Το ψευτοδίλημμα για το μάθημα των Θρησκευτικών

Του θεολόγου - φιλολόγου Α.Π.Θ. Κώστα Νούση

Η κρίση των ημερών, βαθιά και μόνον πνευματική με προεκτάσεις απλώς σε οικονομικό και όποιο άλλο επίπεδο, δε θα ήταν δυνατό να αφήσει απ’ έξω και το θρησκευτικό μάθημα, μέσα στην ευρύτερη κρίση ταυτότητας και την άσκηση αυτοσυνειδησίας του νεοέλληνα. Η διεξαγόμενη συζήτηση προχθές στο Βιβλιοπωλείο ‘Παιδεία’ με προσκεκλημένο τον εξαίρετο νεαρό θεολόγο και πρόεδρο του τμήματος Θεολογίας του ΑΠΘ δείχνει πως ο καημός ενίων θεολόγων στην πόλη μας είναι, αν μη τι άλλο, ελπιδοφόρος. Οι συμμετέχοντες και διοργανωτές εκδηλώσεων τέτοιου χαρακτήρα συνήθως βαπτίζονται «οικουμενιστές», απλώς και μόνο διότι τολμούν να πουν κάτι διαφορετικό – το αυτονόητο πολλάκις - από τα τετριμμένα μιας συντηρητικής (οργανωσιακής) θεολογικής νοοτροπίας άλλων εποχών, οι οποίες – ευτυχώς – παρήλθαν ανεπιστρεπτί. Αν κάποιος δε βλέπει ότι ο εκκλησιασμός δια της βίας του απουσιολόγιου και οι αντιπαθείς στους μαθητές ‘μυστακοφόροι’ θεολόγοι – κατηχητές μέσης εκπαίδευσης του χθες προκαλούσαν κάκωση και στο θρησκευτικό μάθημα και στο χριστιανικό μήνυμα εν γένει, τότε αυτός ή δεν είναι ειλικρινής ή έχει άλλο πρόβλημα, που υπάρχει τρόπος να το εντοπίσει.

Τελικά, ομολογιακός ή γνωσιολογικός χαρακτήρας για το εν λόγω μάθημα, που κινδυνεύει να εκτοπιστεί από το ωρολόγιο πρόγραμμα του σχολείου είτε άμεσα είτε έμμεσα απαξιούμενο σε μάθημα δεύτερης διαλογής – επιλογής χαρακτηριζόμενο για λόγους ευγενικής σταδιακής απόσβεσής του; Ανεξάρτητα από το πρόβλημα της εκπαιδευτικής μικροπολιτικής αναφορικά με την παραγωγή και το διορισμό θεολόγων – που αποτελεί εξάπαντος αληθινή αγωνία και φυσικό, αναφαίρετο, αδιαμφισβήτητο και δίκαιο αίτημά τους –και της ευρύτερης κρατικής πολιτικής για την εθνικοθρησκευτική μας υπόσταση μέσα στον εισαγόμενο πανταχόθεν διαπολιτισμικό αχταρμά της παγκοσμιοποίησης, τίθεται καταρχήν και πάνω από όλα το ερώτημα σε ορθόδοξη θεολογική βάση. Και η απάντηση είναι πως η στείρα διελκυστίνδα ομολογιακός ή γνωστικός χαρακτήρας είναι είτε έντεχνα κατασκευασμένη από τους φονταμενταλίζοντες παραδοσιολάτρες (κατά το ειδωλολάτρες) είτε γέννημα άγνοιας της ορθόδοξης παράδοσης. Γνώση και ομολογία συμπλέκονται άρρητα και άρρηκτα στην πίστη μας. Αν δεν μάθω τι εστί ορθοδοξία, πώς θα την ομολογήσω; Και αν την ομολογήσω απλώς λεκτικά και με το στανιό, επειδή έτσι μου επιβάλλει το εγχώριο σύστημα παιδείας και για να θεραπεύσω τις ψευδαισθητικές αυτοϊκανοποιητικές προσδοκίες των δασκάλων μου, τότε σημαίνει ότι έγινα αυθεντικός ορθόδοξος χριστιανός;

Ας μην αυταπατώμεθα και ας μην εθελοτυφλούμε. Η καλύτερη προβολή της Ορθοδοξίας σήμερα - θεωρώ προσωπικά πως αυτό ισχύει διαχρονικά - είναι η απλή έκθεσή της, η διδασκαλία του περιεχομένου της. Από κει και πέρα, ο ενστερνισμός της στον ψυχισμό του κάθε ανθρώπου αποτελεί θέμα αποκλειστικά της δικής του ελευθερίας και του Θεού, ο οποίος του την χορηγεί και τη σέβεται αμετάκλητα. Η ματαιοπονία μερικών να γυρίσουμε πίσω αναιρείται απλώς από τα πράγματα και την ίδια τη ζωή. Το υποχρεωτικό γνωσιολογικό θρησκευτικό μάθημα, εξάλλου, θα δώσει την ευκαιρία σε όλους ανεξαιρέτως – ακόμα και στους πολλούς αλλοδόξους μετανάστες και μη – να μάθουν για τον Χριστό. Η αλήθεια δεν έχει, άλλωστε, ανάγκη ετέρας υπεράσπισης πλην της χαρισματικής πειθούς που απορρέει από την ίδια της τη φύση. Στο κάτω κάτω της γραφής, όπως ορθά επισημαίνει και φίλος μου Χ. Ανδρεόπουλος, στο σχολείο το μόνο που μπορούμε να προσφέρουμε και να μετρήσουμε είναι οι θρησκευτικές γνώσεις. Τα υπόλοιπα δύναται να τα χαρίζει και να τα μετράει (κρίνει κατά την εκκλησιαστική γλώσσα) μονάχα ο Θεός. Όποιος πίστεψε ή πιστεύει ότι μπορεί να τον αντικαταστήσει στον τομέα αυτό, συνήθως ταλανίζει και το Ευαγγέλιο και τους ακροατές του. Το τελευταίο μάλιστα είναι και ιστορικά μετρήσιμο.

Λάρισα

Κ.Ν.

11/12/2011