Ο HANS KUNG ΜΙΛΑΕΙ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΠΟΛΥΤΑΡΧΙΣΜΟ (ΤΥΠΟΥ ΠΟΥΤΙΝ) ΣΤΗΝ ΡΩΜΑΙΟΚΑΘΟΛΙΚΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ

«Απολυταρχισμός (τύπου Πούτιν) στην Εκκλησία»[1]

Ο Θεολόγος Hans Küng μιλάει για την επίσκεψη του Πάπα στην Γερμανία, τη συγκάλυψη της κρίσεως στην Εκκλησία και την αναγκαιότητα συγκλήσεως μιας νέας Συνόδου.

Μετάφραση από το περιοδικό Spiegel (Νο.38/19.9.11): αρχιμ. Μελέτιος Κουράκλης
για την Ιδιωτική Οδό

Spiegel: Καθηγητά Küng, ο παλαιός συνάδελφός σας στο Πανεπιστήμιο ως Καθηγητής Ιωσήφ Ράτζινγκερ έρχεται σε λίγες ημέρες, ως Πάπας, για επίσημη επίσκεψη στη Γερμανία, με την ιδιότητά του ως αρχηγός Κράτους. Έχετε δεχθεί πρόσκληση για ακρόαση απ' αυτόν;

Küng: Δεν έχω ζητήσει καμία ακρόαση. Και βασικά ενδιαφέρομαι περισσότερο για διάλογο παρά για ακροάσεις.

Spiegel: Συνομιλεί ο Βενέδικτος ο 16ος καθόλου μαζί σας;

Küng: Μετά την εκλογή του ως Πάπας με προσκάλεσε σε μία τετράωρη, φιλική συζήτηση στην θερινή του κατοικία στο Castel Gandolfo. Τότε είχα ελπίσει ότι θα εγκαινιαζόταν μία νέα εποχή διαφάνειας και ειλικρίνειας. Βεβαίως η ελπίδα αυτή δεν έχει εκπληρωθεί. Επικοινωνούμε μόνο μεταξύ μας, ιδιωτικώς. Οι κυρώσεις εναντίον μου –αφαίρεση της άδειας εκκλησιαστικής διδασκαλίας- ισχύουν πάντα, μέχρι σήμερα.

Spiegel: Πότε σας έγραψε για τελευταία φορά ο Βενέδικτος;

Küng: Με ευχαρίστησε, μέσω του προσωπικού του γραμματέα Gänswein, για την αποστολή προς αυτόν του τελευταίου βιβλίου μου και με συνεχάρη εγκαρδίως.

Spiegel: Έχετε ασκήσει δριμεία κριτική στον Πάπα στο κριτικό έναντι της Εκλησίας έργο σας Ist die Kirche noch zu retten? (Μπορεί ακόμα να σωθεί η Εκκλησία;), εξ αιτίας της εχθρικής εκκλησιαστικής πολιτικής του εναντίον των μεταρρυθμίσεων στην Εκκλησία.

Küng: Το βρίσκω πολύ ευχάριστο, ότι, παρ’ όλα αυτά, δεν έχει διακόψει, έτσι απλά, τις προσωπικές σχέσεις.

Spiegel: Η Εκκλησία βρίσκεται, σύμφωνα με την εκτίμηση πολλών καθολικών σε κατάσταση απελπιστική. Η συγκάλυψη των περιστατικών κακοποίησης παιδιών από κληρικούς έχει οδηγήσει σε μαζική έξοδο πιστών από την Εκκλησία. Τι πάει άραγε στραβά;

Küng: Αφού ρωτάτε τόσο απλά, το ίδιο απλά θα απαντήσω και εγώ. Ο προκάτοχος του Ράτζινγκερ, ο Πάπας Ιωάννης Παύλος Β΄ έθεσε σε εφαρμογή ένα πρόγραμμα εκκλησιαστικής όπως και πολιτικής αναστηλώσεως του Παπισμού, εναντίον των προβλέψεων και προθέσεων της Δευτέρας Συνόδου του Βατικανού. Ήθελε έναν επαν-εκχριστιανισμό της Ευρώπης. Και ο πιο έμπιστος συνεργάτης του στην προσπάθεια αυτή ήταν, ήδη από νωρίς, ο Ράτζινγκερ. Πρόκειται για μια περίοδο επαναφοράς του προ της Συνόδου αυτής κυριαρχούντος συστήματος παπικής εξουσίας.

Spiegel: Πώς και έτσι ξαφνικά έφθασε η Εκκλησία σε τέτοιου είδους διαστρεβλώσεις –πενήντα χρόνια μετά την Σύνοδο;

Küng: Η κατάσταση εντός της Εκκλησίας βράζει εδώ και πολύ καιρό. Αυτό φαίνεται πιο καθαρά στην περίπτωση της επί δεκαετίες συγκάλυψης σεξουαλικών επιθέσεων κληρικών εναντίον παιδιών. Το παγκοσμίων διαστάσεων αυτό φαινόμενο κακοποίησης παιδιών, δεν θα μπορούσε, βέβαια, για πολύ καιρό ακόμα, να συγκαλύπτεται. Το σίγουρο, όμως, είναι, ότι αυτό δεν είναι η μόνη πράξη συγκάλυψης εκ μέρους της Ιεραρχίας της Καθολικής Εκκλησίας. Το ίδιο άσχημη είναι και η συγκάλυψη της δεινής κατάστασης στην οποία έχει περιέλθει η Εκκλησία.

Spiegel: Τί εννοείτε μ’ αυτό;

Küng: Το ότι η εκκλησιαστική ζωή σε πολλές χώρες σε επίπεδο εκκλησιαστικών κοινοτήτων (ενοριών) έχει ολοσχερώς καταρρεύσει. Στην Γερμανία υπήρξαν το έτος 2010, για πρώτη φορά, περισσότερες αποχωρήσεις από την Εκκλησία απ’ ότι βαπτίσεις. Από την εποχή της Συνόδου έχουμε χάσει δεκάδες χιλιάδες ιερέων, εκατοντάδες πρεβυτέρια (σπίτια για ιερείς που διαθέτουν οι κοινότητες) παραμένουν άδεια χωρίς ιερέα, μοναχοί και μοναχές πεθαίνουν χωρίς να αφήνουν κανένα διάδοχο πλέον. Το ποσοστό προσέλευσης στην Θεία Λειτουργία πέφτει συνεχώς και σταθερά. Βεβαίως η εκκλησιαστική ιεραρχία δεν έχει μέχρι σήμερα βρει το θάρρος να παραδεχτεί, ειλικρινά και χωρίς ωραιοποιήσεις, πώς πραγματικά έχει η κατάσταση. Αναρωτιέμαι πραγματικά, πού μπορεί να βγάλει αυτό;

Spiegel: Τώρα που θα έλθει ο Πάπας στη Γερμανία, δεκάδες χιλιάδες ανθρώπων θα τον επευφημήσουν σε μεγάλης κλίμακας εκδηλώσεις. Τα υψηλόβαθμα στελέχη της Εκκλησίας δεν θα το ερμηνεύσουν βέβαια αυτό ως σύμπτωμα κρίσης.

Küng: Δεν θα ήμουν εναντίον τέτοιων εκδηλώσεων, εάν βοηθούσαν πραγματικά την τοπική Εκκλησία. Βέβαια υπάρχει μία τεράστια διαφορά ανάμεσα στην βιτρίνα, η οποία και πάλι με την επίκσεψη στη Γερμανία επιχειρείται να στιλβωθεί, και ανάμεσα στην πραγματικότητα. Έτσι έρχεται να σκεφτεί κανείς, ότι πρόκειται για μία πανίσχυρη Εκκλησία, για μία υγιή Εκκλησία. Ισχυρή είναι, είναι όμως και υγιής επίσης; Εν τω μεταξύ γνωρίζει κανείς ότι τέτοιες εκδηλώσεις ελάχιστα πράγματα προσφέρουν στις κοινότητες. Δεν έχουμε πλέον προσελεύσεις στη Θεία Λειτουργία, δεν έχουμε πλέον υποψηφίους ιερείς, δεν έχουμε λιγότερες αποχωρήσεις.

Spiegel: Για τη Θεία Λειτουργία, που θα λάβει χώρα στο Ολυμπιακό Στάδιο του Βερολίνου έχουν ανακοινώσει, παρ’ όλα αυτά, την προσέλευση 70.000 ανθρώπων.

Küng: Όλοι αυτοί δεν είναι πιστοί· υπάρχουν και πολλοί περίεργοι. Οι πιστοί που πηγαίνουν σ’ αυτά, είναι κυρίως συντηρητικό καθολικοί, που δεν θέλουν να ξέρουν τίποτε από μεταρρυθμίσεις και αλλαγές. Σ’ αυτές τις μεγάλες παπικές εκδηλώσεις εμφανίζονται, βέβαια, πάντοτε και καινούργιοι από τους περιβόητους επευφημιστές του Πάπα, που κράζουν Βenedetto (Βενέδικτος στα Ιταλικά). Αυτοί επιστρατεύονται από σκληρές συντηρητικές ομάδες. Ο Πάπας παραμένει ακόμα για πολλούς ένα συγκεκριμένο πρότυπο, ένα ηθικό παράδειγμα, το οποίο όμως έχει εξαιρετικά απαξιωθεί στα μάτια άλλων.

Spiegel: Βλέπετε την επίσκεψη του Πάπα στην Ομοσπονδιακή Βουλή με κριτική διάθεση;

Küng: Δεν είμαι κατά αυτής της επισκέψεως, θα ήθελα όμως να ελπίζω, ότι οι πολιτικοί μας, που θα τον υποδεχτούν, θα του πουν ξεκάθαρα ότι υπάρχουν καθολικοί σ' αυτή τη Χώρα, οι οποίοι δεν συμφωνούν με την τωρινή πορεία του Παπισμού. Σύμφωνα με μία δημοσκόπηση, που διενεργήθηκε την περασμένη Άνοιξη, το 80% του Γερμανικού πληθυσμού δήλωσε υπέρ των μεταρρυθμίσεων στην Εκκλησία.

Spiegel: Δεν έχει, εν τω μεταξύ, προχωρήσει η διαδικασία απομάκρυνσης περισσότερων ομάδων πληθυσμού από την Εκκλησία και στο χώρο των πολιτικών, ώστε να τους είναι πλέον αδιάφορο, ποια είναι η κατάσταση στην Εκκλησία;

Küng: Μόνο αν δεν σκέπτονται τους εκλογείς τους. Οι εκλογείς είναι πολύ ευαισθητοποιημένοι ως προς το θέμα αυτό. Γι’ αυτό θα παρακολουθήσουν με προσοχή, εάν ο Πρόεδρος του Ομοσπονδιακού Κοινοβουλίου Norbert Lammert, ο οποίος είναι ένα θαρραλέος και αφοσιωμένος καθολικός, θα αρθρώσει κάποιου είδους κριτικό λόγο στον Πάπα ή όχι.

Spiegel: Ό,τι λέτε ακούγεται πολύ απαισιόδοξο. Μπορεί να σωθεί ακόμα η Εκκλησία;

Küng: Η καθολική Εκκλησία ως κοινότητα πιστών νομίζω ότι θα επιβιώσει, μόνον αν αποτινάξει το σύστημα της παπικής εξουσίας. Για χίλια χρόνια ζήσαμε χωρίς αυτό το απολυταρχικό σύστημα. Η αθλιότητα άρχισε τον ενδέκατο αιώνα. Τότε επέβαλαν οι Πάπες τις απολυταρχικές κυριαρχικές αξιώσεις τους επί του συνόλου της Εκκλησίας, με την προώθηση ενός κληρικαλισμού, ο οποίος δεν ήθελε να παραχωρήσει στους λαϊκούς απολύτως καμία δύναμη και εξουσία. Η καθιέρωση επίσης της επιβολής καθολικής αγαμίας στον κλήρο προέρχεται από εκείνη την εποχή.

Spiegel: Σε μια συνέντευξή σας στην εφημερίδα «Zeit» κατηγορήσατε τον Πάπα Βενέδικτο, ότι ακόμα και ο Λουδοβίκος ο 14ος ως Βασιλιάς δεν θα ήταν τόσο δεσποτικός και απολυταρχικός, όσο ο αρχηγός της καθολικής Εκκλησίας. Θα μπορούσε ο Βενέδικτος, εάν ο ίδιος το ήθελε, να αλλάξει το παπικό αυτό σύστημα εξουσίας;

Küng: Είναι σωστό, ότι αυτός ο απολυταρχισμός είναι ένα δομικό στοιχείο του παπικού συστήματος. Αλλά ποτέ δεν ήταν ουσιαστικό στοιχείο της Καθολικής Εκκλησίας. Η Δευτέρα Σύνοδος του Βατικανού είχε κάνει τα πάντα, για να ξεφύγει απ’ αυτό, αλλά δυστυχώς όχι αρκετά επίμονα. Δεν είχε τολμήσει κανείς να αμφισβητήσει τον Πάπα κατ’ ευθείαν, αλλά είχε από την άλλη τονίσει το στοιχείο της συνοδικότητας του Πάπα με τους επισκόπους, προκειμένου να τον επαναφέρει εντός της εκκλησιαστικής κοινότητας (και όχι υπεράνω αυτής).

Spiegel: Με επιτυχία;

Küng: Αυτό, δυστυχώς, δεν μπορεί κανείς να το ισχυριστεί. Οι ξεδιάντροπες μεθοδεύσεις με τις οποίες από τότε η συνοδικότητα απλά αποσιωπήθηκε και παραμελήθηκε από την πολιτική του Βατικανού, είναι πρωτόγνωρες. Σήμερα επικρατεί και πάλι μία άνευ προηγουμένου προσωπολατρία, η οποία είναι σε αντίθεση με κάθε τι που διαβάζουμε στην Καινή Διαθήκη. Και τούτο μπορεί να το πει κανείς με κάθε κατηγορηματικότητα. Ο Βενέδικτος ξαναφόρεσε και πάλι την Τιάρα, το παπικό δηλ. στέμμα, που είναι το μεσαιωνικό σύμβολο της απόλυτης παπικής δυνάμεως, και το οποίο ο Πάπας Παύλος ο 6ος είχε επίσημα αποποιηθεί. Αυτό το βρίσκω φρικώδες. Εάν ήθελε, θα μπορούσε μέσα σε μια νύχτα να το αλλάξει.

Spiegel: Αλλά δεν θέλει;

Küng: Δεν θέλει. Το πιστεύω απόλυτα αυτό, επειδή αυτός έχει την πλήρη εξουσία. Και θα έπρεπε να την εξασκεί μόνο εντός του πνεύματος του Ευαγγελίου.

Spiegel: Εσείς δεν θέλετε μόνο να περιορίσετε τη δύναμη του Πάπα, απαιτείτε επίσης την κατάργηση της καθολικής αγαμίας του κλήρου, θέλετε γυναίκες-κληρικούς, ζητάτε την άρση απαγόρευσης της χρήσεως του χαπιού αντισύλληψης. Πιστοί στον Πάπα καθολικοί λένε ότι αυτά είναι στοιχεία που ανήκουν στον σκληρό πυρήνα της Καθολικής Εκκλησίας. Εάν εσείς τα εξαφανίσετε αυτά, τί θα μένει μετά από την καθολική Εκκλησία;

Küng: Αυτό που θα μένει, θα είναι μία καθολική Εκκλησία, όπως ήταν ήδη κάποτε και ήταν καλύτερη. Δεν λέω να καταργήσουμε την παποσύνη. Αλλά χρειαζόμαστε διακόνους που θα υπηρετήσουν την κοινότητα, χρειαζόμαστε μία παπική διοίκηση όπως την άσκησε ο Πάπας Ιωάννης ο 23ος. Αυτός δεν ήθελε να κυριαρχήσει, αλλά έδειξε απλά, ότι είναι διάκονος όλων, ακόμα και των άλλων εκκλησιών, πραγματοποίησε μία Σύνοδο και κατέστησε δυνατό ένα νέο άνοιγμα στην Οικουμένη. Επέτρεψε να αναδυθεί μία νέα Εκκλησία.

Spiegel: Πολλοί στην Καθολική Εκκλησία λένε ότι εάν εφαρμοστούν όλες οι μεταρρυθμίσεις που επιδιώκετε, τότε θα κάνετε την Εκκλησία περισσότερο Ευαγγελική και καθόλου Καθολική.

Küng: Η Εκκλησία θα γίνει κατά τι περισσότερο Ευαγγελική, δεν υπάρχει αμφιβολία. Αλλά θα διαφυλάξουμε πάντοτε τον δικό μας ξεχωριστό χαρακτήρα, αυτή την παγκόσμια σκέψη, την καθολικότητα, που μας διαφοροποιεί από μία συγκεκριμένη στενότητα των ευαγγελικών (προτεσταντικών) περιφερειακών εκκλησιών. Αυτό οφείλει να παραμείνει έτσι, όπως και ο θεσμός του Πάπα. Αλλά όταν όλα επικεντρωθούν πάλι στο αξίωμα, τότε στο τέλος του δρόμου βρίσκεται και πάλι ο μεσαιωνικός εκείνος τύπος του κληρικού-αφέντη, του επισκόπου - ηγεμόνα, και ακριβώς του Πάπα ως του απόλυτου κυρίαρχου και εξουσιαστή, ο οποίος συγκεντρώνει στο πρόσωπό του όλες μαζί τις εξουσίες: εκτελεστική, νομοθετική και δικαστική. Σε πλήρη αντίθεση με την σύγχρονη Δημοκρατία και το Ευαγγέλιο. 

Spiegel: Εσείς και ο Βενέδικτος ακολουθείτε δύο διαφορετικούς δρόμους. Εσείς θέλετε να μεταρρυθμίσετε την Εκκλησία, για να την κρατήσετε ζωντανή. Ο Πάπας προσπαθεί, να στεγανοποιήσει την Εκκλησία από εξωτερικές επιδράσεις και να την περιορίσει όλο και πιο πολύ σε έναν συντηρητικό πυρήνα, ο οποίος και κατά πάσα πιθανότητα θα επιβιώσει.  

Küng: Πράγματι έτσι είναι. Παλαιότερα είχε παραλληλιστεί το σύστημα του Παπισμού με αυτό του κομμουνισμού. Μ’ αυτό, επίσης, εξέφρασε κανείς τα πάντα. Σήμερα αναρωτιέμαι εάν δεν έχουμε εισέλθει σε μία φάση της καθολικής Εκκλησίας, όπου επικρατεί ο απολυταρχισμός τύπου Πούτιν. Διευκρινίζω αυτονόητα ότι δεν συγκρίνω τον άγιο Πατέρα ως πρόσωπο με τον μη άγιο ρώσο πρωθυπουργό. Αλλά εξ επόψεως συστήματος εξουσίας, δομών και πολιτικής υπάρχουν πολλές ομοιότητες. Ο Πούτιν πράγματι κληρονόμησε μία παρακαταθήκη δημοκρατικών μεταρρυθμίσεων. Αλλά έκανε τα πάντα για να τις ακυρώσει και υπονομεύσει. Στην Εκκλησία είχαμε την Σύνοδο, η οποία εγκαινίασε μία ανανέωση και ένα οικουμενικό άνοιγμα. Ακόμα και οι πιο απαισιόδοξοι δεν μπορούσαν ποτέ να φανταστούν, ότι μετά τη Σύνοδο θα ήταν δυνατές τέτοιες παλινωδίες. Η πολιτική παλινορθώσεως του Παπισμού από τον Πολωνό Πάπα από την δεκαετία του ’80 κατέστησε τελικά δυνατή την παπική εκλογή του ομοϊδεάτη του Ράτζινγκερ, του τότε προϊσταμένου της μυστικής Ιεράς Εξετάσεως –η οποία παραμένει πάντοτε Ιερά Εξέταση έστω και αν σήμερα ονομάζεται ευσχήμως Επιτροπή για τη διδασκαλία της Πίστεως.

Spiegel: Μία τολμηρή σύγκριση.

Küng: Η οποία, φυσικά, δεν θα πρέπει να παρερμηνευθεί και διαστρεβλωθεί. Αλλά δυστυχώς δεν μπορούμε, παρά την αναγνώριση θετικών αναλογιών, να παραθεωρήσουμε τις αρνητικές εξελίξεις. Πρακτικά έχουν τοποθετήσει τόσον ο Ράτζινγκερ όσον και ο Πούτιν τους παλαιούς συνεργάτες τους σε ηγετικές θέσεις, ενώ άλλους, που δεν τους ήταν συμπαθείς, «τους έχουν βάλει στο ψυγείο». Και θα μπορούσε κανείς να αναφέρει ακόμη περισσότερες συγκρίσεις: αποδυνάμωση του Κοινοβουλίου/της Συνόδου των Επισκόπων· υποβάθμιση των επαρχιακών κυβερνητών/των επισκόπων σε εντολοδόχους του Πάπα· μία κομφορμιστική «νομενκλατούρα»· μία αντίσταση έναντι γνησίων μεταρρυθμίσεων. Ο Ράτζινγκερ προήγαγε τον βοηθό του, από την εποχή που ήταν πρόεδρος της επιτροπής της Πίστεως, σε γραμματέα της Κούριας και συνεκδοχικά σε εκπρόσωπο του ίδιου του Πάπα.

Spiegel: Και πού είναι το κακό σ’ αυτό.

Küng: Ότι πίσω από τον Γερμανό Πάπα μπόρεσε να πάρει τα ηνία της εξουσίας μία μικρή ιταλική, στην πλειονότητά της, κλίκα ανδρείκελων, οι οποίοι δεν έχουν καμία κατανόηση για την ανάγκη μεταρρυθμίσεων. Αυτοί είναι συνυπεύθυνοι για την αποτελμάτωση, η οποία καταπνίγει κάθε προσπάθεια εκσυγχρονισμού του εκκλησιαστικού συστήματος.

Spiegel: Πώς επηρεάζει η κατάσταση στο Βατικανό τη θέση της Εκκλησίας στη Γερμανία;

Küng: Πίσω από κάθε παπική φιλοφρόνηση, πίσω από κάθε τελετουργική φαντασμαγορία και πίσω από κάθε ψευδο-κρατική επίφαση κρύβεται σκληρή πολιτική για δύναμη και εξουσία. Το Βατικανό ασκεί ασφυκτικό έλεγχο στο ποιός καταλαμβάνει επισκοπικές έδρες και πανεπιστημιακές έδρες Θεολογίας και επιτρέπει να εκλέγονται μόνο εκείνοι, που είναι υποταγμένοι στο Βατικανό. Οι νούντσιοί του Πάπα ανά τον κόσμο επιβλέπουν τις Συνόδους των Επισκόπων των τοπικών εκκλησιών και ενημερώνουν συνεχώς τα κεντρικά. Σε αυτό το σύστημα οι καταδότες βρίσκονται και πάλι σε άνθηση. Κάθε φιλο-μεταρρυθμιστής ιερέας στην Γερμανία, αλλά ακόμα και κάθε Επίσκοπος, πρέπει να έχει άγχος, ότι καταδίδεται στη Ρώμη.

Spiegel: Ποιό ρόλο παίζει ο Καρδινάλιος της Κολωνίας Ιωακείμ Meisner, ένας διακηρυγμένος σκληροπυρηνικός, σε αυτές τις ενδοεκκλησιαστικές αντιμαχίες;

Küng: Είναι κοινό μυστικό, ότι η Σύνοδος των γερμανών επισκόπων έχει περιπέσει σε όργανο επιρροής του Meisner, κάτι το οποίο ήταν αδύνατο και να το διανοηθεί κανείς. Ο Meisner έχει, έτσι, άμεση επαφή με τον κλειστό πυρήνα της παπικής εξουσίας. Στις επιτυχίες του προσμετράται και η ανάδειξη νεότερων επισκόπων, όπως ο Tebartz-van Els στο Limburg. Ο νέος Αρχιεπίσκοπος του Βερολίνου, επίσης, Rainer Woelki, είναι ένας ακόμα προστατευόμενος του Meisner. Γίνεται προσπάθεια για την άλωση των στρατηγικά σπουδαιότερων εκκλησιαστικών θέσεων. Στόχος είναι η με κάθε μέσο ισχυροποίηση του συστήματος κυριαρχίας.

Spiegel: Οι προβλέψεις σας ηχούν απαισιόδοξες.

Küng: Επιθυμία μου μεγάλη είναι, να μην βουλιάξουμε στην απαισιοδοξία. Αλλά η διάγνωσή μου έδειξε, ότι η Εκκλησία είναι άρρωστη, και η αρρώστιά της είναι το παπικό σύστημα εξουσίας. Δεν μπορώ έτσι απλά να πω, σαν να ήμουν κακός γιατρός, ότι όλα είναι και γίνονται καλά.

Spiegel: Και ποιό θα ήταν το αντίδοτο;

Küng: Η βάση πρέπει να συγκεντρώσει τις δυνάμεις της και να διακηρύξει ότι το σύστημα δεν έχει πλέον απήχηση σ’ αυτήν. Στο βιβλίο μου έχω παρουσιάσει έναν εκτεταμένο κατάλογο μέτρων.

Spiegel: Προ ενός έτους και πλέον γράψατε μία ανοιχτή επιστολή στους επισκόπους ανά τον κόσμο, στην οποία αιτιολογούσατε πολύ διεξοδικά την κριτική σας στον Πάπα και στο ρωμαϊκό σύστημα. Ποιά ήταν τότε η απήχησή της.

Küng: Υπάρχουν 5.000 περίπου επίσκοποι σ’ όλο τον κόσμο, και κανείς δεν τόλμησε να εκφραστεί δημόσια. Αυτό αποκαλύπτει βέβαια, ότι εδώ κάτι δεν είναι σωστό. Εάν συζητάτε με μεμονωμένους επισκόπους, ακούτε συχνά να λένε: «Κατά βάθος έτσι είναι, όπως τα λέτε, αλλά δεν μπορεί να κάνει κανείς τίποτε. Θα ήταν θαυμάσιο, εάν κάποιος επιφανής επίσκοπος δήλωνε: “Δεν πηγαίνει πλέον άλλο! Δεν μπορούμε να θυσιάσουμε όλη την Εκκλησία για να είμαστε αρεστοί στην παπική γραφειοκρατία”». Αλλά μέχρι τώρα δεν έχει επιδείξει κανείς το θάρρος. Το ιδανικό για μένα θα ήταν ένας συνασπισμός ανάμεσα σε μεταρρυθμιστές θεολόγους, λαϊκούς, πνευματικούς και ανάμεσα σε φιλο-μεταρρυθμιστές επισκόπους. Αυτοί θα έρχονταν φυσικά σε αντιπαράθεση με τη Ρώμη, αλλά αυτή θα πρέπει να περιοριστεί εντός των ορίων της κριτικής νομιμοφροσύνης.

Spiegel: Έτσι κάπως προέκυψε η Μεταρρύθμιση (Προτεσταντισμός) πριν από 500 χρόνια. Και τότε επίσης δεν ήταν σε θέση το παπικό σύστημα εξουσίας να αντιληφθεί την κριτική εκ των κάτω.

Küng: Απορεί και εξίσταται κανείς μετά από 500 χρόνια, για το ότι οι τότε Πάπες και επίσκοποι δεν είχαν κατανοήσει την αναγκαιότητα μιας μεταρρυθμίσεως. Ο Λούθηρος δεν επεδίωξε κανένα εκκλησιαστικό σχίσμα, αλλά ο Πάπας και οι επίσκοποι ήταν τυφλοί. Σήμερα έχει κανείς την εντύπωση, ότι βρίσκεται ενώπιον παρόμοιων καταστάσεων.

Spiegel: Θα βοηθούσε άραγε την Εκκλησία η σύγκληση μιας νέας Συνόδου;

Küng: Ελπίζω ότι θα γίνει μία Σύνοδος ή έστω μια αντιπροσωπευτική σύναξη της Καθολικής Εκκλησίας.

Spiegel: Πιστεύετε ότι θα ζήσετε και πάλι μία τέτοια Σύνοδο;

Küng: Κανείς δεν μπορεί να θέτει όρια στη χάρη του Θεού. Θα αποτελούσε ένα δείγμα ελπίδας εάν θα ανακοίνωνε ο Πάπας κατά την επίσκεψή του στη Γερμανία κάτι σαν το ακόλουθο: «ναι μεν δεν είμαι σύμφωνος με όλες αυτές τις απαιτήσεις για αλλαγές και μεταρρυθμίσεις, αλλά θα ήθελα, ως Γερμανός Πάπας, να προσφέρω ένα δώρο στους Γερμανούς με τη ευκαιρία της επίσκεψής μου αυτής στη Γερμανία: στο μέλλον επιτρέπεται να συμμετέχουν στα μυστήρια της Εκκλησίας όλοι οι διαζευγμένοι και ξαναπαντρεμένοι».

Spiegel: Καθηγητά Küng, σας ευχαριστούμε γι’ αυτή τη συνομιλία.

(Ο Hans Küng, μαζί με τον τότε Καθηγητή της Θεολογίας Ιωσήφ Ράτζινγκερ, ανήκει σε εκείνους τους Καθολικούς, οι οποίοι στις αρχές της δεκαετίας του ’60, διαμόρφωσαν αποφασιστικά τη Δεύτερη Σύνοδο του Βατικανού και μίλησαν για ένα άνοιγμα της Εκκλησίας στον κόσμο. Το 1979 δημοσίευσε ο Küng, ο οποίος δίδασκε Θεολογία στο Πανεπιστήμιο της Τυβίγης, την κριτική του στο δόγμα περί αλαθήτου του Πάπα. Το Βατικανό του αφαίρεσε την άδεια της εκκλησιαστικής διδασκαλίας. Ο Küng, 83 ετών σήμερα, παραμένει, όπως πάντοτε, ένας καθολικός ιερέας και διευθύνει το Ινστιτούτο για το Παγκόσμιο Ήθος, το οποίο ίδρυσε ο ίδιος στην Τυβίγη).

Απώλεια πίστης

Εξέλιξη του Καθολικισμού στη Γερμανία από το 1990 έως το 2010.

Πηγή: Γραμματεία της συνόδου των Γερμανών επισκόπων

Καθολικοί: -12,7%

Συμμετοχές στη Θεία Λειτουργία: -42,5%

Γάμοι: -58,3%

Βαπτίσεις: -43,1%

Υποψήφιοι κληρικοί: -62,1%.

Έρευνα του Spiegel: Ο Πάπας και η Καθολική Εκκλησία

1. Μετά την εκλογή του πανηγυρίστηκε ο Βενέδικτος ο 16ος με ενθουσιασμό ως Γερμανός Πάπας. Είστε, έξι χρόνια μετά, συνολικά ικανοποιημένοι με τις ενέργειές του;

Μάλλον ικανοποιημένοι: 36% (ερωτηθέντες καθολικοί: 54%)

Μάλλον όχι ικανοποιημένοι: 32%

Μου είναι αδιάφορο: 21%

2. Κατά την επίσκεψή του στη Γερμανία θα μιλήσει ο Πάπας και στην Ομοσπονδιακή Βουλή. Το βρίσκετε αυτό σωστό;

ΝΑΙ: 47% ΟΧΙ: 45%

3. Πρέπει η Καθολική Εκκλησία να συνεχίσει να επιμένει στην επιβολή της αγαμίας στον Κλήρο;

ΝΑΙ: 6% ΟΧΙ: 87%

4. Πρέπει η Καθολική Εκκλησία να συνεχίσει να αποκλείει γυναίκες από την ιερωσύνη;

ΝΑΙ: 6% ΟΧΙ: 88%

5. Η Καθολική Εκκλησία χαρακτηρίζει τους ομοφυλόφιλους ως αμαρτωλούς. Συμφωνείτε με αυτή την άποψη;

ΝΑΙ: 9% ΟΧΙ: 87%

6. Εδώ και ένα έτος αποκαλύπτονται πολλά για περιπτώσεις κακοποίησης παιδιών εντός της Καθολικής Εκκλησίας. Έχει αντιδράσει σωστά;

ΝΑΙ: 17% ΟΧΙ: 77%

7. Πρέπει η Καθολική Εκκλησία στη Γερμανία στο μέλλον να ασκεί μεγαλύτερη ή μικρότερη επιρροή στην Πολιτική και στην Κοινωνία;

Πρέπει να ασκεί μεγαλύτερη επιρροή: 8%

Πρέπει να ασκεί μικρότερη επιρροή: 50%

Να παραμείνει ως έχει: 37%

[1] Ο πρωτότυπος γερμανικός τίτλος, που επιστέφει τη συνέντευξη, είναι «Putinisierung der Kirche», (Πουτινοποίηση της Εκκλησίας). Αντί της κατά γράμμα μετάφρασης, που θα ήταν αδόκιμη στα ελληνικά, προτιμήσαμε τον παραπάνω τίτλο, ο οποίος και αποδίδει πιστά το πνεύμα της συνέντευξης, και ταυτοχρόνως δεν προκαλεί σύγχυση στον έλληνα αναγνώστη.