ΜΙΧΑΗΛ ΜΑΡΜΑΡΙΝΟΣ: Ο ΣΚΗΝΟΘΕΤΗΣ ΤΩΝ ΒΙΩΝ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου 

Όταν είδα την παράσταση Βίοι (ζωές) Αγίων του Μιχαήλ Μαρμαρινού, στο θέατρο «Θησείον», πριν εφτά χρόνια, σκεφτόμουν ότι η ουσία της παράστασης ήταν ακριβώς αυτή: «Πρέπει να πιστεύεις βαθειά στην ύπαρξη του άλλου για να τον συναντήσεις». 

Κι αυτή η παράσταση δεν θα είχε πραγματοποιηθεί χωρίς τη συνάντηση με το έργο του Νίκου Γαβριήλ Πεντζίκη. 

Μετά την παράσταση κατάλαβα ότι ο Μαρμαρινός συνάντησε ουσιαστικά τον Πεντζίκη μέσα από την «Αρχιτεκτονική της σκόρπιας ζωής» του. Και μοιραία …έπεσε στον Συναξαριστή, την μόνιμη και καθημερινή ενασχόληση του Πεντζίκη από το 1967 ίσαμε την κοίμησή του (1993). 

Ο Πεντζίκης μου δίδαξε – και κατά πως φαίνεται και στον Μαρμαρινό – την αξία του Συναξαριστή του Αγίου Νικοδήμου του Αγιορείτου, που τον αντέγραφε, τον ζωγράφιζε, τον επεξεργαζόταν ψηφαριθμητικά. Ούτε παπάς, ούτε δεσπότης, ούτε άλλος τις των εκκλησιαστικών μάς αποκάλυψε τον θησαυρό του Συναξαριστή, με τρόπο πρωτόφαντο και διεισδυτικό. Έτσι, και ο Μαρμαρινός, γοητεύτηκε – τουλάχιστον – απ΄ όσα ο μακαρίτης κυρ Νίκος Γαβριήλ Πεντζίκης με πάθος επισήμαινε στον Συναξαριστή, κι ανέβασε τους Βίους των Αγίων. Μια θεατρική παράσταση για το Εγώ και τη Συνάντηση του Άλλου. 

Ο Μαρμαρινός αφηγήθηκε μ’ ένα δικό του τρόπο τους Βίους των Αγίων: ψιθυριστά, κραυγάζοντας, με σπαραγμό, με ιλαρότητα, με ενέργεια που σε κατακυριεύει. 

Πρώτα πρώτα θεωρώ ότι και μόνο η ενασχόληση μ’ ένα τέτοιο θέμα, από έναν «κοσμικό» σκηνοθέτη, που το δίνει στο κοινό με απόλυτα σύγχρονο και συγχρονισμένο τρόπο, είναι άκρως σημαντικό γεγονός. 

Εμένα μου άρεσε πολύ η σκηνοθετική ματιά του Μαρμαρινού, γιατί χρησιμοποιεί σοφά και μετ’ επιστήμης τις παύσεις, τις σιωπές, τις αντιστίξεις, τις εκρήξεις του λόγου. Η λιτή σκηνοθετική γραμμή του είναι επίσης κάτι που με εκφράζει, αφού ο λόγος προέχει. 

Οι Βίοι Αγίων του Μαρμαρινού ήταν μια παράσταση βασισμένη στη μνήμη, όπως την εννοούσε ο Πεντζίκης. Αντιγραφικά. Οι μνήμες επουράνιοι ποταμοί! Αρδεύουν φυσικά το σήμερα και μας καλούν να σταθούμε μπροστά σε ένα γεγονός και να το κοιτάξουμε. Η κλήση αυτή είναι πρόκληση. Για να πούμε εντέλει στον άλλο: «Δεν υπάρχει εγώ αν δεν υπάρχεις εσύ». 

Αυτόν τον θεολόγο του θεάτρου και διεθνούς φήμης σκηνοθέτη, τον Μιχαήλ Μαρμαρινό, θα έχουμε την δυνατότητα να τον ακούσουμε να μιλάει στο Ραδιόφωνο της Εκκλησίας 89,5 για τη μυσταγωγία, την ιεροτελεστία και την κάθαρση - λύτρωση του Θεάτρου, στην εκπομπή «Από τέχνη σε τέχνη», που επιμελείται και παρουσιάζει ο ιερέας και σκηνοθέτης π. Πέτρος Μινώπετρος. 

Σήμερα, Κυριακή 24 Ιουλίου 2016, στις 8 το βράδυ, με αφορμή το ανέβασμα στο αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών-Επιδαύρου, της κωμωδίας «Λυσιστράτη» του Αριστοφάνη, σε παραγωγή του Εθνικού Θεάτρου και σε σκηνοθεσία Μιχαήλ Μαρμαρινού, το Ραδιόφωνο της Εκκλησίας θα μεταδώσει σε επανάληψη εκπομπή με καλεσμένο τον σκηνοθέτη, ηθοποιό και Αναπληρωτή Καθηγητή της Σχολής Καλών Τεχνών του ΑΠΘ, Μιχαήλ Μαρμαρινό. 

Η εκπομπή διερευνά τα θέματα: α) «Η αρχαία θεατρική παράδοση: τραγωδία και κωμωδία, το Ιαπωνικό θέατρο NO, το Κορεατικό θέατρο και το Ζεν», β) «Ορθόδοξη παράδοση και πνευματικότητα: Θεία Λειτουργία, αγιότητα και το ασκητικό ήθος της Εκκλησίας» και γ) «Η απομυθοποίηση της κομμουνιστικής ουτοπίας όπως αυτή βιώνεται στο Πολωνικό θέατρο (Βάιντα, Γκροτόφσκι, Κάντορ, Λούπα) και στο Ρωσικό θέατρο (Ο Ανατόλι Βασίλιεφ και το Άγιον Όρος)».