Η Αγία Σοφία Νικαίας θα λειτουργήσει ως Τέμενος;

Η Σύναξις των Προκαθημένων στην Αγία Σοφία Νικαίας την 26η Δεκεμβρίου του 2000

Νικολάου Μαγγίνα

Η Αγία Σοφία Νικαίας, ο ιστορικός αυτός Βυζαντινός Ναός, πρόκειται να λειτουργήσει ως μουσουλμανικό τέμενος σύμφωνα με πρόσφατα δημοσιεύματα του Τουρκικού τύπου. Το αίτημα στην Γενική Διεύθυνση Βακουφίων, στην οποία ανήκει ο ναός, υπέβαλε η Διεύθυνση Θρησκευτικών υποθέσεων που εδρεύει στην Άγκυρα.
Η Αγία Σοφία, έχει μεγάλη σημασία όχι μόναχα για τους Ορθοδόξους, αλλά και για το σύνολο της χριστιανοσύνης, αφού ως γνωστό συνεκλήθη η Εβδόμη Οικουμενική Σύνοδος το 787 μ.Χ. και διετέλεσε καθεδρικός ναός της Γεροντικής Μητροπόλεως Νικαίας. Μετά την άλωση της Νικαίας το 1331 από τους Οθωμανούς επί Ορχάν Γκαζί μετατράπηκε σε τζαμί. Εδώ και πολλές δεκαετίες λειτουργεί ως μουσείο. Yπενθυμίζεται ότι κατά την επίσκεψη του Ομοσπονδιακού Προέδρου της Δημοκρατίας της Γερμανίας Christian Wulf είχε ζητηθεί η άδεια να τελεσθεί Λειτουργία στον Ναό του Αγίου Παύλου της Ταρσού στην Νοτιοανατολική Μικρά Ασία. Το τουρκικό Υπουργείο Πολιτισμού, τότε, είχε παράσχει την σχετική άδεια ενώ παράλληλα ενημέρωνε με επείγουσα επιστολή στις 20.10.2010, ότι μεταξύ των Εκκλησιών της Μικράς Ασίας στις οποίες θα δίδεται άδεια τέλεσης Θείων Λειτουργιών περιλαμβάνεται και η Αγία Σοφία της Νικαίας. Η επιστολή αναφέρει επίσης ότι στα πλαίσια του θρησκευτικού τουρισμού και ιδίως επ' ευκαιρία των εορτασμών με αφορμή την συμπλήρωση 2000 ετών από την Γέννηση του Χριστού οι χώροι αυτοί έχουν χαρακτηριστεί ως προσκυνηματικοί μετά από κοινή συνεργασία και απόφαση των Υπουργείων Εξωτερικών, Εσωτερικών, Πολιτισμού και Τουρισμού και έχει γνωστοποιηθεί εκ μέρους του Υπουργείου των Εσωτερικών στις 7.10.98 με αριθμό Πρωτοκόλλου 234659 στις αρμόδιες υπηρεσίες. Να σημειωθεί ότι στα πλαίσια των εορτασμών των δύο χιλιάδων ετών τελέστηκε στον Ναό της Αγίας Σοφίας Νικαίας ιστορική Θεία Λειτουργία στις 26 Δεκεμβρίου 2000 προεξάρχοντος του Οικουμενικού Πατριάρχου Βαρθολομαίου και με τη συμμετοχή Προκαθημένων των Ορθοδόξων Εκκλησιών.

Η μετατροπή της Αγίας Σοφίας Νικαίας, της τόσο ιστορικής σημασίας εκκλησίας-μουσείου σε τέμενος, πιστεύουμε ότι είναι γεγονός γιά το οποίο δεν θα πρέπει κανείς να υπερηφανεύεται. Η απρόσμενη, περίεργη και ακατανόητη αυτή απόφαση σε μιά εποχή ιδιαίτερα ευαισθητοποιημένη σε θέματα θρησκευτικών ελευθεριών είναι οπωσδήποτε άστοχη. Έλειψαν οι χώροι γιά την οικοδόμηση νέου τεμένους;

Διερωτάται κανείς ποιά σκοπιμότητα εξυπηρετεί αυτή η κίνηση οπισθοδρόμησης και αντίφασης προς προηγούμενη σχετική απόφαση.

Η απόφαση της Τουρκικής Γενικής Διεύθυνσης Βακουφίων δίνει αφορμή σε σχόλια τούρκων ακαδημαϊκών, τα οποία δημοσιεύθηκαν στον τουρκικό τύπο. Σ΄αυτό το πλαίσιο ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Μάρμαρα Dr. Selçuk Mülayim εξέφρασε την άποψη ότι «ο Ναός της Αγίας Σοφίας Νικαίας, ο οποίος είναι αρχαιότερος της Αγίας Σοφίας της Πόλης, και ο οποίος διεδραμάτισε έναν σημαντικώτατο ρόλο στην ιστορία του Χριστιανισμού, ήταν μουσείο. Εάν συγκρίνω την Αγία Σοφία της Πόλης, η οποία κάποτε ήταν τζαμί, ούτε καν συζητιέται η επαναμετατροπή της σε τζαμί. Η ίδια κατάσταση ισχύει και γιά το Μουσείο της Αγίας Σοφίας της Νικαίας. Δεν είναι δυνατό να αλλαχθεί το καθεστώς του μουσείου. Η θρησκευτική θέση της Αγίας Σοφίας της Νικαίας είναι πολύ σημαντική και επειδή θα αποτελέσει εστία πολιτικού ενδιαφέροντος θα προκαλέσει σοβαρές αντιδράσεις σ΄όλο τον κόσμο».

Ο καθηγητής της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ντοκούζ Εΐλούλ (Εννέα Σεπτεμβρίου) της Σμύρνης και ειδικός ιστορικός τέχνης Dr. Hakkı Önkal τονίζει ότι: «Ενώ οι για πολλά χρόνια ως μουσεία χρησιμοποιούμενοι Ναοί του ΄Αχταμαρ (αρμενικός) ή όπως η Μονή Σουμελά, επαναφέρονται στον αρχικό τους σκοπό λειτουργίας, η σχετική απόφαση μετατροπής σε τζαμί της κλειστής Αγίας Σοφίας με ξάφνιασε πάρα πολύ. Συνεπώς η απόφαση της Γενικής Διεύθυνσης των Βακουφίων είναι αξιοπρόσεκτη και χωρίς νόημα. Το κτίσμα πρέπει να συνεχίσει τη ύπαρξή του ως μουσείο».