ΓΙΑ ΤΑ ΣΗΜΕΡΙΝΑ ΓΕΝΕΘΛΙΑ ΤΟΥ ΘΟΔΩΡΟΥ ΑΝΤΩΝΙΟΥ

π.α. ανδριόπουλος
Με αφορμή τα σημερινά γενέθλια (10 Φεβρουαρίου 1935) του δασκάλου Θόδωρου Αντωνίου, ο οποίος αναχώρησε στ' άστρα πριν ενάμιση μήνα (26-12-2018), θυμόμαστε ένα αφιέρωμα της αλησμόνητης Ορχήστρας των Χρωμάτων, που ίδρυσε ο Μάνος Χατζιδάκις, στον Θόδωρο Αντωνίου, για τα 75χρονά του, που πραγματοποιήθηκε στις 27 Απριλίου 2010 στην αίθουσα Χρήστος Λαμπράκης του Μεγάρου Μουσικής, παρουσία του τότε Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας Κάρολου Παπούλια, φίλου και θαυμαστή του συνθέτη. 

Το πρόγραμμα είχε ως εξής:

Α' Μέρος
- Moto perpetuo για μεγάλη ορχήστρα (1995), Πρώτη παγκόσμια εκτέλεση
- Κοντσέρτο για πιάνο (1998), Σολίστ: Τάσος Πάππας
Β' Μέρος
ΝΕΝΙΚΗΚΑΜΕΝ
Καντάτα για βαρύτονο, μέτζο σοπράνο, αφηγητή, χορωδία και ορχήστρα σε ποίηση Τούλας Τόλια
Παραγγελία της Συμφωνικής Ορχήστρας της Ραδιοφωνίας και της πόλης του Μονάχου για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1972
Τάσος Αποστόλου, βαρύτονος - Αγγελική Καθαρίου, μέτζο σοπράνο - Γιάννης Φέρτης, αφηγητής
Σε συνεργασία με τη Χορωδία της ΕΡΤ - Διδασκαλία και διεύθυνση Δημήτρης Μπουζάνης.
Συμμετείχε η Χορωδία Δωματίου του Δημοτικού Ωδείου Πατρών, διδασκαλία και διεύθυνση Αγαθάγγελος Γεωργακάτος.
Την Ορχήστρα των Χρωμάτων διηύθυνε ο Μίλτος Λογιάδης.

Ο Θόδωρος Αντωνίου είχε πει σε συνέντευξή του:
"Όταν Σπούδαζα στο Μόναχο, οι Γερμανοί έκαναν επένδυση στο νεαρό τότε Θόδωρο Αντωνίου και έγραψα το έργο «Νενικήκαμεν» κατά παραγγελία της Βαυαρικής Ραδιοφωνίας και Χορωδίας του Μονάχου στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1972. Με κάλεσε ο Ραφαέλ Κούμπελικ και διηύθυνα το έργο με σολίστ τον Σπύρο Σακκά". 
Παραθέτουμε στη συνέχεια το κατατοπιστικό σημείωμα που έγραψε Κωνσταντίνος Λυγνός, στο πρόγραμμα της βραδιάς;
"Πρόκειται για μία σύγχρονη καντάτα για βαρύτονο, μέτζο σοπράνο, αφηγητή, χορωδία και μεγάλη ορχήστρα. Γράφτηκε μετά από παραγγελία της Συμφωνικής Ορχήστρας της Ραδιοφωνίας και της πόλης του Μονάχου και πρωτοπαίχτηκε τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1972.
«Πρόθεση μου δεν ήταν απλώς να εξαρθεί η νίκη των Αθηναίων κατά των Περσών στο Μαραθώνα», λέει ο Θόδωρος Αντωνίου, «αλλά να αποδώσω με έναν αφηρημένο τρόπο το σύμβολο του Ανθρώπου, ο οποίος αγωνίζεται για να φτάσει υψηλούς στόχους, καθώς επίσης και για να αρνηθεί την έννοια του Πολέμου, γενικά». «Η περιγραφή της μάχης και οι άλλες ιστορικές αναφορές δίνονται σαν σε όνειρο.»
Γραμμένο το 1971, μια εποχή που η πρωτοπορία είχε φτάσει πλέον στα πιο προχωρημένα της στάδια, το «Νενικήκαμεν» εκφράζει την αισθητική και τα επιτεύγματα της μουσικής τεχνικής και τέχνης, εκείνης της εποχής. Χρησιμοποιεί πολλές από τις – τότε – «σύγχρονες τεχνικές» όχι μόνο στα όργανα ή στην ενορχήστρωση αλλά και στη γραφή της παρτιτούρας, μερικές από τις οποίες είναι προσωπικές επινοήσεις του συνθέτη. Ενδιαφέρον θα έχει να ακούσουμε τί απ’ όλα αυτά λειτουργεί και σήμερα...
Το Πρώτο Μέρος ξεκινάει με τα κρουστά όργανα που παίζουν, «λεπτούς ήχους σαν παιδικά μουσικά όργανα, που δίνουν την εντύπωση ενός παραμυθιού». Η είσοδος της χορωδίας μας οδηγεί στο πεδίο της μάχης, που ξεσπά με μία τρομακτική είσοδο της ορχήστρας. Η μάχη περιγράφεται άλλοτε με χαρά, άλλοτε με ειρωνεία και άλλοτε με φρίκη από τον αφηγητή και τη χορωδία.
Το Δεύτερο Μέρος (για βαρύτονο, αφηγητή και ορχήστρα), βασίζεται σε στίχους του Πινδάρου από τους «Ύμνους στους Ολυμπιονίκες» και αποδίδεται στα Αρχαία Ελληνικά. Εδώ ο αφηγητής περιγράφει την αγωνιώδη πορεία του δρομέα, που ήδη αρχίζει να διερωτάται για τη χαρά, τη νίκη και τη σκοπιμότητα του πολέμου.
Το Τρίτο και τελευταίο μέρος μας επαναφέρει στην ατμόσφαιρα της μάχης. Εδώ πλέον συμμετέχουν όλοι: οι σολίστ, ο αφηγητής, η χορωδία και η ορχήστρα. Η μέτζο σοπράνο είναι η «Μητέρα». Με τα λόγια του συνθέτη: «η κάθε μητέρα που θρηνεί το παιδί της». Για προφανείς λόγους κατανόησης του νοήματος, το μέρος της αποδίδεται σε σύγχρονα Ελληνικά, ενώ ο αφηγητής και η χορωδία, κατά το μεγαλύτερο μέρος, έχουν Αρχαία Ελληνικά από κείμενα του Ηροδότου, του Θουκυδίδη και του Πινδάρου.
Το έργο κλείνει με ένα αποκορύφωμα αγωνίας και φρίκης απ’ όπου ξεσπάει με τη λέξη «Νενικήκαμεν», που όμως είναι πλέον διαλυμένη και παραμορφωμένη."
Περισσότερα και για τα άλλα έργα της βραδιάς διαβάστε εδώ.

Νομίζω ότι η Ορχήστρα των Χρωμάτων, σολίστ και χορωδίες ανταποκρίθηκαν στα απαιτητικά έργα του συνθέτη. Ειδικά στο Νενικήκαμεν η μεγάλη χορωδία της ΕΡΤ, ενισχυμένη απ' αυτήν του Δημοτικού Ωδείου Πάτρας, ανέδειξε την ιδιαίτατη γραφή του Θ. Αντωνίου, πολύπλοκη μα γοητευτική, που αντικατοπτρίζει με ενάργεια τις τάσεις της εποχής που γράφτηκε το έργο.

Στις φωτό της Ιδιωτικής Οδού:
- Οι συντελεστές του Νενικήκαμεν επί σκηνής.
- Ο συνθέτης και δάσκαλος Θόδωρος Αντωνίου.
- Ο Θ. Αντωνίου με την επί σειρά ετών συνεργάτη του μέτζο σοπράνο Μαργαρίτα Συγγενιώτου.