ΕΞ ΑΦΟΡΜΗΣ ΕΞΑΡΤΗΣΙΟΓΟΝΩΝ ΕΡΕΘΙΣΜΑΤΩΝ

Διογένης και Μεγαλέξανδρος του Μποστ

Γέροντος Χαλκηδόνος Ἀθανασίου

"Φαλακρὸς ἐλοιδόρει Διογένην. Ὁ δὲ ἔφη. Σὺ μὲν ἐμὲ λοιδορεῖς, ἐγὼ δὲ οὔ σὲ λοιδορῶ, ἀλλὰ τὴν κόμην σου μακαρίζω, ἥτις κακοῦ κρανίου ἀπηλλάγη".

(Κ. Γιωργαντίδη. Σχολικὸν Λεύκωμα, 35).

Ζῶμεν ὡς γνωστόν, ἐντὸς ἑνὸς κόσμου πολυερεθιστικοῦ, ἐφ’ ὅσον ἑκάστην στιγμὴν ἠμποροῦμεν νὰ ἔλθωμεν ἀντιμέτωποι μὲ διάφορα ἐρεθίσματα: Μικρὰ ἢ μεγάλα, εὐχάριστα ἢ οὔ, σωματικὰ ἢ πνευματικά, ἀληθῆ ἢ μυθοπλαστικά, λεκτικὰ ἢ γραπτά, ὁρατὰ ἢ ἀόρατα, ἔμμεσα ἢ ἄμεσα, μορφολογικὰ ἢ χρωματικά, ἠχητικά, σειρμικά, ζωϊκά, φυτικά, χημικά, ἀτμοσφαιρικά, διασκεδαστικὰ πολυμέσα καὶ μή, (κινητὰ τηλέφωνα, βιντεοπαίγνια, ἐπιτραπέζια καὶ παίγνια τοῦ διαδικτύου, κουλοχέρηδες-φρουτάκια), –ἐκ τῶν μοντέρνων ὀπωροκηπευτικῶν– τρομοκρατικά, ἐδεσματικά, γευστικά, ἁπτικά, σεξουαλικά, ὁμοφυλοφιλικά –τ.ἔ. τῶν σεξουαλικῶν μειονοτήτων, καθὼς λέγουσιν οἱ γνωστοὶ καὶ μὴ ἐξαιρετέοι ἑσπέριοι κομπάρσοι κ.ἄ.

Ποῖοι ὅμως καὶ πόσοι αἰσθάνονται ἀρκετὰ ἐξ αὐτῶν καὶ τὰ νοιώθουν; Ὅσοι ἀσφαλῶς εἶναι προικισμένοι ἐκ φύσεως μὲ χαρισματικὰ δωρήματα καὶ αἰσθητήρια, πεπαιδευμένοι ἢ ἀπαίδευτοι, τὰ ὁποῖα καλλιεργούμενα μετ΄ ἐπιμελείας δύνανται νὰ ἀποβῶσιν ἱσχυρὰ διαγνωστικὰ ἐργαλεῖα. Ὅσοι ἔχουν σεισμογραφικὰς καὶ ἀναπεταμένας κεραίας –ἀσφαλῶς οὐχὶ τὰς τῶν ΜΜΕ– ὅσοι εὑρίσκονται ἐν ἐγρηγόρσει. Ὅσοι ἔχουν ὀξεῖαν τὴν ὅρασιν, ἀκοὴν καὶ ὄσφρησιν, ὅπως οἱ διαπρεπεῖς κριτικοὶ τῆς τέχνης (A. Vollard). Οἱ ὀλίγοι, ἐνῶ οἱ πολλοὶ "τυφλοὶ εἰσίν, χωλοὶ καὶ ξηροὶ ἐκδεχόμενοι τὴν τοῦ ὕδατος κίνησιν" (Ἰω. 5, 3), κωφάλαλοι, ἀγελαῖοι καὶ βοσκηματώδεις (Σταυρουπόλεως Μάξιμος) ἐκ φύσεως ἢ συνηθέστερον ἐκ πολιτικῆς ἢ ψηφοθηρικῆς δεοντολογίας καὶ οὐχὶ μόνον!

Βεβαίως ἀρκετὰ ἐκ τῶν ἐρεθισμάτων ἀποβαίνουν σὺν τῷ χρόνῳ ἐξαρτησιογόνα. Οὕτως ἔχομεν οὐχὶ μόνον, τοὺς ναρκομανεῖς, τοὺς πότας, τοὺς κοιλιοδούλους, τοὺς φανατικοὺς (Fan) τῆς μουσικῆς καὶ τῆς τηλεφωνίας, ἀλλ’ εὐτυχῶς καὶ τοὺς ἐργασιομανεῖς τ.ἔ. τοὺς ἀλκοολικοὺς τῆς μελέτης καὶ τῆς ἐργασίας (Workaholics).

Τούτων οὕτως ἐχόντων, προσφάτως ρέκτης καὶ λίαν ἀγαπητὸς φίλος διετύπωσε ἀμιμήτως τό: "Σήμερα τὸ πρωῒ σκεφτόμουν, ὅτι πρέπει νὰ πάρω τὴ… δόση μου", τὴν πνευματικήν, διότι καὶ ὁ ὁμιλῶν διὰ τὰ ὄργανα, ἐφ’ ὅσον αὐτὰ εἶναι μουσικά, χάριν σαφηνείας καὶ ἀποτροπῆς θυμηδίας, δέον νὰ προσθέσει τὴν λέξιν "μουσικά". Ἐχρειάζετο λοιπὸν τὴν δόσιν του διὰ νὰ ἠρεμήσει, ὅπως ἀκριβῶς καὶ ὁ παραγωγὸς αὐτῆς ἢ ὁ καλλιτέχνης, οἱ ὁποῖοι ἀντιθέτως παράγουν διὰ νὰ ἐλευθερωθῶσιν καὶ ἐκ τῆς περιβαλλούσης ἀσφυκτικῆς καὶ ἀηδιαστικῆς, συνήθως δὲ τυπολατρικῆς ἐναγκαλιοκρατίας, τῆς ἀσκόπου ἐν πολλοῖς καὶ πολυλογικῆς ἀερολογίας καὶ τέλος διὰ νὰ ἐξυπηρετήσωσιν τοὺς ἐξαρτημένους!

Εἰς τὰς ἀνωτέρω σκέψεις, ὡδήγησεν ἡ περὶ φαλάκρας ἀπάντησις τοῦ Διογένους, διὰ τὴν ὁποίαν συνέγραψε τὸ περίφημον "Φαλάκρας ἐγκώμιον" Συνέσιος ὁ Πτολεμαΐδος (Κυρήνης), ἐνῶ Δίων ὁ Χρυσόστομος τὸ "Κόμης ἐγκώμιον" ἀντιθετικῶς.

Ὡς ἐκ τούτου, θὰ ἦτο ἴσως καλὸν νὰ παραθέσει τις μερικὰ στοιχεῖα διὰ τὸ θέμα τοῦτο, ἐφ’ ὅσον μάλιστα "αὐξάνονται αἱ ‘’ἀποίκιλτοι’’ κεφαλαὶ καὶ πληθύνονται καὶ κατακυριεύουσιν τὴν γῆν" (Γεν. 1, 22).

Ἡ φαλάκρα λοιπόν, ἀντιθέτως πρὸς τὴν γοητευτικὴν κόμην τοῦ ἀσθενοῦς φύλου καὶ οὐχὶ μόνον, ἀποτελεῖ δῆθεν βασικὸν στοιχεῖον τῆς ἀνδρικῆς γοητείας! Τί περίεργον! Τότε διατί "φυτεύουν" συχνάκις σήμερον μαλλιὰ –οὐχὶ ὅμως καὶ γνῶσεις, τὰς ὁποίας τόσοι ἔχουσιν ἀνάγκην– ὅπως καὶ ὀδόντας ἢ καλύπτουσιν τὴν "φαλακρικὴν γοητείαν" των μετ’ ἐλαχίστων τριχῶν, ἐνῶ οἱ ἔχοντες τὰ ξυρίζουν κατὰ τὰς ἐντολὰς τῆς σειρμικῆς δικτατορίας, καθιστάμενοι τουλάχιστον καὶ ἄψειροι! Προσδίδει νεανικότητα εἰς τὸν ἄνδρα, ὁπότε οἱ μὴ ἔχοντες αὐτὴν ἐμφανίζονται ὡς λευκοπώγωνες, γέροντες, ἐκτὸς ἐὰν ὡραιοποιοῦν τὴν κόμην των χρωματικῶς, ὅπως καὶ πολλαὶ ἐντυπωσιακαὶ καὶ μὴ κυρίαι καὶ δεσποινίδαι.

Προσδίδει εἰς τὸν φαλακρὸν τὴν εἰκόνα ἑνὸς πνευματικοῦ ἀνθρώπου, ἐνῶ ἡ ὑπερβολικὴ τριχοφυΐα –ὡς καὶ εἰς τὰ ζῶα– προδίδει τοὺς "μπούφους".

Εργαστήρι Εικαστικών Τεχνών "στίλβων"

Δὲν πρέπει ἄλλωστε νὰ λησμονήσωμεν, ὅτι οἱ Καπουτσίνοι μοναχοὶ ξυρίζουσιν τὴν κορυφὴν τῆς κεφαλῆς των (Tonsur), ὥστε ὁ ἐγκέφαλος νὰ ἐπικοινωνεῖ ἐλευθέρως μὲ τὸν Θεόν. Ἐνῶ αἱ ἡμέτεραι μοναχαὶ κουρεύονται, τοῦθ’ ὅπερ δηλοῖ τὴν τελείαν ἀπόταξιν τῶν ἐγκοσμίων. Ἐξ ἄλλου εἶναι γνωστόν, ὅτι καὶ τὸ φωτοστέφανον τῶν Ἁγίων –καὶ ἀσφαλῶς οὐχὶ τοῦ Ἰούδα– δὲν εἶναι ἄσχετον πρὸς τὴν λάμψιν αὐτῶν, συνδυαζομένην ἴσως καὶ μὲ "φαλακρικὴν" τυχὸν τοιαύτην. Ὡσαύτως πρέπει νὰ ἐνθυμηθῶμεν, ὅτι οἱ ἀρχαῖοι Μακεδόνες ἐξυρίζοντο, ἀφοῦ ὁ Μέγας Ἀλέξανδρος ἠττήθη εἰς τὴν μάχην κατὰ τῶν Περσῶν (τριχομαχίαν), διότι ὁ στρατός του εἶχεν μακρυὰν τὴν κόμην, ἐκ τῆς ὁποίας τοὺς συνελάμβανον οἱ ἐχθροί, θέτοντας αὐτοὺς ἐκτὸς μάχης, ὅπως πρότερον οἱ Σπαρτιᾶται εἰς τὰς Θερμοπύλας ἐκ τῶν ὁποίων οὐδεὶς ἐπέζησεν (πρβλ. καὶ τοὺς Σαμψὼν καὶ Ἀβεσσαλώμ). Τέλος ἡ φαλάκρα εἶναι πράγματι ὅπως ἡ λάμπουσα καὶ λεία ἐπιφάνεια τοῦ κράνους προκαλοῦσα ὡς αὐτό, φόβον! "τὸ γὰρ ἀποστίλβον αὐτῆς καὶ λεῖον, αὐτὸ τοῦτο φαλάκρα τε ἂν εἴη καὶ φόβητρον" (Συνέσιος Κυρήνης).

Ἐργάζεσθε πάντως (ξυριζόμενοι ἢ οὔ, ἐφ’ ὅσον κοσμεῖσθε μὲ ὡραίαν, ἔστω καὶ ἀνδρογυνικὴν κόμην) καὶ μὴ ἁμαρτάνετε (Γέρο-Μελίτων).