ΚΥΡΑ ΖΩΗ ΣΚΟΤΕΙΝΗ ΜΗΤΕΡΑ

Εγώ σ' ανάστησα με χώμα και νερό
Χελιδονάκι να 'σαι μα κι αγρίμι
Να σ' έχω αλφαβητάρι στον καιρό
κι ανέσπερο καντήλι μες στη μνήμη

Μα εσύ γυρεύοντας του ονείρου την πηγή
κοντά στων Ουρανών την Πλατυτέρα
βρήκες φτερά κι αρνήθηκες τη γη
τη σκοτεινή την πρώτη μας μητέρα

Έχετε ακούσει αυτήν την αρχαγγελική κραυγή από την ιέρεια Μαρία Φαραντούρη; Μόλις 1:17. Χωρίς συνοδεία οργάνων. Μια φωνή που σκίζει τον αέρα και μας καλεί να βρεθούμε κοντά στων Ουρανών την Πλατυτέρα, αρνούμενοι τη γη, τη σκοτεινή την πρώτη μας μητέρα.
Στίχοι εγκόσμιοι και υπερκόσμιοι μαζί του Νίκου Γκάτσου. Μουσική γνησίως λαϊκή, ό,τι πρέπει για να ιστορήσει τη ζωή – σκοτεινή μητέρα, του Μάνου Χατζιδάκι. Το κείμενο σ’ αυτόν τον εξαιρετικό μα όχι τόσο γνωστό δίσκο με τίτλο Σκοτεινή Μητέρα, έχει γράψει ο Γιάννης Τσαρούχης. Ένα εγκώμιο στον «ψεύτη από ταλέντο» Μ. Χατζιδάκι. Και το κολάζ του εξωφύλλου ο Οδυσσέας Ελύτης! Τι υπέροχη αντιστροφή ρόλων!
Αυτός ο κύκλος τραγουδιών γράφτηκε για την Μαρία Φαραντούρη, που ερμηνεύει μοναδικά αυτή την ευλογημένη συνύπαρξη Γκάτσου – Χατζιδάκι.
Αύριο Παρασκευή και μεθαύριο Σάββατο η Φαραντούρη θα ερμηνεύσει αυτόν τον κύκλο τραγουδιών στη Μικρή Επίδαυρο, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών. Με αφορμή αυτό το μουσικό γεγονός η Μαρία Φαραντούρη ξετυλίγει τις μνήμες της, τις αγωνίες της, και τις ελπίδες της για το σύγχρονο ελληνικό τραγούδι σ’ ένα σύντομο μα καίριο κείμενο που έγραψε ειδικά για την Καθημερινή και δημοσιεύθηκε χθες:

«Με ιδιαίτερη χαρά συμμετέχω στις συναυλίες αυτές, όπου καλούμαι να ερμηνεύσω δύο έργα: στο πρώτο μέρος, ένα καινούργιο Ο έρωτας τελειώνει τραγικά, με μουσική του Γιώργου Λαζαρίδη, του διεθνώς αναγνωρισμένου πιανίστα μας, ο οποίος εξελίσσεται και σε πολλά υποσχόμενο συνθέτη, και με ποιητικούς στίχους της Αγαθής Δημητρούκα, η οποία είχε και την αρχική ιδέα. Στο δεύτερο μέρος, ένα έργο που, από την πρώτη του παρουσίαση το 1986-1987, δεν έχει ξαναπαρουσιαστεί ολόκληρο. Πρόκειται για τη Σκοτεινή Μητέρα, απόσταγμα πείρας δύο μεγάλων δημιουργών: του Μάνου Χατζιδάκι και του Νίκου Γκάτσου. Είχα την τύχη τότε να το τραγουδήσω στο δίσκο και στις περιορισμένες συναυλίες που ακολούθησαν, υπό τη διεύθυνση του ίδιου του συνθέτη, λόγος που με κάνει να νιώθω τώρα διπλά συγκινημένη και διπλά υπεύθυνη: από τη μια οι μνήμες μου από τη διδασκαλία του Χατζιδάκι, κι από την άλλη η ευθύνη να παρουσιάσω το έργο, είκοσι χρόνια μετά, σε μια γενιά με διαφορετικά μουσικά ακούσματα και με νέα σύμβολα -ως επί το πλείστον εφήμερα- να τη δονούν. Δεν είναι τυχαία η παρουσίαση των δύο αυτών έργων μαζί.
Η Σκοτεινή Μητέρα, παρά τις προθέσεις των δημιουργών της να γράψουν "απλά" τραγούδια, είναι ένα "ακριβό" λυρικό έργο, όπου αναδεικνύεται η πλούσια μελωδική γραφή του Χατζιδάκι και ο ποιητικός λόγος του Γκάτσου, φορτισμένος από τις διαψεύσεις μιας ζωής. Οι ακροατές, στους οποίους απευθύνεται, πρέπει να "βασανίζονται" από ευαισθησίες υπαρξιακές και πνευματικές ανησυχίες. Αλλά τους ίδιους ακροατές αναζητά και το άλλο έργο, το φορτισμένο από την απόλυτη διάψευση του έρωτα, που είναι ο θάνατος."Ο έρωτας τελειώνει τραγικά", ευτυχώς όχι για μας αλλά για οκτώ, προς το παρόν, γνωστά ζευγάρια της μυθολογίας μας.
Εμείς, σε μια εποχή όπου η πραγματικά έντεχνη ή λόγια μουσική και η ποίηση έχουν εκδιωχθεί στο περιθώριο από την τυποποιημένη τραγουδιστική πλημμυρίδα, παίρνουμε τώρα μια ανάσα κι ελπίζουμε ότι υπάρχουν νέες δημιουργικές δυνάμεις σε όλες τις τέχνες, που θα προχωρήσουν με έμπνευση για να βάλουν τη δική τους σφραγίδα και να συστήσουν ένα καινούργιο καλλιτεχνικό γίγνεσθαι.

Προσωπικά έχω εμπιστοσύνη στον Λαζαρίδη και τη Δημητρούκα, ότι μπορούν από κοινού να οδηγήσουν σε ανανέωση το ελληνικό τραγούδι και είμαι ιδιαίτερα ευτυχής που συμπορεύομαι μαζί τους σ’ αυτό το πρώτο βήμα. Τους αισθάνομαι φίλους μου και τους ευχαριστώ για τις ωραίες στιγμές που περάσαμε κατά την προετοιμασία αυτού του έργου. Ωστόσο, η τελική κρίση ανήκει στο κοινό, ένα πρωτοπόρο κοινό, που αγκαλιάζει ό,τι πιο πνευματικό έχουμε σήμερα ως πραγματικότητα ή ως ανάγκη».