ΚΟΙΤΑΖΟΝΤΑΣ ΤΟΝ ΘΑΝΑΤΟ ΚΑΤΑΜΑΤΑ: Ο ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΑΝΔΡΕΑΣ ΤΟΥ ΠΑΠΑ - ΣΤΑΜΑΤΗ ΣΚΛΗΡΗ

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου 

"Το βλέμμα του Παντοκράτορα" (εκδ. Πορφύρα, 2014) περιέχει 18 εικόνες τυπωμένες σε μέγεθος 24 x 34 του σπουδαίου αγιογράφου παπα - Σταμάτη Σκλήρη. 

Πρόκειται για ένα μοναδικό portfolio με αδημοσίευτα έργα που έχουν θεματικό άξονα το βλέμμα του ανθρώπου πάνω στο θείο, το ιερό, το αγιασμένο πρόσωπο του κόσμου τούτου και του επέκεινα. Μία καταβύθιση στα άρρητα της βυζαντινής τέχνης όπως έχει επιβιώσει στους αιώνες της ανθρώπινης προσπάθειας να απεικονίσει το θείο και όπως έχει εξελιχθεί στις μέρες μας, μέσα από το ευαίσθητο βλέμμα. Στον φάκελο, εκτός από τα έργα του π. Σταμάτη Σκλήρη, περιλαμβάνονται και κείμενα του ιδίου και των: Μητροπολίτου Γέροντος Περγάμου Ιωάννου Ζηζιούλα, Αλέκου Φασιανού, Δημήτρη Κυριαζή, Κων. Β. Σκουτέρη. 

Έχει ιδιαίτερη σημασία η γνώμη του ζωγράφου Αλέκου Φασιανού: «Ο παπα-Σταμάτης, ὡς ζωγράφος, ἔγραψε εἰκόνες τῆς ζωῆς, ὅπως ὁ κόσμος εἶναι. Καί εἰκονογράφησε ναούς μέ θεϊκές μορφές, ὅπως ἔπρεπε νά εἶναι. Ἀνανέωσε τή θρησκευτική εἰκονογραφία μέ ἕνα καινούργιο τρόπο δικό του, πού εἶναι μέ ὡραῖα θαυμάσια χρώματα τῆς φύσης καί πρόσωπα χαρούμενα, πού δέν μᾶς φοβίζουν, ἀλλά μᾶς φέρνουν πιό κοντά στο θεῖο…». 

Ανάμεσα στις εικόνες και μία του Αγίου Αποστόλου Ανδρέου του Πρωτοκλήτου (φορητή εικόνα, ακρυλικό σε καμβά, 2010). Στην έκδοση διαβάζουμε γι’ αυτή την εικόνα: 

«Η εικονογραφία, ως έκφραση των εσχάτων, δεν απεικονίζει στιγμιότυπα, αλλά προβάλλει το βαθύ βλέμμα της Εκκλησίας που κατευθύνεται προς την αλήθεια των εσχάτων και όχι σε πρόσκαιρες φευγαλέες στιγμές του βίου. Όμως εδώ ο αγιογράφος υπογραμμίζει τη στιγμή όπου ο Απόστολος και μάρτυς για τον Χριστό Ανδρέας ο Πρωτόκλητος θα λέγαμε «κοιτάζει τον θάνατο κατάματα». Υπόμνηση θανάτου, εικονογραφική παραίνεση προς μνήμη θανάτου. Η τεχνοτροπική απλότητα της εικόνας οφείλεται στον ψυχρό προπλασμό που διατρέχει όλη την εικόνα. Από τον προπλασμό αυτό βγαίνουν οι θερμοί όγκοι του προσώπου και από τον ίδιο προπλασμό βγαίνουν και οι σφαιρικοί όγκοι των βοστρύχων της κώμης του αγίου». 

Όντως ο Πρωτόκλητος φαίνεται «αγωνία και λύπη συσχεθείς» προ του μαρτυρίου, όπως και ο Κύριος προ του πάθους. 

Αλλά ο παπα – Σταμάτης Σκλήρης έχει αγιογραφήσει τον Απόστολο Ανδρέα και στον Ι. Ναό Προφήτου Ηλιού Καστέλλας, όπου έκανε πραγματικά μια εξαιρετική δουλειά. Εδώ το βλέμμα του Πρωτοκλήτου είναι ιλαρό, αλλά φέρει την κόπωση, θα λέγαμε, του ιεραποστολικού έργου. 

Παραθέτουμε και ένα ηχητικό: ο παπα Σταμάτης μιλάει για τον Πρωτόκλητο Απόστολο.