Ο ΑΣΜΑΤΙΚΟΣ ΜΥΣΤΙΚΟΣ ΔΕΙΠΝΟΣ ΤΟΥ ΜΑΡΚΕΛΛΟΥ ΧΡΥΣΙΚΟΠΟΥΛΟΥ

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου 

Σίγουρα είναι σημαντικό γεγονός οι «Ημέρες Λατρευτικής Μουσικής» που διοργανώνονται από την Εθνική Λυρική Σκηνή υπό τον τίτλο «Ανθρώπινα και Θεία Πάθη». Μιλάμε για ένα κύκλο έργων και παραστάσεων διά χειρός Μάρκελλου Χρυσικόπουλου και Γιώργου Κουμεντάκη, καλλιτεχνικού διευθυντή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής. Κύκλος που εγκαινιάζει τη στέγη της ΕΛΣ – ήτοι το Κέντρο Πολιτισμού «Σταύρος Νιάρχος» - και θα δίνει, όπως ανακοινώθηκε, σταθερό ραντεβού κάθε χρόνο την περίοδο του Πάσχα. 

Ο εορτασμός του Πάσχα από την Λυρική Σκηνή με παραστάσεις και παραγωγές επιπέδου, αποτελεί συμβολή στην πνευματική και καλλιτεχνική μας ζωή. Συμβολή αποτελεί και η φετινή θεματολογία, που φέρνει ακέραια την σφραγίδα του «αιρετικού» Μάρκελλου Χρυσικόπουλου: «Άσμα Ασμάτων» (Communio), «Δια Χριστόν σαλοί», «Παραφράσεις ιερών κειμένων» κ.α. 

Παρακολούθησα το «Άσμα Ασμάτων» του Μάρκελλου (μουσική διεύθυνση – ιδέα), σε σκηνοθεσία Κατερίνας Ευαγγελάτου. Ο Μάρκελλος συνέλαβε το βαθύτερο νόημα του ερωτικού «Άσματος» της Παλαιάς Διαθήκης και το συνέδεσε με την Ευχαριστία! Το φινάλε της παράστασης είναι ένα απόσπασμα από τον Κατηχητικό Λόγο του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου, που διαβάζουμε την Κυριακή του Πάσχα. Οπότε έστησε έναν …ερωτικό «Μυστικό Δείπνο», όπου όλα συνετελέσθησαν τέλεια! 

Η αρχή της παράστασης με τους Μακαρισμούς από την Επί του όρους ομιλία, ήταν μια ξεκάθαρη θεολογική θέση ότι «Ουκ έστιν η βασιλεία του Θεού βρώσις και πόσις, αλλά δικαιοσύνη και άσκησις συν αγιασμώ». Και αυτά από τους …κοσμικούς Λυρικής, γιατί οι «εκκλησιαστικοί» ασχολούνται – φευ! - με κυνήγι μαγισσών ή με αστείες ηθικολογίες. 

Στο τέλος της παράστασης είπα στον Μάρκελλο: «Εξαιρετική δουλειά, αλλά …συντηρητική για την περίπτωσή σου». Με δεδομένη την ανατρεπτικότητά του, ο ιδιοφυής καλλιτέχνης, δεν πήγε ως το κόκκαλο: «Ο τρώγων μου την σάρκα και πίνων μου το αίμα εν εμοί μένει καγώ εν αυτώ». Τον Χριστό τον τρώμε και τον πίνουμε και αυτό είναι το δείπνο της Βασιλείας. Αυτός είναι ο απόλυτος νυμφίος των καρδιών μας. 

Συνακόλουθα, στο ζευγάρι του «Άσματος» υπήρχε η ερωτική ατμόσφαιρα, αλλά όχι η «ιερή μανία» που θα περίμενα από τον Μάρκελλο. Ο «Μυστικός Δείπνος» είναι «Βάκχες»! Έκσταση, μυστήριο, θάμβος: «Αμήν αμήν λέγω υμίν, εάν μη φάγητε την σάρκα τού υιού τού ανθρώπου και πίητε αυτού το αίμα, ουκ έχετε ζωήν εν εαυτοίς.». Ας μη ξεχνάμε ότι αυτό είναι το απόλυτο σκάνδαλο: «Eμάχοντο ουν προς αλλήλους οι Ιουδαίοι λέγοντες• πώς δύναται ούτος ημίν δούναι την σάρκα φαγείν;» 

Και τώρα σκέπτομαι ότι αυτή η «ιερή μανία» σίγουρα θα μπορούσε κάπως να προσεγγιστεί, αν χρησιμοποιούνταν το πρωτότυπο κείμενο του «Άσματος» και όχι μια μετάφραση του, όπως συνήθως γίνεται. Το πρωτότυπο θα ήταν πολύ πιο ταιριαστό στην μπαρόκ μουσική του Μάρκελλου. 

Ένας δείπνος, ευχαριστιακός και ερωτικός, όπου απολαμβάνουμε τον Λόγο «ταις υψηλαίς φρεσί»!

«Ξενίας δεσποτικῆς καὶ ἀθανάτου τραπέζης, ἐν ὑπερώῳ τόπῳ, ταῖς ὑψηλαῖς φρεσί, πιστοί, δεῦτε ἀπολαύσωμεν, ἐπαναβεβηκότα Λόγον ἐκ τοῦ λόγου μαθόντες, ὃν μεγαλύνομεν».