ΤΖΕΝΗ ΒΑΝΟΥ - Ένα αηδόνι που σιώπησε νωρίς

Του Γιάννη Γιγουρτσή

Έφυγε σήμερα σιωπηλά μια μεγάλη ερμηνεύτρια και ένας ξεχωριστός άνθρωπος. 

Η Τζένη Βάνου υπήρξε μια μοναδική γυναικεία φωνή που ξεκίνησε από το ελαφρό τραγούδι και την τζαζ και κατέληξε στο λαϊκό, αμφότερα με μεγάλη επιτυχία. Στα τέλη της δεκαετίας του ’50 και αρχές της δεκαετίας του ’60 ήταν η μούσα του Μίμη Πλέσσα και είπε με τρόπο μοναδικό μερικά από τα καλύτερα τραγούδια του. Υπήρξε μεγάλη φωνή και ίσως η τελευταία γνήσια και σημαντική εκπρόσωπος του ελαφρού τραγουδιού στην Ελλάδα. Όμως την δεκαετία του ’60 το ελαφρό τραγούδι άρχισε να φθίνει και ήδη από τις αρχές του ’70 η Τζένη Βάνου στράφηκε, περισσότερο από ανάγκη παρά επιλογή, στο λαϊκό τραγούδι. Τα λαϊκά της δεν ήταν εφάμιλλα των ελαφρών, όμως η μοναδική φωνή και κυρίως η απίστευτη ερμηνεία της ανέδειξε και μας έκανε να θυμόμαστε τραγούδια που αλλιώς θα είχαν χαθεί. Υπό την έννοια αυτή η Τζένη Βάνου υπήρξε ένα από τα καλύτερα παραδείγματα για την σημασία που μπορεί να έχει ρόλος του ερμηνευτή στο τραγούδι. Η ίδια έζησε, τραγούδησε και ερμήνευσε με πάθος.

Η περίοδος της ακμής της ήταν μικρή, η φωνή της έσπασε πολύ γρήγορα και η ίδια κατέληξε να τραγουδά ως δεύτερο και τρίτο όνομα, συχνά κάτω από πολύ κατώτερους από αυτή τραγουδιστές. Πολλοί έλεγαν ότι σπατάλησε το ταλέντο της, η ίδια ωστόσο υποστήριζε της επιλογές της και την προτεραιότητα που έδωσε στην προσωπική της ζωή έναντι της καριέρας της. 

Την Τζένη Βάνου την αγάπησα από πολύ μικρός και γοητεύτηκα από τη φωνή και τα τραγούδια της, ίσως γιατί ήταν μια από τις αγαπημένες τραγουδίστριες της μάνας μου και η φωνή της, μαζί με της Βέμπο, της Μούσχουρη, της Φαραντούρη αλλά και του Καζαντζίδη, του Μπιθικώτση, της Νίνου και της Μαίρης Λίντα, ήταν ανάμεσα σε αυτές με τις οποίες μεγάλωσα. 

Την άκουσα ζωντανά στην πολύ σημαντική για την ίδια Θεσσαλονίκη, όταν πια βρισκόταν στην μουσική παρακμή της. Ωστόσο δεν ένιωσα την απογοήτευση που είχα νιώσει, όταν άκουσα για παράδειγμα πρώτη φορά τη Νάνα Μούσχουρη. Η τελευταία μπορεί να διατηρούσε ακόμα την φωνή της, αλλά είχε χάσει εκείνη την αχλύ και την γοητεία που η μαγική παρουσία του Χατζιδάκι τής είχε χαρίσει εκεί πίσω στις αρχές του ’60. Ήταν την ίδια εποχή που και η Τζένη Βάνου ξεκινούσε την καριέρα της, αρχικά μάλιστα ως ανταγωνίστρια τής Μούσχουρη. 

Η Τζένη Βάνου είχε εξαιρετική δύναμη στην ερμηνεία της αλλά και την δυνατότητα να μεταφέρει το συναίσθημα της από την σκηνή προς τον θεατή και να επικοινωνεί άμεσα μαζί του. Αυτό κάλυπτε και τις όποιες φωνητικές αδυναμίες. Γι΄ αυτό άλλωστε και επεδίωξα να την ακούσω και άλλες φορές. Παρακολουθούσα έκτοτε την δημόσια παρουσία, τις συνεντεύξεις, τις εμφανίσεις της στην τηλεόραση και αλλού. Συνέπεια, σεμνότητα, χαμηλοί τόνοι, αξιοπρέπεια, μέτρο. Με τον ίδιο τρόπο αντιμετώπισε το τελευταίο διάστημα το πρόβλημα της υγείας της και έτσι διακριτικά έφυγε μια κρύα μέρα του Φλεβάρη. 

Οι ερμηνείες της στα περισσότερα από τα τραγούδια που τραγούδησε είναι ανεπανάληπτες και για αυτές θα την θυμόμαστε πάντα. Η Τζένη Βάνου υπήρξε μια μεγάλη Κυρία που στάθηκε πάντα με το κεφάλι ψηλά στον δύσκολο χώρο και εξαιρετικά ανταγωνιστικό επαγγελματικό χώρο που επέλεξε, και αυτό ίσχυσε και τόσο στις μεγάλες όσο και στις δύσκολες στιγμές της καριέρας της. Εμείς θα την τραγουδάμε και θα την θυμόμαστε για πολλά χρόνια ακόμα, και θα είναι μια φωνή που θα φροντίσουμε να μάθουν και να αγαπήσουν και τα παιδιά μας.

Σε έναν κόσμο που η απατηλή και εφήμερη λάμψη της ματαιοδοξίας είναι ο κανόνας, η Τζένη Βάνου έκανε την διαφορά, και αυτό όχι τυχαία αλλά συνειδητά. Γι’ αυτό και θα μείνει στη μνήμη μας, και ακόμα γιατί ξέρουμε πως απ’ όσες άλλες σπουδαίες φωνές και αν ακούσομε τραγούδια όπως η «Σκλάβα», το «Αν είναι η αγάπη αμαρτία» ή το « Αγόρι μου», πάντα η ανάμνηση της μαγικής και συγχρόνως αληθινής ερμηνείας της θα μας στοιχειώνει και θα μας ακολουθεί.