ΣΗΜΕΡΑ Η ΤΙΜΗΤΙΚΗ ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΡΕΑ ΓΑΛΑΝΑΚΗ ΣΤΗΝ ΠΑΤΡΑ

Σήμερα το απόγευμα στο Δημοτικό Θέατρο Απόλλων της Πάτρας, αγαπητοί συνοδίτες, θα ολοκληρωθεί η 3η Συνάντηση Πεζογράφων με μια τιμητική εκδήλωση για την σπουδαία συγγραφέα του καιρού μας Ρέα Γαλανάκη.

Θα μιλήσει ο Αλέξης Ζήρας, κριτικός λογοτεχνίας, Πρόεδρος της Εταιρείας Συγγραφέων.
Την 3η Συνάντηση Πεζογράφων διοργάνωσαν και πάλι από κοινού ο Σύνδεσμος Φιλολόγων Πατρών, το περιοδικό Διαβάζω και το ηλεκτρονικό περιοδικό Διαπολιτισμός.

Η συγγραφέας Ρέα Γαλανάκη

Η Ρέα Γαλανάκη είναι μία από τις σημαντικότερες φωνές της σύγχρονης ευρωπαϊκής πεζογραφίας.
Γεννήθηκε το 1947 στην Κρήτη. Ξεκίνησε τη λογοτεχνική της σταδιοδρομία εδώ και πάνω από είκοσι πέντε χρόνια με ποίηση στην αρχή και διηγήματα αργότερα, τα οποία έγιναν δεκτά με ιδιαίτερα ευνοϊκό τρόπο από την κριτική.
Κεντρικός άξονας στην αφήγησή της είναι η ευρωπαϊκή πολιτισμική ταυτότητα όπως διαμορφώθηκε μέσα από τις πολλαπλές κοινωνικές και εθνολογικές περιπέτειες του 19ου αιώνα. Σε ένα αιώνα που διαμόρφωσε εθνικές και κοινωνικές συνειδήσεις μέσα από διαρκείς ανατροπές και επαναστάσεις, σε έναν αιώνα που κινήθηκε ανάμεσα στις αντίρροπες ψευδαισθήσεις και τα οράματα του ρομαντισμού (εθνικισμοί, κοινωνικά κινήματα) από τη μια, και στην σκληρή πραγματικότητα του βιομηχανικού μετασχηματισμού από την άλλη, η σημερινή λογοτεχνία δεν βρίσκει απλώς το αντικείμενό της όπως ακριβώς και η σύγχρονη ιστοριογραφία (η Γαλανάκη είναι ιστορικός, απόφοιτος του Παν/μίου Αθηνών) η λογοτεχνία βρίσκει στον ευρωπαϊκό 19ο αιώνα, ένα μυθολογικό κάτοπτρο που επιτρέπει πιθανές αναλογίες και ενδιαφέρουσες speculations για το μέλλον της ενωμένης Ευρώπης.

Στη μυθιστορηματική τριλογία της, με την οποία έγινε γνωστή στο εξωτερικό, οι ήρωές της βιώνουν τις αντιφάσεις του 19ου αιώνα με τον τρόπο της αρχαίας ελληνικής τραγωδίας:

Ο Ισμάηλ Φερίκ ένας εξισλαμισμένος Έλληνας από την Κρήτη, γίνεται υψηλόβαθμος αξιωματούχος στην Αίγυπτο. πενήντα χρόνια αργότερα, στέλνεται στη γενέτειρά του να καταστείλει μια εξέγερση όπου και βρίσκει μυστηριώδη θάνατο (Ο Βίος του Ισμαήλ Φερίκ Πασά, 1989). Ο Ανδρέας Ρηγόπουλος, ένας ριζοσπάστης πολιτικός από την Πάτρα, σπαράζεται ανάμεσα στις ιδέες του ρομαντισμού με τις οποίες έχιε γαλουχηθεί και στο αναδυόμενο εργατικό κίνημα στο οποίο εμπλέκεται (Θα υπογράφω Λουί, 1993). Η Ελένη Μπούκουρα-Αλταμούρα είναι μια, υδραία την καταγωγή, ανήσυχη ψυχή που υποχρεώνεται, προκειμένου να φοιτήσει νομίμως ως ζωγράφος στην Ιταλία να ντυθεί αντρικά ρούχα, να υποδυθεί τον άντρα, να αλλάξει στη συνέχεια την πίστη της για να παντρευτεί τον καθολικό ζωγράφο Σαβέριο Αλταμούρα, να χωρίσει, και να επιστρέψει εν τέλει άπρακτη στη συντηρητική Ελλάδα με τα παιδιά της για να καταλήξει στην τρέλα (Ελένη ή ο Κανένας, 1998).

Οι ήρωες της Γαλανάκη are crushed by the same problems of lost identity (national, cultural sexual, etc.) which lie heavily on our time - especially during the last decade in the 20th century. Living as somebody else, being constantly balanced between a given and a desired identity, seems to be the major issue of Europe today, and Galanaki, in her prose trilogy, creates a strong narrative where she combines, in an ingenious way, the national anxieties with the European ones.
H αφηγηματική μορφή στα μυθιστορήματά της χαρακτηρίζεται από μια πολυφωνία που υπηρετεί με τον καλύτερο τρόπο τις αποχρώσεις της εποχής, του φύλου, των κοινωνικών συγκρούσεων, των διαφορετικών χαρακτήρων κ.λ.π. Constructing always a solid and exciting plot, based on rich historical material, Galanaki's style combines fact and fiction, history and folklore, poetic and prose diction, stream of consciousness, first and third person narrative.
Σ΄αυτό το πολυφωνικό μυθιστορηματικό έργο, the European tradition of biography novel, a tradition which includes such works as Orlando (Virginia Woolf, 1928), the Memoirs of Hadrian (Marguerite Yourcenar. 1951). Emily L. (Marguerite Duras, 1987) etc., is renovated in a fresh and enjoyable way.

Άρης Μαραγκόπουλος
Συγγραφέας, κριτικός λογοτεχνίας

Τι έγραψε ο Τύπος για τα βιβλία της ΡΕΑΣ ΓΑΛΑΝΑΚΗ
(Αποσπάσματα από κριτικές και συνεντεύξεις)

Ομόκεντρα διηγήματα, Αθήνα, Άγρα, 1997.

…Der Titel des Bandes "Omokentra diigimata" (Homozentrische Erzahlungen. 1986) ist wortlich zu verstehen, denn seine drei Erzahlungen entwickeln sich kreisformig -das Ende jeder Erzahlung verweist auf ihren Anfang zuruck - in der Spanne zwischen Gegenwart und Vergangenheit. Sie kreisen um dasselbe Thema: die Suche nach dem Unsichtbaren hinter dem Sichtbaren. Dabei wird erstmals die Zeitproblematik thematisiert, die seitdem eine zentrale Position in Galanakis Schaffen einnimmt….

Alexandra Rassidakis
Λέκτορας Γερμανικής φιλολογίας Παν/μίου Θεσ/κης
Κritisches Lexikon zur frend sprachigen Gejenwarts - literaur, 52. Mlg., 6/2000

Ο βίος του Ισμαήλ Φερίκ πασά, Spina nel Caore, μυθιστόρημα. Αθήνα, Άγρα, 1989

…Η Ρέα Γαλανάκη, συγγραφέας του μυθιστορήματος Ο βίος του Ισμαήλ Φερίκ Πασά, άρχισε τη λογοτεχνική της πορεία στη διάρκεια της δικτατορίας ως ποιήτρια. Το μυθιστόρημα αυτό στηρίζεται στη ζωή ενός υπαρκτού ιστορικού προσώπου: του διοικητή του αιγυπτιακού στρατού, που στάλθηκε το 1866 να καταπνίξει την Κρητική επανάσταση εκείνου του χρόνου εναντίον του οθωμανικού ζυγού. Το μυθιστόρημα υφαίνεται γύρω από δύο επιπλέον ιστορικά γεγονότα: ότι ο Φερίκ ο ίδιος γεννήθηκε Κρητικός χριστιανός και πουλήθηκε ως σκλάβος μετά από τουρκική επιδρομή που έγινε στο χωριό του κατά το '21. και ότι ο Φερίκ είχε έναν αδελφό, τον Αντώνη, ο οποίος το 1866 είχε αναπτύξει μεγάλη δραστηριότητα για την οργάνωση της Κρητικής επανάστασης και την υποστήριξή της από την Ελλάδα…

Roderick Beaton
Καθηγητής Νεοελληνικής Λογοτεχνίας στο King's College, Πανεπιστήμιο του Λονδίνου
Από το βιβλίο: Εισαγωγή στην νεότερη ελληνική λογοτεχνία,
Εκδόσεις Νεφέλη 1996

Ισμαήλ

… Die Ruckkehr an den Heimatort, von Ismail anfangs als Wiederholung der Entwurzelung, als nochmaliger Verlust von Familie und Heimat erlebt, fuhrt schlieβlich zu einer Ruckkehr in die Kindheit, wa den zyklischen Charakter der Handlung unterstreicht. Durch die Vermischung der Zeitebenen und Lebenssalter wird die lineare Entwicklung in Raum und Zeit, der Ubergang von Kreta nach Agypten und vom Kind zum Erwachsenen, aufgehoben. Fur Ismail bedeutet das Akzeptieren dieser Vielschichtigkeit die Versohnung mit seiner Vergangenheit und der hiermit verbundenen Heterogenitat. Die Koexistenz verschiedener zeit -licher und kultureller Schichten, wie sie am Schicksal des Protagonisten dargestellt wird, gilt jedoch nicht nur fur Personen, sondern auch fur Stadre und Lander. So wird Agypten als Ort des Zusammentreffens westlicher Orientphantasien, napoleonischer Wissenschaft und arabischer Kultur dargestellt, wahrend der Hafen von Heraklion als ein Palimpsest mit byzantinischen, venezianischen und turkischen Schichten beschrieben wird…

Alexandra Rassidakis
Λέκτορας Γερμανικής φιλολογίας Παν/μίου Θεσ/κης
Kritisches Lexikon zur fremdsprachigen
Gegenwartsliteratur, 52, Mlg., 6/2000

…το μυθιστόρημα της Ρέας Γαλανάκη, με τρόπο έστω έμμεσο αλλά λογοτεχνικά δραστικό, θίγει καίρια προβλήματα - κοινωνικά και πολιτικά -της νεοελληνικής ιστορίας, επικεντρωμένα στο δραματικό νησί της Κρήτης, όπου για τέσσερις αιώνες διασταυρώθηκαν οι Βενετσιάνοι, οι Μωαμεθανοί και οι Έλληνες και όπου συγκρούστηκαν τα συμφέροντα του τόπου και οι ίντριγκες των μεγάλων ευρωπαϊκών δυνάμεων. Βεβαίως οι αναφορές στον κοινωνικό αυτόν και πολιτικό περίγυρο γίνονται, και ευτυχώς, με μεγάλη διακριτικότητα: κατά κανόνα μετασχηματίζονται, καθώς προβάλλονται και επιβάλλονται στον ανθρωπογεωγραφικό κόσμο του μυθιστορήματος, ορίζοντας και τη δραματική του μοίρα. Με δύο λόγια: η κοινωνιογνωσία στο βιβλίο της Γαλανάκη μεταβάλλεται σε ανθρωπογνωσία, θα έλεγα μάλιστα σε μια ανθρωπογνωσία που είναι συγχρόνως συγκυριακή και αρχετυπική.

Δημήτρης Μαρωνίτης
Καθηγητής Αρχαίας Ελλην. Φιλολογίας Παν/μίου Θεσ/κης
Περιοδικό ΔΙΑΒΑΖΩ, Αρ. 291, 7-1992

Θα υπογράφω Λουί, μυθιστόρημα. Αθήνα, Άγρα, 1993

"As one of the most distinct voices in contemporary Greek literature, Rhea Galanaki vividly reconstructs a part of Greece's past, historical and mythical, by remembering the life of Andreas Rigopoulos, a nineteenth-century historical figure. In turn, Helen Kolias's translations superbly brings to life this epistolary novel of exquisite lyricism and profound pain about a Greek intellectual's burden, one that has been often examined by such other twentieth-century Greek writes as George Seferis and Odysseas Elytis: to be Greek is to feel always responsible for the country's political existence and history.
"Very much like Toni Morrison's Beloved, I Shall Sign as Loui is a poetic journey through memory and loss, in the sense that the central character, a writer, has to explore his people's history and carve his own place in it".

ALIKI P. DRAGONA, University of California, Davis

…To βιβλίο της Ρέας Γαλανάκη είναι μια διπλή νεκρολογία, γραμμένη τις παραμονές δύο θανάτων. Είναι πρώτα μια αυτονεκρολογία του αφηγητή Λουί, ρομαντικού συνωμότη, επαναστάτη, πολιτικού και εραστή, που γράφεται λίγες μέρες προ της αυτοχειρίας του. Είναι ακόμη ένας επικήδειος λόγος για έναν θνήσκοντα στα τέλη του 19ου αιώνα ρομαντισμό. Ταυτόχρονα, το βιβλίο τούτο, που γράφεται και εκδίδεται εκατό χρόνια ύστερα από τον θάνατο του ήρωά του, ενώ αποτίει νοσταλγικό φόρο τιμής στα ευγενή ρομαντικά πάθη του 19ου αιώνα, σημειώνει με τον δικό του υπαινικτικό ή ανομολόγητο τρόπο την έκπτωση του έρωτα και της πολιτικής, δηλαδή του ιδιωτικού και δημόσιου πολιτεύεσθαι, στα τέλη του δικού μας αιώνα. Έτσι, το βιβλίο έχει μια επίκαιρη σημασία…

Άρης Μπερλής
Κριτικός λογοτεχνίας, μεταφραστής
Περιοδικό Ο ΠΟΛΙΤΗΣ, 5/1994

…Η συγγραφέας κατέχει το μαγικό κλειδί να αποτυπώνει τον ιδεολογικό κόσμο όχι με δοκιμιακό τρόπο, όπως ίσως περίμενε κανείς, αλλά με μια θερμή γραφή, που έχει ψυχή και σασπένς (ας μη μας φοβίζει η λέξη). Αλλά πέρα από το "ιδεολογικό υλικό", η ίδια η ζωή του Λουί, του Ανδρέα Ρηγόπουλου, έχει μυθιστορηματικά στοιχεία και είναι αυτή η ζωή που σφραγίζει τελικά το μυθιστόρημα…

Νίκος Μπακουνάκης
Ιστορικός, δημοσιογράφος,
Εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ, 1-8-1993

Ελένη ή ο Κανένας, μυθιστόρημα. Αθήνα, Άγρα, 1998
(Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος 1999)

Μαίρη Παπαγιαννίδου: - Ποια είναι τα κεντρικά μοτίβα του μυθιστορήματός σας; Ποιες ιδέες κυρίως, ποια σχήματα επεξεργάζεται;

Ρέα Γαλανάκη: "Αντλώντας το υλικό μου από τη ζωή της Ελένης Αλταμούρα, με ενδιέφερε να καταθέσω ένα σύγχρονο προβληματισμό. Δεν λύνω προβλήματα, προσπαθώ να θίξω κάποια. Ως παράδειγμα θα ανέφερα τη πρόσληψη του "εθνικού" από τη γυναίκα - ταυτίζεται άραγε με την πρόσληψή του από τον άντρα; Με ενδιέφερε επίσης η δια της σημερινής οπτικής ανάγνωση μιας γυναικείας ζωής, ζωής μιας τολμηρής και μορφωμένης ζωγράφου που οι τότε φήμες κατηγόρησαν για τρέλα, μαγεία και παραξενιές - αρχέτυπα κατηγοριών για τις γυναίκες που ξεχωρίζουν. Ή ακόμη το ενδεχομένως μάταιο της μιας και μοναδικής ταυτότητας για ένα βίο εξαιρετικά σύνθετο, για μια γυναίκα που αποτόλμησε να λάβει ταυτότητα. Στις πρώτες σημειώσεις μου γι' αυτό το έργο κατέγραφα ζεύγη αντιθέσεων, όπως Διαφωτισμός και δεισιδαιμονία, λογική και τρέλα, αθωότητα και ενοχή, δημιουργία καλλιτεχνικό έργου και καταστροφή του, θηλυκό και αρσενικό χωρισμός και συμφιλίωση, λόγιο και προφητικό, ταξίδι και εγκλεισμός, συμμετοχή και απόσταση, ροή και σταμάτημα του χρόνου, ηδονή και πένθος, γέννηση και θάνατος. Μέσα από τέτοιου τύπου αντιθέσεις αναπτύχθηκε το μυθιστόρημα.

Εφημ. ΤΟ ΒΗΜΑ, 21-6-1998

Το νέο βιβλίο της Ρέας Γαλανάκη βασίζεται στη περιπετειώδη ζωή της ζωγράφου Ελένης Αλταμούρα (1821-1900), που μεγάλωσε στη μετεπαναστατική Ελλάδα του 19ου αιώνα και υπήρξε η πρώτη Ελληνίδα με την ανυποχώρητη τόλμη να σπουδάσει συστηματικά την τέχνη της στην Ιταλία ενάντια σε όλους τους κοινωνικούς καταναγκασμούς της εποχής, τους οποίους παρέκαμψε με ε υ φ ά ν τ α σ τ ο υ ς όσο και εκκεντρικούς τρόπους: μεταμφιέστηκε σε άντρα και μπήκε στους ανεγνωρισμένους εικαστικούς κύκλους της γειτονικής χώρας, μεταστράφηκε στον καθολικισμό προκειμένου να νομιμοποιήσει τα εξώγαμα τέκνα της μέσω ενός συμβατικού γάμου, που ενταφίασε ένα θυελλώδη έρωτα με τον ιταλό ομότεχνό της Σαβέριο Αλταμούρα και επιστρέφοντας στην Ελλάδα, αφού εξάσκησε με επιτυχία την τέχνη της επί μία εικοσαετία περίπου στην πρωτεύουσα, αποσύρθηκε το τελευταίο τέταρτο του αιώνα στις γενέθλιες Σπέτσες, όπου έχασε τα παιδιά της, έκοψε οριστικά τους δεσμούς της με τη ζωγραφική και σε πλήρη σχεδόν απομόνωση, έγκλειστη σε διηνεκές πένθος, στα όρια του λόγου και της παράνοιας, έσβησε αθόρυβα αφήνοντας πίσω της πλήθος τα ερωτηματικά και τις εικασίες…

Λίζυ Τσιριμώκου
Καθηγήτρια Συγκριτικής Γραμματολογίας Παν/μίου Θεσ/κης
Εφημ. ΤΟ ΒΗΜΑ, 21-6-1998

…Η πρωτοτυπία της Γαλανάκη όμως ουδόλως περιορίζεται στην αληθοφανή αναπαραγωγή του ιστορικού υλικού. Η πρωτοτυπία της συγγραφέως έγκειται στο ότι διαμοιράζει τολμηρά τα προϊόντα της προσωπικής ανασκαφής της, τα υλικά δηλαδή του ατομικού βίου και της αντίστοιχης κουλτούρας που ανέθρεψαν τον ήρωά της. τα μοιράζει ξανά και ξανά μπροστά στα μάτια του αναγνώστη ως δεινή χαρτοπαίκτρια. τα μοιράζει, θέλω να πω σε αλλεπάλληλες εκδοχές και σκηνοθεσίες του αλλότριου βίου…

Άρης Μαραγκόπουλος
Συγγραφέας, κριτικός λογοτεχνίας
Περιοδικό ΣΗΜΕΙΟ (Κύπρος), φθινόπωρο 2000

… Ανασύροντας την ξεχασμένη ζωγράφο και την τραγική ιστορία της από τη λήθη, η Ρέα Γαλανάκη ανασύρει μαζί και το φάσμα μιας άλλης Ιστορίας, καταδικασμένης από αιώνες στη λήθη και στη σιωπή: αυτή της άγραφης έως τις μέρες μας Ιστορίας των Γυναικών. Έτσι, η αφήγηση της ζωής της μεγάλης ζωγράφου λειτουργεί ταυτόχρονα και ως μετωνυμία της απωθημένης αυτής Ιστορίας και ως μνημόνευση της τραυματισμένης, μητρικής γενεαλογίας μας.

Τζίνα Πολίτη
Καθηγήτρια Αγγλικής Λογοτεχνίας Παν/μίου Θεσ/κης
Περιοδικό ΝΕΟ ΕΠΙΠΕΔΟ, Αρ. 30, Χειμώνας 1998

Απόσπασμα από το Ελένη ή o κανένας, μυθιστόρημα. Αθήνα, Άγρα

Το κορίτσι έσκυψε πάνω από τη χαμηλή βεράντα προς τη θάλασσα. Το αλμυρό νερό ποτέ δεν επιστρέφει την εικόνα ενός προσώπου. Το μπλε του ήταν των παραμυθιών, γι' αυτό δεν την καθρέφτιζε, αλλά μπορούσε να την παρασύρει σε έναν κόσμο διαφορετικό. Μικρότερη, τον άγγιζε και τον εμπιστευόταν σαν παιχνίδι. Κορίτσι πια, τον αντιλαμβανόταν σαν κάτι πιο μεγάλο από τον εαυτό της. Ένα γαλάζιο ατλάζι, που απλωνόταν μαλακό και τύλιγε τα στέφανα των γεννητόρων για πολλές γενιές. Ή σαν εκείνο το λεπτό λινό, που τύλιγε τους τυχερούς νεκρούς σε βαθυκύανο πένθος. Τους τυχερούς. όσους επέστρεφαν από τα μακρινά ταξίδια τους για να θαφτούν στη γη και για να λατρευτούνε από τις γυναίκες. Όλοι σχεδόν οι άντρες σ' αυτό το νησί ασχολούνταν με τη ναυτική. Και σχεδόν όλοι, εκτός απ' τ' αρβανίτικα που μίλαγαν, εκτός από τα ελληνικά που λίγοι ανάμεσά τους έγραφαν, είχαν ακούσει τον αχό της θάλασσας σε ώρα κινδύνου από κακόν αγέρα ή σε ώρα μάχης. Καμάρωναν ότι κατείχαν όλες τις λέξεις της υγρής της διαλέκτου, ακόμη και τις πιο φριχτές. Τις δίχως δυνατότητα να επαναληφθούνε, μολονότι ο απόηχος τους δεν τους εγκατέλειπε ούτε στιγμή, όταν γυρνώντας σμίγαν με το ταίρι τους, ή όταν μετρούσαν τα φλουριά τους οι πιο πλούσιοι, σχεδιάζοντας το επόμενο ταξίδι.
Γενάρη μήνα, η θάλασσα ήταν ήσυχη. Το κορίτσι σκέφτηκε ότι, καθώς έλεγαν, κάθε χρόνο μέσα στην κάλμα του Γενάρη έρχεται μια γυναίκα με φτερά και ράμφος, και γεννά τα αυτά γης στο ακρογιάλι. Έσκυψε πιο πολύ, τεντώνοντας το φόρεμα που της έσφιγγε τη μέση. Γκρίζα, κάτασπρα και φαιά τα βότσαλα. Μπορούσε να ορκιστεί πως είδε ανάμεσά τους τα μικρά αυγά. Σκέφτηκε πως ίσως τα παραμύθια μπορούν να απορροφούνται από την ύλη και το φως του τόπου που τα φτιάχνει, σαν την πληγή από το λαβωμένο σώμα. Ησύχασε και κοίταξε ακόμη λίγο. Έπειτα μάζεψε τις σούρες και τα βολάν μιας φούστας μακριάς και κάθισε καβάλα στο πεζούλι της βεράντας, ξεχνώντας πως δεν ήταν πια παιδί, μα και ότι, ως παιδί, δεν είχε γεννηθεί αγόρι. Άπλωσε χαρτιά και μολύβια κι άρχισε να ζωγραφίζει.
Ωραίος ήταν τότε ακόμη ο κόσμος, θα σκεφτόταν προς το τέλος της ζωής της η Ελένη καθισμένη στη βεράντα του ίδιου σπιτιού. Ωραίος, καθώς δροσερά τα χρώματα απορροφούσαν την αλαζονεία, την τιμωρία και το έλεος του κόσμου τούτου. καθώς η μαύρη πινελιά, ανυποψίαστη ακόμη για το πένθος, υπήρχε μόνο για να υπογραμμίζει το εγκόσμιο γαλάζιο. Όμως δεν θα μπορούσε πια να ορκιστεί, όπως κορίτσι ορκιζότανε πως είδε τα αυγά της Αλκυόνας, ότι δροσιά και πένθος αφορούσαν την ίδια ακριβώς γυναίκα. Αυτήν. Διότι της φαινόταν ότι κατά τη διάρκεια της ζωής της διαφορετικές γυναίκες είχανε βαδίσει η μια μετά την άλλη στην ίδια οδό. Και ότι η καθεμιά τους, γεννώντας την επόμενη, έπρεπε να χαθεί.

Το πρωί εκείνης της ημέρας, πριν κατεβεί η Ελένη στο κτίριο, που είχε χτίσει ο πατέρας της πάνω στη θάλασσα και τους χρησίμευε για αποθήκη το σιδερόφραχτο ισόγειό του και για παραθερισμό ο ευάερός του όροφος, κάτι ασυνήθιστο συνέβη στην πατρογονική εστία πάνω στο Καστέλι. Ο λιμενάρχης ήρθε τρέχοντας, αφού διέσχισε χωρίς να σταματήσει την κεντρική οδό, που άρχιζε από τον Ταξιάρχη και περνούσε μπροστά από τη Δημογεροντία και τα μαγαζιά. Λαχανιασμένος από τον ανήφορο, στάθηκε μια στιγμή κι ανάσανε, μόλις έφτασε στην άκρη του οικισμού πάνω από τη ρεματιά της Κουνουπίτσας, εκεί όπου βρισκόταν το μεγάλο κι οχυρό σπίτι της οικογένειας Χρυσίνη ή Μπούκουρας. Όπως και τα υπόλοιπα σπίτια των καραβοκυραίων και των προεστών, είχε κι αυτό θεμελιωθεί πάνω στις στάχτες προγενέστερων κατοικιών, άγνωστο πόσο παλαιών. Διότι, όταν ξένοι Τουρκαλβανοί πυρπόλησαν τα παλιά σπίτια των ορθοδόξων Αλβανών, που ζούσανε στις Σπέτσες, η στάχτη του πολέμου σκέπασε τα πάντα: τα πρόσωπα των σκοτωμένων, τα αποκαΐδια των σπιτιών, τα σπήλαια των κυνηγημένων, την καλοσύνη των ορμίσκων, ως και των ήσυχων πευκώνων τις βελόνες. Πέρασε λίγος καιρός, ξεπλύθηκε η στάχτη και ξεσκέπασε έναν καινούργιο κόσμο, πιο πεισματικό στη μνήμη και πιο συνετό στις αποφάσεις. Δεν θα ξανάπεφταν οι κάτοικοι της νήσου στη δίκαιη πλάνη ενός κόμητος Ορλώφ και στον αφανισμό που ακολούθησε. Γύρισαν κι οι καιροί ευνοϊκοί, χτίστηκαν καινούργια σπίτια πάνω στα παλιά και πολλαπλασιάστηκαν τα εμπορικά πλοία της νήσου, που με την άδεια του σουλτάνου ταξιδεύαν οπλισμένα για τον φόβο των πειρατών ανά τη Μεσόγειο, και πιο πέρα ακόμη από το οικείο σύμπαν που οριοθετούσαν οι θύρες του Γιβραλτάρ. Έτσι έθαλλαν πάνω στο νησί κοντά πενήντα χρόνια από τη μια μεριά ο φανερός ο κόσμος με πλούτο και ισχύ, από την άλλη αθέατος μέσα στον φανερό ο κόσμος της μνήμης, ωσότου δόθηκε πάλι αφορμή κι έγινε η λύση.
Ο λιμενάρχης παρατήρησε ότι το τρίπατο σπίτι δεν βρισκόταν πια σε μεγάλη ακμή, αλλά το ξέχασε αμέσως βλέποντας πως είχαν ανθίσει πρόωρα οι μυγδαλιές. Ψηλά κλαριά πάνω από τα τειχιά της μάντρας τύλιγαν το αυστηρό πέτρινο κτίριο σε λευκορόδινο αφρό. Της άνοιξης το πρώτο κύμα, σκέφτηκε, και του φάνηκε το σπίτι αδιόρατα πιο χαμηλό, ένα σκαρί που αφηνότανε να βυθιστεί στην πρώτη εαρινή υπόσχεση. Σε λίγο θα λύναν πάλι όλα τα καράβια, μικρά και μεγάλα, από τον στόλο που είχε απομείνει στο νησί, όταν πριν από μερικά χρόνια ελευθερώθηκε. Τότε μπορούσες να διασχίσεις το λιμάνι πατώντας το πόδι από το ένα κατάστρωμα στο άλλο δίχως να βραχεί. Κεντρισμένος από την ιδέα του καινούργιου απόπλου, χτύπησε δυνατά το ρόπτρο. Του φάνηκε ότι περίμενε ώρες, ενώ ένας σκύλος γάβγιζε από μέσα δυνατά. Ξαναχτύπησε. Κάποιος συμμάζεψε τον γκέκα και του άνοιξε.
Ο λιμενάρχης δεν ενοιάστηκε ούτε ποιος του άνοιξε ούτε για το βοτσαλωτό δάπεδο της αυλής, που πάταγε το βιαστικό του πόδι, μιαν άσπρη βοτσαλένια θάλασσα, όπου αρμενίζαν μαύρα κυπαρίσσια, μαύρα κάνιστρα με άνθη και μαύρα ελάφια. Σταμάτησε μονάχα στον μαύρο δικέφαλο αετό και τη σημαία, που, όντας στο κατώφλι του σπιτιού, ανάγκαζε όποιον ερχόταν να σταθεί και να συλλογιστεί το σύμβολο. Είχε φτάσει. Ο καπετάν Γιάννης Χρυσίνης μπούκουρας είχε κιόλας βγει στην πόρτα για να τον προϋπαντήσει.