ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΓΥΝΑΙΚΕΙΟΥ ΜΟΝΑΧΙΣΜΟΥ ΣΤΗ ΣΚΟΠΕΛΟ

 Του π. Κωνσταντίνου Ν. Καλλιανού από τη Σκόπελο

Ἀπό ἀνέκδοτες πηγές, ἀλλά καί ἀπό τήν ἴδια τήν ἱστορία, μᾶς εἶναι γνωστή ἡ παρουσία μοναζουσῶν σέ κάποια ἀπό τά μοναστήρια τοῦ νησιοῦ τῆς Σκοπέλου: ἑνός τόπου ὁ ὁποῖος παρά τήν μικρή του ἔκταση, ἔχει ἱκανό ἀριθμό ἱερῶν καθιδρυμάτων, μοναστηριῶν καί ἐκκλησιῶν, πού συνολικά φθάνει στίς δύο ἑκατοντάδες.

Πρῶτες πληροφορίες γιά τήν παρουσία μοναζουσῶν στή Σκόπελο μᾶς δίνει ὁ Σκοπελίτης λόγιος Καισάριος Δαπόντες, στά μέσα περίπου τοῦ 18ου αἰ. ὅταν στό μοναστήρι τῆς Μεταμορφώσεως ἤ τοῦ Σωτῆρος, μόναζε ἡ Μοναχή Μελάνη, ἡ Μεσολογγίτισσα, πού ἦταν πολύ ἱκανή, γιατί προσέφερε στό μοναστήρι της ἀρκετά.

Μία ἄλλη δραστήρια μοναχή στὰ τέλη περίπου τοῦ 18ου αἰ. ἦταν ἡ Γερβασία τοῦ Οἰκονόμου, ἡγουμένη τῆς μονῆς τοῦ Τιμίου Σταυροῦ, ἡ ὁποία τήν ἐποχή αὐτή, ἔχοντας μιά μικρή συνοδεία, ἀνακαινίζει τό μοναστήρι της. Μάλιστα ὁ Καισάριος Δαπόντες ἀναφέροντας στόν Κατάλογό του τό μοναστήρι τοῦ Σταυροῦ, τό μνημονεύει ὡς "καλογράδικον", μέ καλόγριες δηλαδή.

Στά τέλη πάλι τοῦ 18ου μέ ἀρχές τοῦ 19ου αἰ. στή μονή τῆς Ἐπισκοπῆς ζεῖ ἡ μοναχή Εὐγενία, ἐνῶ στή μονή τοῦ Εὐαγγελισμοῦ ὑπάρχει μικρή συνοδεία καλογραιῶν, τίς ὁποῖες ἐφόνευσαν οἱ Λιάπηδες, γύρω στά 1826, ὅταν ἐσύλησαν τό μοναστήρι.

Τέλος, στό μοναστηράκι τοῦ Τιμίου Προδρόμου, στό Κοτρονάκι, μονάζει στὰ τέλη τοῦ 18ου αἰ. ἡ μοναχή Σωφρονία κι ἀπό τίς ἀρχές τοῦ 1821 ἡ μοναχή Ὑπατία (κατά κόσμον Ὑπερμάχω ἡ Παριανή). Ἡ Ὑπατία ἀνακαινίζει τό μοναστηράκι, ἀλλά καί ὑφίσταται πολλές δοκιμασίες ἀπό τούς Λιάπηδες.

Στό ἴδιο μοναστηράκι, τό ὁποῖο εἶναι μετόχιο τῆς Μεγίστης Λαύρας τοῦ Ἁγίου Όρους, στίς ἀρχές τοῦ 20ου αἰ. ζοῦν κάποιες μοναχές ὅπως ἡ Μάρθα καί ἡ Σαλώμη (κατά κόσμον Σοφία Ραυτόγλου).
 Γύρω στά 1897 ἔρχεται στό νησί ὁ ἐρημίτης τοῦ Ἁγίου Ὄρους, ὁ πολύς Σωφρόνιος Κεχαγιόγλου, ἀπό τή Ραιδεστό τῆς Ἀνατολικῆς Θράκης, φίλος τοῦ Ἁγίου Νεκταρίου, τῶν δύο Ἀλέξανδρων τῆς Σκιάθου κ. ἄ.

Ὀ Γέροντας συστήνει μέ τά χρόνια μικρή ἀδελφότητα μοναζουσῶν, οἱ ὀποῖες ἐγκαταβιώνουν πρῶτα στή γειτονική μονή τῆς Ἁγίας Βαρβάρας καί ἀργότερα στή μονή τοῦ Τιμίου Προδρομου. Πνευματικό ἀνάστημα τοῦ Γέροντος ὑπῆρξε ἡ μοναχή Ξένη Γαλατσάνου (+1981), μορφή φιλοκαλική, ἡ ὁποία ἐργάστηκε πολύ γιά νά στερεωθεῖ τό μοναστήρι της.

Τέλος, στά μέσα τοῦ 20ου αἰ. ἔρχεται στή Σκόπελο καί ἐγκαθίσται στή μονή τοῦ Εὐαγγελισμοῦ μικρός πυρήνας καλογραιῶν ὑπό τή καθοδήγηση τῆς μοναχῆς Ἀγαθονίκης, ἡ ὁποία ὑπῆρξε πνευματικό τέκνο τοῦ Ἁγιορείτη Γέροντα Ἰερωνύμου τοῦ Σιμωνοπετρίτου. Κατάγονταν ἀπό τὴ Μικρὰ Ἀσία, ὅπως καὶ κάποιες ἄλλες μοναχὲς ἀπό τὴ συνοδεία της Τὴν ἐποχὴ τῆς ἡγουμενίας της τὸ μοναστήρι τοῦ Εὐαγγελισμοῦ ὑπῆρξε κέντρο πνευματικῆς ἀναγέννησης τῶν Σκοπελιτῶν καὶ ὄχι μόνο.

Ἀπό τά τέλη τῆς δεκαετίας τοῦ 1970 ὁ γυναικεῖος μοναχισμός στή Σκόπελο φθίνει καὶ μόνο ἡ ἐλπίδα μας στὴν ἐπέμβαση τοῦ Θεοῦ ἀπομένει πιά, ώστε νὰ ξαναγίνει τὸ νησὶ ένα μικρὸ Ἅγιον Όρος, ὅπως, δικαίως, τὸ ὀνόμαζαν κάποτε.

φωτογραφίες: 
- Η Μονή του Ευαγγελισμού
- Η Γερόντισσα Ξένη Γαλατσάνου, Ηγουμένη της Μονής του Τιμίου Προδρόμου
- Εσωτερική άποψη της Μονής του Προδρόμου