Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου
Στο πρόσφατο βιβλίο του «Ο στεναγμός των πενήτων», που είναι δοκίμια για τον Παπαδιαμάντη, ο Σταύρος Ζουμπουλάκης βάζει πολλά πράγματα στη θέση τους, σε σχέση με ιδεολογικές παρωπίδες στην αντιμετώπιση του μεγάλου Σκιαθίτη.
Στο κείμενό του «Τριανδρία» (σ. 109-114) ο Ζουμπουλάκης θεωρεί τον Παπαδιαμάντη όχι απλώς τον μεγαλύτερο έλληνα πεζογράφο, αλλά μεγάλο εν γένει Ευρωπαίο διηγηματογράφο, που μπορεί να συγκριθεί μόνο με τους ομηλίκους του Γκυ ντε Μωπασσάν και Άντον Τσέχωφ. Αυτοί οι τρεις «συγκροτούν την τριανδρία των κορυφαίων διηγηματογράφων της Ευρώπης», αποφαίνεται ο Ζουμπουλάκης.
Έτσι, ο Παπαδιαμάντης εκλαμβάνεται ως διηγηματογράφος, ισοστάσιος άλλων ομοτέχνων του της παγκόσμιας λογοτεχνικής σκηνής.
Πολύ σωστά!
Αυτό το επεσήμανε θεατρικά – ήδη από το 2009 – η ταλαντούχος σκηνοθέτης Γιολάντα Μαρκοπούλου, η οποία στο θέατρο Συνεργείο, ανέβασε την εποχή εκείνη την παράσταση: "Νεκροί ταξιδιώτες", όπου ο "Νεκρός ταξιδιώτης" του Παπαδιαμάντη ...κονταροχτυπήθηκε με τον "Πιο όμορφο πνιγμένο του κόσμου" του Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες. Όπως πολύ εύστοχα παρατηρούσε η μεταφράστρια Μαρία Χατζηεμμανουήλ "ο ρεαλισμός του Παπαδιαμάντη σμίγει με τον μαγικό ρεαλισμό του Μάρκες και στ΄ απόκρημνα βράχια του αιγαιοπελαγίτικου νησιού φυτρώνουν τριαντάφυλλα της Καραϊβικής".
Έγραφα τότε εδώ στην Ιδιωτική Οδό, με αφορμή την παράσταση της Γιολάντας Μαρκοπούλου:
«Μέχρι τώρα οι Παπαδιαμαντολόγοι ανεδείκνυαν τη σχέση Παπαδιαμάντη - Ντοστογιέφσκι, που έχει σίγουρα πολλά ερείσματα για ομοιότητες γραφής και βίους παράλληλους. Κανείς δεν είχε σκεφθεί τον Μάρκες. Του οποίου το κείμενο είναι... Παπαδιαμαντικό. Φυσικά, πέρα από τα κοινά στοιχεία των δύο κειμένων με επίκεντρο τον Νεκρό, όμορφο ταξιδιώτη που δίνει ζωή στους ζωντανούς, το σημαντικό εδώ είναι η επί σκηνής παρουσίασή τους.
Κίνηση, χορός, τραγούδι, λόγος εκφερόμενος με τρόπο πρωτόφαντο, σκηνικά που έχουν γίνει ένα με τον ...underground χώρο στο Μεταξουργείο, και είναι άκρως λειτουργικά, με οικονομία και ποιητικότητα φτιαγμένα…
Οι ηθοποιοί προσέγγισαν, μαζί με την σκηνοθέτη Γιολάντα Μαρκοπούλου, τον Παπαδιαμάντη όπως στην πραγματικότητα είναι: ενσώματος, ποιητικός, σκληρά ρεαλιστικός ενίοτε, με χιούμορ, με αίσθημα και πάνω απ' όλα ένταση!
Χωρίς ιδεολογικές παρωπίδες, παρωχημένης "χριστιανικότητας" ή παπαδιαμαντικής υστερίας, είδαν τον κυρ Αλέξανδρο βαθιά ανθρώπινα και αιωρούμενον "εις τερπνήν αιώραν", ως η πολυφίλητός του Παναγία η Κουνίστρα, μετάρσιον γενόμενον τω πνεύματι σωματικώς.
Η παράσταση αυτή είναι μια πρόταση για μια σύγχρονη προσέγγιση του Παπαδιαμάντη, ο οποίος είναι μεγάλος ακριβώς επειδή μπορεί να διαλέγεται με τον Μάρκες! Αυτή η συνύπαρξη ήταν τόσο φυσική μέσα στην παράσταση που σε άφηνε άναυδο. Περνούσαν κάμποσα δευτερόλεπτα για να καταλάβεις ότι από τον Παπαδιαμάντη έχουμε περάσει στον Μάρκες και τανάπαλιν. Τέτοια συνοχή! Τέτοια σφιχτό δέσιμο!»
Άρα, ο Παπαδιαμάντης ίσταται πάντοτε ενώπιόν μας προς ανακάλυψιν. Και δη με ποιον άλλο μεγάλο της λογοτεχνίας θα διαλεχθεί. Επί σκηνής ή εν ταις καρδίαις ημών…
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου