Ο ΡΑΛΛΗΣ ΚΟΨΙΔΗΣ "επί πτερύγων ανέμων" (1929-2010)

Η Αυγή: Αθόρυβα και σεμνά, όπως θα το ήθελε και ο ίδιος, έφυγε από τη ζωή, σε ηλικία 81 ετών, ο σπουδαίος ζωγράφος και αγιογράφος Ράλλης Κοψίδης. Ο γεννημένος στο Κάστρο της Λήμνου καλλιτέχνης πέθανε το Σάββατο έπειτα από μακρά ασθένεια και κηδεύτηκε χθες, σε στενό οικογενειακό κύκλο, στο νεκροταφείο της Γλυφάδας.

Ο Ράλλης Κοψίδης καταγόταν από την Αλεξανδρούπολη, όμως η Λήμνος, ο γενέθλιος τόπος, ήταν αυτός που σημάδεψε το έργο του, στο οποίο είναι διαρκώς παρών. Το 1949 ξεκίνησε τις σπουδές του στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών, στο εργαστήριο του Ανδρέα Γεωργιάδη, και στη συνέχεια μαθήτευσε κοντά στον Φώτη Κόντογλου (1953-1959), με τον οποίο συνεργάστηκε και στην αγιογράφηση εκκλησιών, μια πνευματική σχέση που στάθηκε καθοριστική στη διαμόρφωσή του ως εικαστικού καλλιτέχνη.

Τη δουλειά του παρουσίασε σε δεκάδες ατομικές εκθέσεις στην Αθήνα και την υπόλοιπη Ελλάδα, ενώ πήρε μέρος και σε πολλές πανελλήνιες και ομαδικές εκθέσεις. Η δουλειά του παρουσιάστηκε επίσης σε ομαδικές εκθέσεις στην Κολωνία (1976), τη Γιαουντέ του Καμερούν (1980), καθώς και σε δύο εκθέσεις που οργάνωσε η Εθνική Πινακοθήκη στο Δουβλίνο (1979) και τις Βρυξέλλες (1988). Το 1989 η Εθνική Πινακοθήκη οργάνωσε μεγάλη αναδρομική έκθεση με έργα ζωγραφικής και χαρακτικής του Ρ. Κοψίδη στην Αθήνα και Αλεξανδρούπολη.

Ως αγιογράφος, ο Ράλλης Κοψίδης ιστόρησε ορθόδοξες εκκλησίες στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, όπως το μοναστήρι του Cheverogne του Βελγίου και ο ναός του Ορθοδόξου Κέντρου του Οικουμενικού Πατριαρχείου, στο Chambesy της Γενεύης, ένα έργο που έτυχε ιδιαίτερης προβολής στον ελληνικό και τον ξένο τύπο και χαρακτηρίστηκε ως προσπάθεια εξεύρευσης μιας νέας εικαστικής μορφολογίας, βασισμένης στην παράδοση, αλλά με έντονα προσωπικό ύφος, για την εικονογράφηση ορθοδόξων εκκλησιών.

Όπως σημειώνει η ιστορικός τέχνης Αθηνά Σχινά, ο Ρ. Κοψίδης "βίωσε την βυζαντινή και βυζαντινολαϊκή παράδοση, χωρίς να µιµηθεί τους τρόπους ή να ακολουθήσει πιστά τα πρότυπα του δασκάλου του ... µέσα από το πνεύµα της ορθοδοξίας δεν ερµήνευσε το γράµµα, αλλά το πνεύµα της".

Πέρα από το καθαρά εικαστικό του έργο, ο καλλιτέχνης ασχολήθηκε επισταμένα με την εικονογράφηση βιβλίων, αλλά και τη συγγραφή (Σταυροί στον Άθωνα, 1963, Εξοχή, 1964, Προσκυνητάρι της Αίγινας, 1965, Το άδυτον, 15 ξυλογραφίες για το Άγιο Όρος, 1968, Μάνη η πολύπυργος, 1972, Σπίτια ελληνικά, 1973, Ρακένδυτοι, 1976, Κάστρο Ηλιόκαστρο, 1980, Τα κουρσούμια και άλλα ιστορήματα, 1985, Στα μπάζα του Λαυρίου, 1985, Το τετράδιο του γυρισμού, 1987), ενώ από το 1972 έως το 1974 ασχολήθηκε με την έκδοση του περιοδικού Κάνιστρο. Τελευταία του δουλειά στον τομέα αυτόν υπήρξε η εικονογράφηση του βιβλίου του Η. Χ. Παπαδημητρακόπουλου Επί πτίλων αύρας νυκτερινής (Γαβριηλίδης, 2009).

Έργα του Ράλλη Κοψίδη βρίσκονται στην Εθνική Πινακοθήκη, το υπουργείο Πολιτισμού, το Μουσείο Βορρέ, το Τελλόγλειο Ίδρυμα, την Πινακοθήκη Ιωαννίνων, την Πινακοθήκη Δήμου Θεσσαλονίκης, την Πινακοθήκη του Δήμου Πατρέων, το Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και σε πολλές ιδιωτικές συλλογές στην Ελλάδα και το εξωτερικό.

«Το μυθιστόρημα του Νίκου Γ. Πεντζίκη “Ανδρέας Δημακούδης” που κυκλοφόρησε το 1934 έχει ως υπότιτλο (ή και δεύτερο τίτλο) τη φράση «ένας νέος μονάχος» - ή μοναχός; Έτσι έβλεπα στην καθημερινή του ζωή τον Ράλλη Κοψίδη», είπε στην Καθημερινή ο συγγραφέας και στενός του φίλος, Ηλίας Παπαδημητρακόπουλος. «Απόμακρο μέσα στην τύρβη της ζωής, ποιητή του ελάχιστου, λάτρη του απέριττου, υμνωδό του ταπεινού. Ετσι στα γραπτά του (και έχει γράψει πολλά), έτσι και στη ζωγραφική του. Ακούραστος περιπατητής, λιτότατος (πενιχρός την περιβολήν) πραγματοποίησε με τη γυναίκα του Μαρία που του παραστάθηκε ηρωικά και στα στερνά του χρόνια περίλαμπρες εκδρομές σε απρόσιτα μοναστήρια, σε αρχαίες λίμνες, σε προϊστορικούς οικισμούς, μαζεύοντας σπασμένα γυαλιά, πέτρες, βότσαλα, κεραμικά - που θα μεταμορφώνονταν στη συνέχεια στους πίνακές του με τα βουνά της Λήμνου (τα κάστρα, τα ακτινοβόλα γυναικεία πρόσωπα, που τα παράστεκαν από μακριά, παλιές σπασμένες παιδικές κούκλες) ή στα εκλεκτικά ψηφιδωτά με τα όποια κοσμούσε τη αυλή του σπιτιού του στην Πάρο».

Διαβάστε και την αναφορά του Ardalion's Weblog στον Ράλλη Κοψίδη.

Έργα:
- Φιγούρα στην ομίχλη, υδατογραφία σε χαρτί, 24,5 x 31,5 εκ.
- Από την εικονογράφηση του Ναού στην Ιερά Μονή Πεντέλης