Η ΤΩΝ ΠΡΑΓΜΑΤΩΝ ΕΝΟΤΗΤΑ ΧΑΡΗ ΣΤΗ ΘΡΗΣΚΕΙΑ

Με αφορμή την έκθεση φωτογραφίας – αφιέρωμα στον σπουδαίο χορογράφο του 20ου αιώνα Μωρίς Μπεζάρ, που πραγματοποιείται στο Γκάζι, στο πλαίσιο του 6ου Διεθνούς Φεστιβάλ Χορού Αθηνών – σημειώστε ότι προηγήθηκε ένα διήμερο αφιέρωμα στον Μπεζάρ από το Φεστιβάλ Αθηνών – σκέφτηκα, φίλοι μου, να σας μεταφέρω εδώ τις περί «θρησκευτικότητος» απόψεις του Μπεζάρ, όπως τις είχε πει στον Μάνο Χατζιδάκι.
Πρόκειται για ένα απόσπασμα μιας εξαιρετικά ενδιαφέρουσας συνομιλίας των δύο ανδρών, που έγινε για το περιοδικό «Τέταρτο», εποχής Χατζιδάκι, και αναδημοσιεύθηκε στο βιβλίο του Μ.Χ. Ο καθρέφτης και το μαχαίρι. Μια συνάντηση των δύο στις Βρυξέλλες στις 14 Μαΐου 1985, που επισφραγίστηκε μ’ ένα καλό γεύμα «σ’ ένα θαυμάσιο ρεστοράν», όπως ομολογεί ο Μ. Χατζιδάκις, ο οποίος και σχολιάζει με μοναδικό τρόπο το γεγονός: «Γι’ ανθρώπους πολυτελούς ασκητισμού, όπως ο φίλος μου ο Μπεζάρ κι εγώ, το καλό φαγητό είναι επικοινωνία». Και αρχίζει η συνομιλία με μια ουσιαστικότατη ερώτηση του Χατζιδάκι:

M. X.: H θρησκευτική σου περιπέτεια, πέρα από την προσωπική σου αγωνία να βρεις μια αιτιολογία που να σου ταιριάζει στο ανεξήγητο, περιέχει και μια αισθητική αναζήτηση;

Μωρίς Μπεζάρ: Δεν είναι δυνατό να νοηθεί θρησκευτική περιπέτεια έξω από την προσωπική αγωνία του ανθρώπου. Κι αυτό, νομίζω, ισχύει για όλους. Γεννιόμαστε βγάζοντας μια κραυγή, η ίδια ή γέννησή μας είναι κραυγή, κι ή κραυγή αυτή ακολουθεί τον άνθρωπο σ’ ολόκληρη τη ζωή του.
Είναι το αγωνιώδες και αναπάντητο ερώτημα για το τί γυρεύουμε πάνω σ’ αυτή τη γη, από πού ερχόμαστε και πού πηγαίνουμε, γιατί παραμένουμε εδώ για ένα τόσο μεγάλο διάστημα - γιατί ή ζωή του ανθρώπου είναι από μια άποψη αρκετά μεγάλη -ή γιατί μένουμε τόσο λίγο. Όταν γεράσουμε, όταν φτάσει κανείς στην ηλικία μου, ανακαλύπτει πώς έχει ακόμα πολλά πράγματα να πει και ότι δεν του μένει πολύς καιρός.
Η θρησκευτική αναζήτηση, επομένως, είναι προσπάθεια να εξηγηθεί το ανεξήγητο, για μένα δε προσωπικά είναι και κάτι ακόμα: Η ζωή μου ολόκληρη, η θεωρία μου και οι αναζητήσεις μου στηρίζονται σ’ ένα αίσθημα ενότητας των πραγμάτων. Για τη ζωή μου τίποτα δεν είναι ξέχωρο απ’ αυτήν την ενότητα.
Γι’ αυτό η θρησκεία έχει τόσο μεγάλη σημασία στη ζωή μου. Χάρη στη θρησκεία μπορεί να επιτευχθεί η πολυπόθητη ενότητα. Η ζωή μου μπορεί να σκορπίζεται σε κάθε κατεύθυνση, εγώ όμως ταυτόχρονα «τρώω» Θεό, «φιλάω» Θεό, «πίνω» Θεό, «χορεύω» Θεό και σ’ όλες τις κρίσιμες στιγμές της ζωής μου αισθάνομαι βαθιά την παρουσία κάποιου άλλου.
….
Η Δύση βέβαια είναι παιδί του Χριστιανισμού. Η χριστιανική θρησκεία όμως έχει πολλές και διαφορετικές καταβολές. Συνδυάζει την εβραϊκή σκέψη με την ελληνική φιλοσοφία και το ρωμαϊκό δίκαιο, τον πάπα με τον αυτοκράτορα. Πιο πολύ ο καθολικισμός βέβαια από την ορθοδοξία. Η ορθοδοξία είναι πιο καθαρή. Η χριστιανική θρησκεία μέσα από τον καθολικισμό μας οδήγησε στον καρτεσιανισμό. Είναι η επίδραση του ρωμαϊκού δογματισμού στην αριστοτελική σκέψη.

Ο Μπεζάρ, όπως ίσως καταλάβατε φίλοι μου, λέει εν σμικρώ το σύμπαν! Ας σκεφτεί ο καθείς τις προεκτάσεις αυτών των αληθειών, διατυπωμένων με σπάνια καθαρότητα και βιωματικότητα.