ΜΟΥΣΙΚΟΚΡΙΤΙΚΗΣ ΑΝΑΙΡΕΣΙΣ

Επιστολή σχετικά με την κριτική του κ. Νίκου Δοντά (Καθημερινή 16/12/07) για την συναυλία της Εθνικής Συμφωνικής Ορχήστρας της ΕΡΤ (2/12/07)

Κύριε Διευθυντά,

Είμαι φιλόμουσος, με κάποιες γνώσεις μουσικής πράξης, και με αυτή την ιδιότητα παρακολουθώ την κλασσική μουσική, είτε ως ζωντανή δράση, είτε ως αναπαραγόμενο υλικό (π.χ. cd, ραδιοτηλεοπτική μετάδοση κ.λ.π.).
Στην συναυλία της Συμφωνικής Ορχήστρας της ΕΡΤ (2/12/07) στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών ήμουν παρών. Είχα όμως και την χαρά να παρακολουθήσω και την αναμετάδοση που πραγματοποίησε η ΕΤ1. Έτσι το συγκεκριμένο μουσικό γεγονός εντυπώθηκε βαθειά μέσα μου. Διαβάζοντας την σχετική κριτική του κ. Δοντά, μου δημιουργήθηκαν ορισμένες σοβαρές απορίες. Γράφει για τον σολίστα Σίμο Παπάνα, ο οποίος ερμήνευσε το κοντσέρτο για βιολί του Μπετόβεν: …«Εκτός από την αυτάρεσκη παρέμβαση στις χρονικές διάρκειες, ο Παπάνας εισήγαγε εκτενή δικά του μέρη ελεύθερου δεξιοτεχνικού αυτοσχεδιασμού, που ακόμα και ως σχόλιο ήσαν άσχετα προς τη γραφή του έργου».
Δεν πρόκειται περί γνώμης προφανώς, αλλά για αντικειμενικό γεγονός, που υποδηλώνει ευθέως αυθαιρεσία. Νομίζω πως ο κ. Δοντάς εννοεί τις «καντέντσες», που κάθε βιολιστής έχει υποχρέωση να «παρεμβάλει» εκεί όπου απαιτείται, σε κάθε κλασσικό κοντσέρτο που το προβλέπει. Και, εάν μεν έχει την ικανότητα να τις γράψει ο ίδιος –όπως μέσω του κ. Δοντά πληροφορούμαστε, γι' αυτές που ακούσαμε, αφού κάτι τέτοιο δεν αναγράφεται πουθενά…- καλώς! Κάλλιστα θα έλεγα και μπράβο στον σολίστα, αφού κατάφερε να σχηματίσει κάτι δικό του, επέδειξε μάλιστα και τις δεξιοτεχνικές ικανότητές του, ό τι ακριβώς υποτίθεται πως υπηρετεί μια καντέντσα. Ενώ δεν μου φαίνεται καθόλου δοκιμότερο να χρησιμοποιεί κανείς σήμερα μια από τις γνωστές, χιλιοπαιγμένες καντέντσες, όπως για παράδειγμα του βιολιστή Φριτς Κράισλερ, γραμμένης 100 χρόνια μετά το κοντσέρτο, ή άλλης, από αυτές που έχουν γράψει συνήθως βιολιστές.
Σε άλλο σημείο της «κριτικής» γίνεται λόγος για την διαφορά απόδοσης του ικανού αρχιμουσικού Βλαδίμηρου Συμεωνίδη σε σχέση με την ερμηνεία του κοντσέρτου και της συμφωνίας: “ η αρχική ταχύτητα (του κοντσέρτου) ήταν αργή και κυρίως δυσάρεστα άκαμπτη”, γεγονός για το οποίο ευθύνεται όμως ο σολίστας, όπως αναφέρει ο «κριτικός» πιο πάνω!! Κι ας μην είχε προλάβει να μπεί...
Όσο για την παρατήρηση ότι “χωρίς πολλά παρακάλια και προφανώς δίχως συναίσθηση των μεγεθών, ο καταχειροκροτούμενος (sic) βιολιστής πρότεινε στο κοινό ένα δικής του έμπνευσης ταγκό”… ίσταμαι ενεός: Πού το μεμπτόν; Ο Σίμος Παπάνας είναι και συνθέτης και μάλιστα καθόλου τυχαίος. Εάν είχε παίξει ένα «ταγκό» του Στραβίνσκι, ένα «μπλούζ» του Ραβέλ, ένα σκωτσέζικο χορό του «ογκόλιθου» Μπετόβεν, ένα ρεμπέτικο του Σκαλκώτα, ή, κάτι... χυδαιότερο, όπως, ας πούμε, μια μπαρόκ ταραντέλλα, ή καμιά «σισιλιάνα» του Μπαχ, τότε θα ήταν καλά; Μια απόλυτη μουσική σύνθεση, με απλή αναφορά, κατά το πρότυπο μεγάλων συνθετών, στη ρυθμικομελωδική δομή ενός ταγκό, σκανδάλισε το μουσικό μας αισθητήριο;
Αν θα εκλαμβάναμε σοβαρά αυτή την «κριτική», θα έπρεπε να περιμένουμε να σοβαρευτεί ο κύριος Παπάνας για να ξανακαθίσουμε στην ουρά και να βγάλουμε εισιτήριο να τον ακούσουμε, αφού μάλλον πρόκειται για ένα, ακόμα, από τα αφθονούντα στην χώρα μας «ταλέντα» που δεν ανταποκρίνονται στις προοπτικές του ταλέντου τους... Οι τίτλοι σπουδών, που παραθέτει ο εν λόγω νέος, μας αποτρέπουν από το να τον στείλουμε για περαιτέρω σπουδές, εκτός και εάν ο κ. Δοντάς υπονοεί τον εαυτόν του... Τις δικές του περγαμηνές στον χώρο της μουσικής δυστυχώς αγνοώ..
Οι παραπάνω “αμείλικτες” παρατηρήσεις του κ. Δοντά για ένα μεγάλο δημιουργό όπως είναι ο Σίμος Παπάνας δίνουν –φοβάμαι – ένα μέτρο για το τι πάσχει στον πολιτισμό αυτού του τόπου… Πολλά! Και σίγουρα η ανάμιξη ορισμένων, που αντιποιούνται διάφορες ιδιότητες, όπως αυτή του «ειδήμονος», ή χειρότερα του δασκάλου που δίνει συμβουλές, είναι , ίσως, ό,τι πιο επικίνδυνο.
Η θαλασσογραφική διατύπωση του μουσικοκριτικού για το πότε το πράγμα “εξώκειλε τελείως” στην εμφάνιση του Σίμου Παπάνα στην συναυλία στο Μέγαρο, με παρέπεμψε ευθέως στη λαϊκή ρήση : «ή ο γιαλός είναι στραβός ή στραβά αρμενίζουμε».

Η ανωτέρω επιστολή δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Καθημερινή (1/1/08)