ΜΕΙΟΝΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ

Του Μ. Πρωτοπρεσβυτέρου Γεωργίου Τσέτση

Ευλογούντος του Παναγιωτάτου Οικουμενικού Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου, με την οργανωτική ευθύνη της Επιτροπής Διεθνών Υποθέσεων (ΕΔΥ) του Παγκοσμίου Συμβουλίου Εκκλησιών (ΠΣΕ), και την συμμετοχή συνέδρων προερχομένων από εκκλησιαστικούς, ακαδημαϊκούς, πολιτικούς και νομικούς κύκλους της Αφρικής, Ασίας, Μέσης Ανατολής, Ευρώπης, Βορείου και Νοτίου Αμερικής, πραγματοποιήθηκε στην Πόλη, από 28ης Νοεμβρίου έως 2ας Δεκεμβρίου λ. έ., Διεθνής Διάσκεψη υπό το θέμα «Θρησκευτική Ελευθερία και Δικαιώματα των Θρησκευτικών Μειονοτήτων». Η σύγκληση της Διασκέψεως αποτελούσε ανταπόκριση του ΠΣΕ σε αίτημα πολλών Εκκλησιών-Μελών του, όπως τούτο ενδιατρίψει περί το καίριο θέμα της θρησκευτικής ελευθερίας και των υπαρξιακών προβλημάτων τα οποία αντιμετωπίζουν διάφορες θρησκευτικές μειονότητες σε πολλές χώρες της υφηλίου, και προβεί σε ενέργειες που θα συνηγορούν υπέρ της απρόσκοπτης άσκησης της θρησκείας, σύμφωνα με τις περί ανθρωπίνων δικαιωμάτων διεθνείς διατάξεις.

Την έναρξη των εργασιών κήρυξε, εξ ονόματος του Οικουμενικού Πατριάρχου, ο Μητροπολίτης Σασίμων Γεννάδιος, Αντιπρόεδρος της Κεντρικής Επιτροπής του ΠΣΕ, διαβιβάσας τις Πατριαρχικές ευχές για την ευόδωση του έργου της Διασκέψεως. Ευχές προς τους συνέδρους απηύθυνε και προσωπικά ο Πατριάρχης κατά την ακρόαση της 29ης Νοεμβρίου στο Φανάρι, παρατηρών, μεταξύ άλλων, ότι «η θρησκευτική ελευθερία αποτελεί θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα, και ως εκ τούτου ο σεβασμός προς τις θρησκευτικές μειονότητες συνιστά εκδήλωση σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων». Ο Πατριάρχης μίλησε διά μακρών περί του πανάρχαιου θεσμού του Οικουμενικού Πατριαρχείου και περάτωσε τον χαιρετισμό Του, τονίζοντας ότι «το μήνυμα του Φαναρίου προς όλον τον κόσμον είναι μήνυμα αγάπης, αλληλοσεβασμού και συνεργασίας μεταξύ ανθρώπων και λαών, εν πνεύματι αμοιβαίας κατανοήσεως και καταλλαγής».

Σύμφωνα με την ημερησία διάταξη, πρώτος μίλησε ο Πρέσβυς Θεόδωρος Θεοδώρου, αναφερθείς στις «Διεθνείς παραμέτρους» του υπό εξέταση θέματος. Στην συνέχεια, τον λόγο έλαβε ο Μ. Πρωτοπρεσβύτερος Γεώργιος Τσέτσης και μίλησε για την διαχρονική παρουσία στην Κωνσταντινούπολη του Οικουμενικού Πατριαρχείου, το οποίο, αφού επέζησε δύο πανίσχυρων Αυτοκρατοριών, της Βυζαντινής και της Οθωμανικής, αποτελεί σήμερα τον μοναδικό θεσμό μέσα στο «λαϊκό» Τουρκικό Κράτος, ο οποίος επί 17 και πλέον αιώνες, συνεχίζει αδιάκοπα να διακονεί την Πανορθοδοξία και να δίνει την χριστιανική του μαρτυρία σ΄ολόκληρο τον κόσμο. Τούτον ακολούθησε στο βήμα ο Άρχων Μ. Χαρτοφύλαξ Παντελής Βίγκας, ανεφερθείς στο νομικό καθεστώς των ιδρυμάτων (βακουφίων) της Ομογένειας και των λοιπών θρησκευτικών μειονοτήτων που προστατεύονται από τη Συνθήκη της Λωζάννης, (Αρμενίων και Ιουδαίων), αλλά και στις προσπάθειες που καταβάλλονται επ΄εσχάτων, όπως τα κατά καιρούς, υπό της Διευθύνσεως Βακουφίων κατασχεθέντα εκκλησιαστικά, εκπαιδευτικά και άλλα κοινωφελή ιδρύματα, επιστραφούν στους από αιώνων δικαιούχους αυτών.

Για την κατάσταση των Χριστιανικών, Ιουδαϊκών, αλλά και των μη Σουνιτικών Μουσουλμανικών μειονοτήτων στην Τουρκία (Αλεβιτών, Σιιτών, Μεβλεβίδων, Νουσαϊρίδων, Γιεζιντίδων) μίλησαν διεξοδικά ο Δρ Doǧan Bermek, Πρόεδρος της Ομοσπονδίας Αλεβιτικών Ιδρυμάτων και οι καθηγηταί Samim Akgönül, Cengiz Aktar και Emre Öktem, των Πανεπιστημίων Στρασβούργου, Μπαχτσέτεπε και Γαλατάσαραϋ αντιστοίχως. Συνοπτικά, το μήνυμα που δόθηκε από τις εισηγήσεις των ως άνω ομιλητών, ήταν ότι το μέτρο με το οποίο θα κριθεί ο βαθμός εκδημοκρατισμού της Τουρκίας, θα είναι ο τρόπος με τον οποίο οι Αρχές θα αντιμετωπίζουν στο εξής τις θρησκευτικές μειονότητες που ζουν από αμνημονεύτων χρόνων στη χώρα αυτή.

Ανάλογες εισηγήσεις/εκθέσεις έγιναν και εκ μέρους συνέδρων προερχομένων από χώρες όπου η στέρηση της θρησκευτικής ελευθερίας των μειονοτήτων είναι εμφανής, όπως λ.χ. η Ινδονησία, το Πακιστάν, η Ινδία, η Μαλαισία, το Αζερμπαϊτζάν, το Ουζμπεκιστάν, το Νεπάλ, το Ιράκ, η Συρία, η Ιορδανία, η Παλαιστίνη, η Αίγυπτος, η Ερυθραία. Περί του θέματος μίλησαν ωσαύτως ο Μητροπολίτης Κωνσταντίας-Αμμοχώστου Βασίλειος όσον αφορά στην Κύπρο, ο Σέρβος Επίσκοπος Ουλπιάνας Γιόβαν σχετικά με το Κοσσυφοπέδιο και τα Μετόχια, η καθηγήτρια Μαρίνα Κολοβοπούλου ως προς την Ελλάδα, και η Ανίλα Μπάμπα όσον αφορά στην κατάσταση στην Αλβανία. Λόγος όμως έγινε και για την αντιμετώπιση των θρησκευτικών και εθνικών μειονοτήτων εκ μέρους της γηγενούς κοινωνίας και σε Δυτικές χώρες, όπως η Γαλλία, η Σουηδία, η Γερμανία και οι ΗΠΑ.

Υπό το φως των εκτεθέντων και συζητηθέντων, η Διάσκεψη προέβη στις εξής διαπιστώσεις: α) Πλείστες όσες θρησκευτικές κοινότητες στον κόσμο, στερούνται νομικής υποστάσεως. Ως εκ τούτου, αδυνατούν να κατέχουν, να ιδρύουν και να συντηρούν ελεύθερα τόπους λατρείας, θεολογικά εκπαιδευτήρια ή κοινωφελή ιδρύματα. Πράγμα το οποίο παρακωλύει την ομαλή και απρόσκοπτη λειτουργία τους. β) Διακρίσεις με βάση τις θρησκευτικές πεποιθήσεις ενός ανθρώπου, και οι συνακόλουθες βιαιοπραγίες εις βάρος μειονοτήτων, συντελούν στην αποδυνάμωση του κοινωνικού συνόλου. γ) Σε πολλές χώρες, τα Μέσα Μαζικής Ενημερώσεως που προβάλλουν αρνητικά και απαξιωτικά τις θρησκευτικές μειονότητες, συντελούν στην διαιώνιση στερεοτύπων και τοιουτοτρόπως υποθάλπουν φυλετικές και θρησκευτικές διακρίσεις. δ) Η αποτυχία ή απροθυμία πολλών κρατών να προστατεύουν τις θρησκευτικές μειονότητες από την βία που ασκούν σ΄αυτές παντοίου είδους κοινωνικοί παράγοντες, βρίσκεται σε αντίθεση με τις διεθνείς υποχρεώσεις των όσον αφορά στα ανθρώπινα δικαιώματα. Η «κουλτούρα ατιμωρησίας» που επικρατεί σε πολλές χώρες, μπορεί να συντελέσει μακροπρόθεσμα στην αποσταθεροποίησή τους.

Η Διάσκεψη προέτρεψε να ενισχυθούν οι ήδη υφιστάμενοι διεθνείς μηχανισμοί προστασίας των θρησκευτικών μειονοτήτων, και πρότεινε την εκ μέρους θρησκευτικών ταγών, εκπροσώπων της «κοινωνίας των πολιτών» και κρατικών παραγόντων, από κοινού εμβάθυνση στο καίριο τούτο ζήτημα. Επιπλέον, κάλεσε την ΕΔΥ όπως προβεί σε μια μελέτη, αναφερόμενη στη σχέση θρησκείας και εκκοσμικεύσεως, στην πολιτικοποίηση της θρησκείας, και στο ολονέν και περισσότερο αυξανόμενο ανησυχητικό φαινόμενο του εθνικισμού. Τέλος, εισηγήθηκε την εκ μέρους του ΠΣΕ σύσταση ενός διαχριστιανικού Φόρουμ, με την εντολή να παρακολουθεί τις εξελίξεις όσον αφορά στο θέμα των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και της Θρησκευτικής Ελευθερίας. 

Απογευματινή Κωνσταντινουπόλεως, 19.12.2011