Ο Foundation IHOS Amsterdam (καλλιτεχνικός οργανισμός ΗΧΟΣ με έδρα το Άμστερνταμ) και το Αρχείο Ελλήνων Μουσουργών Θωμά Ταμβάκου διοργάνωσαν μια ξεχωριστή συναυλία με τίτλο «Συζεύξεις», την Τετάρτη 19 Φεβρουαρίου 2020 στην αίθουσα Διδασκαλίας της Μεγάλης Μουσικής Βιβλιοθήκης του Συλλόγου Oι Φίλοι της Μουσικής στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, με έργα λόγιας μουσικής του Constantine Koukias (Κωνσταντίνος Κουκιάς) και του Σπύρου Μάζη.
Τα έργα ερμήνευσαν, ενώπιον πολυπληθούς ακροατηρίου, οι μουσικοί:
Gabriella Smart (πιάνο)
Trio Aeris: Σοφία Σιωρά (τρομπέτα), Χρήστος Σαλβάνος (κόρνο), Ανδρέας Ρολάνδος Θεοδώρου (τρομπόνι).
Εισαγωγή και παρουσίαση της βραδιάς έκανε ο Θωμάς Ταμβάκος, μουσικογράφος-κριτικός-ερευνητής-συγγραφέας.
Το μουσικό μέρος είχε ως εξής:
Σπύρος Μάζης (Ελλάδα)
- Nocturne για πιάνο και ηλεκτρονικά
Gabriella Smart (πιάνο)
- Transmission from Proxima B για τρομπόνι, ηλεκτρονικά και βίντεο με οπτικά εφέ
Ανδρέας Ρολάνδος Θεοδώρου (τρομπόνι)
- King’s Stone για πιάνο, κόρνο, τρομπέτα και τρομπόνι
Gabriella Smart (πιάνο)
Trio Aeris
Constantine Koukias (Αυστραλία/Ολλανδία)
Ediacara, Ένα παράθυρο στο βαθύτερο αρχέγονο χρόνο (προεπισκόπηση) για πιάνο και ποικίλα μέσα
Gabriella Smart (πιάνο)
Σχεδιασμός ήχου: Mischa Duncan te Pas
Με τις άρτιες ερμηνείες των τεσσάρων μουσικών αλλά και τον συνδυασμό οπτικών εφέ και ηλεκτρονικών, το κοινό ταξίδεψε στον πλανήτη Πρόξιμα Βήτα και από εκεί στον αρχέγονο κόσμο με καταρρακτώδη κύματα ήχου που κατέληξαν σε απόκοσμη σιωπή, ηχητικό ανάλογο των απολιθωμάτων στην έρημο της Νότιας Αυστραλίας ("Ediacara"). Η μυσταγωγική ατμόσφαιρα καθήλωσε το κοινό, από το πρώτο λεπτό.
Με τις άρτιες ερμηνείες των τεσσάρων μουσικών αλλά και τον συνδυασμό οπτικών εφέ και ηλεκτρονικών, το κοινό ταξίδεψε στον πλανήτη Πρόξιμα Βήτα και από εκεί στον αρχέγονο κόσμο με καταρρακτώδη κύματα ήχου που κατέληξαν σε απόκοσμη σιωπή, ηχητικό ανάλογο των απολιθωμάτων στην έρημο της Νότιας Αυστραλίας ("Ediacara"). Η μυσταγωγική ατμόσφαιρα καθήλωσε το κοινό, από το πρώτο λεπτό.
Παραθέτουμε στη συνέχεια εκτενή αποσπάσματα από την εμπεριστατωμένη ομιλία του Θωμά Ταμβάκου:
Δύο σπουδαίοι μουσικοί δημιουργοί μας συναντιούνται και καταθέτουν δείγματα του μοναδικού δημιουργικού ταλέντου τους. Πρόκειται για τον Σπύρο Μάζη και τον Κωνσταντίνο Κουκιά που εκπροσωπούν επάξια τις γενιές του ’50 ο πρώτος και του ’60 ο δεύτερος. Αμφότεροι αγαπητοί φίλοι, τους οποίους ευχαριστώ θερμά για την πρόσκληση της συμμετοχής μου, γεφυρώνουν την απόσταση της χώρας μας με τη διασπορά.
Ο ομιλών έχει ασχοληθεί επισταμένα για πολλά χρόνια με τη μουσική διασπορά των ομογενών μας σε μία προσπάθεια να φέρει κοντά στο ελληνικό κοινό, σχεδόν άγνωστους δημιουργούς εδώ, όπως ο Κωνσταντίνος Κουκιάς.
Ας έχουμε υπόψη μας ότι η ελληνική μουσική διασπορά συμπεριλαμβάνει περισσότερους από 1600 συνθέτες, από τον 14ο αιώνα και εντεύθεν. Πολλοί από αυτούς θεωρούνται ως κορυφαία ονόματα και πέραν των χωρών που έζησαν. Και ο Κωνσταντίνος Κουκιάς είναι ένας από τους κορυφαίους μας συνθέτες εκτός συνόρων.
Η συναυλία διοργανώνεται από τον σπουδαίο καλλιτεχνικό οργανισμό με την ελληνική επωνυμία «ΗΧΟΣ» του Κουκιά που εδρεύει τα τελευταία χρόνια στο Άμστερνταμ. Στη διοργάνωση συμμετέχει το Αρχείο Ελλήνων Μουσουργών Θωμά Ταμβάκου που φέτος συμπληρώνει 40 χρόνια από την ίδρυση και τη συνεχή δράση του σε ποικίλους τομείς.
Επειδή τα βιογραφικά των δύο εκλεκτών συνθετών που αναγράφονται στο πρόγραμμα είναι πολύ συνοπτικά θα μου επιτρέψετε να τονίσω μερικά από τα βασικά χαρακτηριστικά της βιωτής και της καλλιτεχνικής προσφοράς τους, ξεκινώντας από τον Σπύρο Μάζη.
Γέννημα-θρέμμα της Κέρκυρας ο Σπύρος, ήρθε στη ζωή στις 5 Οκτωβρίου του 1957 στους Λιαπάδες Κέρκυρας, χωριό κοντά στην τουριστική Παλαιοκαστρίτσα. Eίναι ένας εξαίρετος συνθέτης έργων «ιδεατής», «συναισθητικής» και «οραματικής» μουσικής, όπως συνηθίζει να ονομάζει τη μουσική δημιουργία του. Είναι επίσης, άριστος γνώστης της μουσικής τεχνολογίας και των εφαρμογών της και άριστος μουσικοπαιδαγωγός.
Αντλεί σε σημαντικό βαθμό την έμπνευσή του από τις σύγχρονες απόψεις στον χώρο των μαθηματικών και της φυσικής, όπως η θεωρία των υπερχορδών, η αρχή της απροσδιοριστίας του Werner Heisenberg και τα βιβλία των καινοτόμων ερευνητών και φυσικών Fritjof Capra και Stephen Hawkins. Εμπνέεται επίσης από τις φιλοσοφικές ιδέες των αρχαίων πολιτισμών της Ελλάδας, της Αιγύπτου και της Ινδίας.
Το ύφος της μουσικής γραφής του, καθαρώς προσωπικό, κινείται θαυμάσια μεταξύ εμπρεσιονισμού και εξπρεσιονισμού, χωρίς όμως να εκφράζει υποκειμενικές εντυπώσεις από τα αντικείμενα γύρω του (εμπρεσιονισμός) ούτε να περιγράφει την εσωτερική ψυχολογική κατάστασή του (εξπρεσιονισμός). Χρησιμοποιεί συχνά εξωμουσικές ιδέες με συναρπαστικό προσωπικό τρόπο που εντυπωσιάζει. Αυτές oι ιδέες δένουν ιδανικά με τη μουσική δομή των συνθέσεών του. Η υιοθέτηση του όρου «ιδεατή» μουσική που προανέφερα έγκειται στη χρήση εξωμουσικού υλικού το οποίο ανάγεται στη σφαίρα της φαντασίας, χωρίς να συνδέεται με τον γνωστό μας υπαρκτό κόσμο.
Ο συνθέτης χρησιμοποιεί επίσης, σε σειρά έργων του, τον όρο «οραματική» μουσική για να περιγράψει εικόνες φανταστικού περιεχομένου. Εικόνες οι οποίες εξελίσσονται μέσα στη ροή του χρόνου, προς τις τρεις κατευθύνσεις ταυτόχρονα (παρελθόν, παρόν, μέλλον).
Στην εργογραφία του ανήκουν επίσης συνθέσεις που μπορούν να αποκληθούν ως «συναισθητικές» (από την λέξη συν-αισθησία), λόγω της αυθόρμητης σύνδεσης με αισθήματα διαφορετικά μεταξύ τους. Επίσης, ένα άλλο ενδιαφέρον στοιχείο είναι το ότι ο Σπύρος εξερευνεί τις αρμονικές σειρές και την σχέση μεταξύ τών διαστημάτων με ένα τρόπο επεξεργασίας που τον ονομάζει πολλαπλο-αρμονικό και πολλαπλο-φασματικό.
Ο εργογραφικός του κατάλογος περιέχει 135 έργα, από τα 8 Τραγούδια του 1981 έως τα Σήματα για πιάνο, τρομπόνι, κόρνο και ηλεκτρονικά. Αρκετά από αυτά ερμηνεύθηκαν σε διάφορες χώρες ανά τον κόσμο.
Η ωραία μουσική του περιπέτεια ξεκίνησε από τη μικρή του ηλικία. 12ετής περίπου εντάχθηκε στην Φιλαρμονική Λιαπάδων της Κέρκυρας στην οποία πήρε μαθήματα αρμονίας και τρομπέτας. Οι μουσικές του σπουδές συνεχίστηκαν στην Αθήνα, από το ‘79, με την εγγραφή του στο Απολλώνιο Ωδείο του αείμνηστου συνθέτη Βασίλη Δέλλιου με τον οποίο πήρε τα πτυχία αρμονίας και ενοργάνωσης. Είναι η αρχή της δεκαετίας του ‘80 από την οποία χρονολογούνται και οι πρώτες του συνθέσεις.
Το ‘85, είναι η στροφή του προς τις φυσικές αρμονικές κλίμακες με την οργάνωση του ηχητικού υλικού του σε «εικαστική» μουσική σημειογραφία και τη χρήση μαθηματικών υπολογισμών. Οι παρτιτούρες παρουσιάζουν εικαστικό ενδιαφέρον με τη χρήση ηχητικών επιφανειών μικροδιαστημάτων σε σειρές 16 ή και 48 φθόγγων. Αυτή η στροφή εμφαίνεται στο έργο Δύο Πυραμίδες - Εννέα Παραλλαγές πάνω σ’ ένα Αριθμοηχητικό Γεωμετρικό Σχέδιο για ορχήστρα. Η συνύπαρξη μαθηματικών και μουσικής τον απασχολεί έως τις μέρες μας. Καρπός αυτής της ενασχόλησης του είναι η συγγραφή της ανέκδοτης τρίτομης πραγματείας με τίτλο «Music and Mathematics» (Mουσική και Μαθηματικά) η οποία επακριβώς προσδιορίζει αυτή την συνύπαρξη. Βέβαια, ο Σπύρος γνωρίζει ότι η μουσική σύνθεση δεν είναι εξ ολοκλήρου αλγεβρικές εξισώσεις. Πιστεύει ότι η μαθηματική οργάνωση μπορεί να βοηθήσει στη συνέπεια και τη συνοχή του μουσικού υλικού.
Το ‘86 περάτωσε τις σπουδές ανωτέρων θεωρητικών στο Εθνικό Ωδείο με τον αξέχαστο Δημήτρη Δραγατάκη και τον Γιάννη Αυγερινό, αμφότερους συνθέτες. Τότε ξεκίνησε μαθήματα σύνθεσης με τον επίσης συνθέτη Γιάννη Ιωαννίδη, στο Ωδείο Φίλιππος Νάκας. Τα ολοκλήρωσε το ‘90 με πρώτο βραβείο. Με το ταλέντο και τη τεχνική κατάρτισή του άρχισε να αποσπά βραβεία σε διεθνείς διαγωνισμούς σύνθεσης. Συνολικά δεκατέσσερα από τα έργα του έχουν διακριθεί σε διεθνείς διαγωνισμούς, στην Ελλάδα, τη Γαλλία, την Ιταλία, το Ηνωμένο Βασίλειο και την Αμερική.
Στις αρχές της δεκαετίας του ’90 σχεδίασε και παρουσίασε στο Ζάππειο Μέγαρο το ειδικό λογισμικό Η/Υ για σύνθεση μουσικής με τίτλο Bach Analysis. Το ‘92 και το ‘94, αντίστοιχα, ίδρυσε τα Studio Ηλεκτρονικής Μουσικής του Εθνικού Ωδείου και του Πρότυπου Πειραματικού Ωδείου.
Το ‘95 ίδρυσε το Ωδείο Κλασσικής και Σύγχρονης Μουσικής το οποίο στα 25 χρόνια λειτουργίας του αναδείχθηκε σε φυτώριο σπουδαίων μουσικών ταλέντων. Το ‘99, συνίδρυσε την Καλλιτεχνική Εστία Συνθετών η οποία λειτούργησε για αρκετά χρόνια ως γονιμότατο φόρουμ με σκοπό την επικοινωνία μεταξύ των συνθετών και την προβολή της δημιουργίας τους.
Ο ομιλών είχε την τιμή να συμμετάσχει ενεργά σε πολλές από αυτές τις παρουσιάσεις, κυρίως συνθετών της διασποράς. Μπορεί τα τελευταία χρόνια να αδράνησε μερικώς η λειτουργία της αλλά ο Σπύρος Μάζης στοχεύει να την επαναδραστηριοποιήσει στους προσεχείς μήνες με νέα δεδομένα.
Συνέχισε τις σπουδές του στη σύνθεση στο πανεπιστήμιο York της ομώνυμης πόλης στο Ηνωμένο Βασίλειο. Τις τελείωσε με αντίστοιχο Διδακτορικό και με επιβλέποντες καθηγητές τον Thomas Simaku και τον William Brooks, διαπρεπείς καθηγητές και συνθέτες. Μάλιστα ο Brooks ήταν συνεργάτης του διάσημου και καινοτόμου John Cage.
Ο Σπύρος έχει επίσης αξιόλογη δισκογραφική παρουσία. Έντεκα συνθέσεις του κυκλοφορούν σε δισκογραφήματα ακτίνας στην Ελλάδα και στο εξωτερικό από γνωστές δισκογραφικές εταιρείες. Είναι επίσης μέλος του διοικητικού συμβουλίου της Ένωσης Ελλήνων Μουσουργών και συνιδρυτής της Ένωσης Κερκυραίων Συνθετών. Είναι πολλά που θα μπορούσα να πω για τον Σπύρο γιατί η προσφορά και παρουσία του είναι πολυσχιδής και πολυεπίπεδη.
Θα σας μιλήσω για τα τρία έργα του που θα απολαύσουμε ευθύς αμέσως. Η συναυλία θα ξεκινήσει με το Νυκτερινό αρ.1 για πιάνο και ηλεκτρονικά. Έχει τον αριθμό 134, γράφτηκε πριν λίγους μήνες και είναι το προτελευταίο έργο στον εργογραφικό κατάλογό του.
Όλοι μας γνωρίζουμε τα έργα για πιάνο με τον ίδιο τίτλο, κυρίως του Σοπέν και ίσως λιγότερο του Τζων Φήλντ, της Κλάρας Σούμαν και άλλων συνθετών. Στο δικό του Νυκτερινό αρ.1 ή Nocturne no.1 -αφού συνηθίζει να χρησιμοποιεί αγγλικούς τίτλους για τα έργα του- ο Σπύρος είχε στο μυαλό του μια νύχτα έναστρη και γεμάτη από ήχους ενός παλλόμενου σύμπαντος. Ήχους από τον βυθό της θάλασσας, ήχους του αέρα που φυσά στις πλαγιές των βουνών, ήχους από τις κινήσεις των πλανητών και από απλές ανθρώπινες μελωδίες. Όλους αυτούς τους ήχους τους αντιλαμβάνεται ως ένα ενιαίο ηχητικό σύμπλεγμα, απόκοσμο και συνάμα οικείο, που πάλλεται μέσα στη νύχτα.
Από μουσικής πλευράς και ως προς τη δομή, το έργο βασίζεται σε μια κοινή και συνηθισμένη μελωδία. Αυτή η μελωδία με τη διαδικασία της σύνθεσης λαμβάνει υπόσταση και μεταμορφώνεται με συνέπεια σε ηχητικό σύμβολο νέων διαστάσεων. Η συνέπεια των λεχθέντων απορρέει από τη συνεχή επαγρύπνηση του συνθέτη με σκοπό τη σύνδεση των πρωταρχικών ιδεών κατά την πορεία της εξέλιξης της σύνθεσης. Και σαν μια αόρατη ελκτική δύναμη, η σύνθεση δένει τα σχήματα που συγκρατούν τα μουσικά στοιχεία σε έναν λογικό ειρμό. Στο τέλος της σύνθεσης αυτή η συνέπεια στην οποία προαναφέρθηκα ακούγεται ως «εξαγνισμένη» στις χορδές του πιάνου. Να το προσέξετε αυτό το σημείο.
Το έργο θα ερμηνεύσει η χαρισματική Αυστραλή πιανίστα Gabriella Smart στην οποία και είναι αφιερωμένο. Είναι δε η πρώτη της συναυλιακή παρουσία στη χώρα μας.
Η συναυλία θα συνεχιστεί με το δεύτερο έργο του Σπύρου. Είναι το Transmission for proxima B (Αποστολή για τον Πρόξιμα Βήτα), έργο για τρομπόνι, ηλεκτρονικά και βίντεο με οπτικά εφέ. Γράφτηκε το 2017 και στον εργογραφικό κατάλογο έχει τον αριθμό 122.
Είναι εμπνευσμένο από τον πλανήτη Πρόξιμα Βήτα που ανακάλυψαν οι επιστήμονες το 2016 στον γνωστό αστερισμό Άλφα του Κενταύρου. Πρόκειται για μία μεγάλη αστρονομική ανακάλυψη επειδή ο βραχώδης αυτός πλανήτης βρίσκεται στη λεγόμενη «κατοικήσιμη ζώνη». Δηλαδή στην κατάλληλη απόσταση από το άστρο του (τον ήλιο του) ώστε να διαθέτει στην επιφάνειά του νερό σε μορφή ωκεανών. Όλοι ξέρουμε ότι είναι η παρουσία νερού είναι ο κρισιμότερος παράγοντας για την παρουσία της ζωής.
Το έργο είναι γραμμένο σε μία κλίμακα με 24 νότες στην οκτάβα όπου το ημιτόνιο χωρίζεται σε δύο μικρότερα μέρη. Αν θεωρήσουμε ότι διαιρείται σε 100 εκατοστά, το πρώτο μέρος του διηρημένου ημιτονίου έχει την απόσταση των 69 εκατοστών περίπου και το δεύτερο την αντίστοιχη απόσταση των 31 εκατοστών. Το έργο με την πολύ ενδιαφέρουσα εξωμουσική ιδέα, υποδιαιρείται σε τέσσερα μέρη. Όλα έχουν προγραμματικούς τίτλους: Η Επαφή, Ο Ναός, Οι Συνομιλίες και Η Αναχώρηση. Ηχογραφήθηκε με τον Ανδρέα Ρολάνδο Θεοδώρου, τρομπονίστα της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών, στον οποίο είναι αφιερωμένο. Παρουσιάστηκε στο κανάλι της Βουλής στις 9 Ιουνίου την περασμένη χρονιά, στη εκπομπή «Μουσικές Μορφές» του Κωνσταντίνου Κακαβελάκη, με καλεσμένο τον συνθέτη. Η εκπομπή έχει αναρτηθεί στο YouTube στο διαδίκτυο και αξίζει να τη δείτε.
Η πρώτη εκτέλεση έγινε από τον ίδιο τρομπονίστα στην Κέρκυρα το 2018 χωρίς τα οπτικά εφέ που τα δημιούργησε ο συνθέτης, το 2019. Θα τα δείτε εξάλλου και στην αποψινή εκτέλεση. Να προσέξετε πως οι εικόνες και τα χρώματα του βίντεο κινούνται από τις κυματομορφές των ήχων.
Η πρώτη εκτέλεση έγινε από τον ίδιο τρομπονίστα στην Κέρκυρα το 2018 χωρίς τα οπτικά εφέ που τα δημιούργησε ο συνθέτης, το 2019. Θα τα δείτε εξάλλου και στην αποψινή εκτέλεση. Να προσέξετε πως οι εικόνες και τα χρώματα του βίντεο κινούνται από τις κυματομορφές των ήχων.
Το King’ s Stone δηλαδή Η Πέτρα του Βασιλιά για πιάνο, κόρνο, τρομπέτα και τρομπόνι, έργο με αριθμό 130, γραμμένο το 2018, είναι το τρίτο έργο του Σπύρου Μάζη με το οποίο θα κλείσει και το πρώτο μέρος. Είναι εμπνευσμένο από ένα αυτοσχέδιο παραμύθι που ο συνθέτης συνήθιζε να λέει στις δύο κόρες του αλλά και στον ανιψιό του στα παιδικά τους χρόνια. Η υπόθεση είναι απλή αλλά και ευφάνταστη. Ο βασιλιάς του παραμυθιού έχει μια μαγική πέτρα που δίνει δύναμη και σοφία σε όλο το βασίλειο. Όμως υπάρχει και ο Μορμορίνος, ο κακός μάγος, που προσπαθεί με πανούργο τρόπο να του κλέψει τη πέτρα. Εδώ τον ρόλο του έχει το πιάνο.
Ο Μορμορίνος (δηλαδή ο πιανίστας) στην αρχή κάνει το φίλο παίζοντας μαζί με τους άλλους τρεις μουσικούς. Προς τη μέση του έργου ο πιανίστας Μορμορίνος αλλάζει τακτική και παίζει μόνος του. Οι άλλοι τρεις γίνονται μια ομοφωνική συγχορδιακή γροθιά και τον υπερνικούν προς το τέλος του έργου. Θα το δούμε αυτό το συναρπαστικό μουσικό σενάριο κατά την εκτέλεση του έργου.
Είναι γραμμένο με τη χρήση ενός από τους πολυ-αρμονικούς πολυ-φασματικούς τρόπους που έχει επινοήσει και χρησιμοποιεί στις συνθέσεις του. Οι συγκεκριμένοι τρόποι βασίζονται σε νέους σχηματισμούς ήχων που υπερβαίνουν τη γνωστή οκτάβα της μουσικής κλίμακας. Αποτελούνται από διαστήματα πολύ μικρότερα του ημιτονίου. Ενδιαφέρον παρουσιάζει η χρήση ειδικών δακτυλοθεσιών που ο Σπύρος έχει επινοήσει για να παραχθούν μικρότερες διαστηματικές αποστάσεις στα χάλκινα όργανα.
Το έργο θα το απολαύσουμε, σε πρώτη παγκόσμια εκτέλεση, με την Gabriella Smart στο πιάνο και το Trio Aeris που αποτελείται από τον Χρήστο Σαλβάνο (κόρνο), τη Σοφία Σιωρά (τρομπέτα) και τον Ανδρέα Ρολάνδο Θεοδώρου (τρομπόνι).
Στο δεύτερο μέρος θα ασχοληθούμε με έναν από τους κορυφαίους ελληνικής καταγωγής συνθέτες της διασποράς. Μπορεί μεν ο αγαπητός Κωνσταντίνος Κουκιάς να μην είναι ιδιαίτερα γνωστός στη χώρα μας, όμως στο εξωτερικό η φήμη του ως προικισμένου και καινοτόμου μουσικού δημιουργού έχει εδώ και πολλά χρόνια παγιωθεί. Αυτό πολύ εύκολα μπορεί να το διαπιστώσει ο καθένας μας με μία απλή αναζήτηση στο διαδίκτυο. Στις πάνω από τετρακόσιες αναφορές για τον Κωνσταντίνο δεν θα βρείτε ούτε μία αναφορά που να είναι αρνητική ή αδιάφορη. Όλες, και δικαίως, τον υπερθεματίζουν.
Ο Κωνσταντίνος Κουκιάς γνωρίστηκε σχετικά πρόσφατα με τον Σπύρο Μάζη, κυρίως μέσω του Douglas Knehans, τον διευθυντή της Ablaze Records, αυστραλέζικης δισκογραφικής εταιρείας στην οποία ο Σπύρος έχει τρεις παρουσίες σε ισάριθμα δισκογραφήματα.
Πριν μιλήσω για τον Κουκιά να σας πω λίγα λόγια για τον ΗΧΟ, τον κύριο διοργανωτή της αποψινής συναυλίας. Ο οργανισμός, ή καλλιτεχνική εταιρεία αν θέλετε, έχει ως τίτλο στην ονομασία του την ελληνική λέξη ΗΧΟΣ. Το ξεκίνημά της έγινε το 1990 στο Χόμπαρτ της Τασμανίας στην Αυστραλία, τον γενέθλιο τόπο του Κωνσταντίνου, με την επωνυμία ΗΧΟΣ Music Theater and Opera. Εδώ και μερικά χρόνια η έδρα της μεταφέρθηκε στο Άμστερνταμ όπου ο Κωνσταντίνος διαβιεί πλέον μόνιμα. Έχει πλέον την επωνυμία Foundation IHOS Amsterdam.
Είναι μία εταιρεία διαχείρισης, ανάπτυξης και προβολής πολυπολιτισμικών και πολυγλωσσικών καλλιτεχνικών δράσεων και παραγωγών. Αυτές συμπεριλαμβάνουν πολλές τέχνες μαζί ή και ξεχωριστά η καθεμία τους. Μουσική, βίντεο-αρτ και ψηφιακή τεχνολογία, σύγχρονος χορός, πειραματικό θέατρο και ηχητικές εγκαταστάσεις, είναι οι τέχνες που έχουν το προβάδισμα. Αρκετές από τις παραγωγές, κυρίως πειραματικές όπερες δωματίου με άμεση θεατρική δομή, φέρουν την άμεση υπογραφή του Κωνσταντίνου. Η εταιρεία έχει αποκτήσει διεθνή αναγνώριση για την αυθεντικότητα και πρωτοτυπία των παραγωγών που εντυπωσιάζουν στο έπακρον κοινό και κριτικούς. Στο YouTube μπορείτε να δείτε μερικές από αυτές τις πολύ-θεαματικές παραγωγές και είμαι σίγουρος ότι θα εντυπωσιαστείτε και εσείς όπως ο ομιλών.
Ένα ακόμη ενδιαφέρον στοιχείο είναι η παρουσίασή τους σε μη συμβατικούς ή συναυλιακούς χώρους, όπως εγκαταλελειμμένα εργοστάσια, υπαίθριοι ανοικτοί ή κλειστοί χώροι, σκαλιά μεγάλων κτιρίων κλπ. Η χρήση αυτών των χώρων προσδίδει μία επιπλέον απόκοσμη ατμόσφαιρα στο γενικό σύνολο. Όμως πάντα, και το τονίζω αυτό, το στοιχείο του εντυπωσιασμού δεν είναι αυτοσκοπός στη δημιουργία αυτών των παραγωγών, αλλά προκύπτει από το συνολικό αποτέλεσμά τους. Σε αυτές ανήκουν και καθαρά μουσικές παραγωγές ή ρεσιτάλ, όπως το Ediacara που θα απολαύσουμε σε λίγο.
Για τις παραγωγές του «ΗΧΟΥ» θα σας μιλήσω στη συνέχεια μέσα από το βιογραφικό σχεδίασμα του Κωνσταντίνου. Όπως προείπα γεννήθηκε στο Χόμπαρτ, την πρωτεύουσα της Τασμανίας στις 14 Οκτωβρίου 1965. Εκεί είχαν εγκατασταθεί ως μετανάστες οι Έλληνες γονείς του, ο Ευάγγελος και η Βασιλική. Γεννήθηκαν σε χωριά του νομού Ιωαννίνων, τον τόπο καταγωγής και του ομιλούντος. Βέβαια τα επίθετά τους στα αντίστοιχα ληξιαρχικά μητρώα αναγράφονται ως Κούκιας. Ο Κωνσταντίνος χάριν ευφωνίας προτιμά το Κουκιάς.
Οι μουσικές του σπουδές ξεκίνησαν από την παιδική του ηλικία στο Μουσικό Ωδείο της Τασμανίας που ιδρύθηκε έναν χρόνο πριν τη γέννηση του Κωνσταντίνου. Οι μουσικοί του ορίζοντες –λόγω και του μοναδικού ταλέντου του- άνοιξαν διάπλατα με την επί δωδεκαετία περίπου συνέχιση των σπουδών στο φλάουτο και τη σύνθεση στο Μουσικό Ωδείο του Πανεπιστημίου του Σύδνεϋ, και τα Πανεπιστήμια της Τασμανίας, La Trobe της Μελβούρνης και της Νέας Νότιας Ουαλλίας, με σημαντικούς δασκάλους όπως ο Αυστραλός συνθέτης Ross Edwards. Οι σπουδές του ολοκληρώθηκαν το ‘90 και αμέσως κατέλαβε θέση ως μουσικός εκπαιδευτής στη σύνθεση στο Μουσικό Ωδείο του Πανεπιστημίου της Τασμανίας, όπου και ξεκίνησε τις μουσικές σπουδές του.
Άρχισε να συνθέτει από τις αρχές της δεκαετίας του ’80 ενώ ακόμη σπούδαζε μουσική. Σε αρκετές συνθέσεις έδωσε ελληνικούς τίτλους, απότοκος του ισχυρού δεσμού και του νόστου με τη μακρινή πατρίδα των γονιών του. Το κύριο χαρακτηριστικό της μουσικής δημιουργίας του είναι η αναζήτηση ενός καινοτόμου τρόπου μουσικής αποτύπωσης των εκπληκτικών ιδεών του με τη χρήση της τεχνολογίας και άλλων τεχνών. Τον ενδιαφέρει έντονα η θεατρικότητα και η χρήση ποικίλων ηχητικών και οπτικών εφέ, απαραίτητων στοιχείων για την ερμηνεία ενός έργου του. Η οπερατική δομή, με την αντίστοιχη κινησιολογία, είναι κυρίαρχη επίσης σε μεγάλο μέρος της μουσικής δημιουργίας του.
Αντλεί την έμπνευσή του από τη βυζαντινή ορθόδοξη παράδοση και τα σύγχρονα κοινωνικοπολιτικά γεγονότα. Ξεκίνησε –μέσω του «ΗΧΟΥ» στην Τασμανία- με την άκρως ενδιαφέρουσα όπερα Μέρες και Νύχτες με τον Χριστό (1990). Πραγματεύεται το θέμα της σχιζοφρένειας, με τη χρήση μελωδικών φωνών που ψέλνουν ύμνους στα ελληνικά από την εκκλησιαστική μας παράδοση σε συνδυασμό με ηλεκτρονικά επεξεργασμένα ακουστικά όργανα. Είναι το έργο που εδραίωσε τη φήμη του με την εντυπωσιακή παρουσίασή του στο φεστιβάλ Σαλαμάνκα του Χόμπαρτ.
Η δίπρακτη όπερα H διέλευση του ύδατος (1992), σε ελληνικά εκκλησιαστικά κείμενα επίσης, είναι η δεύτερη δημιουργία του. Την επόμενη χρονιά, ύστερα από ανάθεση του Οργανισμού της Όπερας του Σύδνεϋ (όλοι ξέρετε αυτό το αρχιτεκτονικό κομψοτέχνημα που μοιάζει με αχιβάδα) για τα 20 χρόνια της λειτουργίας της, συνέθεσε την ΕΙΚΟΝΑ, έργο μεγάλης κλίμακας με θεατρική δομή, για μεγάλη ορχήστρα, μεγάλη χορωδία και οκτώ κρουστούς. Παρουσιάστηκε με μεγάλη επιτυχία στα σκαλιά της εισόδου του κτιρίου της όπερας που είχε διαμορφωθεί κατάλληλα.
Η επόμενη όπερά του έχει τον ελληνικό τίτλο Το μικρόβιον και τον υπότιτλο Μικρή ζωή – 36 εικόνες σε ένα φάντασμα της ζωής (1994). Είναι αυτή που τον καθιέρωσε ως έναν από τους σημαντικότερους δημιουργούς της Αυστραλίας. Με θέμα τη μάστιγα του AIDS, η τρίωρη όπερα σε πέντε μέρη απαιτεί πολυπρόσωπο δυναμικό για την εκτέλεσή της. Το λιμπρέτο είναι του συνθέτη και βασίζεται σε κείμενα του Πλάτωνα, της εβραϊκής Τορά, του Δαρβίνου και του Ι Τσίνγκ, δηλαδή του πασίγνωστου κινέζικου φιλοσοφικού Βιβλίου των Αλλαγών που γράφτηκε πριν από 5.000 χρόνια. Η γραφή της παρτιτούρας είναι ευφάνταστη και έχει πολλές μουσικές ιδιαιτερότητες. Αναπόσπαστο στοιχείο στην παρουσίαση της όπερας είναι η χρήση βίντεο αρτ και φωτογραφιών από μικροσκόπια που δείχνουν την εξέλιξη της νόσου στο ανθρώπινο σώμα. Η εντυπωσιακή αυτή πολύτεχνη όπερα παρουσιάζεται συνήθως στη συντομευμένη μορφή της, εξαιτίας των πολλών τεχνικών δυσκολιών της. Αυτή η συντομευμένη μορφή έχει σαφώς εκπαιδευτικό χαρακτήρα. Παρουσιάστηκε σε πολλά εκπαιδευτικά ιδρύματα της Αυστραλίας ως σεμινάριο, για να ενημερωθούν κυρίως οι νέοι μαθητές, σπουδαστές και φοιτητές για τη νόσο και τον τρόπο αντιμετώπισής της.
Aκολούθησαν οι ατμοσφαιρικές όπερες PULP – Μία βιομηχανική όπερα (1996) και το Θεϊκό Φιλί σε επτά μέρη (1998). Ήδη από τη δεκαετία του ‘90 άρχισαν και οι επάξιες βραβεύσεις και διακρίσεις του σε διεθνείς διαγωνισμούς.
Το 2001 συνέθεσε το καθηλωτικό ορατόριο Πεντηκοστάριον – Καμπάνες προσευχής για τρεις ψάλτες και ανδρική χορωδία με τη χρήση μικρών καμπανών. Πρόκειται για ένα εκπληκτικό έργο με σαφείς αναφορές στην ορθόδοξη εκκλησιαστική παράδοση, την αντίστοιχη εβραϊκή και τη λατινική. Δισκογραφήθηκε και αξίζει να το αναζητήσετε στο διαδίκτυο και να το αποκτήσετε.
Το 2003 παρουσιάστηκε μία από τις κορυφαίες του όπερες με θέμα τον μεγάλο φυσικό και εφευρέτη Νίκολα Τέσλα και με τίτλο Κεραυνός στο χέρι του. Να αναφέρω εδώ ότι υπάρχουν αρκετές ενδείξεις για τη ελληνική καταγωγή του Τέσλα. Στη δίωρη όπερα, με την πρωτότυπη ενορχήστρωση και τη χρήση ηλεκτρομαγνητικών εφευρέσεων του Τέσλα, παράγονται σε αιφνίδιο χρόνο απόκοσμοι έως και τρομακτικοί ήχοι για τους οποίους το κοινό πρέπει να είναι προετοιμασμένο. Αναζητήστε στο YouTube αποσπάσματα από την παρουσίαση της όπερας και είμαι σίγουρος ότι θα σας καταπλήξουν.
Την επόμενη χρονιά, τη χρονιά των Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας, συνέθεσε το Αρχαίο Πνεύμα Αθάνατο για μεσόφωνο και ορχήστρα, πάνω στο ομώνυμο ποίημα του Κωστή Παλαμά, αρκετά διαφοροποιημένο από τη γνωστή μελοποίηση του Σπυρίδωνος Σαμάρα.
Είναι πολλά, περισσότερα από εκατό, και όλα άκρως εντυπωσιακά τα μουσικά κομψοτεχνήματα του Κωνσταντίνου. Χρειάζομαι αρκετό χρόνο για να σας τα μνημονεύσω. Μόνο σε δύο βασικά έργα της εργογραφίας θα σταθώ πριν πάμε στην Ediacara που η αρχική μορφή της θα παρουσιαστεί εδώ σε λίγο.
Το πρώτο είναι η βραβευμένη και τολμηρή όπερα Οι Βάρβαροι βασισμένη στο υπέροχο ποίημα Περιμένοντας τους βαρβάρους του Καβάφη. Ήταν ανάθεση του Μουσείου Παλιάς και Νέας Τέχνης της Αυστραλίας και παρουσιάστηκε το 2012 στην Τασμανία.
Το δεύτερο είναι η μυστηριακή όπερα δωματίου Κοίμησις. Αναφέρεται στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Σε κείμενα από την ελληνική εκκλησιαστική παράδοση, με έντονη θεατρικότητα από την υψίφωνο, στον ρόλο της Παναγίας, με τους τραχείς ήχους από το ηλεκτρικό τρομπόνι, τη χρήση απόκοσμων κοκκινόμαυρων φωτισμών και επίσης με τη χρήση ειδικού μηχανήματος – τραπεζιού της γυμναστικής pilates, η όπερα σε καθηλώνει, όπως έγραψαν έγκυροι κριτικοί. Κατά τη γνώμη μου είναι ένα μικρό μουσικό θαύμα και ίσως η κορυφαία όπερά του.
Ο Κωνσταντίνος Κουκιάς γνωρίστηκε σχετικά πρόσφατα με τον Σπύρο Μάζη, κυρίως μέσω του Douglas Knehans, τον διευθυντή της Ablaze Records, αυστραλέζικης δισκογραφικής εταιρείας στην οποία ο Σπύρος έχει τρεις παρουσίες σε ισάριθμα δισκογραφήματα.
Πριν μιλήσω για τον Κουκιά να σας πω λίγα λόγια για τον ΗΧΟ, τον κύριο διοργανωτή της αποψινής συναυλίας. Ο οργανισμός, ή καλλιτεχνική εταιρεία αν θέλετε, έχει ως τίτλο στην ονομασία του την ελληνική λέξη ΗΧΟΣ. Το ξεκίνημά της έγινε το 1990 στο Χόμπαρτ της Τασμανίας στην Αυστραλία, τον γενέθλιο τόπο του Κωνσταντίνου, με την επωνυμία ΗΧΟΣ Music Theater and Opera. Εδώ και μερικά χρόνια η έδρα της μεταφέρθηκε στο Άμστερνταμ όπου ο Κωνσταντίνος διαβιεί πλέον μόνιμα. Έχει πλέον την επωνυμία Foundation IHOS Amsterdam.
Είναι μία εταιρεία διαχείρισης, ανάπτυξης και προβολής πολυπολιτισμικών και πολυγλωσσικών καλλιτεχνικών δράσεων και παραγωγών. Αυτές συμπεριλαμβάνουν πολλές τέχνες μαζί ή και ξεχωριστά η καθεμία τους. Μουσική, βίντεο-αρτ και ψηφιακή τεχνολογία, σύγχρονος χορός, πειραματικό θέατρο και ηχητικές εγκαταστάσεις, είναι οι τέχνες που έχουν το προβάδισμα. Αρκετές από τις παραγωγές, κυρίως πειραματικές όπερες δωματίου με άμεση θεατρική δομή, φέρουν την άμεση υπογραφή του Κωνσταντίνου. Η εταιρεία έχει αποκτήσει διεθνή αναγνώριση για την αυθεντικότητα και πρωτοτυπία των παραγωγών που εντυπωσιάζουν στο έπακρον κοινό και κριτικούς. Στο YouTube μπορείτε να δείτε μερικές από αυτές τις πολύ-θεαματικές παραγωγές και είμαι σίγουρος ότι θα εντυπωσιαστείτε και εσείς όπως ο ομιλών.
Ένα ακόμη ενδιαφέρον στοιχείο είναι η παρουσίασή τους σε μη συμβατικούς ή συναυλιακούς χώρους, όπως εγκαταλελειμμένα εργοστάσια, υπαίθριοι ανοικτοί ή κλειστοί χώροι, σκαλιά μεγάλων κτιρίων κλπ. Η χρήση αυτών των χώρων προσδίδει μία επιπλέον απόκοσμη ατμόσφαιρα στο γενικό σύνολο. Όμως πάντα, και το τονίζω αυτό, το στοιχείο του εντυπωσιασμού δεν είναι αυτοσκοπός στη δημιουργία αυτών των παραγωγών, αλλά προκύπτει από το συνολικό αποτέλεσμά τους. Σε αυτές ανήκουν και καθαρά μουσικές παραγωγές ή ρεσιτάλ, όπως το Ediacara που θα απολαύσουμε σε λίγο.
Για τις παραγωγές του «ΗΧΟΥ» θα σας μιλήσω στη συνέχεια μέσα από το βιογραφικό σχεδίασμα του Κωνσταντίνου. Όπως προείπα γεννήθηκε στο Χόμπαρτ, την πρωτεύουσα της Τασμανίας στις 14 Οκτωβρίου 1965. Εκεί είχαν εγκατασταθεί ως μετανάστες οι Έλληνες γονείς του, ο Ευάγγελος και η Βασιλική. Γεννήθηκαν σε χωριά του νομού Ιωαννίνων, τον τόπο καταγωγής και του ομιλούντος. Βέβαια τα επίθετά τους στα αντίστοιχα ληξιαρχικά μητρώα αναγράφονται ως Κούκιας. Ο Κωνσταντίνος χάριν ευφωνίας προτιμά το Κουκιάς.
Οι μουσικές του σπουδές ξεκίνησαν από την παιδική του ηλικία στο Μουσικό Ωδείο της Τασμανίας που ιδρύθηκε έναν χρόνο πριν τη γέννηση του Κωνσταντίνου. Οι μουσικοί του ορίζοντες –λόγω και του μοναδικού ταλέντου του- άνοιξαν διάπλατα με την επί δωδεκαετία περίπου συνέχιση των σπουδών στο φλάουτο και τη σύνθεση στο Μουσικό Ωδείο του Πανεπιστημίου του Σύδνεϋ, και τα Πανεπιστήμια της Τασμανίας, La Trobe της Μελβούρνης και της Νέας Νότιας Ουαλλίας, με σημαντικούς δασκάλους όπως ο Αυστραλός συνθέτης Ross Edwards. Οι σπουδές του ολοκληρώθηκαν το ‘90 και αμέσως κατέλαβε θέση ως μουσικός εκπαιδευτής στη σύνθεση στο Μουσικό Ωδείο του Πανεπιστημίου της Τασμανίας, όπου και ξεκίνησε τις μουσικές σπουδές του.
Άρχισε να συνθέτει από τις αρχές της δεκαετίας του ’80 ενώ ακόμη σπούδαζε μουσική. Σε αρκετές συνθέσεις έδωσε ελληνικούς τίτλους, απότοκος του ισχυρού δεσμού και του νόστου με τη μακρινή πατρίδα των γονιών του. Το κύριο χαρακτηριστικό της μουσικής δημιουργίας του είναι η αναζήτηση ενός καινοτόμου τρόπου μουσικής αποτύπωσης των εκπληκτικών ιδεών του με τη χρήση της τεχνολογίας και άλλων τεχνών. Τον ενδιαφέρει έντονα η θεατρικότητα και η χρήση ποικίλων ηχητικών και οπτικών εφέ, απαραίτητων στοιχείων για την ερμηνεία ενός έργου του. Η οπερατική δομή, με την αντίστοιχη κινησιολογία, είναι κυρίαρχη επίσης σε μεγάλο μέρος της μουσικής δημιουργίας του.
Αντλεί την έμπνευσή του από τη βυζαντινή ορθόδοξη παράδοση και τα σύγχρονα κοινωνικοπολιτικά γεγονότα. Ξεκίνησε –μέσω του «ΗΧΟΥ» στην Τασμανία- με την άκρως ενδιαφέρουσα όπερα Μέρες και Νύχτες με τον Χριστό (1990). Πραγματεύεται το θέμα της σχιζοφρένειας, με τη χρήση μελωδικών φωνών που ψέλνουν ύμνους στα ελληνικά από την εκκλησιαστική μας παράδοση σε συνδυασμό με ηλεκτρονικά επεξεργασμένα ακουστικά όργανα. Είναι το έργο που εδραίωσε τη φήμη του με την εντυπωσιακή παρουσίασή του στο φεστιβάλ Σαλαμάνκα του Χόμπαρτ.
Η δίπρακτη όπερα H διέλευση του ύδατος (1992), σε ελληνικά εκκλησιαστικά κείμενα επίσης, είναι η δεύτερη δημιουργία του. Την επόμενη χρονιά, ύστερα από ανάθεση του Οργανισμού της Όπερας του Σύδνεϋ (όλοι ξέρετε αυτό το αρχιτεκτονικό κομψοτέχνημα που μοιάζει με αχιβάδα) για τα 20 χρόνια της λειτουργίας της, συνέθεσε την ΕΙΚΟΝΑ, έργο μεγάλης κλίμακας με θεατρική δομή, για μεγάλη ορχήστρα, μεγάλη χορωδία και οκτώ κρουστούς. Παρουσιάστηκε με μεγάλη επιτυχία στα σκαλιά της εισόδου του κτιρίου της όπερας που είχε διαμορφωθεί κατάλληλα.
Η επόμενη όπερά του έχει τον ελληνικό τίτλο Το μικρόβιον και τον υπότιτλο Μικρή ζωή – 36 εικόνες σε ένα φάντασμα της ζωής (1994). Είναι αυτή που τον καθιέρωσε ως έναν από τους σημαντικότερους δημιουργούς της Αυστραλίας. Με θέμα τη μάστιγα του AIDS, η τρίωρη όπερα σε πέντε μέρη απαιτεί πολυπρόσωπο δυναμικό για την εκτέλεσή της. Το λιμπρέτο είναι του συνθέτη και βασίζεται σε κείμενα του Πλάτωνα, της εβραϊκής Τορά, του Δαρβίνου και του Ι Τσίνγκ, δηλαδή του πασίγνωστου κινέζικου φιλοσοφικού Βιβλίου των Αλλαγών που γράφτηκε πριν από 5.000 χρόνια. Η γραφή της παρτιτούρας είναι ευφάνταστη και έχει πολλές μουσικές ιδιαιτερότητες. Αναπόσπαστο στοιχείο στην παρουσίαση της όπερας είναι η χρήση βίντεο αρτ και φωτογραφιών από μικροσκόπια που δείχνουν την εξέλιξη της νόσου στο ανθρώπινο σώμα. Η εντυπωσιακή αυτή πολύτεχνη όπερα παρουσιάζεται συνήθως στη συντομευμένη μορφή της, εξαιτίας των πολλών τεχνικών δυσκολιών της. Αυτή η συντομευμένη μορφή έχει σαφώς εκπαιδευτικό χαρακτήρα. Παρουσιάστηκε σε πολλά εκπαιδευτικά ιδρύματα της Αυστραλίας ως σεμινάριο, για να ενημερωθούν κυρίως οι νέοι μαθητές, σπουδαστές και φοιτητές για τη νόσο και τον τρόπο αντιμετώπισής της.
Aκολούθησαν οι ατμοσφαιρικές όπερες PULP – Μία βιομηχανική όπερα (1996) και το Θεϊκό Φιλί σε επτά μέρη (1998). Ήδη από τη δεκαετία του ‘90 άρχισαν και οι επάξιες βραβεύσεις και διακρίσεις του σε διεθνείς διαγωνισμούς.
Το 2001 συνέθεσε το καθηλωτικό ορατόριο Πεντηκοστάριον – Καμπάνες προσευχής για τρεις ψάλτες και ανδρική χορωδία με τη χρήση μικρών καμπανών. Πρόκειται για ένα εκπληκτικό έργο με σαφείς αναφορές στην ορθόδοξη εκκλησιαστική παράδοση, την αντίστοιχη εβραϊκή και τη λατινική. Δισκογραφήθηκε και αξίζει να το αναζητήσετε στο διαδίκτυο και να το αποκτήσετε.
Την επόμενη χρονιά, τη χρονιά των Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας, συνέθεσε το Αρχαίο Πνεύμα Αθάνατο για μεσόφωνο και ορχήστρα, πάνω στο ομώνυμο ποίημα του Κωστή Παλαμά, αρκετά διαφοροποιημένο από τη γνωστή μελοποίηση του Σπυρίδωνος Σαμάρα.
Είναι πολλά, περισσότερα από εκατό, και όλα άκρως εντυπωσιακά τα μουσικά κομψοτεχνήματα του Κωνσταντίνου. Χρειάζομαι αρκετό χρόνο για να σας τα μνημονεύσω. Μόνο σε δύο βασικά έργα της εργογραφίας θα σταθώ πριν πάμε στην Ediacara που η αρχική μορφή της θα παρουσιαστεί εδώ σε λίγο.
Το πρώτο είναι η βραβευμένη και τολμηρή όπερα Οι Βάρβαροι βασισμένη στο υπέροχο ποίημα Περιμένοντας τους βαρβάρους του Καβάφη. Ήταν ανάθεση του Μουσείου Παλιάς και Νέας Τέχνης της Αυστραλίας και παρουσιάστηκε το 2012 στην Τασμανία.
Το δεύτερο είναι η μυστηριακή όπερα δωματίου Κοίμησις. Αναφέρεται στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Σε κείμενα από την ελληνική εκκλησιαστική παράδοση, με έντονη θεατρικότητα από την υψίφωνο, στον ρόλο της Παναγίας, με τους τραχείς ήχους από το ηλεκτρικό τρομπόνι, τη χρήση απόκοσμων κοκκινόμαυρων φωτισμών και επίσης με τη χρήση ειδικού μηχανήματος – τραπεζιού της γυμναστικής pilates, η όπερα σε καθηλώνει, όπως έγραψαν έγκυροι κριτικοί. Κατά τη γνώμη μου είναι ένα μικρό μουσικό θαύμα και ίσως η κορυφαία όπερά του.
Ας πάμε τώρα στην Ediacara, αυτό το εντυπωσιακό πολύτεχνο έργο, με υπότιτλο Ένα παράθυρο στον βαθύτερο, αρχέγονο χρόνο. Είναι γραμμένο για πιάνο και διάφορα οπτικο-ηχητικά μέσα, και εμπνευσμένο από την ανακάλυψη απολιθωμάτων μιας από τις παλαιότερες μορφές ζωής στον πλανήτη στην περιοχή Ediacara της οροσειράς Flinders Ranges (Φλάιντερς Ραίηντζις) της νότιας Αυστραλίας. Τα απολιθώματα χρονολογούνται 550 εκατομμύρια χρόνια πριν. Είναι τόσο μοναδικά ώστε οι γεωλόγοι έπρεπε να αναθεωρήσουν τη χρονολογική σειρά της ιστορίας της Γης, αναγνωρίζοντας μια νέα εποχή που ονομάστηκε περίοδος Ediacaran. Μια βαθιά γαλήνια, σχεδόν απόκοσμη, σιωπή διαχέεται στην απολιθωμένη και παντελώς έρημη περιοχή, η οποία χαρακτηρίζεται από αχανείς ορίζοντες, πανάρχαιους λόφους και επίσης ένα αρχέγονο τοπίο που σχηματίστηκε αρχικά από τη θάλασσα. Οι επιστήμονες λένε ότι τα ευρήματα της Ediacara είναι τα πρώτα ζώα που, όταν πνίγηκαν από την άμμο, απολιθώθηκαν ως μεταλλικές «αποτυπωμένες μάσκες θανάτου». Εκτός από τους ήχους των περαστικών πουλιών και τα περιστασιακά αεροπλάνα, αυτή η σιωπή είναι αρχέγονη και εξωπραγματική.
Η αιχμηρή, εύθραυστη μουσική της Ediacara αντικατοπτρίζει ευφάνταστα αυτό το αχανές τοπίο στην άκρη της αυστραλιανής ερήμου. Ο Κωνσταντίνος ξαναφαντάζεται και ξαναστοχάζεται αυτόν τον αρχέγονο ηχητικό κόσμο πριν από εκατοντάδες εκατομμύρια χρόνια στον πλανήτη μας. Προσπαθεί να τον αποδώσει με τη χρήση προετοιμασμένου πιάνου και ηλεκτρονικών, ζωντανών και προηχογραφημένων. Απώτερος στόχος του συνθέτη είναι να δημιουργήσει καταρρακτώδη κύματα ήχου που είναι το ηχητικό ανάλογο της αέναης κίνησης της γης στα σπάργανά της και η γέννηση των πρώτων ζώων. Εδώ η συμβολή του Ολλανδού πρωτοποριακού σχεδιαστή ήχων Mischa Duncan te Pas είναι καθοριστική με τα ηχητικά συμβάντα να λαμβάνουν χώρα μέσα σε ένα απόλυτο σκοτάδι. Μεταφέροντας ιδέες από προηγηθείσες οπερατικές δημιουργίες του, ο Κωνσταντίνος χρησιμοποιεί εκ νέου απεικονιστικό σχεδιασμό. Θα το δείτε εξάλλου, με την εκπληκτική Gabriella Smart να διεγείρει οπτικά εφέ που προκαλούνται από τη ζωντανή της παράσταση που καταλήγει με μία απόλυτη παρατεταμένη και αρχέγονη σιωπή.
Αυτό που θα δούμε και θ’ ακούσουμε είναι μία πρώτη 25λεπτη εκδοχή του έργου που δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμη. Γι’ αυτό στο έντυπο πρόγραμμα αναγράφεται η λέξη «προεπισκόπηση». Ολοκληρωμένο το έργο, με σχεδόν εξηντάλεπτη διάρκεια, θα παρουσιασθεί στο Μεγάλο Φεστιβάλ Νέας Μουσικής στο Πέρθ της Αυστραλίας στις 21 Αυγούστου της τρέχουσας χρονιάς.
Ελπίζω να σας έβαλα στο κλίμα της ηχητικής αποκάλυψης της Ediacara.
Σας ευχαριστώ.
Αυτό που θα δούμε και θ’ ακούσουμε είναι μία πρώτη 25λεπτη εκδοχή του έργου που δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμη. Γι’ αυτό στο έντυπο πρόγραμμα αναγράφεται η λέξη «προεπισκόπηση». Ολοκληρωμένο το έργο, με σχεδόν εξηντάλεπτη διάρκεια, θα παρουσιασθεί στο Μεγάλο Φεστιβάλ Νέας Μουσικής στο Πέρθ της Αυστραλίας στις 21 Αυγούστου της τρέχουσας χρονιάς.
Ελπίζω να σας έβαλα στο κλίμα της ηχητικής αποκάλυψης της Ediacara.
Σας ευχαριστώ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου