ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΕΝΑ ΑΡΘΡΟ ΤΟΥ ΧΡΗΣΤΟΥ ΓΙΑΝΝΑΡΑ

Νεοπαπανδρεΐστικη όαση ή πολιτικός πεσιμισμός; 

Του θεολόγου - φιλολόγου Κώστα Νούση

Με έκπληξη διαβάσαμε προχθές στον λογιότατο εν θεολόγοις Γιανναρά τον αφορισμό εκ μέσου του πτωχευμένου σε πρόσωπα και θέσεις πολιτικού δίπολου, που μονοπώλησε τη μεταπολιτευτική πραγματικότητα, του νέου ‘χαρισματικού’ ηγέτη Τσίπρα Αλεξίου. Είναι γεγονός πως αναπληρώνει εν μέρει ο νεόκοπος αυτός και ταλαντούχος αριστερός ηγήτωρ τον ψυχορραγούντα μεσσιανισμό και την διολισθείσα στον αφανισμό εσκεμμένη επιθυμία παραγωγής ψευδαισθητικής αυταπάτης πάνω στη ζωτική ψυχολογικά ελπίδα περί μιας εικαζόμενης αποκατάστασης επί τα βελτίω ή, τουλάχιστον, σε παλιές καλές μέρες. 

Πέρα από τα όποια θετικά πρόσημα του αριστερόχροου φιλελευθερισμού, ο οποίος όμως ιστορικά σαρκώθηκε ως ένας ανείπωτα τραγικός φασισμός και δογματισμός, δεν κατανοώ για ποιον λόγο ο κεκρυμμένος όπισθεν των λέξεων επικοινωνιακά ερχόμενος σωτήρας μας πρέπει να αναβαθμίζεται στα μάτια όλων ως δώρο δοθέν σχεδόν εξ ουρανού και δη δια θεολογικών χειλέων. Τόση πια απογοήτευση; Τόση λειψανδρία και πολιτικός πεσιμισμός; Τόσος χθαμαλός εσχατολογισμός; Τόση πνευματική πενία και ξηρασία ιδεολογική που να οδηγούν στον μονόδρομο ενός νεοπαπανδρεϊσμού; Προσωπικά διακατέχομαι από έντονο σκεπτικισμό αναφορικά με τη διαφαινόμενη πολιτική όαση που επαγγέλλεται η εκπεμπόμενη φρεσκάδα του νεοφανούς γόη της μεταλλαγμένης πολιτικής σκηνής. Δε θα αναφερθώ ειδικότερα στον κομματικό συρφετό που τον περιβάλλει ως ένα κακόγουστο μίγμα παλαιοκομματισμού και ανανεωτικής επίφασης. Θα παρατηρήσω εισαγωγικά και μόνο πως άνθρωπος που έχει επίσημα αρνηθεί τον Θεό, απλούστατα δεν μπορεί (πρέπει) κατά την απόλυτα εξατομικευμένη κρίση του γράφοντος να εκπροσωπήσει επάξια αυτήν τη χώρα, αν το θέλετε, και για λόγους σεβασμού προς την ιστορική της μνήμη και παράδοση. Φίλτατε Γιανναρά, ακόμα δε συνήλθαν τα μάτια μου από το πολύ τρίψιμο, στο οποίο προέβην πάλιν και πολλάκις αναγιγνώσκοντας τας υμετέρας γραφάς. Θεωρώ πως θα ξενίστηκαν και πολλοί άλλοι μαζί με μένα. Ήταν απλά ένας θεωρητικός συλλογιστικός ακροβατισμός ή ένα λογικό άλμα προς το κενό της ηγετικής μας ελλειμματικότητας; Η μόνη, άραγε, λύση που απομένει στη χώρα αυτή είναι ο Τσίπρας και η Αριστερά; Όχι ότι έχω κάτι με τους δύο, αλλά κρίνω πως μια θεολογική πολιτική πρόταση, οθενδήποτε εκφερόμενη, οφείλει να βλέπει πάνω και πέρα από παραταξιακές λογικές και κομματικές ιδεοληψίες και εξάπαντος …πίσω από τις λέξεις! 

Η προσφάτως αγιοκαταταγείσα γερόντισσα της Κλεισούρας Σοφία Χοτοκουρίδου (+1974) είχε πει πως «αν έχουμε φόβο Θεού, δεν έχουμε να φοβούμαστε τίποτε». Εγώ λέω να φοβόμαστε αυτούς που δεν έχουν φόβο Θεού και το δηλώνουν κιόλας. Δεν έχω κάτι με τους αθέους. Άλλωστε, κατ’ ουσίαν άθεοι δεν υπάρχουν, διότι όλοι πιστεύουν σε κάτι, έστω και στην αθεΐα τους. Πολλές φορές, μάλιστα, είναι πολύ καλύτεροι και τιμιότεροι των πιστευόντων και εκκλησιαζομένων. Όμως η αθεΐα είναι μια πολιτική στάσις συνάμα. Και στον Έλληνα είναι μια ύβρις στη διαχρονική του πνευματικότητα και πολιτισμικότητα. Ο επίδοξος σωτήρας μας θα πρέπει να το γνωρίζει τούτο, πριν να προβεί σε οιεσδήποτε δηλώσεις μαζί με το πολιτικό του συγγενολόι. Το αυτό ισχύει και για τις συμβολικές του κινήσεις, όπως π.χ. την πρόσφατη ορκωμοσία ενώπιον του Αρχιεπισκόπου. Το νεαρόν της ηλικίας επιφυλάσσει σαφέστατα πολλές αναθεωρήσεις και δεν εδράζεται ποτέ το πρόβλημα στους τύπους. Οι τύποι, όμως, περικλείουν συνηθέστατα την ουσία, η οποία εν προκειμένω εστιάζεται στο ότι, αν δε σεβαστείς πρώτιστα την πολιτισμική σου ιδιοπροσωπία και ταυτότητα, χωρίς να ντρέπεσαι για αυτές έστω και με τις όποιες προσωπικές διαφωνίες, δεν μπορείς να υπουργήσεις επαρκώς τον ιδιόρρυθμο τούτο - μα ωραίο - λαό και να μην ακολουθήσεις τη νομοτελειακά προδιαγεγραμμένη οδό από τις πρόσκαιρες λαϊκιστικές ζητωκραυγές και εφήμερες επιτυχίες εκ του παροχικού ηδονισμού μέχρι τις τραγικές διαψεύσεις και χρεωστικές υποθηκεύσεις του μέλλοντος, όπως βίωσε ήδη μεταπολιτευτικά η χώρα μας δια του παπανδρεΐστικου φαινομένου – στο σημείο αυτό συμφωνώ απόλυτα με τις αναλύσεις του φιλοσόφου στο σχετικό άρθρο του για το πολιτικό περιβάλλον του ‘ανθρώπου του Θεού’. 

Δεν είναι οι εξωτερικές τούτες ενέργειες που προκαλούν. Είναι το κρυπτόμενο φιλοσοφικά ανησυχητικό υπόβαθρό τους. Η ασέβεια στην ιστορία και στις παραδόσεις του τόπου και της πλειοψηφίας του λαού, ο οποίος τις ασπάζεται ακόμα και ασυνείδητα. Είναι η θεοσέβεια η ομηρική, η μινωική, η αρχαϊκή και κλασική, η βυζαντινή και μεταβυζαντινή ως τα σήμερα. Ένα σέβας που ποτέ δεν έκρυβαν οι αρχαίοι και οι παλιότεροι αλλά που εκχυδαΐζουν οι εξυπνακίστικοι προοδευτισμοί. Είναι η ανευλάβεια στο πνεύμα του ελληνισμού που συναντήθηκε και ζυμώθηκε εν χρόνω με το Πνεύμα του Θεού. Είναι η φοβική καχυποψία για τους ανθρώπους που αγνοούν μέχρι που εχθρεύονται τον Θεό, οπότε συμπαρασύρουν και άλλους στη δική τους θεοεγκατάλειψη. Έχω ήδη αναφερθεί σε προγενέστερο κείμενό μου στις συνέπειες ενός κρατισμού άνευ Θεού, όπως φάνηκε στην ιστορία του Ισραήλ με τον Σαούλ. Είναι το φτωχό όραμα της αντεστραμμένης διαστροφής του χριστιανικού εσχατολογισμού στην έκδοση των πολύτροπων ενθαδικών εγκλωβισμών, κάτι που επανέρχεται διαρκώς παρά τις άπειρες ιστορικές διαψεύσεις. Μα πέρα από όλα αυτά, ο σεβασμός στην πολιτισμική μας ιδιαιτερότητα οφείλει να περνάει μέσα και από την ορθόδοξη διάσταση του γένους ως δηλωτικός της ολόπλευρης αγάπης στην ψυχή του λαού και των προγόνων. 

Ο ίδιος αντιαισθητισμός, ίσως και χειρότερος, προκαλείται από τον πολιτικό φαρισαϊσμό όσων καπηλεύονται τα όσια και τα ιερά της φυλής, όπως υφαρπάξωσι διοικητικούς θώκους και την κενόδοξη καταγραφή τους στο βιβλίο της Ιστορίας. Ζούμε, άλλωστε, εκστατικοί τις ώρες τούτες το φαινόμενο της άκρας πολιτικής προχειρότητας και ανωριμότητας με μια κυβέρνηση αδιάβαστων και μέτριων μαθητευομένων, που προσποιούνται τον άρρωστο για την αποφυγή της εξέτασης και επιδίδονται στον αστείο αγώνα της δικαιολόγησης απουσιών! 

Ίσως πολιτικά ο εν λόγω θεόσταλτος (πάνω κάτω, όπως εξάγεται από το κείμενο Γιανναρά) είναι ικανότερος των λοιπών και τιμιότερος. Πιθανώς στο μέλλον να μας εκπλήξει τωόντι – γένοιτο! Μπορεί συνάμα να φαντάζει βυζαντινίστικη ιδεοληψία η εκζήτηση ταγών με το πνεύμα της (ελλην)ορθοδοξίας. Μάλλον, όμως, πρόκειται για την προχωρημένη πνευματική μας σήψη, δείκτη και συνέπεια της απιστίας και αθεοφοβίας μας. Το έχω προσωπικό (ας είναι και γραφικό) καημό να δω να ασπάζεται το χέρι του (εκάστοτε) Αρχιεπισκόπου ένας πολιτικός της νεότερης ιστορίας μας. Βαρέθηκα να βλέπω τις κατεστημένες υποκλίσεις κινέζικου τύπου, γέμουσες υποκριτικής απαξίας και ειρωνείας. Έτσι, λοιπόν, θεατές και πάλι στο ίδιο έργο, είδαμε τον νέο μας πρωθυπουργό να προβαίνει στην αντίστοιχη θεατρινίστικη επίδειξη σεβαστικής ταπεινοσχημίας. Είναι κοινό μυστικό πως το σύνολο του πολιτικού κόσμου προσκυνάει άλλον θεό και άλλον η λαϊκή βάση. Η κίνηση αυτή του πρωθυπουργού ως περιεκτική συνιστώσα των μοντέρνων πολιτικών ηθών κατέδειξε προφανώς στο ελάχιστο αυτό χρονικό διάστημα μεταξύ της επίκυψης, του μειδιάματος φιλοφρόνησης και της ταχύτατης υποσυνείδητης απόφασης αντανακλαστικής αποφυγής του συμβολικού χειροφιλήματος - άλλωστε ένας Αρχιεπίσκοπος στο οθωνικών καταβολών νεοελληνικό κρατίδιο δεν είναι κάτι περισσότερο από ένας ισότιμος, μην πω κατώτερος κιόλας, κρατικός λειτουργός - την αμηχανία του νεοέλληνα απέναντι στην (ανατολική) παράδοσή του και την διάθεση υποτακτικής προσαρμογής του στη (δυτική) μετανεωτερικότητα. Στο περιρρέον, επομένως, τούτο κλίμα της πολιτικής και όχι μόνο ελληνικής σχιζοφρένειας προσδοκώ προσεχτικότερο λόγο από τους ελάχιστους ώριμα και βαθιά σκεπτόμενους Έλληνες και γι’ αυτό παίρνω το θάρρος να εκλιπαρήσω με μια διάθεση σεβασμού θυμηδικού, αγχολυτικού της κατάθλιψης των ημερών: μη μας τρελαίνεις και συ, δάσκαλε! 

Κ.Ν. 

Λάρισα 27/6/2012

Η Ιδιωτική Οδός δημοσιεύει το παραπάνω κείμενο του Κώστα Νούση αν και κλίνει περισσότερο προς την τοποθέτηση του καθηγητού Χρήστου Γιανναρά, την οποία μπορείτε να διαβάσετε εδώ.