Η Κύπρος τιμά τον κορυφαίο ποιητή Κώστα Μόντη

Του Αριστείδη Βικέτου 

Τα αποκαλυπτήρια από τον πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας, Νίκο Αναστασιάδη, της προτομής του κορυφαίου Κύπριου ποιητή και πνευματικού ανθρώπου Κώστα Μόντη, τον οποίο το 2000, η Ακαδημία Αθηνών ανακήρυξε αντεπιστέλλον μέλος της, σηματοδότησαν την έναρξη των εκδηλώσεων στη μνήμη του. 

Με την ευκαιρία της συμπλήρωσης 100 χρόνων από τη γέννησή του και 10 χρόνων από το θάνατο του το υπουργικό Συμβούλιο ανακήρυξε το 2014, ως «Έτος Κώστα Μόντη». 

Η προτομή του ποιητή, την οποία φιλοτέχνησε ο Κύπριος γλύπτης, Γιώργος Μαυρογένης, τοποθετήθηκε στο προαύλιο του Παγκυπρίου Γυμνασίου, από το οποίο αποφοίτησε το 1932 με άριστα το 1932 ο αείμνηστος Μόντης. Τα έξοδα για την προτομή ανέλαβε το Κοινωφελές, Επιστημονικό και Πολιτιστικό Ίδρυμα «Φώτος Φωτιάδης». 

Ο πρόεδρος Αναστασιάδης τόνισε ότι ο Κώστας Μόντης είναι αναμφισβήτητα ένας από τους σημαντικότερους λογοτέχνες και διανοητές στον πανελλήνιο χώρο και μέσα από τα ποιήματα και τα κείμενά του τοποθετήθηκε στα προβλήματα και τους αγώνες της εποχής του, γράφοντας για τις δυσκολίες της κυπριακής κοινωνίας, για τις πολιτικές ανακατατάξεις, για την αγάπη. 

«Το ποιητικό ύφος του Μόντη, χαρακτηρίζουν η ελλειπτική διατύπωση, η ευθύτητα και η ανατρεπτική ειρωνεία και σάτιρα, ενώ κατάφερε να δημιουργήσει μεγάλο όγκο ποιητικού έργου, αλλά χωρίς ποτέ εκπτώσεις στην ποιότητα», σημείωσε. 

Στην τελετή των αποκαλυπτηρίων παρέστησαν μεταξύ άλλων ο Αρχιεπίσκοπος Κύπρου, Χρυσόστομος, ο Πρέσβης της Ελλάδας, Βασίλης Παπαϊωάννου, εκπρόσωποι κομμάτων, και εκπρόσωποι του πνευματικού κόσμου. Χαιρετισμούς απεύθυναν ο διευθυντής του Παγκυπρίου Γυμνασίου, Σόλων Χαραλάμπους, το μέλος της Εφορείας Ελληνικών Εκπαιδευτηρίων Λευκωσίας, Κώστας Κακουλλής, ο πρόεδρος του Κοινωφελούς, Επιστημονικού και Πολιτιστικού Ιδρύματος «Φώτος Φωτιάδης» και της Επιτροπής «Έτους Κώστα Μόντη», Φώτος Φωτιάδης, και ο διευθυντής του Ιδρύματος «Κώστας Μόντης», εγγονός του ποιητή, Κώστας Μόντης. Η χορωδία του Παγκυπρίου Γυμνασίου απέδωσε θαυμάσια τα τραγούδια σε στίχους του ποιητή, «Την Άνοιξη ποιος πρόδωσε» (Μουσική: Γιώργος Κοτσώνης) και «Στιγμές της Εισβολής» (Μουσική: Μάριος Τόκας). Σόλο η μαθήτρια Στέφανη Χαραλάμπους και ο μαθητής Ανδρέας Ελεσνίτσαλης, οι οποίοι καταχειροκροτήθηκαν. 

Τα αποκαλυπτήρια της προτομής του Κώστα Μόντη ακολούθησε συνέδριο, με θέμα «Κώστας Μόντης: Όλα μου σε ποίηση Κύπρου» και ομιλητές, τους Πέτρο Παπαπολυβίου, ιστορικό, αναπληρωτή καθηγητή στο Πανεπιστήμιο Κύπρου, Παντελή Βουτουρή, καθηγητή Νεοελληνικής Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο Κύπρου, Νίκο Ορφανίδη, ποιητή, διδάκτορα Φιλοσοφίας και Κυριάκο Χαραλαμπίδη, ποιητή, Αντεπιστέλλον Μέλος Ακαδημίας Αθηνών. 

Ο Κώστας Μόντης, ένας από τους σημαντικότερους σύγχρονους Έλληνες ποιητές, ο οποίος διασκεύασε στην κυπριακή διάλεκτο τη «Λυσιστράτη» και την «Ειρήνη» του Αριστοφάνη, γεννήθηκε στην κατεχόμενη σήμερα από τα τουρκικά στρατεύματα Αμμόχωστο. Γυμνασιόπαιδο, πήρε μέρος στην εξέγερση κατά της Βρετανικής αποικιοκρατίας, στα Οκτωβριανά του 1931. Μετά την αποφοίτησή του από το Παγκύπριο Γυμνάσιο σπούδασε νομικά και πολιτικές και οικονομικές επιστήμες στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, ενώ ταυτόχρονα ασχολήθηκε με τη δημοσιογραφία και τη λογοτεχνία. 

Το 1942 ίδρυσε στη Λευκωσία, μαζί με τον Αχιλλέα Λυμπουρίδη και τον Φοίβο Μουσουλίδη το πρώτο επαγγελματικό θέατρο της Κύπρου, το «Λυρικό». Κατά τη διάρκεια του δευτέρου παγκόσμιου πολέμου ο Κώστας Μόντης έπαιξε κύριο ρόλο στην οργάνωση περίθαλψης στους Ελλαδίτες πρόσφυγες, που εγκατέλειπαν την κατεχόμενη Ελλάδα και μέσω Τουρκίας κατέφευγαν στην Κύπρο. Συμμετέσχε στον Εθνικοαπελευθερωτικό Αγώνα των Ελλήνων της Κύπρου το 1955-59 ως πολιτικός καθοδηγητής των μελών της ΕΟΚΑ. Το 1961 διορίστηκε διευθυντής του Τμήματος Τουρισμού της Κύπρου, θέση που υπηρέτησε μέχρι και το 1976 που αφυπηρέτησε. 

Ασχολήθηκε με το θέατρο και τη λογοτεχνία. Έγραψε και δημοσίευσε περισσότερες από 40 επιθεωρήσεις και θεατρικά. Από το 1934 ως το 1996 εξέδωσε γύρω στα 30 ποιητικά και έξι πεζά βιβλία. Ανάμεσά τους ξεχωρίζουν οι περίφημες «Στιγμές», ένα νέο ποιητικό είδος με το οποίο ο Κώστας Μόντης ανανέωσε και προώθησε από τη σκοπιά της Κύπρου, τη σύγχρονη νεοελληνική ποίηση. Κορυφαίο ωστόσο ποιητικό του επίτευγμα θεωρείται η τριλογία «Γράμματα στη Μητέρα» (1965, 1972, 1980). Ολόκληρο το έργο του περιέχεται στα «'Απαντα» , που εκδόθηκαν από το Ίδρυμα Λεβέντη. 

Ποιητής, μυθιστοριογράφος και συγγραφέας θεατρικών έργων, θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες συγγραφείς του 20ου αιώνα και συγκεκριμένα της μεταπολεμικής περιόδου. Πολλά από τα έργα του έχουν μεταφρασθεί στα Αγγλικά, Γαλλικά, Γερμανικά, Ιταλικά, Ολλανδικά, Σουηδικά, Ρωσικά, Βουλγαρικά, Ρουμανικά και σε άλλες γλώσσες. Το 1980 τιμήθηκε με τον τίτλο του «δαφνοστεφούς ποιητή» (Poet Laureate) από την Παγκόσμια Ακαδημία Τεχνών και Πολιτισμού. Ανακηρύχθηκε Επίτιμος Διδάκτορας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κύπρου και του Πανεπιστημίου Αθηνών. 

Το 2010 σε ειδική τελετή στο Εθνικό Αυτόνομο Πανεπιστήμιο του Μεξικού (UNAM) στην πρωτεύουσα του Μεξικού έγιναν τα αποκαλυπτήρια προτομής του ποιητή Κώστα Μόντη. Την προτομή έκανε ο γνωστός Μεξικανός γλύπτης Μπερνάρντο Πίνια (Bernardo Piña), με γενναιόδωρη επιχορήγηση του ιδρύματος Φώτος Φωτιάδης. Η προτομή τοποθετήθηκε σε περίοπτη θέση στην κεντρική πλατεία του πανεπιστημίου, απέναντι από τη Βιβλιοθήκη. Το Εθνικό Αυτόνομο Πανεπιστήμιο του Μεξικού (UNAM) ιδρύθηκε το 1910. Είναι το μεγαλύτερο πανεπιστήμιο σε ολόκληρη την Αμερική (Βόρεια, Κεντρική, και Νότια) και ένα από τα καλύτερα της Λατινικής Αμερικής. Έχει περίπου 305 χιλιάδες φοιτητές. Αξίζει να σημειωθεί ότι το Τμήμα Ελληνικών Σπουδών έχει περίπου 500 φοιτητές. Πολλοί απόφοιτοι από το UNAM έχουν βραβευθεί με το Βραβείο Nobel.