ΕΝΑ ΠΑΤΡΙΑΡΧΙΚΟ ΕΓΚΟΛΠΙΟ ΜΕ ΤΟΝ ΑΓΙΟ ΑΝΔΡΕΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΒΑΣΙΛΗ ΦΩΤΟΠΟΥΛΟ

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου 

Ένα αρχιερατικό εγκόλπιο με τον Άγιο Ανδρέα, παρουσιάζουμε σήμερα στα «Πρωτοκλήτεια 2020 της Ιδιωτικής Οδού», σχεδιασμένο και φιλοτεχνημένο από τον διεθνούς φήμης και βραβευμένο με Όσκαρ Έλληνα σκηνογράφο και ζωγράφο Βασίλη Φωτόπουλο (1934-2007). 

Ο Βασίλης Φωτόπουλος ανδρώθηκε στη Μονή Βουλκάνου της Καλαμάτας. 

Ο ίδιος μας λέει: «Στ’ άδυτα των ιερών διέκρινα τις αρχαίες χειρονομίες, μάθαινα τη σημασία των συμβόλων, της σκευής, την επίδραση των χρωμάτων, του σωστού φωτισμού, της μελωδίας που συνοδεύει την παράσταση που αιώνια τελείται εκφράζοντας την αγωνία του ανθρώπου για την ταυτότητά του. Έτσι συνειδητοποίησα την ιερότητα της θεατρικής πράξης. Ο μητροπολίτης Χρυσόστομος Δασκαλάκης με υπομονή μας εξηγούσε τη σημαντική του τυπικού, τη σημασία της λεπτομέρειας, την επίδραση του ύφους του λειτουργικού - δρώντος προσώπου - ηθοποιού στο λαό - θεατή. Ήτανε ο πρώτος θεατρικός μας δάσκαλος». 

Λογικό, λοιπόν, να καταπιαστεί και με θρησκευτικά έργα. Από σκηνικά βυζαντινών παραστάσεων μέχρι εικόνες, αρχιερατικούς σάκκους, εγκόλπια και επιστήθιους σταυρούς. 

Ανάμεσά τους κι ένα πρωτότυπο εγκόλπιο με τον Απόστολο Ανδρέα, φτιαγμένο για τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο, προφανώς λόγω του γεγονότος ότι ο Πρωτόκλητος είναι ο ιδρυτής της Εκκλησίας του Βυζαντίου και το Φανάρι γιορτάζει την Θρονική γιορτή του στην μνήμη του. 

Τον Μάρτιο του 2008 το Μουσείο Μπενάκη μάς χάρισε μια μοναδική έκδοση, που πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της έκθεσης «Το Βυζάντιο του Βασίλη Φωτόπουλου», η οποία οργανώθηκε στο Μουσείο Μπενάκη (04/12/07 - 27/01/08). 

Στις σελίδες της γίνεται αναφορά στη δημιουργική πορεία του Βασίλη Φωτόπουλου, στο θέατρο, τον κινηματογράφο και τη ζωγραφική, καθώς και στην ιδιαίτερη ενασχόλησή του με θρησκευτικά θέματα, όπως ο σχεδιασμός εκκλησιαστικών αντικειμένων. 

Εκεί βλέπουμε και ένα προσχέδιο για το εγκόλπιο του Αγίου Ανδρέου και δίπλα του μια φωτογραφία του Πατριάρχη ο οποίος φοράει την τελική εκδοχή του έργου. 

Το παλαιό σμάλτο, με τη μορφή του Αγίου Ανδρέου προ του σταυρού του μαρτυρίου του έχοντος ανά χείρας ειλητάριον, πλαισιώνεται από χιαστί σταυρό και κοσμείται από λιτούς ημιπολύτιμους λίθους και μαργαριτάρια, ενώ στέφεται από κορώνα στην οποία δεσπόζουν οι αμέθυστοι. 

Την πλούσια εικονογραφημένη αυτή έκδοση προλογίζει ο αείμνηστος Διευθυντής του Μουσείου Μπενάκη, Άγγελος Δεληβορριάς, ο οποίος μεταξύ άλλων σημειώνει για τον Βασίλη Φωτόπουλο: «Η μνήμη μου έχει συγκρατήσει τη μορφή ενός ανθρώπου που δεν πρόδωσε τις πεποιθήσεις του, δεν εξαργύρωσε την προσφορά του, δεν υπέκυψε στα θέλγητρα του χρήματος και της κοσμικότητας. Ήταν ο μόνος άλλωστε απ' όσους έχω γνωρίσει που τόλμησε να απαρνηθεί μια σταδιοδρομία με εξασφαλισμένη επιτυχία, προκειμένου να ξανοιχτεί σε γοητευτικές περιπέτειες νέων εμπειριών και νέων ανακαλύψεων. Κάπως έτσι καταλάβαινα και την αγάπη του για την Εκκλησία, για την Ορθοδοξία σωστότερα. Περισσότερο δηλαδή σε σχέση με την ιστορική διάσταση μιας αυτοσυνειδησίας γαντζωμένης πάνω στη βυζαντινή και τη μεταβυζαντινή παράδοση του ελληνισμού, και λιγότερο σαν επακόλουθο μιας ανομολόγητης εσωτερικής επιταγής για τη διευθέτηση προσωπικών αδιεξόδων ή την προσδοκία μεταφυσικών εκτονώσεων.» 

Όπως έγραψε ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος: «Ο μακαριστός Βασίλειος Φωτόπουλος επέτυχεν αληθώς την απεικόνισιν εις τα έργα του τού Ωραίου, του Μεγάλου και του Αληθινού».