ΔΥΟ ΣΠΟΥΔΑΙΑ ΟΡΑΤΟΡΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΠΟΣΤΟΛΟ ΠΑΥΛΟ

Σας παρουσιάζω σήμερα, φίλοι μου, μνήμη του Αποστόλου Παύλου, δύο σημαντικές, τελείως διαφορετικές μεταξύ τους, μουσικές δημιουργίες που έχουν ως θέμα τους τον μεγάλο Απόστολο. Η πρώτη του Γερμανού Φέλιξ Μέντελσον και η δεύτερη του δικού μας Πέτρου Πετρίδη.
Ο φημισμένος Γερμανός συνθέτης Felix Mendelssohn-Bartholdy (1809 – 1847) υπήρξε προτεστάντης, με εβραϊκές ρίζες. Λόγω, λοιπόν, αυτής της διπλής θρησκευτικής του ταυτότητας, κάποια ειδικά βιβλικά θέματα καταλαμβάνουν μεγάλο μέρος της μουσικής του. Δύσκολα όμως θα μπορούσε κανείς να κάνει λόγο για θρησκευτική μουσική με την έννοια που αυτή έχει στους προγενέστερους συνθέτες. Είτε με τα δύο σημαντικά ορατόριά του, Άγιος Παύλος (1836) και Ηλίας (1846), τα μόνα ορατόρια που μπόρεσαν να φθάσουν στο επίπεδο της Δημιουργίας και των Εποχών του Χάιντν, είτε με τους εξαίρετους Ψαλμούς του ο Μέντελσον θέτει νέες προδιαγραφές στη χρήση θρησκευτικών θεμάτων στη μουσική, που αναπτύσσονται με έντονα ρομαντικό τρόπο, μα δεν έχουν κανένα λειτουργικό αντίκρισμα.
Για να τα γράψει μελέτησε θεολογία, ξεκινώντας από την «Ιστορία του πρώιμου χριστιανισμού» του Γκφέρερ. Η επιτυχία του Αγίου Παύλου (έργο 36, για σολίστ, χορωδία και ορχήστρα) ήταν τέτοια ώστε μέσα σε διάστημα 18 μηνών παρουσιάστηκε 50 φορές σε μικρές και μεγάλες γερμανικές πόλεις, ενώ σχετικά σύντομα ακολούθησαν και συναυλίες στο εξωτερικό. Ο Φερδινάνδος Γκότχελφ Χαντ στην «Αισθητική της Μουσικής» το 1837 το χαρακτήρισε «το κορυφαίο έργο της εποχής».

Ο Άγιος Παύλος του έλληνα συνθέτη της Εθνικής Μουσικής Σχολής Πέτρου Πετρίδη (1892 – 1977) είναι ένα ορατόριο σε κείμενο του συνθέτη, βασισμένο στα Ευαγγέλια, στις Πράξεις των Αποστόλων και στις Επιστολές του Αποστόλου Παύλου, σε δύο μέρη, για αφηγητή, σολίστ, χορωδία και ορχήστρα. Παρουσιάστηκε πριν 57 χρόνια τέτοιες μέρες, με αφορμή τον εορτασμό της 1900ής επετείου από την άφιξη του Αποστόλου Παύλου στην Ελλάδα. « Εις πλάτος εμπνεύσεως, δύναμιν εκφράσεως, βάθος ιδεών, παραστατικότητα εικόνων, η δημιουργία του Πετρίδη είναι ανταξία του μεγαλειώδους θέματος και ανταπεκρίθη απολύτως στην οικουμενική σπουδαιότητα της μεγάλης χριστιανικής επετείου», έγραφε στις 6 Ιουλίου 1951 ο μουσικοκριτικός Μίνως Δούνιας, ο οποίος κλείνει το σημείωμά του ως εξής: «Ο Πετρίδης εδίδαξε και διηύθυνε ο ίδιος το έργον του με την στοργή και την μαεστρία που δεν ήταν βέβαια δυνατόν να περιμένη από άλλους. Έχω ακόμη ζωηρή την ανάμνηση των δύο εκτελέσεων που παρηκολούθησα με πραγματική συγκίνηση. Μία εντύπωσις κυριαρχεί, η εντύπωσις ενός έργου όπου η ισχυρή διάνοια, η καθαρή συνείδησις και η αστείρευτη έμπνευσις του συνθέτου εδημιούργησαν το πρώτο Ευρωπαϊκής σημασίας Ελληνικό ορατόριο. Πίσω από την περίτεχνη πολυμορφία των εναλλασσομένων εικόνων διαφαίνεται η συνοχή των αρχιτεκτονικών αναλογιών και η ενότης της ψυχικής προσφοράς. Πνεύμα πραότητος και διάπυρης εγκαρδιότητος αναβλύζει από τις σελίδες αυτής της δημιουργίας. Είναι σαν να πλανάται ανάμεσα στους απόκοσμους φθόγγους της αόρατη η μορφή του μάρτυρος Αποστόλου».