Καρυτινού. Δεν μπορούμε παρά να ξεχωρίσουμε τους μουσικούς του συνόλου «Μάνος Χατζιδάκις», οι οποίοι έδωσαν πραγματικά ολοζώντανο το μουσικό στίγμα του συνθέτη. 

Στο δεύτερο μέρος ακούσαμε κλασικά τραγούδια του Μάνου Χατζιδάκι που έγραψε για ξένες, μεγάλες κινηματογραφικές παραγωγές, όπως: Ποτέ την Κυριακή (Gules Dassin), America-America (Elia Kazan), Sweet Movie (Dusan Makavejev), The Heroes (Jan Negulesco) και άλλα. Τα τραγούδια ερμήνευσαν η Έλλη Πασπαλά και ο Vassilikos. 

Ο Vassilikos ήταν εξαιρετικός στα αγγλόφωνα τραγούδια, αλλά όχι πειστικός στα ελληνικά. Σε μερικά η ερμηνεία του ήταν έως προβληματική. 

Η Έλλη Πασπαλά δεν ήταν η αναμενόμενη. Οι προσδοκίες μας ήταν μεγαλύτερες, χωρίς αυτό να μειώνει την προσφορά της. 

Ο Λουκάς Καρυτινός έκανε την …έκπληξη όταν για τρίτο ανκόρ κάθισε στο πιάνο και έπαιξε «Τα παιδιά του Πειραιά» που τραγούδησε όλο το Ηρώδειο. 

Το λίαν παρήγορο ήταν ότι το Ηρώδειο ήταν γεμάτο. Ο Μάνος Χατζιδάκις είκοσι χρόνια μετά, τροφοδοτεί την ευαισθησία μας και είναι μπροστάρης στον αγώνα των ανθρώπων που θέλουν να ζουν αληθινά, για τον έρωτα και την επανάσταση.