Παναγιώτης Αντ. Ανδριόπουλος
Το δημοφιλές ζεϊμπέκικο «Όταν συμβεί στα πέριξ» (Της μαστούρας ο σκοπός) έγραψε ο Βασίλης Τσιτσάνης, στίχους και μουσική, μέσα στην Κατοχή, τον χειμώνα του 1942 στην Θεσσαλονίκη. Σε δίσκο κυκλοφόρησε από την Columbia το 1946 με τον Στράτο Παγιουμτζή και τον Στέλιο Κερομύτη.
Ο ίδιος ο Τσιτσάνης διηγείται:
«Ήταν αργά το βράδυ χειμώνας του ‘42, και καθόμουν μέχρι την ώρα που επιτρεπόταν η κυκλοφορία στο καφενείο ΝΕΟΝ που ήταν απέναντι από τον Λευκό Πύργο. Ξαφνικά μου ήρθαν στο μυαλό εικόνες από τότε που ήμουν παιδάκι, δικές μου αληθινές που τις έζησα με κοντά παντελονάκια μαθητής τότε στα Τρίκαλα. Το σπίτι μου στα Τρίκαλα ήταν κοντά στις στρατώνες επί της οδού Λαρίσης. Τα απογεύματα στην έξοδο τους οι βαρυποινίτες περνούσαν από μπροστά μου και τους έβλεπα. Γιατί οι στρατώνες ήταν γεμάτες από βαρυποινίτες. Εγώ 16 χρονών παιδάκι δεν είχα ησυχία όλη την ημέρα με το μπουζούκι στα χέρια. Πήγαινα και τους έβλεπα τι έκαναν. Και μου έλεγαν έλα μια μέρα κοντά μας να μας δεις τι έχουμε και τι κάνουμε. Μια μέρα πήγα κοντά εκεί που ήταν μαζεμένοι πίσω από τις στρατώνες που ήταν όλο χωράφια. Και τους είδα όλους μαζεμένους τριγύρω από φωτιές, με λουλάδες και τα τέτοια. Οι εικόνες αυτές σφηνώθηκαν στο μυαλό μου. Αυτές οι εικόνες μου ήρθαν εκείνο το βράδυ στο ΝΕΟΝ. Και γράφω αμέσως τις λέξεις: Όταν συμβεί στα πέριξ φωτιές να καίνε, πίνουν οι μάγκες αργιλέ. Φωνάζω τον καταστηματάρχη, τον Ηλία τον Ευδαίμονα, και του λέω τώρα συνέλαβα ένα τραγούδι, ένα δίστιχο και πάω στο σπίτι να το φτιάξω. Αν δεν το φτιάξω δεν θα ησυχάσω. Πάω σπίτι έχοντας αυτές τις λίγες λέξεις μόνο. Και μετά έγραψα και τα υπόλοιπα λόγια …».
Το τραγούδι αυτό του Τσιτσάνη, όπως και άλλα δικά του της Κατοχής, συγκίνησε τον Μάνο Χατζιδάκι, ο οποίος το συμπεριέλαβε στον δίσκο του "Πασχαλιές μέσα από τη νεκρή γη", που εξέδωσε το 1962 και πρόκειται για μια επιλογή ρεμπέτικων τραγουδιών ενορχηστρωμένα, για μικρή ορχήστρα, από τον Χατζιδάκι, με τρόπο που να εκφράζουν την τραγική ατμόσφαιρα του 1945.
Στα περιεχόμενα του δίσκου του Χατζιδάκι το τραγούδι τιτλοφορείται ως εξής: «Όταν ανάψουν οι φωτιές» (Όταν συμβεί στα πέριξ).
Στο σημείωμα το δίσκου έγραψε, μεταξύ άλλων ο Χατζιδάκις:
«…σαν προσευχή, θέλησα να κάμω αυτόν τον δίσκο και νομίζω πως πέτυχα να ξαναζωντανέψω όλο εκείνο το μελωδικό υλικό, που χρόνια τώρα διατηρούσα μέσα μου και συγχρόνως να εκφράσω όλη την εφηβική ευαισθησία ενός Νέου Έλληνα με παράδοση, μαζί με κείνη τη λεπτή κι ανοιξιάτικη θρησκευτική ατμόσφαιρα του Επιταφίου».
Αλλά το τραγούδι αυτό τιτλοφόρησε, θα λέγαμε, κι έναν άλλο δίσκο του Χατζιδάκι: «Τα πέριξ» με τη Βούλα Σαββίδη (1974), που δεν ήταν τίποτε άλλο παρά διασκευές του Χατζιδάκι πάνω σε ρεμπέτικα που τον σημάδεψαν, χωρίς τη χρήση μπουζουκιού. Ο δίσκος κλείνει με την Β. Σαββίδη να τραγουδάει το «Όταν συμβεί στα πέριξ». Φέτος συμπληρώνονται ακριβώς 40 χρόνια από τότε.
Και την ίδια χρονιά το τραγούδι αυτό συμπεριλαμβάνεται στον δίσκο L' Oeillet Rouge όπου η Μελίνα Μερκούρη το τραγουδάει με γαλλικούς στίχους του Serge Lama και τίτλο "la fumee des cigarettes". «Τα πέριξ» γαλλιστί από την Μελίνα κάνουν το γύρο της Ευρώπης την εποχή εκείνη, σε μια ενορχήστρωση που θυμίζει πολύ την ορχηστρική του Χατζιδάκι στις «Πασχαλιές μέσα από τη νεκρή γη».
Φέτος, που έχουμε ιδιαιτέρως μνήμη και των τριών (Τσιτσάνης – 30 χρόνια από το θάνατό του και Μελίνα και Μάνος 20 χρόνια από την «αναχώρησή» τους), τους νοσταλγούμε πολύ και δη αυτές τις «ερωτικές» συνυπάρξεις τους.
«…σαν προσευχή, θέλησα να κάμω αυτόν τον δίσκο και νομίζω πως πέτυχα να ξαναζωντανέψω όλο εκείνο το μελωδικό υλικό, που χρόνια τώρα διατηρούσα μέσα μου και συγχρόνως να εκφράσω όλη την εφηβική ευαισθησία ενός Νέου Έλληνα με παράδοση, μαζί με κείνη τη λεπτή κι ανοιξιάτικη θρησκευτική ατμόσφαιρα του Επιταφίου».
Αλλά το τραγούδι αυτό τιτλοφόρησε, θα λέγαμε, κι έναν άλλο δίσκο του Χατζιδάκι: «Τα πέριξ» με τη Βούλα Σαββίδη (1974), που δεν ήταν τίποτε άλλο παρά διασκευές του Χατζιδάκι πάνω σε ρεμπέτικα που τον σημάδεψαν, χωρίς τη χρήση μπουζουκιού. Ο δίσκος κλείνει με την Β. Σαββίδη να τραγουδάει το «Όταν συμβεί στα πέριξ». Φέτος συμπληρώνονται ακριβώς 40 χρόνια από τότε.
Και την ίδια χρονιά το τραγούδι αυτό συμπεριλαμβάνεται στον δίσκο L' Oeillet Rouge όπου η Μελίνα Μερκούρη το τραγουδάει με γαλλικούς στίχους του Serge Lama και τίτλο "la fumee des cigarettes". «Τα πέριξ» γαλλιστί από την Μελίνα κάνουν το γύρο της Ευρώπης την εποχή εκείνη, σε μια ενορχήστρωση που θυμίζει πολύ την ορχηστρική του Χατζιδάκι στις «Πασχαλιές μέσα από τη νεκρή γη».
Φέτος, που έχουμε ιδιαιτέρως μνήμη και των τριών (Τσιτσάνης – 30 χρόνια από το θάνατό του και Μελίνα και Μάνος 20 χρόνια από την «αναχώρησή» τους), τους νοσταλγούμε πολύ και δη αυτές τις «ερωτικές» συνυπάρξεις τους.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου