ΝΕΑ ΑΠ' ΤΟ ΝΙΧΩΡΙ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΟΛΗ

Ούτε μια Μέρα

Γράμμα από τον Παναγιώτη Θωμόπουλο

Αγαπητοί Νιχωρίτες και φίλοι,

Η κοινότητά μας συνεχίζει με συνέπεια την τακτική ενημέρωσή σας για τις ενέργειες, τις ειδήσεις και τις δραστηριότητες που λαμβάνουν χώρα στο Νιχώρι με παράλληλες αναφορές, όταν θεωρούνται απαραίτητες, γενικότερα στα δρώμενα της ρωμαίικης οικογένειας της αγαπημένης μας Πόλης. Το έργο της ποιοτικής, ειλικρινής και ανοικτής επικοινωνίας των απανταχού Νιχωριτών με σημείο αναφοράς πάντα την ιδιαίτερη πατρίδα, το Νιχώρι, που ξεκίνησε στα τέλη του 2007 από την κοινότητα με πρωτοβουλία του προέδρου της κ. Λάκη Βίγκα, ουσιαστικά δεν σταμάτησε ποτέ.

Εγώ βρίσκομαι και πάλι εδώ για να συνεχίσω το έργο που προσωπικά τουλάχιστον είχα διακόψει. Στο τελευταίο μήνυμα που σας είχα στείλει άλλωστε, τον Ιούλιο του 2008, είχα τονίσει την βαθιά μου επιθυμία για επιστροφή. Τελικά έτσι και έγινε. Τότε για την εκμάθηση της Τουρκικής και τώρα ως φοιτητής erasmus στο Πανεπιστήμιο Istanbul. Και φέτος λοιπόν θα έχω την χαρά να επικοινωνώ μαζί σας, και όπως εσείς περιμένετε κάθε επόμενο μήνυμα με ανυπομονησία και το διαβάζετε με ιδιαίτερο ενδιαφέρον, έτσι και εγώ θα περιμένω και θα διαβάζω τα σχόλια σας, τους προβληματισμούς σας, τις απορίες σας, τις προτάσεις σας και τις ιδέες σας στο πλαίσιο της επικοινωνίας μας που μοναδικό στόχο έχει την ενίσχυση της νεοχωρίτικης κοινωνίας.

Ημερολογιακά ενάμισης χρόνος πέρασε από την τελευταία μου επικοινωνία μαζί σας. Δεν κατάφερα όμως, ούτε μια μέρα, να διώξω τη σκέψη μου από τα σοκάκια του Νιχωρίου, από τους ανθρώπους του: Ρωμιούς, Τούρκους, Αρμένιους, Γεωργιανούς, με τους οποίους γνωρίστηκα και με κέρδισαν με την ευγένειά τους και τα ανιδιοτελή αισθήματά τους. Αποτελούν το μωσαϊκό των εθνοτήτων, των θρησκειών και των κουλτούρων, που το συγκέρασμά τους πάνω στον ίδιο χώρο χαρίζει αυτό το ιδιάζον χρώμα στο Νιχώρι. Όσο βρισκόμουν στην Αθήνα συνέχισα νοερά να περιφέρομαι στο Νιχώρι και να συνομιλώ με τους ανθρώπους του. Αυτός είναι ο λόγος που νιώθω σαν να έφυγα εχθές και να επέστρεψα σήμερα. Νιώθω σαν να μην πέρασε ούτε μια μέρα..

Ξεκινώ λοιπόν την ενημέρωσή σας από τις πιο πρόσφατες ειδήσεις για να συνεχίζω έπειτα με τις παλαιότερες.

Την Κυριακή 18/10 με πρωτοβουλία του Συλλόγου Υποστήριξης Αντιοχαίων Τόκατσλι και Αλτίνοζου πραγματοποιήθηκε στο Ζωγράφειο Σχολείο συζήτηση με τίτλο «Οι κοινωνικές διαστάσεις της συμβίωσης των Αντιοχαίων Ρωμιών με τους Ρωμιούς της Πόλης». Την εκδήλωση άνοιξε με την εισαγωγική του ομιλία ο Γιάννης Δεμιρτζόγλου, διευθυντής του Ζωγραφείου Σχολείου και η Εύα Αλεξάνδρου-Sarlak, λέκτορας στο πανεπιστήμιο Isik στο τμήμα Κοινωνιολογίας και Ανθρωπολογίας προλόγισε και εκτέλεσε χρέη συντονιστού της συζήτησης. Τους ομιλητές αποτέλεσαν οι Symeon Yilmaz, καθηγητής στη Μεγάλη του Γένους Σχολή, ο Γιάννης Δεμιρτζόγλου, ο Αντώνης Παριζιάνος, καθηγητής Ζωγραφείου Σχολείου, ο Ηλίας Yildirim, πρόεδρος του Συλλόγου Υποστήριξης Αντιοχαίων Τόκατσλι και Αλτίνοζου, o Γιώργος Κασάπογλου, θεολόγος και η καθηγήτρια Gulden Guvenc, πρόεδρος στο τμήμα Ψυχολογίας του πανεπιστημίου Ιsik. Κατά γενική ομολογία η εκδήλωση ήταν επιτυχημένη από πολλές απόψεις. Πρώτον, ο αριθμός των παρευρισκομένων ήταν μεγάλος αλλά και το ενδιαφέρον ζωηρό, καθώς μετά το πέρας των ομιλιών αρκετοί από αυτούς ένιωσαν την ανάγκη να σχολιάσουν, να κάνουν παρατηρήσεις, να εκφέρουν τις προσωπικές τους απόψεις. Δεύτερον, πραγματοποιήθηκε μια ειλικρινής συζήτηση χωρίς τάσεις ωραιοποίησης της κατάστασης που υπάρχει στα Ρωμαίικα εκπαιδευτικά Ιδρύματα και γενικά στην Ομογένεια της Πόλης. Τρίτον, η εκδήλωση αυτή μπορεί να αποτελέσει τον μπούσουλα για άλλες αντίστοιχες εκδηλώσεις που θα καθιερώσουν έναν συνεχή, ειλικρινή διάλογο μέσα στην Ρωμαίικη κοινότητα, που θα κρατά πάντα σε υψηλά επίπεδα το δημοκρατικό αίσθημα και την πόρτα ανοικτή στη διαφορετικότητα, ώστε να αποφευχθούν μελλοντικά προβλήματα και να λυθούν ήδη υπάρχοντα στο βαθμό που υπάρχουν και πηγάζουν ή εντείνονται με την έλλειψη του διαλόγου ή την κακή επικοινωνία. Με τον ουσιαστικό διάλογο άλλωστε πάντα, επιδιώκεται η ανάλυση ενός προβλήματος, η βαθύτερη κατανόησή του, που παράγει τις προτάσεις για τη σύνθεση και επεξεργασία των οποίων έχουμε το τελικό προϊόν, τη λύση. Και πολλές φορές η λύση μπορεί να είναι η καθιέρωση ενός πραγματικού διαλόγου που θα αγκαλιάζει όλους τους συμμετέχοντες σε αυτόν, μακριά από στερεότυπα και ιδεοληψίες, που δρουν αντίθετα στη δύναμη του διαλόγου. Ούτως ή άλλως δημοκρατία χωρίς ουσιαστικό και απρόσκοπτο διάλογο δεν νοείται. Τελικά δημοκρατία είναι η μετουσίωση του ίδιου του διαλόγου σε συστήματα αξιών και θεσμών, ικανά να διατηρούν τους κατά τόπους κοινωνικούς ιστούς στα πλαίσια των οποίων γεννιέται, εκφράζεται, δημιουργεί και ολοκληρώνεται μέχρι την τελευταία μέρα της ζωής του ο άνθρωπος. Στην εκδήλωση δόθηκε βάρος στην παρατήρηση που αρκετοί κατέθεσαν ότι τα παιδιά από την Αντιόχεια μέσα από το υπάρχον εκπαιδευτικό σύστημα δεν καταφέρνουν να μάθουν επαρκώς Ελληνικά. Κάτι που κατά τη γνώμη μου λειτουργεί και αμφίδρομα με το να πέφτει γενικότερα το επίπεδο γνώσης των Ελληνικών στα ρωμαίικα σχολεία και να φθίνει με τον τρόπο αυτό μια παράδοση αιώνων των Ρωμιών της Πόλης, που με την γλώσσα οριοθετούσαν την ταυτότητά τους. Για τη λύση του προβλήματος προτάθηκε η εκμάθηση της Ελληνικής Γλώσσας από μικρή ηλικία. Ειπώθηκε ότι στο παρελθόν είχαν γίνει τέτοιες προσπάθειες χωρίς τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Θα πρέπει όμως τα μέτρα να μην είναι αποσπασματικά, αλλά διαρκή με σχέδιο και βαθύ χρονικό ορίζοντα για να αποφέρουν καρπούς. Επίσης ακούστηκε ότι οι Αντιοχείτες κατά τον ερχομό τους στην Κωνσταντινούπολη και τον εναγκαλισμό τους από τους εδώ Ρωμιούς διαπιστώνουν μια καχυποψία και προκατάληψη απέναντί τους. Αυτό δεν είμαι σε θέση να το γνωρίζω, αλλά στο βαθμό που υπάρχει είναι λυπηρό και κατακριτέο από τη μία πλευρά, αλλά και κατανοητό ως κάποιο βαθμό από την άλλη. Και αυτό γιατί οι Ρωμιοί της Πόλης μετά τις δυσκολίες που έχουν περάσει και έχουν άλλωστε οδηγήσει στη δραματική μείωση του συνολικού αριθμού τους, έχουν περιχαρακωθεί πίσω από μία εσωστρέφεια που φυσικό είναι να αναπαραγάγει τέτοιες αρνητικές συμπεριφορές κάθε φορά που έρχονται σε επαφή με κάτι καινούργιο. Όμως πρέπει να καταστεί σαφές ότι διανύουμε μια άλλη εποχή που ουδεμία σχέση δεν έχει με προηγούμενες καταστάσεις και συνεπώς η συμπεριφορά της Ρωμιοσύνης της Πόλης πρέπει να διαφοροποιηθεί σε συμφωνία με τα νέα υπάρχοντα δεδομένα. Βέβαια ακόμη και η όποια καθυστέρηση στην αλλαγή της νοοτροπίας είναι από την μία πλευρά ως κάποιο βαθμό κατανοητή καθώς ενδεχομένως οι Ρωμιοί της Πόλης περιμένουν με ενέργειες του Τουρκικού Κράτους να πειστούν για μια άνευ επιστροφής σε παρελθόντες καταστάσεις ουσιαστική και κατοχυρομένη αλλαγή. Από την άλλη όμως πλευρά πρέπει να γίνει αντιληπτό πως με τέτοιου είδους καθυστερήσεις η Ομογένεια βλάπτει τον ίδιο της τον ιστό. Η ουσιαστική λοιπόν επικοινωνία με εκδηλώσεις όπως η προαναφερθείσα όλων των Ρωμιών και των Κωνσταντινουπολιτών αλλά και των Αντιοχειανών ας αποτελέσει στην πράξη την αλλαγή της νοοτροπίας που τόσο αναγκαία είναι.

Την Κυριακή 11/10 απόγευμα και ώρα 17.00, η ομάδα «Κ.Π.ΚΑΒΑΦΗΣ» του Πολιτιστικού Συλλόγου Άνω Σύρου, παρουσίασε στη Μεγάλη Του Γένους Σχολή την μουσικοποιητική παράσταση «Κ.Π.ΚΑΒΑΦΗΣ – ΑΠ’ ΕΞΩ ΚΑΙ ΤΡΑΓΟΥΔΙΣΤΑ» παρουσία του Οικουμενικού Πατριάρχου Βαρθολομαίου. Η παράσταση αυτή – αφιέρωμα στο σπουδαίο Αλεξανδρινό ποιητή, θεωρείται από πολλούς πνευματικούς ανθρώπους ως η πιο ολοκληρωμένη προσέγγιση στο έργο του. Έχει παιχτεί στο σπίτι του ποιητή στην Αλεξάνδρεια, στο Κέντρο Τεχνών Αιγύπτου, σε πολλούς πολιτιστικούς χώρους και μέρη στην Ελλάδα, καθώς επίσης και στα πανεπιστήμια του Χάρβαρντ και της Ουάσινγκτον. Στην παράσταση έπαιξαν οι μουσικοί Νίκος Ρούσσος, Ζαννής Μαραγκός, Νίκος Απέργης, Κατερίνα Βαρδούση, Αποστόλης Μάρης, Δημήτρης Οικονομάκης, Αντώνης Κονσολάκης και ακούστηκαν 11 τραγούδια ελλήνων συνθετών σε ποίηση Καβάφη. Ερμήνευσε η Χρυσούλα Κεχαγιόγλου. Ο Μπάμπης Κουλούρας απήγγειλε απ’ έξω 14 από τα πιο σημαντικά ποιήματα του μεγάλου Αλεξανδρινού. Η Νικολέττα Ρούσσου αφηγήθηκε στιγμές από τη ζωή του, καθώς και κριτικές που αφορούν στο ποιητικό του έργο. Επίσης προβλήθηκαν σκηνές από την ταινία του Γ. Σμαραγδή «ΚΑΒΑΦΗΣ». Βέβαιο είναι πως η παράσταση κατάφερε να κλέψει τις καρδιές πλήθος κόσμου που κατέκλυσε την αίθουσα εκδηλώσεων για να την παρακολουθήσει και να κερδίσει το θερμό χειροκρότημα όλων. Μετά το τελείωμα ο Παναγιώτατος χαιρέτισε το πλήθος, ευχαρίστησε τους καλλιτέχνες για την μουσική πανδαισία που προσέφεραν, και θυμήθηκε συγκινημένος τα μαθητικά του χρόνια όταν έγραφε σε ένα τετράδιο που φύλαγε, ποιήματα λογοτεχνών που του έκαναν εντύπωση και του άρεσαν. Ανέφερε λοιπόν πως αρκετά από τα ποιήματα που απαγγέλθηκαν τα είχε γράψει στο τετράδιό του.

Στο σημείο αυτό θα ήταν μεγάλη παράλειψη να μην γίνει αναφορά στην στενή σχέση του μεγαλύτερου νεοέλληνα ποιητή με την Κωνσταντινούπολη και συγκεκριμένα με το Νιχώρι μας. Το 1882, στη διάρκεια της αιγυπτιακής εξέγερσης κατά των Άγγλων, ο ποιητής, σε ηλικία 19 ετών, φεὐγει από την Αλεξάνδρεια και πηγαίνει με την οικογένειά του για τρία χρόνια (ως τον Οκτώβριο του 1885) στην Κωνσταντινούπολη, στο σπίτι του φαναριώτη παππού του, Γεωργάκη Φωτιάδη στο Νεοχώριο του Βοσπόρου. Το 1885 μάλιστα θα γράψει ένα ποίημα εμπνευσμένο από την παραμονή του στο Νιχώρι.

Την ίδια μέρα το βράδυ o Μορφωτικός και Καλλιτεχνικός Σύνδεσμος Φερίκιοϊ (ΕΡ.Θ.Ο.)-1989 διοργάνωσε μουσική βραδιά με ρεμπέτικα τραγούδια από το γνωστό συγκρότημα από το Λονδίνο «SOAS Rembetiko Band». Το συγκρότημα έδωσε τη συναυλία με τίτλο “Woman Singers of Rembetiko”. Οι Cigdem Aslan, Παρέσσα Δανιηλίδου, Ύβη Δερμαντζή, Ελένη Δημοπούλου και Rosie Vorou-Hunter αποτέλεσαν τις τραγουδίστριες της συναυλίας που ερμήνευσαν παλιές επιτυχίες του ρεμπέτικου πενταγράμμου στα Ελληνικά και στα Τουρκικά.

Το συγκρότημα αποτελούν Ελλαδίτες, Κύπριοι, Τούρκοι, Άγγλοι, Ιρανοί, ένας Εσθονός και ένας Γερμανός. Ο κοσμοπολιτισμός που ενυπάρχει στους κόλπους της μπάντας που υπηρετεί και εκφράζεται μέσω του ρεμπέτικου τραγουδιού και το πλήθος κόσμου από διαφορετικό κοινωνικό και εθνικοθρησκευτικό υπόβαθρο που συμμετείχε στη συναυλία καταδεικνύουν χωρίς αμφιβολία ότι οι λαοί παρά τα εθνικά και θρησκευτικά σύνορα που τους χωρίζουν πιστεύουν σε μια κοινή προέλευση και κοινή μοίρα όλου του ανθρώπινου γένους, η οποία μπορεί να εκφράζεται μέσα στα σύνορα μιας γλώσσας παγκόσμιας, που μιλά κατευθείαν στην καρδιά και στο συναίσθημα, χωρίς την μεσολάβηση της λογικής, που πολλές φορές φυλακισμένη μέσα σε προκαταλήψεις, ιδεοληψίες, ιδεολογίες ή άλλα σύνορα, αδυνατεί να διαβεί το μονοπάτι και να περάσει στην αντίπερα όχθη ώστε να αποδεχθεί την διαφορετικότητα, να συνδιαλεχθεί και να συνεργασθεί μαζί της και να συμβιώσει με αυτήν μέσα σε μία πιο ανοικτή, ελεύθερη και δυναμική δημοκρατική δομή. Οι καλλιτέχνες μετά το πέρας της συναυλίας καταχειροκροτήθηκαν από όλους τους παρευρισκόμενους καθώς κατάφεραν να ενώσουν τα συναισθήματα και να ταξιδέψουν όλους πολλές δεκαετίες πίσω με βάρκα τα ρεμπέτικα μουσικά μοτίβα.

Τον Αύγουστο στο Νιχώρι, στην εκκλησία της Παναγίας της Κουμαριώτισσας έγινε ο γάμος του Βασίλη Ξενιτίδη με την Μάρθα Πατέλη. Ο Βασίλης Ξενίδης και η Μάρθα Πατέλη, ζεύγος από Ελλάδα, είχαν ήδη πραγματοποιήσει πολιτικό γάμο στην Ελλάδα. Γνώρισαν το Νιχώρι μέσω φίλων Ρωμιών και θέλησαν να επιβεβαιώσουν με θρησκευτικό γάμο την αιώνια πίστη και αφοσίωση, ο ένας προς τον άλλον και να πάρουν την ευλογία των Πατέρων της Εκκλησίας στην Πόλη, όπου γεννήθηκε η Ορθοδοξία.

Το Νιχώρι με ιδιαίτερη χαρά είδε και φέτος το καλοκαίρι αρκετούς παλαιούς Νιχωρίτες αλλά και φίλους που ήλθαν με τις οικογένειες τους να επισκεφθούν την ιδιαίτερη τους πατρίδα και να παραθερίσουν στο υπέροχο αυτό προάστιο του Βοσπόρου. Αναφέρω για παράδειγμα: Τον Αναστάσιο Λαζαρίδη, ο οποίος έφυγε σε νεαρή ηλικία από το Νιχώρι και τώρα διαμένει στην Αμερική. Την Φηλιώ Φωκά, Ίμβρια στην καταγωγή που είχε μείνει πολλές δεκαετίες στο Νιχώρι και ήλθε με τα παιδιά της Τάκη, Βάσω και Μίλτο. Η κ. Φηλιώ διαμένει στην Αθήνα. Οι κόρες της Αλεξάνδρας Καλφάογλου Ελένη με τα παιδιά της Νικολέττα και Σταύρο Σγούτα και Αγλαία με τον άντρα της Κωνσταντίνο Μυλωνά καθώς και ο ανηψιός της, Χαρίλαος Χαραλαμπόπουλος με τη γυναίκα του Λουκία. Επίσης την κοινότητα επισκέφτηκε ο Νίκος Καβύρης, παλαιός Νιχωρίτης και ο Φώτης Γκιουλέκας, συγγενής της Αλεξάνδρας Καλφάογλου, με την γυναίκα του Ιωάννα.

Ευχαριστώ την κ. Αλεξάνδρα Καλφάογλου, τον κ. Ευάγγελο Νικολαίδη και την Μαρίνα Δρυμαλίτου για τις πληροφορίες και το υλικό που μου παρείχαν και τη συνεισφορά τους με τον τρόπο αυτό στη συγγραφή αυτού του μηνύματος.

Σας χαιρετώ όλους,

Παναγιώτης Θωμόπουλος