ΤΟ ΟΡΑΤΟΡΙΟ ΤΗΣ ΠΕΝΤΗΚΟΣΤΗΣ

Με τον μέγιστο έλληνα συνθέτη Γιάννη Χρήστου (1926 – 1970) γνωρίστηκα σαν ήμουν στην αρχή της εφηβείας. Όταν χρειάστηκε, μαζί με κάποιους άλλους συνομηλίκους μου, να κάνουμε κάτι κραυγές – κυριολεκτικά! – στο έργο του «Αναπαράσταση ΙΙΙ» (Ο Πιανίστας) στο Αρχαίο Ωδείο της Πάτρας. Μια συναυλία σύγχρονης μουσικής, που είχαν διοργανώσει οι μετέπειτα δάσκαλοί μου Στέφανος Βασιλειάδης και Γιάννης Γ. Παπαϊωάννου, στο πλαίσιο ενός διεθνούς συνεδρίου, νομίζω ιατρικής. Θυμούμαι πάντως κάτι Ιάπωνες να αλαλάζουν μετά τον Πιάνιστα του Χρήστου. Τότε δεν καταλάβαινα φυσικά. Όταν πήγα στην Αθήνα μυήθηκα για τα καλά στην υπόθεση σύγχρονη ελληνική μουσική, που είχε ως πατριάρχη της, θα έλεγε κανείς, τον πρόωρα αναχωρήσαντα Γιάννη Χρήστου.
Όπου παιζόταν έργο του Χρήστου στην Αθήνα ήμουν παρών. Και βέβαια μάζευα μετά μανίας το δυσεύρετο υλικό των ηχογραφημένων έργων του, που συνήθως ήταν «ζωντανές» εκτελέσεις. Εντόπισα αμέσως και κάτι που μου κίνησε ιδιαίτερα το ενδιαφέρον. Ανάμεσα στα έργα του κι ένα, μοναδικό, ορατόριο: Πύρινες γλώσσες (Tongues of Fire)! Ορατόριο της Πεντηκοστής για μέτζο σοπράνο, βαρύτονο, τενόρο, μεικτή χορωδία και ορχήστρα (1964).
Ένα έργο που ήταν ειδική παραγγελία του Αγγλικού Φεστιβάλ Bach του Λονδίνου, και συγκεκριμένα της διευθύντριάς του Λίνας Λαλάντη, και παρουσιάστηκε σε πρώτη παγκόσμια εκτέλεση από την Ορχήστρα και Χορωδία του Φεστιβάλ Bach υπό την διεύθυνση του Piero Guarino στην Πανεπιστημιακή Εκκλησία της Παρθένου Μαρίας της Οξφόρδης, στις 27 Ιουνίου 1964, δηλαδή ακριβώς πριν 44 χρόνια.

Η μόνη ηχογράφηση του έργου, που περιλαμβάνεται σ’ έναν από τους 4 ψηφιακούς δίσκους με έργα του Γιάννη Χρήστου που εξέδωσε ο Σείριος του Μ. Χατζιδάκι, είναι αυτή η πρεμιέρα του. Με πολύ σημαντικούς σολίστ: ο μέγας Κώστας Πασχάλης (βαρύτονος), η θρυλική Ίρμα Κολάση (μέτζο σοπράνο) και ο τενόρος Gerald English.
Οι Πύρινες γλώσσες παρουσιάστηκαν για πρώτη φορά στην Ελλάδα μόλις το 1992 (11 Ιανουαρίου) στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, υπό τη διεύθυνση του Θόδωρου Αντωνίου. Μια παράσταση που είδα μαζί με τον Μάνο Χατζιδάκι! Για τη σχέση Χατζιδάκι – Χρήστου θα κάνω ειδική ανάρτηση.
Ας σημειώσω εδώ ότι ξανάκουσα ζωντανά το έργο σε συναυλία της Ορχήστρας των Χρωμάτων, υπό τον Μίλτο Λογιάδη, στο Ηρώδειο τον Ιούλιο του 2002.
Τα κείμενα που χρησιμοποιεί ο συνθέτης στο ορατόριό του προέρχονται από την Καινή Διαθήκη, τους ψαλμούς, τις προφητείες καθώς και από ύμνους της Ανατολικής Ορθόδοξης Εκκλησίας. Ο Χρήστου αναπαριστά ηχητικά με τον πιο αξιοθαύμαστο τρόπο την εναγώνια προσμονή των πρώτων χριστιανών πριν από την Πεντηκοστή, που αντιστοιχεί στο ανεπανάληπτο δραματικό κορύφωμα του έργου.

Σε σημειώσεις του για τις Πύρινες Γλώσσες ο Χρήστου γράφει:
Να το κάνω δραματικό – με την αρχέτυπη έννοια.
Η «διανοητικοποίηση» και ο συναισθηματισμός των αντιλήψεων του 18ου – 19ου αιώνα απορρίπτονται! Το στυλιζάρισμα της εποχής μπαρόκ απορρίπτεται!
Το δράμα έγκειται στο εξής: Θα εισαγάγω τα μη ακροάσιμα μέρη της ελληνικής λειτουργίας, και το επίκεντρο όλου του έργου θα είναι το raison d’ être {ο λόγος ύπαρξης} της λειτουργίας, δηλ. η μετουσίωση του άρτου και του οίνου στο σώμα και το αίμα του Χριστού! Αυτή είναι η ύψιστη μυστηριακή στιγμή.

Η στιγμή της επελεύσεως του Αγίου Πνεύματος αντιμετωπίζεται σαν καταλυτικό γεγονός! Ακριβώς «καθάπερ φερομένης πνοής βιαίας»! Έκσταση, έντονα δραματική πορεία, η οποία ξεκινώντας από τη σύγχυση και το χάος οδηγείται μέσα από την ένταση και την αγωνία στη λύτρωση και το φως! Γι’ αυτό και το έργο κλείνει θριαμβικά με τον ύμνο: «Φως ο Πατήρ, Φως ο Λόγος, Φως και το Άγιον Πνεύμα, όπερ εν γλώσσαις πυρίναις τοις αποστόλοις επέμφθη».