Εις μνημόσυνον αιώνιον
ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ Κ. ΝΙΚΟΛΑΪΔΗΣ
Άρχων Πρωτοψάλτης της Μ.τ.Χ.Ε.
Άρχων Πρωτοψάλτης της Μ.τ.Χ.Ε.
Του Νίκου Γ. Ιστεκλή
Το ρολόϊ της θύμησής σας θέλω να γυρίσω σε χρόνο περασμένο, ακριβώς 25 χρόνια πριν και να σκεφτούμε ολιγόλεπτα τον «Βασιλάκη» Νικολαΐδη, τον Άρχοντα Πρωτοψάλτη του Οικουμενικού Πατριαρχείου, αυτή την εξαιρετική γιγάντια ιεροψαλτική μορφή που εγκατέλειψε πρόωρα τη ζωή και το αγαπημένο στασίδι της Πόλης στις 4 Ιανουαρίου 1985 σε ηλικία 69 ετών από υπερκόπωση.
Θα ήθελα με την ευκαιρία του εικοσιπενταετούς μνημόσυνου του να αναφερθώ σύντομα σε δύο σημεία που δείχνουν την ιδιότητα του μεγαλείου της ψυχής του Δασκάλου.
Το πρώτο αφορά το ήθος του χαρακτήρα του. Κατά τον Καθηγητή Γεώργιο Μαντζαρίδη, η λέξη ήθος «όταν χρησιμοποιείται στον ενικό αριθμό φανερώνει την σχέση τού ανθρώπου με το θείο δηλαδή τον εσωτερικό του χαρακτήρα καθώς και τον συνήθη τρόπο δράσεώς του εντός του κόσμου». Νομίζω πως αυτή η εξήγηση τα λέγει όλα.
Ανθρωπιστής, ταπεινός, πράος, ήρεμος, μειλίχιος, γλυκύς, άκακος, υπερβολικά ανεκτικός και προπαντός πιστός στις παραδόσεις του γένους που αποδεικνύουν το έμπρακτο χριστιανικό και φιλογενές φρόνημα του ανδρός.
Ο γράφων, τον Δάσκαλο τον γνώρισε το 1948 σε ηλικία οκτώ ετών, όταν ο πατέρας του μια Κυριακή πρωί τον έφερε και τον παρέδωσε σ᾿ αυτόν και στο δομέστιχο του τον «Σταύρακα» (ΣταύροΜουτσάτσο) στο Αριστερό Αναλόγιο του Άη – Δημήτρη στα Ταταύλα. Από τότε μέχρι και την τελευταία του πνοή, οι σχέσεις δασκάλου και καθηγητού ήσαν σαν πατέρα και παιδιού.
Στα σαράντα χρόνια περίπου των σχέσεων τους, ποτέ ο γράφων δεν άκουσε από το στόμα του να περιαυτολογεί και να αυτοεπαινείται.
Πότε δεν μιλούσε για τα προσόντα του, τα πτυχία, τις γνώσεις και την κατάρτιση του. Εμείς όμως οι μαθητές του που τελούμε το εικοσιπενταετές μνημόσυνό του, καθήκον μας θεωρούμε, όπως και για παραδειγματισμό της ταπεινοφροσύνης του, να αναφέρουμε ότι ήταν απόφοιτος της Πατριαρχικής Μεγάλης του Γένους Σχολής του έτους 1934 και αριστούχος πτυχιούχος του
κρατικού ωδείου της πόλεώς μας το έτος 1957, τόσο της τουρκικής μουσικής όσο και της ευρωπαϊκής.
Στο ιερό αναλόγιο ποτέ δεν κακοκάρδισε κανένα. Γι᾿ αυτό και απέκτησε αρκετούς μαθητές οι οποίοι αν και πέρασαν 25 ολόκληρα χρόνια τον θυμούνται και θα τον θυμούνται. Ήταν ανεκτικός συνάμα και διακριτικός τόσο στους μικρούς όσο και στους ενήλικους μαθητές του που καμιά φορά του έκαμαν άσκοπες και γελοίες ερωτήσεις. Τους αντιμετώπιζε ήπια, μειλίχια και πολλές φορές με χιούμορ.
Το δεύτερο σημείο αφορά το πλούσιο και εξαιρετικό συγγραφικό του έργο. Πολύ απλά, ήταν η εργάτιδα μέλισσα που μαζεύει από τα άνθη, τη γύρη, για να κάμει τις κηρύθρες και το μέλι. Όποια ώρα κι αν τον επισκεπτόσουνα στο σπίτι του, έβλεπες στο χωλάκι το μικρό τετράγωνο τραπέζι γεμάτο από βιβλία και χαρτιά, εικόνα που μας έδειχνε ότι συνέχεια εργαζόταν.Με το λεπτό και κάτασπρο χεράκι του με τις πολλές φακίδες ρύθμισε και ανέλυσε περίπου είκοσι έργα της παραδοσιακής μας εκκλησιαστικής μουσικής. Η αρίστη όμως επιστημονική του κατάρτιση φάνηκε και στο τελευταίο ανέκδοτο έργο του που ήταν: «Συγκριτική μελέτη Βυζαντινής, Τουρκικής και Ευρωπαϊκής μουσικής», έργο με τα βασικά στοιχεία και των τριών μουσικών που ήταν έτοιμο να εκδοθεί, αλλά μετά τον άωρο και αδόκητο θάνατο του δεν εκδόθηκε.
Ήταν πάντως το επισφράγισμα της συγγραφικής του δραστηριότητας. Παραθέτουμε παρακάτω τον κατάλογο των ιδιοχείρων βιβλίων του, είκοσι τον αριθμό, από τα οποία τα τρία πρώτα μόνον εκτυπώθηκαν, σε ομογενή τυπογραφεία, ενώ τα υπόλοιπα δέκα επτά πολυγραφήθηκαν σε πολυγράφο της Κοινότητας Ταταούλων.
Θα ήθελα με την ευκαιρία του εικοσιπενταετούς μνημόσυνου του να αναφερθώ σύντομα σε δύο σημεία που δείχνουν την ιδιότητα του μεγαλείου της ψυχής του Δασκάλου.
Το πρώτο αφορά το ήθος του χαρακτήρα του. Κατά τον Καθηγητή Γεώργιο Μαντζαρίδη, η λέξη ήθος «όταν χρησιμοποιείται στον ενικό αριθμό φανερώνει την σχέση τού ανθρώπου με το θείο δηλαδή τον εσωτερικό του χαρακτήρα καθώς και τον συνήθη τρόπο δράσεώς του εντός του κόσμου». Νομίζω πως αυτή η εξήγηση τα λέγει όλα.
Ανθρωπιστής, ταπεινός, πράος, ήρεμος, μειλίχιος, γλυκύς, άκακος, υπερβολικά ανεκτικός και προπαντός πιστός στις παραδόσεις του γένους που αποδεικνύουν το έμπρακτο χριστιανικό και φιλογενές φρόνημα του ανδρός.
Ο γράφων, τον Δάσκαλο τον γνώρισε το 1948 σε ηλικία οκτώ ετών, όταν ο πατέρας του μια Κυριακή πρωί τον έφερε και τον παρέδωσε σ᾿ αυτόν και στο δομέστιχο του τον «Σταύρακα» (ΣταύροΜουτσάτσο) στο Αριστερό Αναλόγιο του Άη – Δημήτρη στα Ταταύλα. Από τότε μέχρι και την τελευταία του πνοή, οι σχέσεις δασκάλου και καθηγητού ήσαν σαν πατέρα και παιδιού.
Στα σαράντα χρόνια περίπου των σχέσεων τους, ποτέ ο γράφων δεν άκουσε από το στόμα του να περιαυτολογεί και να αυτοεπαινείται.
Πότε δεν μιλούσε για τα προσόντα του, τα πτυχία, τις γνώσεις και την κατάρτιση του. Εμείς όμως οι μαθητές του που τελούμε το εικοσιπενταετές μνημόσυνό του, καθήκον μας θεωρούμε, όπως και για παραδειγματισμό της ταπεινοφροσύνης του, να αναφέρουμε ότι ήταν απόφοιτος της Πατριαρχικής Μεγάλης του Γένους Σχολής του έτους 1934 και αριστούχος πτυχιούχος του
κρατικού ωδείου της πόλεώς μας το έτος 1957, τόσο της τουρκικής μουσικής όσο και της ευρωπαϊκής.
Στο ιερό αναλόγιο ποτέ δεν κακοκάρδισε κανένα. Γι᾿ αυτό και απέκτησε αρκετούς μαθητές οι οποίοι αν και πέρασαν 25 ολόκληρα χρόνια τον θυμούνται και θα τον θυμούνται. Ήταν ανεκτικός συνάμα και διακριτικός τόσο στους μικρούς όσο και στους ενήλικους μαθητές του που καμιά φορά του έκαμαν άσκοπες και γελοίες ερωτήσεις. Τους αντιμετώπιζε ήπια, μειλίχια και πολλές φορές με χιούμορ.
Το δεύτερο σημείο αφορά το πλούσιο και εξαιρετικό συγγραφικό του έργο. Πολύ απλά, ήταν η εργάτιδα μέλισσα που μαζεύει από τα άνθη, τη γύρη, για να κάμει τις κηρύθρες και το μέλι. Όποια ώρα κι αν τον επισκεπτόσουνα στο σπίτι του, έβλεπες στο χωλάκι το μικρό τετράγωνο τραπέζι γεμάτο από βιβλία και χαρτιά, εικόνα που μας έδειχνε ότι συνέχεια εργαζόταν.Με το λεπτό και κάτασπρο χεράκι του με τις πολλές φακίδες ρύθμισε και ανέλυσε περίπου είκοσι έργα της παραδοσιακής μας εκκλησιαστικής μουσικής. Η αρίστη όμως επιστημονική του κατάρτιση φάνηκε και στο τελευταίο ανέκδοτο έργο του που ήταν: «Συγκριτική μελέτη Βυζαντινής, Τουρκικής και Ευρωπαϊκής μουσικής», έργο με τα βασικά στοιχεία και των τριών μουσικών που ήταν έτοιμο να εκδοθεί, αλλά μετά τον άωρο και αδόκητο θάνατο του δεν εκδόθηκε.
Ήταν πάντως το επισφράγισμα της συγγραφικής του δραστηριότητας. Παραθέτουμε παρακάτω τον κατάλογο των ιδιοχείρων βιβλίων του, είκοσι τον αριθμό, από τα οποία τα τρία πρώτα μόνον εκτυπώθηκαν, σε ομογενή τυπογραφεία, ενώ τα υπόλοιπα δέκα επτά πολυγραφήθηκαν σε πολυγράφο της Κοινότητας Ταταούλων.
ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΒΙΒΛΙΩΝ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ Κ. ΝΙΚΟΛΑΪΔΗ 
1) Λειτουργικά ήχος Α’, Γ’, Πλ.α’ πεντάφωνος εναρμόνιος, 1961
1) Λειτουργικά ήχος Α’, Γ’, Πλ.α’ πεντάφωνος εναρμόνιος, 1961
2) Τα ένδεκα εωθινά, 1966
3) Επίτομον Αναστασιματάριον του Όρθρου, 1966
4) Ανθολογία Λειτουργικών, 1967
5) Ο Κατανυκτικός Εσπερινός, 1968
6) Το Μέγα Απόδειπνον, 1968
7) Καταβασίαι σύντομοι, 1969
8) Κοινωνικά, 1973
9) Κοινωνικά δικά του μόνον, 1973
10) Τριώδιον, 1973
11) Δοξαστικά Τριωδίου, 1973
12) Αργαί Καταβασίαι Τριωδίου, 1973
13) Πεντηκοστάριον, 1973
14) Επίτομος Εσπερινός, 1975
15) Χερουβικά, Τόμος Α’ 1975
16) Χερουβικά, Τόμος Β’ 1975
17) Ο Εσπερινός, 1980
18) ΨΑΛΜΟΙ και διάφοροι ύμνοι Βυζαντινής και Ευρωπαϊκής Μουσικής, 1982
19) Αναστασιματάριον του Εσπερινού, 1971
20) Συγκριτική μελέτη Βυζαντινής, Τουρκικής και Ευρωπαϊκής μουσικής, 1985.
Προτού τελειώσω όμως, θα ήθελα να αναφερθώ και στο εξής σημείο. Ο Δάσκαλος ήταν υπερβολικά ευαίσθητος στα πολλά και ποικίλα καθήκοντα που του ανέθεταν οι προϊστάμενοί του, είτε στα σχολεία που υπηρετούσε ως καθηγητής μουσικής, είτε ως δάσκαλος της εκκλησιαστικής μουσικής στην Ι. Θ. Σ. Χάλκης, είτε στο Πατριαρχικό αναλόγιο με το βαρύ εορτολόγιό του, ακόμη και για τον καταρτισμό και τη διεύθυνση της μεγάλης χορωδίας του Συνδέσμου Μουσικοφίλων της Πόλεώς μας. Στο λεξιλόγιό του δεν υπήρχε το «όχι» και το «δεν μπορώ».
Δάσκαλε,
Για τον κάθε χριστιανό ορθόδοξο που έφυγε από τον κόσμο αυτό, η Εκκλησία μας τελεί Μνημόσυνα, τεσσαρακονθήμερα, τρίμηνα, εξάμηνα, ετήσια, συνήθως μετά τη Θ. Λειτουργία του Σαββάτου ή της Κυριακής, όπου οι ενδιαφερόμενοι προσφέρουν στο Ναό πρόσφορο και νάμα που θα χρησιμοποιηθούν για το μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας.
Το δικό σου όμως μνημόσυνο επειδή είναι Ειδικό Μνημόσυνο, αντί πρόσφορο και νάμα σου προσφέρουμε τιμή και μνήμη. Και επειδή οι άνθρωποι δεν γνωρίζουν πώς φεύγει απ᾿ αυτόν τον κόσμο η ψυχή, πού πηγαίνει και σε ποια κατάσταση βρίσκεται, εμείς οι πιστοί μαθητές σου προσευχόμαστε στο θεό την ψυχούλα σου να την κατατάξει στη χώρα ζώντων.
Ας είναι η μνήμη σου αιωνία.
Δάσκαλε,
Για τον κάθε χριστιανό ορθόδοξο που έφυγε από τον κόσμο αυτό, η Εκκλησία μας τελεί Μνημόσυνα, τεσσαρακονθήμερα, τρίμηνα, εξάμηνα, ετήσια, συνήθως μετά τη Θ. Λειτουργία του Σαββάτου ή της Κυριακής, όπου οι ενδιαφερόμενοι προσφέρουν στο Ναό πρόσφορο και νάμα που θα χρησιμοποιηθούν για το μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας.
Το δικό σου όμως μνημόσυνο επειδή είναι Ειδικό Μνημόσυνο, αντί πρόσφορο και νάμα σου προσφέρουμε τιμή και μνήμη. Και επειδή οι άνθρωποι δεν γνωρίζουν πώς φεύγει απ᾿ αυτόν τον κόσμο η ψυχή, πού πηγαίνει και σε ποια κατάσταση βρίσκεται, εμείς οι πιστοί μαθητές σου προσευχόμαστε στο θεό την ψυχούλα σου να την κατατάξει στη χώρα ζώντων.
Ας είναι η μνήμη σου αιωνία.
Πηγή: Απογευματινή Κωνσταντινουπόλεως, 23.2.2010
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου