Κείμενο - φωτογραφίες του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου
Παρουσιάστηκε το βράδυ της 30ής Ιουνίου 2016 στο νέο κτήριο των Πανεπιστημιακών Εκδόσεων Κρήτης στην Αθήνα (Θουκυδίδου 4 στην Πλάκα), το νέο βιβλίο του Σταύρου Ζουμπουλάκη, «Ο στεναγμός των πενήτων» που κυκλοφορεί από τη σειρά «Προοπτικές» των Πανεπιστημιακών εκδόσεων Κρήτης, με δοκίμια για τον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη.
Στην όντως υψηλού επιπέδου εκδήλωση, με την παρουσία ενός μυημένου, θα έλεγα κοινού, μίλησαν για το βιβλίο ο Γιάννης Δημητρακάκης, Επίκουρος Καθηγητής Νεοελληνικής Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, ο Μανόλης Παπουτσάκης, Διευθυντής του περιοδικού Δελτίο Βιβλικών Μελετών, και ο Κώστας Σπαθαράκης, Εκδότης.
Ο Ζουμπουλάκης δανείζεται τον τίτλο του βιβλίο του από το Ψαλτήριο του Δαβίδ: «ἀπὸ τῆς ταλαιπωρίας τῶν πτωχῶν καὶ ἀπὸ τοῦ στεναγμοῦ τῶν πενήτων, νῦν ἀναστήσομαι, λέγει Κύριος· θήσομαι ἐν σωτηρίῳ, παῤῥησιάσομαι ἐν αὐτῷ (Ψαλμός 11, 6). Πρόκειται για έναν ψαλμικό στίχο στίχο που άρεσε στον σκιαθίτη κοσμοκαλόγερο και ο μελετητής φωτίζει την «φιλόπτωχο» γραφή του.
«Οι φτωχοί και κατατρεγμένοι, οι αδύναμοι και οι ευάλωτοι» είναι οι άνθρωποι του τονίζει ο συγγραφέας στον πρόλογο. Ούτως ή άλλως ο Σταύρος Ζουμπουλάκης είναι …ειδικός στον ανθρώπινο πόνο και ως εκ τούτου τον αγγίζει ιδιαίτερα το θέμα του πόνου.
Ο κόσμος των πενήτων, των φτωχών και κατατρεγμένων, των αδύναμων και ευάλωτων ανθρώπων, είναι σίγουρα ο κόσμος του Παπαδιαμάντη. Μήπως δεν είναι, άραγε, και ο σημερινός κόσμος μας, στην Ελλάδα της κρίσης; Ο αλάλητος στεναγμός των πενήτων αντηχεί μέσα στα διηγήματά του κυρ Αλέξανδρου.
Γιατί ο Παπαδιαμάντης δεν είναι μόνο ο ηθογράφος ή ο γνήσιος χριστιανός. Είναι και ο υπερασπιστής των φτωχών. Ο διηγηματογράφος των βασανισμένων. Ο χρονογράφος των πασχόντων.
Μελετητής του μεγάλου διηγηματογράφου, ο Σταύρος Ζουμπουλάκης, τον οποίο κατατάσσει στην «ιερή τριανδρία της ευρωπαϊκής διηγηματογραφίας» μαζί με τον Τσέχωφ και τον Μοπασάν, απαντά στο ερώτημα που τίθεται συχνά σιωπηρώς, γιατί δηλαδή να διαβάζουμε Παπαδιαμάντη, αναλύει και διαφωνεί με την απόρριψή του από τον Κ.Θ. Δημαρά, εξετάζει τον Παπαδιαμάντη του Ζήσιμου Λορεντζάτου, προσεγγίζει κριτικά, αλλά όχι πάντα αρνητικά, τη μετάφρασή του «για παιδιά και νέους», συστήνει την εκκλησιαστική του αρθρογραφία.
Στο βιβλίο αυτό υπάρχουν και οι σκέψεις του Σταύρου Ζουμπουλάκη για την μετάφραση της Παπαδιαμαντικής γλώσσας.
Τις άκουσα από τον ίδιο το 2011, στο πλαίσιο του Γ' Διεθνούς Συνεδρίου για τον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη, το οποίο διοργάνωσε η Εταιρεία Παπαδιαμαντικών Σπουδών, στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών και είχε ως θέμα: "Ο Παπαδιαμάντης μεταφράζων και μεταφραζόμενος".
«Ο διευθυντής της Νέας Εστίας Σταύρος Ζουμπουλάκης ήταν και πάλι καίριος και ουσιαστικός. Ο Ζουμπουλάκης είτε με θεολογικά θέματα καταπιάνεται είτε με φιλολογικά είτε με λογοτεχνικά, έχει το χάρισμα να σε μυεί στο θέμα του με μια αβίαστη πειθώ και σε κάνει να συνειδητοποιείς το Ελυτικόν: "Μάθε να προφέρεις σωστά την πραγματικότητα".
Ανέπτυξε το θέμα: "Το ζήτημα της μετάφρασης του Παπαδιαμάντη στη δημοτική και οι Έλληνες λογοτέχνες". Με ισχυρή τεκμηρίωση μας κατέδειξε την μεταφραστική προσπάθεια Ελλήνων λογοτεχνών πάνω σε διηγήματα του Σκιαθίτη, και κατέληξε στη δική του πρόταση, αρκετά ρεαλιστική νομίζω, για τον Παπαδιαμάντη στη μέση εκπαίδευση: Στο δημοτικό να υπάρχει αντικριστά το κείμενο του Παπαδιαμάντη με την απόδοσή του στη νεοελληνική. Στο γυμνάσιο και το λύκειο το πρωτότυπο με υποσέλιδες σημειώσεις για ολόκληρες φράσεις κι όχι απλώς ένα γλωσσάρι, που δεν θα δίνει στον μαθητή την ακεραιότητα μιας δυσνόητης λόγιας φράσης. Για τους ενήλικες ένα καλό γλωσσάρι είναι αρκετό.
Στη συζήτηση που ακολούθησε ετέθη και το θέμα της μετάφρασης των λειτουργικών κειμένων - κυρίως των αναγνωσμάτων - και ο Ζουμπουλάκης ισχυρίστηκε - ορθότατα! - ότι μιλάμε για "καρδιακή κατανόηση" των περικοπών, αλλά στην πραγματικότητα κανείς δεν κατανοεί το νόημα μιας αποστολικής περικοπής. Το είπε, φαντάζομαι, διότι ο Απόστολος είναι δυσκολότερος από το Ευαγγέλιο ως προς την ερμηνεία, και τώρα που το σκέφτομαι απαιτεί και γερό βιβλικό εξοπλισμό, για να μνησθώ του αγαπημένου θέματος του Ζουμπουλάκη που είναι οι Βιβλικές σπουδές.»
Αξίζουν, πραγματικά, της προσοχής μας και της μελέτης μας τα δοκίμια του Σταύρου Ζουμπουλάκη για τον Παπαδιαμάντη, καθώς ο Ζουμπουλάκης παραμένει διεισδυτικός και κριτικός, με μια ολόφρεσκη ματιά στην θεώρηση της λογοτεχνίας γενικότερα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου