Ο ΕΝ ΕΛΛΑΔΙ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟΣ ΦΟΝΤΑΜΕΝΤΑΛΙΣΜΟΣ

Του Σταύρου Γιαγκάζογλου 
από άρθρο του στο protagon 

Σήμερα, σαράντα χρόνια μετά [τη χούντα], η παράδοξη διαπλοκή παραθρησκευτικών ομάδων με την ακροδεξιά επανέρχεται στο προσκήνιο, θυμίζοντας άλλες εποχές και καταστάσεις. Σε ορισμένους κύκλους θρησκευόμενων καλλιεργήθηκε συστηματικά η φαντασιακή κατασκευή εχθρών που απειλούν διαρκώς την Ορθοδοξία και το έθνος. Οι εχθροί δεν είναι μόνο εξωτερικοί αλλά και εσωτερικοί. Η ομολογιακή αυτή περιχαράκωση της σύγχρονης Ορθοδοξίας οδηγεί συχνά σε άρνηση του διαλόγου με τους ετεροδόξους και τους ετεροθρήσκους, αφού η αντίληψη περί κατοχής της απόλυτης αλήθειας θεωρείται ότι ανήκει de facto στους Ορθοδόξους για λόγους κληρονομικότητας ή εντοπιότητας, φυσικής ή εθνικής ιθαγενείας. Στον χώρο της Εκκλησίας εχθροί και προδότες της Ορθοδοξίας είναι οι οικουμενιστές, εκείνοι που διαλέγονται θεσμικά ως εκπρόσωποι τοπικών Ορθοδόξων Εκκλησιών με την ετερόδοξη Δύση αλλά ακόμη και εκείνοι που νοιάζονται για τη διορθόδοξη ενότητα και οικουμενική έκφραση των κατά τόπους Ορθοδόξων Εκκλησιών και εργάζονται για τη μέλλουσα να συνέλθει Πανορθόδοξη Σύνοδο. Αν κάποτε οι τάσεις αυτές περιορίζονταν στους παλαιοημερολογιτικούς κύκλους, τώρα πλέον βρίσκονται εντός των πυλών και ασκούν πιέσεις στην επίσημη Εκκλησία της Ελλάδος. Με πρόσχημα τη διάσωση της Ορθοδοξίας από την αίρεση, από την ετερόδοξη Δύση και τον Οικουμενισμό, διάφοροι συντηρητικοί κύκλοι λαϊκών, μοναχών, αλλά εσχάτως και κληρικών, αναλαμβάνουν ρόλο αστυνόμου και εισαγγελέα της Εκκλησίας. Συχνά διεκδικούν αλάθητη αυθεντία και τίθενται υπεράνω της κανονικής εκκλησιαστικής δομής της Εκκλησίας. Η τάση αυτή αντιλαμβάνεται την Εκκλησία μάλλον ως ιδεολογική και ομολογιακή παράταξη παρά ως έκφραση κοινωνίας, καθολικότητας και οικουμενικότητας. Με τον ίδιο τρόπο και σχεδόν καθεστωτικά αντιλαμβάνονται και τη θέση του μαθήματος των Θρησκευτικών στην εκπαίδευση. Οποιοδήποτε άνοιγμα διαλόγου με τη θρησκευτική ετερότητα εκλαμβάνεται ως προδοσία της Ορθοδοξίας, ως «πανθρησκεία και προϊόν της νέας τάξης και της παγκοσμιοποίησης».

Σήμερα γινόμαστε μάρτυρες μιας παράξενης ώσμωσης μεταξύ φονταμενταλιστών και εθνικιστών. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο αρχιεπίσκοπος Αλβανίας Αναστάσιος, ο άνθρωπος που ανάλωσε τη ζωή του, προσφέροντας τον μόχθο της διακονίας του στη θεολογία και στην Εκκλησία, κατηγορείται από αυτές τις ομάδες ως «διεθνιστής» και ως «οικουμενιστής» εν ταυτώ. Σε ορισμένους θεολογικούς και εκκλησιαστικούς κύκλους και κυρίως στην απύθμενη αφασία και ατέρμονη συνομωσιολογία των ιστολόγων του διαδικτύου δεν αποκρύπτεται ένα είδος ιδιότυπου θρησκευτικού εθνικισμού. «Χωρίς εθνική ταυτότητα δεν μπορεί να λειτουργήσει η Εκκλησία» ή «καλή και ορθοδοξότατη η στήριξη των μεταναστών, αλλά αφήνουμε τους Έλληνες… οι μητροπολίτες που παρέχουν βοήθεια στους μετανάστες συμπλέουν με τα κόμματα της αθεΐας». Συχνά στους φονταμενταλιστικούς κύκλους, η πίστη αποβαίνει θρησκοληπτική ιδεολογία και καλλιεργεί έναν βαθύ συντηρητισμό, δεν θέλει και δεν επιζητεί κανέναν διάλογο, θέλει μόνο την απόλυτη κατίσχυσή της. Αν κάποιοι πολιτικοί προστάτες μπορούν και θέλουν να προσφέρουν μια τέτοια δυνατότητα στους πιστούς, γιατί οι τελευταίοι να το αρνηθούν; Άλλωστε, Ορθοδοξία και έθνος έχουν προορισμό να μεγαλουργήσουν! Τα ακραία αυτά φαινόμενα εμφανίζονται και αναπτύσσονται ιδιαίτερα σε εποχές κρίσης και ανασφάλειας, κοινωνικής, οικονομικής, ηθικής και πολιτικής εξαθλίωσης, όπως άλλοτε στον μεσοπόλεμο το σύνδρομο της Βαϊμάρης. Στη συγκυρία της παρούσας κρίσης και της οικονομικής εξαθλίωσης οι μισαλλόδοξες ιδέες απλώνονται σε ένα μεγάλο φάσμα της κοινωνίας. Σε αυτό συμβάλλουν ασφαλώς και τα κομματικά και ιδεολογικά στεγανά που διαμορφώνονται στον πολιτικό ορίζοντα της χώρας.